Γράφει ο Αργύρης Αργυριάδης
Όταν ο Άγγελος του Φωτός, ο Εωσφόρος, καταγγέλθηκε από τον Θεό και υποτάχθηκε σε μια ύπαρξη αμαρτίας και τρόμου, ο άνθρωπος δεν είχε ακόμα δημιουργηθεί. Τουλάχιστον, αυτή είναι η κατασκευή που μας παρουσιάστηκε μέσα από τα χιλιάδες χρόνια της θρησκευτικής αφήγησης. Από την απαρχή της δημοκρατίας, οι αυτοπροσδιοριζόμενοι ως ηγέτες των κοινωνιών, δημιουργούν σκόπιμα έναν αποδιοπομπαίο τράγο ή έναν αήττητο εφιάλτη, προκειμένου να κρατούν τις κοινότητές τους φοβισμένες ότι επέρχεται η πλήρης εξόντωση και ότι θα ήταν ασφαλείς μόνον αν υπάκουαν στους νόμους των αφεντάδων τους.
Δαιμονικά και φανταστικά θηρία δημιουργούνται από το απανταχού ιερατείο για να συντηρήσουν την αίσθηση ελέγχου επί των εθνών που φοβούνται «το Θείο». Σχεδόν κάθε πολιτισμός, τόσο ιστορικά όσο και σήμερα, έχει έναν «κακό», όπως στη χριστιανική θρησκεία υπάρχει ο «Σατανάς» - μια ενσάρκωση του απέραντου θανάτου και της καταστροφής. Αλλά, καθώς διανύουμε μια μεταμοντέρνα κοσμική εποχή, όπως αναφέρει ο φιλόσοφος Eugene Thacker, οι ιδέες και οι ερμηνείες μας για την κόλαση και το διάβολο έχουν αλλάξει ριζικά. Καθ’ όλη τη διάρκεια του χρόνου, η έννοια του Σατανά έχει μεταβληθεί από μια μορφή θρησκειακού συμβολισμού, πλέον σε κάτι πολύ περισσότερο από ένα απλό μοντέρνο σημείο αναφοράς της λαϊκής ή ποπ κουλτούρας.
Από τον 20ό αιώνα, η απεχθής αισθητική του βδελυρού, αιμοδιψή και του βλάσφημου Εωσφόρου έχει ανοίξει τον δρόμο της στη μουσική, στην ανατρεπτική τέχνη, και φυσικά στη λογοτεχνία. Στα άρθρο αυτό θα ασχοληθούμε με την γενεαλογία του κακού μέσα από τα διαβολικά ακόρντα, τους θρύλους και την μυθιστορία του σατανισμού στη μουσική.
Ο Σατανισμός ως οργανωμένη πρακτική δεν υπήρχε τυπικά μέχρι το 1966, όταν ο Anton LaVey, ένας αφοσιωμένος αποκρυφιστής και συγγραφέας της Σατανικής Βίβλου ίδρυσε την Εκκλησία του Σατανά. Ωστόσο, οι ηχητικές μελωδίες του Διαβόλου ως αιρετικό άκουσμα χρονολογούνται από τον Μεσαίωνα. Το τρίτονο μουσικό διάστημα αναφέρεται από τους μουσικολόγους ως «συγχορδία του Διαβόλου» και, σύμφωνα με τον θρύλο, η Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία απαγόρευσε την εκτέλεσή του. Σε γενικές γραμμές, το ακόρντο αυτό ερεθίζει το αυτί και ίσως γι’ αυτό ο άνθρωπος δυσφορεί ψυχολογικά στο άκουσμά του, επειδή ο ανθρώπινος εγκέφαλος αναζητά την αρμονία, σύμφωνα με ερευνητές.
Ο Φάουστ του Γκουνώ, μια σύνθεση του 19ου αιώνα, μπορεί να υπερηφανεύεται ως η μία από τις πιο άμεσες και συναρπαστικές σατανικές αφηγήσεις, ενώ οι Ταρτίνι, Παγκανίνι, Στραβίνσκι, Λιστ και Χέλμσμπεργκερ ο Νεότερος, έχουν συνθέσει πολλά κομμάτια με ιστορίες για τον Εωσφόρο, ωστόσο, κανένα από αυτά τα έργα δεν είναι παραδείγματα «σατανιστικής μουσικής», απλώς αναφέρονται στον Σατανά ως φοβιστική νέμεση μέσα σε μια κατά τα άλλα θρησκευτικού τύπου ιστορία. Στην πραγματικότητα, η λεγόμενη «μουσική του διαβόλου» θα βρει την πραγματική πολιτιστική της βάση με την εμφάνιση των μπλουζ και της τζαζ από τις αρχές της δεκαετίας του 1900 και μετά.
Στις αρχές του 20ού αιώνα, οι παραδοσιακές κοινωνικές αξίες και η χριστιανική ηθική ήταν ιδιαίτερα ισχυρές στον δυτικό κόσμο. Οτιδήποτε θεωρείτο ανατρεπτικό απέναντι στον φόβο του Θεού θεωρήθηκε κατά κανόνα ως άμεση απόδειξη λατρείας του Διαβόλου. Η ανατρεπτική μουσική - αυτή που εκτελείται από τους καταπιεσμένους ή τους δυσαρεστημένους - θεωρήθηκε επικίνδυνη και βλάσφημη. Τα μπλουζ, ειδικότερα, θεωρήθηκαν ως καταβολή απόρροια της σατανικής επιρροής, αλλά κανένας καλλιτέχνης δεν ενσωμάτωσε αυτή τη μυθολογία περισσότερο από τον κιθαρίστα Robert Johnson. Ο Son House, ένας από τους πολλούς συνομηλίκους του Johnson, εξιστορεί πώς ο αρχικά ο Johnson ήταν ένας μέσος κιθαρίστας πριν εξαφανιστεί για εβδομάδες. Όταν επέστρεψε, ο Johnson, ανέπτυξε μια αριστοτεχνική τεχνική που εκτός από επαναστατική ήταν και πρωτόγνωρη. Σύμφωνα με τον φαουστικό μύθο, ο Johnson πήρε την κιθάρα του στις εθνικές οδούς 49 και 61 στο Μισισιπή, όπου ο διάβολος αντάλλαξε τη δεξιοτεχνία αυτού του εξαίρετου μπλουζίστα του με την ψυχή του.
Από τα μέσα της δεκαετίας του '60, το rock & roll, που στην ουσία αποτελεί μια εμπορική μετάλλαξη των μπλουζ, δίνει μεγαλύτερη έμφαση στη σεξουαλική απελευθέρωση που ήδη βρισκόταν στην έξαρση της. Η ιδέα του σατανισμού ως ιδεολογίας, αντί να τρομάζει τους ανθρώπους, άρχισε να διαμορφώνεται ως πρόκληση ενάντια στο κατεστημένο. Μέσω των διδασκαλιών του LaVey και την αυξανόμενη λατρεία για τον αποκρυφιστή ποιητή Aleister Crowley, ο σατανιστικός συμβολισμός άρχισε να εμφανίζεται στο mainstream rock της εποχής. Ως αποτέλεσμα αυτής της μετάγγισης, η εικόνα του Crowley εμφανίστηκε, μεταξύ άλλων διασημοτήτων, στο εξώφυλλο του Sgt Pepper's Lonely Hearts Club Band των Beatles, οδηγώντας σε θεωρίες συνωμοσίας για τις θρησκευτικές πεποιθήσεις της μπάντας, ενώ στο "Sympathy For The Devil", ο Mick Jagger κυριολεκτικά ανέλαβε τον ρόλο του Διαβόλου, καλώντας τα πλήθη να τον αποκαλούν «Εωσφόρο». Ο Jimmy Page των Led Zeppelin, αν και δεν ήταν σατανιστής, ήταν οπαδός της «φιλοσοφίας της προσωπικής απελευθέρωσης» του Crowley, αποκορύφωμα δε των απόψεών του ήταν η αγορά του πρώην σπιτιού του Crowley στο Λοχ Νες. Επίσης, οι Led Zeppelin συμμετείχαν άθελα τους σε έναν από τους πιο παράξενους ισχυρισμούς περί σατανικής λατρείας στη δεκαετία του ’80, όταν ο Τηλε-ευαγγελιστής Paul Crouch ισχυρίστηκε ότι όταν το Stairway to Heaven παίζεται, ακούγεται μια φωνή που λέει «Εδώ είναι ο γλυκός μου Σατανάς... Θα σας δώσει το δικό του 666».
Μια άλλη περίπτωση που παραποιήθηκε συστηματικά από τα μέσα ενημέρωσης εξαιτίας της μαύρης αισθητικής της, ήταν ο Black Sabbath. Δύο από τα πιο συνηθισμένα σύμβολα που χρησιμοποίησε το συγκρότημα ήταν ο χριστιανικός σταυρός και το σύμβολο της ειρήνης. Παρά ταύτα, η σταδιακή άνοδος της αντικουλτούρας και η αναπόφευκτη αντίδραση από τις δεξιές εταιρίες των μέσων μαζικής ενημέρωσης τους χαρακτήρισαν ως πρεσβευτές του αποκρυφισμού. Στην πραγματικότητα όμως, στην βιογραφία του ο Ozzy αναφέρεται στους σατανιστές με τα πλέον υποτιμητικά σχόλια. Λαμβάνοντας υπόψη το όνομα που παραπέμπει στις μαύρες τελετουργίες και την επιρροή της μπάντας στην δημιουργία ενός μουσικού είδους που αργότερα θα γίνει συνώνυμο του σατανισμού, οι Black Sabbath είναι πιθανώς η πλέον ατυχής περίπτωση υποστηρικτών του Σατανά. Στην πραγματικότητα, ανεξάρτητα από τη δημόσια κατακραυγή για το αντίθετο, κατηγορώντας σε ημερήσια διάταξη metal συγκροτήματα όπως οι Iron Maiden, οι Mötley Crew και οι Judas Priest, και καλλιτέχνες όπως ο Alice Cooper, τα ΜΜΕ συνεισφέρανε σε αυτό που αργότερα ονομάστηκε στην Αμερική ως «ο σατανικός πανικός». Φυσικά, σχεδόν κανένα από αυτά τα συγκροτήματα δεν πίστευε πραγματικά τους στίχους που τραγουδούσαν. Οι εικόνες του Εωσφόρου ήταν σε μεγάλο βαθμό μια lifestyle τάση και τίποτα περισσότερο.
Ο Anton La Vey, ιδρυτής της Εκκλησίας του Σατανά
Μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του ’80, η λατρεία στον Βεελζεβούλ ήταν απλώς μια προσποίηση. Παρά το εμπορικό ενδιαφέρον, το underground metal έγινε πιο σκοτεινό και βαρύτερο από ποτέ. Συγκροτήματα όπως οι Morbid Angel, οι Venom, οι Celtic Frost και οι Deicide επικεντρώθηκαν στιχουργικά στην συγγραφή τραγουδιών με θέμα τις σουμερικές θεότητες, τη μυθικιστική μαγεία και τις αρχαίες μετενσαρκώσεις, αλλά στην ουσία αυτό που πήρε στα σοβαρά τον σατανισμό ήταν το πρώτο κύμα του νορβηγικού black metal. Οι Mayhem, το συγκρότημα που δημιουργήθηκε το 1984 από τους Dead, Hellhammer, Euronymous και Necrobutcher, προσωποποίησε αυτόν τον φόβο. Η εκτελεστική τους ταχύτητα και το death metal ήταν τόσο ωμά, όσο και η φήμη τους ως επικίνδυνη μπάντα. Οι Mayhem αυτοχαρακώνονταν επί σκηνής έχοντας παλουκωμένο στο πάλκο το κεφάλι ενός χοίρου ή ενός προβάτου. «Δεν υπάρχει τίποτα που να είναι πιο άρρωστο, κακό ή διεστραμμένο», θα ισχυριστεί ο Euronymous σε μια συνέντευξη του 1993. Ο ίδιος ήταν οπαδός του Θεϊστικού Σατανισμού και περιφρονούσε τους οπαδούς του La Vey και του Crowley, υποστηρίζοντας ότι αυτές οι αιρέσεις είναι «απλώς μια δέσμη της ελευθερίας και των αθεϊστών που αγαπούν τη ζωή». Η αδέσμευτη απαισιοδοξία τους οδήγησε τον Euronymous και τους Mayhem στα άκρα με την πυρπόληση νορβηγικών εκκλησιών.
Όταν ο «Dead» των Mayhem αυτοκτόνησε το 1991, ο Euronymous το θεώρησε κάτι αναμφισβήτητα εκστατικό. Αφού τον βρήκε ακίνητο με μια τρύπα στο κεφάλι, ο κιθαρίστας των Mayhem εκμεταλλεύτηκε στο έπακρο την ευκαιρία για να καταγράψει τη σκηνή με μία φθηνή φωτογραφική μηχανή της μίας χρήσης. Στην συνέχεια, η εικόνα αυτή εμφανίστηκε στο εξώφυλλο του δίσκου των Mayhem, Dawn of the Black Hearts . Η υπέρμετρη βία που περιέβαλλε τους Mayhem συγκλόνισε όλο τον κόσμο. Παρόμοια έργα, όπως του Burzum (ή Varg Vikernes, ή Count Grishnackh, ο οποίος δολοφόνησε τον Euronymous και πέρασε κάμποσα χρόνια στη φυλακή), συνέθεσαν αυτόν τον ήχο με τον «παραδοσιακό παγανισμό» και τον «Οπαλισμό», συνδυάζοντας αυτά τα στοιχεία με μια σταθερή ροπή προς τον εθνικισμό, την επιβίωση του ισχυρότερου και τον ακτιβιστικό ατομικισμό.
Ο Νορβηγός σατανιστής Varg Vikernes πίσω από τα σίδερα της φυλακής
Από όλους τους θρησκευτικούς «-ισμούς», ο σατανισμός εξακολουθεί να θεωρείται ως η μεγαλύτερη απειλή για την κοινωνία. Συγκροτήματα και καλλιτέχνες όπως οι Emperor, Gogoroth, Bathory, Darkthrone, καθώς και οι Σουηδοί Dark Funeral, έχουν κατηγορηθεί για τη διεξαγωγή ειδωλολατρικών τελετουργιών ή την καταγραφή υποσυνείδητων μηνυμάτων στους δίσκους τους. Αυτά ήταν κατά κύριο λόγο θεατρινισμοί ή πράξεις μη συμβατικού μάρκετινγκ, και προσδιορίστηκαν αφελώς ως σατανιστικά. Σήμερα, πολλά συγκροτήματα συνεχίζουν να υιοθετούν αυτήν την αισθητική, από τους Eyehategod έως τους Goatwhore, από τους Behemoth ως τους Ghost και από τους Satanic Warmaster μέχρι τους Waitain ή τους Rotting Christ. Παρόλα αυτά, είτε θεωρητικός, αθεϊστικός είτε απλώς σαδιστικός, ο σατανισμός είναι πανταχού παρόν στην σύγχρονη κουλτούρα της εποχής μας. Η πιο πρόσφατη παραλλαγή είναι η αυξανόμενη δημοτικότητα του συμβολισμού των Illuminati στο hip-hop. Αλλά και πάλι, αυτό δεν είναι τίποτα περισσότερο από ένα αβάσιμο κυνήγι δημοσίων σχέσεων ή μια μορφή δεξιάς προπαγάνδας. Κατηγορηματικά, οι Three-6 Mafia δεν είναι οπαδοί του διαβόλου, ενώ ούτε η Beyoncé και ο Jay Z ονόμασαν το παιδί τους Blue Ivy επειδή εάν το διαβάσεις ανάποδα σημαίνει Eulb Yvi, δηλαδή κόρη του Σατανά στα λατινικά. Όλα αυτά είναι μιντιακές υπερβολές και ανοησίες.
Κλείνοντας, παρομοίως, όπως απολαμβάνουμε τον τρόμο στον κινηματογράφο ή στη λογοτεχνία, η αισθητική του σατανισμού είναι απλά μια σκοτεινή ένδειξη ενός παράταιρου για πολλούς εκφραστικού μποεμισμού με στόχο να προκαλέσει ή να τρομάξει κατά τον ίδιο τρόπο. Είναι μια ακόμα τεχνική του εμπορικού μάρκετινγκ, αυτή που εξάπτει την φαντασία των οπαδών που βλέπουν την απαγόρευση της εμφάνισης συγκροτημάτων σε ορισμένες χώρες εξαιτίας της υποτιθέμενης λατρεία τους στο «Θηρίο». Αυτό όμως δεν προσφέρει τίποτα παραπάνω παρά μια θυσία στον Μολώχ του χρήματος.
Αργύρης Αργυριάδης
Ο Αργύρης Αργυριάδης αφού πρώτα έζησε την συγκλονιστική εμπειρία της συναυλίας του Rory Gallagher στην Νέα Φιλαδέλφεια το 1981 έκτοτε, από μικρή ηλικία τρέχει στα στενά των Εξαρχείων, πιστός στην Ιδέα της ελευθερίας, παραμένει πάντα καταληψίας «τρελός και ευτυχισμένος», υπερασπιστής του Ιστορικού Μείζονος Αναρχισμού και μέλους του Ενός Δυνατού Συνδικάτου. Μισό αιώνα μετά την γέννηση του, έχει αφιερώσει τις σπουδές του στην ιατρική, την ψυχιατρική και την ψυχολογία στον αγώνα για την κοινωνική χειραφέτηση. Όταν δεν διαβάζει επικίνδυνα βιβλία, δεν ακούει παράξενες μουσικές ή να γράφει ακατανόητες ιστορίες στο merlin's, συμμετέχει σε Αυτοργανωμένες Συλλογικότητες Υγείας,συνελεύσεις, πορείες και δράσεις διότι τίποτα δεν έχει τελειώσει ακόμα.
Αργύρης Αργυριάδης
Ο Αργύρης Αργυριάδης αφού πρώτα έζησε την συγκλονιστική εμπειρία της συναυλίας του Rory Gallagher στην Νέα Φιλαδέλφεια το 1981 έκτοτε, από μικρή ηλικία τρέχει στα στενά των Εξαρχείων, πιστός στην Ιδέα της ελευθερίας, παραμένει πάντα καταληψίας «τρελός και ευτυχισμένος», υπερασπιστής του Ιστορικού Μείζονος Αναρχισμού και μέλους του Ενός Δυνατού Συνδικάτου. Μισό αιώνα μετά την γέννηση του, έχει αφιερώσει τις σπουδές του στην ιατρική, την ψυχιατρική και την ψυχολογία στον αγώνα για την κοινωνική χειραφέτηση. Όταν δεν διαβάζει επικίνδυνα βιβλία, δεν ακούει παράξενες μουσικές ή να γράφει ακατανόητες ιστορίες στο merlin's, συμμετέχει σε Αυτοργανωμένες Συλλογικότητες Υγείας,συνελεύσεις, πορείες και δράσεις διότι τίποτα δεν έχει τελειώσει ακόμα.
Αργύρης Αργυριάδης
Ο Αργύρης Αργυριάδης αφού πρώτα έζησε την συγκλονιστική εμπειρία της συναυλίας του Rory Gallagher στην Νέα Φιλαδέλφεια το 1981 έκτοτε, από μικρή ηλικία τρέχει στα στενά των Εξαρχείων, πιστός στην Ιδέα της ελευθερίας, παραμένει πάντα καταληψίας «τρελός και ευτυχισμένος», υπερασπιστής του Ιστορικού Μείζονος Αναρχισμού και μέλους του Ενός Δυνατού Συνδικάτου. Μισό αιώνα μετά την γέννηση του, έχει αφιερώσει τις σπουδές του στην ιατρική, την ψυχιατρική και την ψυχολογία στον αγώνα για την κοινωνική χειραφέτηση. Όταν δεν διαβάζει επικίνδυνα βιβλία, δεν ακούει παράξενες μουσικές ή να γράφει ακατανόητες ιστορίες στο merlin's, συμμετέχει σε Αυτοργανωμένες Συλλογικότητες Υγείας,συνελεύσεις, πορείες και δράσεις διότι τίποτα δεν έχει τελειώσει ακόμα.