Γράφει η Φαίη Φραγκισκάτου
Πρόσφατα διάβαζα μια νεκρολογία στους New York Times για τον Robert Johnson. Η εφημερίδα δημοσιεύει νεκρολογίες «σημαντικών» ανθρώπων, οι θάνατοι των οποίων δεν απασχόλησαν τις στήλες της την εποχή που επήλθαν. Μια μορφή «πολιτιστικής» επανόρθωσης εκ μέρους αυτού του μεγάλου μέσου ενημέρωσης. Το πιο ενδιαφέρον στο άρθρο, ήταν το σχόλιο του Αφροαμερικανού συντάκτη ότι, εν πολλοίς, η μυθολογία και η παραφιλολογία για τη ζωή και τον θάνατο του Robert Johnson προέκυψαν επειδή στις Ηνωμένες Πολιτείες η επίδραση και η κληρονομιά των Αφροαμερικανών διαμορφώθηκαν μέσω τρίτων. Η παρατήρηση αυτή μου τράβηξε την προσοχή και έτσι διάβασα τη νεκρολογία. Δεδομένου ότι το πιστοποιητικό γέννησης του Johnson δεν βρέθηκε, τόσο η γέννησή του και οι συνθήκες ζωής των πρώτων χρόνων της ζωής του εικάζονται μέσω ενδείξεων.
Είναι όμως τόσο σπάνιο αυτό για έναν «νέγρο», νόθο παιδί μιας σκλάβας, που είχε γεννηθεί στον Νότο στις αρχές του 20ού αιώνα; Ακολούθως, το πιστοποιητικό του θανάτου του φαίνεται να έρχεται σε αντίθεση με τη μαρτυρία ενός άλλου μουσικού, ο οποίος που βρισκόταν μαζί του τις τελευταίες του μέρες, του Delta Honeyboy Edwards, ο οποίος έζησε ως τα 96 του χρόνια και αυτά που έλεγε για τον θάνατο του Johnson είναι μάλλον η πλησιέστερη εκδοχή στα αληθινά περιστατικά. Πολλά έχουν γραφτεί για τη μουσική του Johnson και για τις δύο μοναδικές ηχογραφήσεις του, τα οποία που επηρέασαν σε τέτοιο βαθμό λευκούς μουσικούς του ροκ (από τους Rolling Stones μέχρι τους Led Zeppelin και τον Eric Clapton), ώστε είτε να διασκευάσουν ολόκληρα κομμάτια του είτε να προσαρτήσουν αποσπάσματα τραγουδιών του σε δικές τους συνθέσεις. Ωστόσο, για την απόσταση από τη ζωή ενός ανθρώπου μέχρι την κατασκευή ενός «χρήσιμου» μύθου, συνήθως γράφονται λίγα και ίσως σε αυτό να οφείλεται η συγκεκριμένη νεκρολογία των New York Times.
Θα πρότεινα σε όποιον ενδιαφέρεται να διαβάσει αυτό το άρθρο, αλλά και να αναζητήσει κάποιες παλαιότερες συνεντεύξεις του Delta Honeyboy Edwards και, αν η κιθάρα του Johnson τον μαγεύει, να προσπαθήσει να ανακαλύψει πού κρύβονται ο διάβολος, η κοινωνική ανισότητα και η ανάγκη για εκμετάλλευση των πολιτισμικών μύθων. Όταν η Columbia κυκλοφόρησε το 1991 μια συλλογή των ηχογραφήσεων του Johnson με τίτλο The Complete Recordings, το άλμπουμ πούλησε πάνω από δυο εκατομμύρια αντίτυπα, πήρε το Grammy για την καλύτερη ιστορική συλλογή, ενώ το 1994 η Αμερική του Μπιλ Κλίντον καθιέρωσε γραμματόσημο με τη μορφή του Robert Johnson, του ήρωα της μουσικής του Δέλτα του Μισισίπι.
Ποιος όμως ήταν ο Robert Johnson, όπως έζησε και έφτιαξε μουσική; Ήταν ένας αυτοδίδακτος μουσικός που ζούσε στον δρόμο και έπαιζε κιθάρα με έναν τρόπο πρωτοποριακό για την εποχή του, ο οποίος προσιδίαζε στο παίξιμο των boogie ρυθμών στο πιάνο. Ήταν κάποιος τον οποίο, μετά τον θάνατο του, οι φήμες των λευκών που μαγεύονταν από την κουλτούρα των μαύρων του Νότου τον ήθελαν να έχει κάνει συμφωνία με τον Διάβολο. Όπως χαρακτηριστικά έγραψε ο ιστορικός Elijah Wald στο βιβλίο του Escaping the Delta: Robert Johnson and the Invention of the Blues (2004): «Όταν οι λευκοί πληθυσμοί των πόλεων ανακάλυψαν τη μουσική των “μαύρων” στις δεκαετίες του ’20 και του ’30, αναδιαμόρφωσαν τη μουσική με τέτοιο τρόπο ώστε να ταιριάζει στα δικά τους γούστα και στις δικές τους επιθυμίες, δημιουργώντας έτσι μια πλούσια μυθοπλασία που έχει ελάχιστη σχέση με την πραγματική ζωή των μουσικών τους οποίους θαύμαζαν».
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΣΧΕΤΙΚΑ ΣΤΟ MERLIN'S:
Robert Johnson was the devil man
Η μουσική του διαβόλου – Ο μύθος του Ρόμπερτ Τζόνσον
Φαίη Φραγκισκάτου
Η Φαίη Φραγκισκάτου γεννήθηκε το 1974 στην Αθήνα. Η μουσική μπήκε στη ζωή της με το τουμπου τουμπου ζα, που της τραγουδούσε η μαμά της όταν έκλαιγε. Συνεχίζει να ζει στην Αθήνα. Συνεχίζει ν ακούει τη φωνή του Παύλου Σιδηρόπουλου.
Κλαίει ακόμα καμιά φορά, κι ας μεγάλωσε.
Φαίη Φραγκισκάτου
Η Φαίη Φραγκισκάτου γεννήθηκε το 1974 στην Αθήνα. Η μουσική μπήκε στη ζωή της με το τουμπου τουμπου ζα, που της τραγουδούσε η μαμά της όταν έκλαιγε. Συνεχίζει να ζει στην Αθήνα. Συνεχίζει ν ακούει τη φωνή του Παύλου Σιδηρόπουλου.
Κλαίει ακόμα καμιά φορά, κι ας μεγάλωσε.
Φαίη Φραγκισκάτου
Η Φαίη Φραγκισκάτου γεννήθηκε το 1974 στην Αθήνα. Η μουσική μπήκε στη ζωή της με το τουμπου τουμπου ζα, που της τραγουδούσε η μαμά της όταν έκλαιγε. Συνεχίζει να ζει στην Αθήνα. Συνεχίζει ν ακούει τη φωνή του Παύλου Σιδηρόπουλου.
Κλαίει ακόμα καμιά φορά, κι ας μεγάλωσε.