Γράφει ο Βασίλης Καμπούρης
Αν ο κριτικός Dave Marsh χρησιμοποίησε τον όρο punk rock για να περιγράψει τη μουσική των Question Mark And the Mysterians το 1970 ορίζοντας ένα από τα protopunk συγκροτήματα 7 χρόνια πριν τη χρήση του όρου σε πλατιά βάση, τότε για τα μιλένιαλ-χιπστερς είμαι σίγουρος πως η αεροκαρδούλα είναι η εμπροσθοφυλακή αυτού που σήμερα θα ονόμαζα millennial attitude ή no-attitude.
Ποιο είναι όμως το no-attitude; Γιατί ορισμένοι από εμάς το λέμε εν συντομία «χιπστερ» ( ή φασέικο που είναι μια λέξη που κι εγώ προτιμώ τελευταία);
Από το so comic.gr. Δημιουργός :Αντώνης Βαρβαγιαννης
Η λέξη χίπστερ έχει πολύ παλιά ιστορία. Ξεκίνησε από την λέξη hep (χεπ) η οποία αφορούσε εκείνους που ακολουθούσαν την τζαζ σκηνή των 30s στην Αμερική κυρίως. Συνήθως αυτοί ονομάζονταν hepcats και σήμαινε όσους είχαν όλη τη γνώση, όσους ήταν στα Τζαζ κόλπα. Όσους γνώριζαν τη μουσική, την ποίηση, τον ερωτισμό, τα όργανα, τους καλλιτέχνες, τα ποτά, τα ναρκωτικά, όλα.
Υπάρχουν πολλές απόψεις για την ουσιαστική πηγή αυτής της ακατανόητης λέξης που ξεστομίστηκε πρώτα από τους μαύρους. Η καταγεγραμμένη πρώτη εμφάνισή της ήταν το 1908, πολύ πριν να οργανωθεί η Τζαζ σε μουσική κίνηση.
Προϋπήρχαν βέβαια τα μπλουζ ήδη από τη λήξη του Αμερικάνικου εμφύλιου (1861-1865) τα οποία προέκυψαν ως επηρεασμός από τους ψαλμούς και τους ρυθμούς της μητέρας Αφρικής, στους σκλαβωμένους μαύρους των νότιων πολιτειών της Αμερικής.
Αργότερα, από τα μπλουζ ξεπήδησε η Τζαζ και από τον επιρροή που άσκησαν οι μουσικές αυτές στους λευκούς, προέκυψε το ροκενρόλ όπως το γνωρίζουμε σήμερα.
Οι μαύροι της Αμερικής (με την έννοια της αντιπροσωπευτικής κοινότητας όχι της φυλής, του χρώματος ή του συνόλου του πλήθους τους) είχαν πάντοτε το φοβερό ταλέντο τις μειονεκτικές εκφράσεις να τις μετατρέπουν σε πλεονεκτικές χωρίς να το κάνουν πολύ θέμα. Το πιο πρόσφατο παράδειγμα βρίσκεται στο χώρο του χιπχοπ που πήρε τις εκφράσεις nigger (νέγρος) και bitch (ερωτικώς, σκύλα) και τις μετέτρεψε ως προς το πως λέγονται, με ποιόν τονισμό κλπ, ώστε να σημαίνουν «μάγκα» και «γκομενάρα μαγκίτισσα».
"White Negro"
Μια δική μου υπόθεση λοιπόν είναι, πως εφόσον το Hep είχε ακουστεί ως επιφώνημα για την αφύπνιση των ζώων που έσερναν τα κάρα, κάτι σαν το giggyup (get yer up - σήκω πάνω), μάλλον μεταλλάχθηκε εκφραστικά από τους μαύρους της εποχής ως έκφραση υπέρ τους, που σήμαινε τον μονίμως έτοιμο, τον μονίμως αφυπνισμένο.
To 1938 η λέξη «hepster» χρησιμοποιήθηκε, όσον αφορά την καταγραφή, για πρώτη φορά από τον Cab Calloway στον τίτλο του λεξικού που κυκλοφόρησε, Cab Calloway's Cat-ologue: A "Hepster's" Dictionary.
Κατά το τέλος της δεκαετίας του 30, με την άνοδο του swing, η λέξη hep και οι συνοδεύουσες την, hepcat ή hepster, πέρασαν στην καθημερινότητα της γενικής κουλτούρας και όχι μόνο στην υπόγεια κουλτούρα.
Το 1944 ο λευκός πιανίστας Harry Gibson στο μικρό γλωσσάριο "For Characters Who Don't Dig Jive Talk" που συνόδευε το δίσκο Boogie Woogie In Blue, ο οποίος περιείχε το τραγούδι "Handsome Harry the Hipster" εισήγαγε τη λέξη hipster. Εκεί έλεγε πως οι hipsters είναι αυτοί που γουστάρουν την καυτή Τζαζ και μάλιστα είχε ένα κομμάτι "It Ain't Hep" για να δείξει τη διαφορά.
Αργότερα η τάση αγκαλιάστηκε από μεσοαστούς λευκούς που γοητεύονταν από την ελευθεριότητα της τζαζ σκηνής. Από εκείνη την ομάδα ξεπήδησαν λαμπροί λευκοί μουσικοί όπως ο Benny Goodman, o Stan Getz, o Gerry Mulligan και πολλοί άλλοι.
Στο βιβλίο του The Jazz Scene (1959) ο συγγραφέας Eric Hobsbawm που έγραφε με το ψευδώνυμο Francis Newton λέει πως η λέξη hipster ήταν μια σύντομη έκφραση που υπήρχε για να προστατεύει μια ομάδα και κουλτούρα ανθρώπων από περίεργους και φθοροποιούς ξένους της ομάδας.
Αργότερα ήρθαν οι beatniks (βλ λέξη) που παρακολουθούσαν περισσότερο την καυτή μεριά της Τζαζ που ήταν το bebop και το hardbop, εκείνη τη μεριά δηλαδή στην οποία δεν μπορούσε να ενταχθεί ο μέσος αστός της διασκέδασης γιατί δεν την κατανοούσε όπως το swing, που είχε καταντήσει να παίζεται για να χορεύουν τα απαίδευτα και άνευρα λευκά πλουσιόπαιδα.
Ο Νόρμαν Μέηλερ λέει γι’ αυτούς, τους beatniks και τους hipsters, στο φυλλάδιο με τον τίτλο White Negro που κυκλοφόρησε το 1957 πως ήταν λευκοί μεσοαστοί οι οποίοι είχαν την ευκαιρία να παρατηρήσουν τις κοινωνικές αδικίες που πρόσφερε η καπιταλιστική κυρίαρχη Αμερική και προτιμούσαν να οικειοποιηθούν την «ελευθεριότητα» και ειλικρίνεια (ή ευθύτητα) των μαύρων για να μπορέσουν να εκφράσουν οι ίδιοι την ανησυχία τους για μια φθίνουσα παρακμιακή κοινωνία.
Από αυτή την ομάδα λευκών (χέρι-χέρι με τους μαύρους) προέκυψαν οι Hippies της πρώτης περιόδου.
Και από αυτή τη λέξη.
Hep-Hepcat-Hepster-Hipster-Hippie.
"Who put the beznendrine in Mrs Murphy's Ovaltine"
To 1967 η ομάδα Diggers (αυτό που θα λέγαμε σήμερα μια πολιτικοκοινωνική ακτιβιστική ομάδα υπεύθυνη για πολλές προτάσεις και πρακτικές υπέρ της αλλαγής της παρακμιακής αμερικάνικης κοινωνίας) ομάδα που αποτέλεσε και τους αυθεντικούς Hippies με πολιτική και κοινωνική ιδεολογία πρακτικά εφαρμοσμένη όρισε την «ψευδοκηδεία του Hippie» στο Haight -Ashbury ορίζοντας «το τέλος του καλοκαιριού της αγάπης» και ζητώντας από τους δημοσιογράφους αλλά και τα μέλη της «ευρύτερης οικογένειας του υπογείου» να μην εμπορικοποιήσουν τη λέξη Hippie.
Φυσικά το σύστημα είναι ασταμάτητο. Τα επόμενα χρόνια, χιλιάδες άνθρωποι ορμώμενοι κατά βάση από την ευκαιρία για «σεξ ναρκωτικά και καλή φάση» ονόμασαν τον εαυτό τους Hippie μένοντας μόνο σε μια εξωτερική φόρμα χωρίς ουσία (στυλ χαλαρών ρούχων επηρεασμένων από εξωτικούς τόπους, ελλιπής μέριμνα καθαριότητας, ανενέργεια, έλλειψη πολιτικού προσανατολισμού κ.α.).
Το αποτέλεσμα ήταν το κίνημα να παρακμάσει, οι αληθινά ιδεολόγοι να αποστασιοποιηθούν, να αρχίσουν να παρουσιάζονται φαινόμενα οικονομικής εκμετάλλευσης και βέβαια βίας. Οι πιο πολλοί από τους εμπλεκόμενους κατέληξαν συντηρητικοί αστοί κοιλαράδες με παιδιά, στεισον βάγκον, γκαζόν σκύλο.
Έτσι η έννοια Hippie στα μάτια και τα αυτιά του πολύ κόσμου κατέληξε να θεωρείται βρισιά ή κοροϊδία. Βούτυρο δηλαδή στο ψωμί του συστήματος οικονομικής εκμετάλλευσης που δεν θέλει έκκεντρα γρανάζια.
Ευτυχώς λίγο πριν το τέλος της εποχής που ονομάστηκε αργότερα 60s, ο Dave Marsh χρησιμοποίησε τον όρο punk rock για να περιγράψει τους hippies ή hipsters, Question Mark and the Mysterians, εισάγοντας έναν όρο και μια συνέχεια που οδήγησε επτά χρόνια αργότερα στο κίνημα που ονομάστηκε Punk και φιλοξένησε τους καινούριους ανησυχούντες και τους μαχητές κατά της αδικίας.
Μέχρι και αυτή η συνέχεια να οδηγηθεί στην παρακμή.
Πέρασαν πολλά χρόνια. Για ένα διάστημα ανέλαβε η electronica και για μικρότερο το hiphop. Ανέλαβαν ως μουσικές κινήσεις να περιλάβουν και τις ιδέες των εξωπεφτών (μετάφραση της λέξης Dropout από τον φιλόσοφο Τζεησον Ξενάκη στο βιβλίο του «Χίπηδες και Κυνικοί»-- ιδιωτική έκδοση που επανεκδόθηκε από τις εκδόσεις Ελεύθερος Τύπος).
Ιδέες που αφορούσαν στην ανησυχία. Για μια κοινωνία γραναζοποιημένη σε μηχανή παραγωγής χρημάτων για τους λίγους πλούσιους, για την έλλειψη ενδιαφέροντος σχετικού με την καταστροφή των πηγών ζωής, για την καταστροφή της φύσης, για την καταστροφή του πλανήτη, για την καταστροφή της ελευθερίας η οποία είναι το μόνο αγαθό που εξελίσσει τον άνθρωπο.
Εξαιτίας της ιδιοσυγκρασίας του ανθρώπου μάλλον, που εξωείλει προς το να βγάλει τα συντάξιμα μετά από κάποιο σημείο (όχι τυπικά ηλικιακό), όλα τα κινήματα οδηγούνται στην παρακμή και καλό είναι να κρατάμε τις ιδέες που τα ανέπτυξαν και όχι τα παρακμιακά τους στοιχεία που θέλουν ύποπτες πηγές να προβάλλονται για να ξεχαστούν τα κινήματα εντελώς. Να κρατάμε τα στοιχεία που τα γέννησαν και τα ανέπτυξαν και με αυτά να φτιάχνουμε νέα βελτιωμένα πιο δυνατά, μήπως κι αλλάξει ο κόσμος επιτέλους προς ένα καλύτερο μέρος. Λιγότερο άδικο για όλους και όλες.
The Jazz Scene
Είναι απαραίτητο νομίζω να μελετάμε και να δημιουργούμε συνέχειες μεταξύ των γενεών και των κατακτήσεων τους. Το βασικότερο όπλο του συστήματος εκμηδένισης των μονάδων για λόγους πλουτισμού των ολίγων, είναι η διάσπαση της συνέχειας της γνώσης.
Σε αυτή τη σημερινή διάσπαση που βιώνουμε οι πάντες και κάποιοι το γνωρίζουμε ενώ οι πιο πολλοί το αισθάνονται, δεν είναι υπεύθυνη μόνο η υπερβολική αστυνόμευση, μόνο οι φρικτοί πολιτικοί, μόνο οι απολυταρχικές ιδέες. Είναι, για τον υπογράφοντα, πως τα παιδιά διασκεδάζουν περίπου όπως οι γονείς τους. Σε αυτή τη συμβολική φράση κρύβεται ολόκληρη η προβληματική λειτουργία μας.
Το χρήμα διαφοροποιεί τον τρόπο. Σε πιο φθηνό σκυλάδικο διασκεδάζουν τα παιδιά σε πιο ακριβό οι γονείς. Αμερικάνικο ή ελληνικό σκυλάδικο δεν έχει σημασία.
Η κουλτούρα έχει δαιμονοποιηθεί για δύο γενιές τώρα κι αυτό που τονίζω παραπάνω είναι το αποτέλεσμα της έλλειψής της. Δαιμονοποιήθηκε η κουλτούρα για δύο γενιές τουλάχιστον κατά τη διάρκεια των οποίων πάλευε ακόμα ασθμαίνοντας κι έμενε ζωντανή. Θεωρήθηκε συντήρηση, θεωρήθηκε μαλθακό το να διαβάζει κανείς και να ξέρει που πατάει. Το διάβασμα βέβαια, με την έννοια της πλουραλιστικής μελέτης κι όχι της γραμμικής ανάγνωσης, είναι η συνομιλία με το παρελθόν το οποίο δεν επανέρχεται μεν, αλλά μπορεί να διδάξει από απόσταση ασφαλείας.
Η ζωή, μου έχει αποκαλύψει πως είναι όχι κύκλος, κατά πως λένε τα κλισέ, αλλά σπείρα με εξελισσόμενο βήμα. Σαν τις σκάλες υπηρεσίας όπως ονομάζονταν.Καθώς προχωράμε μπορεί να μοιάζει ότι περνάμε από τα ίδια φαινόμενα, όμως αναλόγως του θετικού ή αρνητικού βήματος ίσως να βρεθούμε έναν όροφο πιο πάνω ή πιο κάτω. Μακάρι να αποφεύγουμε τον κάτω.
Όλα λοιπόν ξεκίνησαν όσον αφορά τη σημερινή κατάσταση από την αεροκαρδούλα. Υπήρξε η σημαία του πρωτο-νέο-χιπστερ ή καλύτερα του πρωτο-φασέου.
Η εποχή είναι μια εκδικητική εποχή. Εκδικητικά πρόστιμα, παράξενες τιμωρίες και λάβαρα κλεμμένα από τις ήττες του παρελθόντος.
Η λέξη χίπστερ λοιπόν, λάβαρο κλεμμένο από το παρελθόν σαν τη λέξη που αφορά τον φίλο της ελευθερίας και άλλες, εμφανίστηκε και πάλι με το που ήλθε το... μιλένιουμ Έμοιαζε αρκετά εύηχη και εξωτική και μπορούσε να περάσει σε μια ανώδυνη ομάδα χωρίς να έχει καμία έννοια κινδύνου για το σύστημα. Επικράτησε λοιπόν μαζικά ως εύκολη. Τα χαρακτηριστικά της πια ήταν μιας γριάς ξεδοντιασμένης λέξης. Ήταν χαρακτηριστικά φόρμας χωρίς μάχιμη ουσία. Μόνο σχήμα χωρίς περιεχόμενο. Μόδα χωρίς τον κόπο, τη στέρηση και το περιεχόμενο που χρειάζεται ένας χαρακτηρισμός για να κατακτηθεί. Αρκούσαν μερικές... φλασερές επιλογές στο ντύσιμο, επιθετικό μάρκετινγκ εαυτού με ειρωνείες, γίδια και τονισμό των ελαττωμάτων, πασπαλισμένα με κάτι δυσεύρετο πλην όμως χωρίς τη διάθεση να εξερευνηθεί και να ξεκλειδωθεί.
Έτσι παρατηρούσε κανείς τους νέο-χιπστερς να κρατούν Φώκνερ από το ένα χέρι σε μια σπάνια πρώτη έκδοση που είχε κουτσουλίσει κάποιο αμερικάνικο περιστέρι φερ' ειπείν, το δίσκο Cauldron των πρώιμων ηλεκτρονικών Fifty Foot Hose μόνο με το εξώφυλλο χωρίς το άκουσμα και το κουτί από κάποια ενενηντάρα TDK κασέτα αλλαγμένο σε τσιγαροθήκη, ενώ φορούσαν πασχαλίτσες στα μαλλιά και κόκκινες κάλτσες με μπλε Vans και μουστάκες τραβώντας σέλφι με τις λεγόμενες μούτες Beatles (γλώσσα έξω χαζοχαρούμενο βλέμμα εκτός κάδρου).
Οι San Francisco Diggers κηδεύουν τον Χιπη το 1967
Πλάκα θα είχαν όλα αυτά όμως η πλάκα έχει πλάκα όταν είναι το περιτύλιγμα ουσίας.
Ουσία δεν υπήρξε πουθενά. Ο Φώκνερ παρέμεινε αδιάβαστος, το εξώφυλλο του Cauldron δεν βρήκε ποτέ τον δίσκο και η κασέτα φωτογραφήθηκε αρκετές φορές στην υστερική εκστρατεία κατά του καπνίσματος όπως όριζε η μαμά Αμερική.
Ο όρος βίντατζ εμφανίστηκε μέχρι και στην Ανω Δαλαμανάρα Κορινθίας για να περιγράψει αξιοθαύμαστα υποτίθεται αντικείμενα μόδας που στην πραγματικότητα μύριζαν ναφθαλίνη και ούρα σκόρου, ενώ απλώς έφερναν καλά λεφτά στους πωλητές τους.
Ο όρος ολντ σκουλ εμφανίστηκε για να περιγράψει με ελαφρά ειρωνεία οτιδήποτε, όχι ανήκε στο παρελθόν, αλλά αφορούσε γνώση, τρόπο ή συμπεριφορά που δεν ήταν τόσο εκτός ουσίας όσο τα σημερινά αντίστοιχα και όριζαν κάποιον κόπο, από το πυρ το εξώτερο.
Επίσης καθιερώθηκε ο λεγόμενος πληθυντικός του help desk. Δηλαδή ένας σκιαγραφημένος πληθυντικός αριθμός ευγενείας, αντίστοιχος με αυτόν των υπαλλήλων-ρομπότ από τις διάφορες τηλεφωνικές εταιρείες εξυπηρετήσεων, που δεν έχει να κάνει με την αληθινή ευγένεια αλλά με κάποιο σχήμα καλής συμπεριφοράς στο οποίο δεν μπορεί να προσάψει κανείς τίποτε έστω και αν προηγείται των φρικτότερων επακόλουθων.
Κινήσεις vegan, help the plants, antisexism κλπ έμειναν στα χαρτιά ή κράτησαν όσο κρατάει μια εντύπωση, από αυτή την ομάδα σκέτης εικόνας, ενώ οι άνθρωποί της τοποθετήθηκαν απέναντι στα πράγματα αναλόγως των διαθέσεων influencers, δηλαδή ηγετικών μορφών χωρίς έρμα που συνήθως το ταλέντο τους το εξαντλούν εκφράζοντας τα σύνδρομα τους σε πολύ κόσμο.
Μέσω ενός πλιάτσικου εκδίκησης απέναντι σε παλιότερες συμπεριφορές που θεωρήθηκαν (και κάποιες ήταν) άδικες, στήθηκε κατά βάση στο ίντερνετ ένας κόσμος επιθετικά ειρωνικός και κενός ταυτόχρονα, που βρήκε αποδοχή από τους μπερδεμένους μεγαλύτερους οι οποίοι κάποτε είχαν διαβάσει Νίτρο και 01 (ή αντίστοιχα ξένα) κι άρα έπρεπε να είναι με το ζόρι μοντέρνοι και …απενοχοποιημένοι.
Νεο-χιπστερ φασέος
Σχήματα επί σχημάτων σκότωσαν τους καφέδες σε τσιτουτσίνο με παγάκια έμενταλ, τα μεθύσια σε ρακί από καρπούζι χωρίς αλκοόλ, τα παιχνίδια σε προσομοιώσεις του Survivor, τα τραγούδια σε προσομοιώσεις του Voice, το ενδιαφέρον σε ανθρωπάκι νοιαξίματος, τα τατουάζ εμπειριών ζωής σε «χτύπησα δυο χελιδόνια στο λαιμό όπως ο τάδε στην τάδε ταινία».
Αρκεί ότι γίνεται ή λέγεται να κάνει εντύπωση και να μην χρειάζεται κανενός είδους κόπο. Να μην υπάρχει κανένα προσωπικό παίδεμα, ούτε καν αυτό το εύκολο του χανγκόβερ.
Το αποτέλεσμα ήταν η αποκοπή της γνώσης του παρελθόντος πέραν αυτών που αποτελούσαν επικεφαλίδες της Wikipedia. Το αποτέλεσμα υπήρξε η ασυνέχεια μεταξύ των γενεών. Η προσομοίωση χαράς, βλαμμένων πλην όμως υπερήφανων γονέων, που το παιδί τους είπε «ποιος είναι αυτός» για τον Morrison ας πούμε ή την Σύλβια Πλαθ.
Γενικότερα όπου εκλείπει ο κόπος για την γνώση ανθίζει η εύκολη περηφάνια.
Άνθρωποι που διαμαρτύρονται υπερήφανα για την Μακεδονία ντυμένοι αποκριάτικα μακεδονομάχοι αλλά με την στολή Μυρμιδόνων που ήταν Θεσσαλοί και τις ασπίδες Σπαρτιατών
Τίποτα από όλα αυτά που λέω βέβαια δεν θα είχε σημασία. Τίποτα απολύτως και οι καλές μουσικές ας πέθαιναν όλες. Το ροκενρόλ, το πανκ, οι χίπηδες, η τζαζ, τα μπλουζ, τα κινήματα, η τέχνη, οι καφέδες, τα ξίδια, οι καλές φάσεις, ο έρωτας, η φιλία, ας πέθαιναν όλα αν η κοινωνία δεν οδηγούνταν από ετούτη τη γελοία σχηματοποίηση των πάντων σε αμάθεια, που οδηγεί στις ηλίθιες γενικεύσεις, που οδηγεί στον εκφασισμό, με παλιούς και νέους τρόπους θεωρίας και εφαρμογής. Τίποτα από τις ιδέες μου δεν θα είχε σημασία αν η κοινωνία δεν έπεφτε με τα μούτρα στη μουδιασμένη αποδοχή πως θα καταστρέψουμε τη γη, ναι είναι μοιραίο ας κοιτάξουμε εν τω μεταξύ τον εαυτό μας πασπαλίζοντας τον με άλατα Ιμαλαΐων που μειώνουν το στρες και κενότητες περί αυτοβελτίωσης, αλλά πριν να γίνει όλο αυτό θα το γράψουμε στο ίντερνετ με νύχι μισοφέγγαρο και τον μικρό Πρίγκιπα επάνω, ενώ θα φοράμε μπλουζάκι «η παιδεία θα μας σώσει» (…)
Πριν να ξεκινήσουν όλα αυτά λοιπόν, πριν τους νέο-χίπστερς, τους φασέους και τη μεταβολή της ουσίας σε «ενδέχεται να περιέχει εσάνς ουσίας», ήρθε ως εμπροσθοφυλακή η αεροκαρδούλα. Φτιαγμένη με τους δείκτες και τους αντίχειρες των δύο χεριών, συνοδευόμενη από χτύπημα γροθιάς στο στήθος και μετά τρίψιμο με κυκλικές κινήσεις του στήθους και γλυκά ματάκια.
Σαν ταινιακοί Ρωμαίοι που πάνε για πόλεμο, αλλά ταυτόχρονα είναι και αγκαλίτσες μελισσάκια.
Η αεροκαρδούλα. Δηλαδή το σχήμα μιας καρδιάς που πάλλεται για τον απέναντι άνθρωπο χωρίς να υπάρχει ο κόπος να φανεί το αν πάλλεται στ’ αλήθεια η αληθινή καρδιά. Γιατί η αληθινή μπορεί και να πονέσει, πρέπει να μάθει στην υπέρβαση του πόνου, πρέπει να σταθεί δίπλα στους απέναντι στ’ αλήθεια, πρέπει να πράξει, οπότε το σχήμα είναι προτιμότερο…
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΣΧΕΤΙΚΑ:
Σιτάρ και ψυχεδέλεια: Athenian Phanerothyme Conspiracy - Ο Βασίλης Καμπούρης μιλάει στο Merlin's...
