Γράφει ο Μιχάλης Τζάνογλος
Τι μπορεί να συνδέει τον πλανήτης Άρη, την εποχή των δεινοσαύρων, το έτος 10.000 μ.Χ., μία παρέα παιδιών Μεξικάνων μεταναστών, μία γιαπωνέζικη ταινία επιστημονικής φαντασίας, ένα ερωτηματικό, η στάση «69» και μία ορθόδοξη εκκλησία σε κάποια επαρχιακή πόλη της πολιτείας του Μίσιγκαν; Η απάντηση είναι πολύ απλή: οι Question Mark & the Mysterians και η διαχρονική τους επιτυχία «96 Tears».
Όλα ξεκίνησαν το 1962 όταν τρεις συμμαθητές, όλοι παιδιά Μεξικανών μεταναστών που ζούσαν στο Saginaw του Μίσιγκαν, αποφάσισαν να βρουν διέξοδο στη μονοτονία της επαρχίας δημιουργώντας ένα surf συγκρότημα. Τα παιδιά αυτά ήταν ο κιθαρίστας Bobby Balderrama, ο μπασίστας εξάδελφός του Larry Borjas και ο ντράμερ Robert Martinez. Μετά από ένα χρόνο γεμάτο πρόβες και όνειρα, το τρίο κατάφερε να κλείσει τη πρώτη του συναυλία και να πάρει το βάπτισμα του πυρός στον Άγιο Δημήτριο, την ορθόδοξη εκκλησία της περιοχής. Λίγο αργότερα, επηρεασμένοι από την Βρετανική Εισβολή (British Invasion), αποφάσισαν ότι χρειάζονταν φωνητικά κι έτσι σκέφτηκαν τον Rudy Martinez, τον αδερφό του Robert. Ο Rudy ήταν ένας πολυπράγμων νεαρός που όταν δεν έγραφε στίχους, προσπαθούσε να καταξιωθεί σαν χορευτής.
Στη συνέχεια, και αφού προστέθηκε στη παρέα ο κημπορντίστας Frank Rodriguez, το μόνο που τους έλειπε ήταν ένα όνομα. Κάποιος από την παρέα σκέφτηκε το «The Mysterians», δανεισμένο από μία γιαπωνέζικη ταινία επιστημονικής φαντασίας του 1957. Ο ιδιόρρυθμος Rudy ήθελε να χτίσει μία μυστηριώδη περσόνα και όταν προτάθηκε το «? & The Mysterians», κράτησε για τον εαυτό του το «?» (Question Mark).
Έπειτα από μερικές εμφανίσεις στη γειτονική πόλη Adrian το 1964, η μπάντα αποφάσισε να μετακομίσει στο επίσης γειτονικό Flint. Στις αρχές του 1966 ήρθαν σε επαφή με μία ανεξάρτητη δισκογραφική εταιρεία της περιοχής και ηχογράφησαν ένα demo single με τα κομμάτια «Are You For Real?» και «I'll Be Back». Λίγο αργότερα ο Larry και ο Robert αναγκάστηκαν να αφήσουν το συγκρότημα προκειμένου να εκπληρώσουν (υποχρεωτικά) τις στρατιωτικές τους υποχρεώσεις. Αντικαταστάθηκαν αρκετά γρήγορα, αρχικά από τον Fernando Aguilar, και στη συνέχεια από τον Frank Lugo στο μπάσο, και από τον γαμπρό των Martinez, Eddie Serrato στα τύμπανα. Οικογενειακή υπόθεση …
Με τη νέα σύνθεση άρχισαν να δουλεύουν πάνω σε ένα ριφ του Rodriguez και ένα ποίημα που πάλευε από καιρό ο «?». Το αποτέλεσμα ήταν η σύνθεση ενός τραγουδιού που αρχικά ονομάστηκε «Too Many Teardrops», όπως είχε ονομάσει το ποίημα ο δημιουργός του. Γρήγορα το μετονόμασαν σε «69 Tears» αλλά όταν κατάφεραν να κλείσουν συμφωνία με τη δισκογραφική Pa-Go-Go, σκέφτηκαν ότι μπορεί να δημιουργούσε προβλήματα στη ραδιοφωνική του μετάδοση (αφού παρέπεμπε στη γνωστή σεξουαλική στάση) και άλλαξαν για άλλη μια φορά τον τίτλο του κομματιού σε «96 Tears». Το δισκάκι ηχογραφήθηκε στις 14 Μαρτίου 1966 και κυκλοφόρησε λίγες εβδομάδες αργότερα σε 500 κόπιες. Το «96 Tears» πήρε τη θέση του flip-side, ενώ στην πρώτη πλευρά μπήκε το τραγούδι «Midnight Hour». Παρόλο που η δισκογραφική πίστευε περισσότερο στη πρώτη πλευρά του σινγκλ, ο ιδιόρρυθμος Rudy πίεζε συνεχώς τους ραδιοφωνικούς παραγωγούς να μεταδίδουν το «96 Tears», το οποίο δεν άργησε να γίνει τοπική επιτυχία.
Στην επιτυχία του κομματιού συνετέλεσε και η περσόνα του Question Mark, ο οποίος εμφανιζόταν πάντα με μαύρα γυαλιά, δήλωνε ότι κατάγεται από τον πλανήτη Άρη, και ότι στην προηγούμενη ζωή του ζούσε παρέα με τους δεινόσαυρους. Σε ό,τι αφορά το «96 Tears» τώρα, διαλαλούσε σε όλους τους τόνους ότι θα τραγουδιέται τουλάχιστον μέχρι το 10.000 μ.Χ. Το συγκρότημα και ειδικότερα ο Rudy επένδυσαν τόσο πολύ στη περσόνα του «?», που ο Rudy δεν άργησε να αλλάξει με δικαστική πράξη το όνομά του με το σύμβολο «?», πολύ πριν κάνει κάτι αντίστοιχο ο Prince.
Οι ιδιορρυθμίες αυτές, σε συνδυασμό με τη δυναμική του κομματιού, βοήθησαν το κομμάτι που άρχισε πλέον να ακούγεται πέρα από την πολιτεία του Μίσιγκαν και έτσι δεν άργησε να φτάσει στην κορυφή της λίστας πολλών ραδιοφωνικών σταθμών. Το αφεντικό της δισκογραφικής Cameo Parkway Records, τους πρότεινε να κυκλοφορήσει τον δίσκο σε εθνική κλίμακα και τους έκλεισε τις πρώτες τηλεοπτικές εμφανίσεις. Τον Οκτώβριο του 1966, οι ? & the Mysterians και το τραγούδι «96 Tears» εκθρόνισαν από την πρώτη θέση του Top-100 του Billboard, το «Last Train to Clarksville» των Monkeys. Από το καλοκαίρι του 1966 και παράλληλα με την αυξανόμενη δημοτικότητά τους, οι ? & the Mysterians άρχισαν να εμφανίζονται ή να περιοδεύουν μαζί με συγκροτήματα όπως οι Strawberry Alarm Clock, οι Electric Prunes, οι McCoys, οι Shadows of the Night, οι Seeds, οι Beach Boys αλλά και οι Yardbirds.
Πολλοί έχουν χαρακτηρίσει τους ? & the Mysterians σαν «One-Hit-Wonder» («διάττοντες αστέρες», όπως θα το λέγαμε στα ελληνικά). Όμως αυτό δεν είναι ακριβώς σωστό, αφού και το επόμενό τους σινγκλ «I Need Somebody» κατάφερε να σκαρφαλώσει στην 22η θέση των charts (επίσης το 1966) και το πρώτο τους άλμπουμ που είχε τίτλο 96 Tears στη 66η θέση. Ακολούθησε ένα ακόμα σινγκλ με τίτλο «Can 't Get Enough Of You Baby» (#56) και ένα άλμπουμ με τίτλο Action (1967), το οποίο όμως δεν τα πήγε τόσο καλά, αν και το σινγκλ «Girl (You Captivate Me)» που περιλαμβανόταν στο LP κατάφερε να μπει στο Top-100 (#98).
Η πρώτη περίοδος του συγκροτήματος κράτησε μέχρι το 1973, με πολλές αλλαγές μελών (μεταξύ των οποίων ήταν ο 16χρονος Mel Schacher το 1967, που δύο χρόνια αργότερα θα συνέβαλε στην ίδρυση των Grand Funk Railroad). Σε ένα άρθρο που έγραψε για αυτούς το 1971 στο περιοδικό Creem ο Dave Marsh χαρακτήρισε το μουσικό ύφος της μπάντας σαν «punk rock» (μία από τις πρώτες φορές που χρησιμοποιήθηκε ο όρος αυτός).
Η πρώτη επανασύνδεση της μπάντας έγινε το 1984 στο Ντάλας του Τέξας, με αφορμή μία συναυλία που θα έδινε ο Μεξικανο-Αμερικανός Joe "King" Carrasco. Ο Joe τους ζήτησε να παίξουν και η συναυλία αυτή ηχογραφήθηκε και αργότερα κυκλοφόρησε με τίτλο 96 Tears Forever: The Dallas Re-Union Tapes. Το 1997, τα αρχικά μέλη του συγκροτήματος επανασυνδέθηκαν και άρχισαν να περιοδεύουν. Επειδή τα δικαιώματα των αρχικών τους ηχογραφήσεων τα κατείχε ο Allen Klein (ένας από τους «βαρόνους» της μουσικής βιομηχανίας), οι ? & the Mysterians μπήκαν στο στούντιο και αφού ηχογράφησαν ξανά τα αρχικά τους κομμάτια, τα κυκλοφόρησαν σε ένα άλμπουμ με τίτλο το όνομά τους.
Η δεκαετία από το 1997 – 2007 ήταν για τους ? & the Mysterians μια δεύτερη νιότη. Εμφανίζονταν πλέον ως πρώτο όνομα σε πολλές συναυλίες και φεστιβάλ και περιόδευσαν πολλές φορές σε Αμερική και Ευρώπη με μεγάλη επιτυχία. Το 1998 κυκλοφόρησαν ένα ακόμα άλμπουμ (το τρίτο τους στο στούντιο) με τίτλο More Action. Η περίοδος αυτή έληξε μάλλον βίαια, όταν το σπίτι του «?» κάηκε ολοσχερώς σε μία πυρκαγιά το 2007, μαζί με όλα τα ενθύμια που είχε κρατήσει αλλά και με τα σκυλιά ράτσας Yorkshire Terrier, τα οποία εξέτρεφε και εμπορευόταν.
Η επιτυχία του «96 Tears» ήταν (και είναι) πολύ μεγάλη και πολλοί σημαντικοί καλλιτέχνες από όλο σχεδόν το μουσικό φάσμα έσπευσαν να το διασκευάσουν και να το συμπεριλάβουν είτε στις επίσημες κυκλοφορίες τους είτε στο ρεπερτόριο των συναυλιών τους. Από τις σκηνές του garage-punk και του alternative rock ξεχωρίζουν οι διασκευές των Music Machine, Iggy Pop, Eddie and the Hot Rods, Fuzztones, Modern Lovers, Primal Scream, Inspiral Carpets και, βέβαια, αυτή των Stranglers που το 1990 το έκαναν για άλλη μία φορά επιτυχία όταν το ανέβασαν στη 17η θέση του βρετανικού καταλόγου επιτυχιών. Ακόμα και καλλιτέχνες της R&B και της soul έχουν διασκευάσει το κομμάτι όπως, για παράδειγμα, η Aretha Franklin, η Big Maybelle, η Thelma Houston και ο Jimmy Ruffin.
Το 2014, ο Christopher Shannon, ο δήμαρχος της πόλης Bay City του Μίσιγκαν, ανακήρυξε το «96 Tears» ως το επίσημο τραγούδι της πόλης και στη λίστα με τα 500 καλύτερα τραγούδια όλων των εποχών το περιοδικό Rolling Stone το κατέταξε στη 213η θέση.
