Γράφει ο Μιχάλης Πούγουνας
«Η μουσική είναι απλώς νότες. Οτιδήποτε σκέφτεσαι πέρα από αυτό είναι σκέτη ανοησία». (Igor Stravisky)
Η πρώτη φορά που άκουσα το όνομα του Klaus Schulze, ήταν στην δεκαετία του ’70 και στην εκπομπή του Γιάννη Πετρίδη. Νομίζω, μάλιστα, πως είχε πει ότι αυτός ο Γερμανός έγραφε μουσική χρησιμοποιώντας μαθηματικά, πράγμα που με είχε εντυπωσιάσει αν και δεν κατάλαβα τίποτα από το τραγούδι που έπαιξε. Δεν αποκλείεται, πάλι, να το είχε πει για κάποιον άλλον και να κάνω λάθος, επειδή έχουν περάσει πολλά χρόνια. Αλλά, σε εκείνη την τρυφερή ηλικία που ήμουν τότε, αυτό που είχα ακούσει μάλλον παράσιτα θύμιζε…
O Schulze γεννήθηκε στο Βερολίνο στις 4 Αυγούστου 1947 και το 1968-1969 βρέθηκε να παίζει τύμπανα στο βερολινέζικο συγκρότημα Psy Free, μέχρι που συνάντησε τον Edgar Froese των Tangerine Dream στο Zodiac Club του Δυτικού Βερολίνου. Το Zodiak Free Arts Lab ή Zodiac Club, ήταν ένας πολύ επιδραστικός χώρος καλλιτεχνικής δημιουργίας τον οποίον είχε ιδρύσει ο μουσικός, Conrad Schnitzler, το άλλο μέλος των Tangerine Dream, μαζί με τον Hans-Joachim Roedelius.
Το Εργαστήριο Ελεύθερων Τεχνών «Zodiak» είχε την έδρα του σε ένα μεγάλο ενοικιαζόμενο χώρο μέσα σε ένα κτίριο στο Hallesches Ufer, κατά μήκος της βόρειας όχθης του καναλιού Λάντβερ στο Κρόιτσμπεργκ του Βερολίνου, κοντά στη γωνία της Γκρόσμπερενστρασε. Από το 1962 έως το 1981, το κτήριο αυτό ήταν η βάση της Schaubühne am Halleschen Ufer [de], μιας πολιτικοποιημένης θεατρικής ομάδας. Ως εκ τούτου, το Zodiak άνοιγε μόνο αργά το βράδυ, μετά το πέρας της θεατρικής παράστασης. Το Zodiak ήταν χωρισμένο σε δύο δωμάτια, εκ των οποίων το ένα ήταν βαμμένο εντελώς άσπρο και το άλλο εντελώς μαύρο, ενώ και τα δύο ήταν γεμάτα με διάφορα μουσικά όργανα, ενισχυτές και ηχεία προς χρήση όποιου ήθελε να πειραματιστεί. Γενικότερα, οι συμβατικές μορφές τραγουδιών αποφεύγονταν επειδή «εξέφραζαν το πνεύμα των μπουρζουάδων», όπως λεγόταν.
Ανάμεσα στους καλλιτέχνες που πέρασαν από την σκηνή του Zodiak ήταν οι Ash Ra Tempel (όταν ο Schulze έφυγε από τους Tangerine Dream), oι Geräusche, οι Plus/Minus, οι Curly Curve [de], οι Per Sonore, οι Human Being, οι Agitation (κατόπιν Agitation Free), ο Klaus Schulze σόλο και, κυρίως, οι Tangerine Dream. Ο χώρος έκλεισε στις αρχές του 1969, κέρδισε όμως μια σημαντική θέση στη ιστορία της γερμανικής ροκ μουσικής.
Tangerine Dream (O Klaus αριστερά)
Στο Zodiak, λοιπόν, ήταν που ο Froese κάλεσε τον Schulze να παίξει τύμπανα στο πρώτο άλμπουμ των Tangerine Dream, ενώ κιθάρα θα έπαιζε ο συνιδρυτής του Zodiak, Conrad Schnitzler. Η ηχογράφηση πραγματοποιήθηκε με ένα δικάναλο μπομπινόφωνο Revox, σε ένα νοικιασμένο εργοστάσιο τον Οκτώβριο του 1969 και σε αυτή συμμετείχαν ο οργανίστας Jimmy Jackson και ο φλαουτίστας Thomas Keyserling.
Το 1970 ο Schulze αποχώρησε από τους Tangerine Dream για να σχηματίσει τους Ash Ra Tempel με τον κιθαρίστα Manuel Göttsching και τον μπασίστα Hartmut Enke, ενώ ο Schnitzler με τον Dieter Moebius και τον Hans-Joachim Roedelius δημιούργησαν τους Kluster και κυκλοφόρησαν τρία άλμπουμ. (Το 1987 ο Schitzler παραχώρησε ένα τραγούδι του ως εισαγωγή στο «Deathcrust», το ντεμπούτο EP των Νορβηγών μπλακμεταλλάδων Mayhem).
«Φαντάζομαι ότι όλες οι μουσικές - με εξαίρεση ίσως τη χορευτική που είναι για χορό - απευθύνονται στο πνεύμα των ανθρώπων και όχι στο σώμα τους...» Klaus Schulze
Στο μεταξύ, τον Μάρτιο του 1971 ηχογραφήθηκε και τον Ιούνιο κυκλοφόρησε το πρώτο ομώνυμο άλμπουμ των Ash Ra Tempel για την Ohr, τη δισκογραφική εταιρία του Rolf-Ulrich Kaiser. Οι κριτικοί χαρακτήρισαν το δίσκο κλασικό για το krautrock, αλλά ο Schulze αποχώρησε προσωρινά για να ξεκινήσει σόλο καριέρα.
Μετά τον Schulze, οι Ash Ra Tempel κυκλοφόρησαν το άλμπουμ Schwingungen (1972). Στο τρίτο άλμπουμ τους συμμετείχε μάλιστα ο Timothy Leary, ο γκουρού του LSD, ο οποίος το 1970 το είχε σκάσει απο τις φυλακές του San Luis Obispo, της Καλιφόρνιας και κρυβόταν στην Ελβετία. Επειδή το συγκρότημα δεν μπορούσε να ηχογραφήσει τα μέρη του Leary στη Γερμανία επειδή θα κινδύνευε να συλληφθεί, το έκανε στην Ελβετία.
Το άλμπουμ τιτλοφορείται Seven Up χάρη στον Brian Barritt, τον γνωστό Άγγλο καλλιτέχνη και φίλο του Leary, του Burroughs και του Alexander Trocchi. Εμπνεύστηκαν την ιδέα όταν έδωσαν στο συγκρότημα να πιεί ένα μπουκάλι λεμονάδα που περιείχε LSD...
Ash Ra Tempel (ο Klaus αριστερά)
Το άλμπουμ κυκλοφόρησε το 1972 και ακολούθησαν το Join Inn, το τελευταίο με τον Henke, ο οποίος αποχώρησε, και το Starring Rosi του 1973, στο οποίο τραγουδά η Rosi Mueller.
Ενώ το 1973 ο Enke εγκατέλειψε την μουσική μετά το Join Inn (πέθανε το 2005 σε ηλικία 53 ετών), οι Schulze και Göttsching συνεργάστηκαν ξανά στους Cosmic Jokers, ένα, ας πούμε, μουσικό σύνολο που έπαιζε σε ψυχεδελικά πάρτι, τα οποία διοργάνωνε στο στούντιό του ο μουσικός και παραγωγός Dieter Dierks (αργότερα γνωστός ως παραγωγός των Scorpions). Ο Dierks τους πλήρωνε σε ναρκωτικά, ενώ τους ηχογραφούσε για λογαριασμό του Rolf-Ulrich Kaiser και εν αγνοία των μουσικών. (Ωραίος ο τύπος;)
Ο Kaiser πήρε τις μπομπίνες από αυτά τα τζαμαρίσματα, επεξεργάστηκε τον ήχο μαζί με τον Dierks και τα μιξάρισε για να τα κυκλοφορήσει με την άλλη δισκογραφική εταιρία του, την Kosmische Musik, με τις φωτογραφίες των μουσικών στο εξώφυλλο του LP (και μη τον είδατε τον Παναή...) Ο Göttsching αγνοούσε ότι ο δίσκος είχε κυκλοφορήσει μέχρι που τον άκουσε σε ένα δισκάδικο στο Βερολίνο και ρώτησε τον πωλητή τι ήταν αυτό που άκουγε.
Ο Kaiser κυκλοφόρησε συνολικά πέντε δίσκους με το όνομα Cosmic Jokers, όλους το 1974. Ο Schulze θύμωσε τόσο πολύ που τον μήνυσε.
Απο το 1971 ο Schulze άρχισε να ενδιαφέρεται για τα πλήκτρα και το 1972 ηχογράφησε και κυκλοφόρησε μέσω της Ohr το πρώτο σόλο του άλμπουμ, με τίτλο Irrlicht (ο πλήρης τίτλος είναι Irrlicht: Quadrophonische Symphonie für Orchester und E-Maschinen).
Η αλήθεια είναι πως η εταιρία το κυκλοφόρησε επειδή τον είχε δεσμεύσει και σαν σόλο καλλιτέχνη όταν είχε υπογράψει το συμβόλαιο ως μέλος των Tangerine Dream, αλλά ο Schulze πίστευε ότι καμία άλλη εταιρία δεν θα τολμούσε να κυκλοφορήσει τον δίσκο.
Τον Δεκέμβριο του 1972 συναντήθηκε για τελευταία φορά με τους Ash Ra Tempel και ηχογράφησαν το Join Inn. Ξεκίνησε τις σόλο συναυλίες του και αυτό το άλμπουμ κυκλοφόρησε το 1973 μαζί με το δεύτερο σόλο δίσκο του, το Cyborg.
Το 1974 κυκλοφόρησε δύο άλμπουμ, το Picture Music και το Blackdance, όπου για πρώτη φορά χρησιμοποιεί πραγματικό συνθεσάιζερ και τραγουδιστή (τον Ernst Walter Siemon).
Το 1975 πραγματοποίησε την πρώτη του περιοδεία στην Γαλλία και ανέλαβε την παραγωγή των Γιαπωνέζων Far East Family Band, στο οποίους έπαιζε πλήκτρα ο Kitaro.
Την ίδια χρονιά κυκλοφόρησε το άλμπουμ Timewind. To Timewind αποτελείται από δύο τραγούδια: Το «Bayreuth Return» στην πρώτη πλευρά και το «Wahnfried 1883» στη δεύτερη, ενώ το άλμπουμ είναι αφιερωμένο στον Richard Wagner – οι δύο τίτλοι των τραγουδιών παραπέμπουν σε εκείνον.Το Bayreuth είναι η Βαυαρική πόλη όπου ο Wagner έχτισε μια όπερα για την πρώτη παράσταση της τετραλογίας του Το Δαχτυλίδι των Νιμπελούνγκεν, ενώ «Wahnfried» είναι το όνομα του σπιτιού στο Bayreuth όπου τον έθαψαν το 1883. Ο Schulze το χρησιμοποίησε και ως ψευδώνυμο.
Το άλμπουμ μοιάζει σαν μια παραλλαγή του «Movements of a Visionary» από το άλμπουμ Phaedra που κυκλοφόρησαν το 1974 οι Tangerine Dream, αλλά παραμένει ένα μεταβατικό έργο ανάμεσα στο προηγούμενο ύφος του Schulze και το χαρακτήρα της Σχολής του Βερολίνου που θα ακολουθούσε. Πότε ambient, πότε ηλεκτρονικό, το Timewind είναι γεμάτο ηχοτοπία που παίρνουν τον ακροατή μαζί τους σε ένα ταξίδι...
Το «Bayreuth Return» ηχογραφήθηκε σε δικάναλο και σε μία μόνο εκτέλεση (ουσιαστικά, δηλαδή, είναι γραμμένο ζωντανά στο στούντιο). Η ρυθμική του βάση είναι ένα sequencer παιγμένο με το χέρι σε αληθινό χρόνο, ακόρντα στα πλήκτρα με ήχο βιολιών, αυτοσχεδιασμούς και διάφορα εφέ. Το Timewind είναι αναμφισβήτητα το άλμπουμ που καθορίζει για πρώτη φορά πλήρως τον ήχο του Schulze.
Ακολούθησαν περιοδείες σε Γερμανία και Ιταλία και η συνεργασία του με το σούπερ γκρουπ των Go του Ιάπωνα Stomu Yamashta. Στα ιαπωνικά το όνομα του συγκροτήματος σημαίνει «πέντε» και κυκλοφόρησε δύο στούντιο άλμπουμ, το Go του 1976 και τo Go Τοο του 1977. Στη σύνθεσή του, εκτός του Yamashta στα κρουστά και τα πλήκτρα, συμμετείχαν ο Steve Winwood (φωνητικά και πλήκτρα), ο Al Di Meola (στην lead κιθάρα), ο Klaus Schulze (στα συνθεσάιζερ) και ο ντράμερ του Santana, Michael Shrieve.
Πέρα από το πρώτο άλμπουμ των Go, το 1976 ο Schulze κυκλοφόρησε ένα διπλό άλμπουμ ηχογραφημένο ζωντανά στο Παρίσι και δύο σόλο, το Moondawn και το Body Love, ένα soundtrack για μια πορνοταινία του Lasse Braun, το οποίο την επόμενη χρονιά έφτασε στην δεύτερη θέση του Billboard στον κατάλογο με τους δίσκους εισαγωγής στην Αμερική.
Εκτός από αυτό, το 1977 έδωσε δύο συναυλίες στο Πλανητάριο του Λονδίνου, ηχογράφησε δύο σόλο άλμπουμ, το Mirage και το Body Love Vol. 2, και έκανε παραγωγή στο Go Too.
To 1978 κυκλοφόρησε το θεματικό άλμπουμ X, στο οποίο αναπλάθει τρόπον τινά τις μουσικές βιογραφίες ανθρώπων που τον είχαν επηρεάσει: Friedrich Nietzsche, Georg Trakl, Frank Herbert, Friedemann Bach, Ludwig II. von Bayern, και Heinrich von Kleist. Στα τύμπανα καθόταν ο συνεργάτης του Harald Grosskopf, ενώ συμμετείχε ο μαέστρος Wolfgang Tiepold με μια μικρή ορχήστρα εγχόρδων.
Την ίδια χρονιά ο Schulze δημιουργεί τη δική του δισκογραφική εταιρία IC, και θα κλείσει τη δεκαετία βγαίνοντας περιοδεία με τον Arthur Brown, μια συνεργασία που παρήγαγε το 26άλεπτο «Shadows of Ignorance» που συμπεριλήφθηκε στο άλμπουμ Dune. Σε αυτό το τραγούδι ο Brown αυτοσχεδίαζε και ενώ στη συνέχεια ο Klaus Schulze μετέγραψε τους στίχους, κατά λάθος αυτοί πιστώθηκαν στον Γερμανό. Στο τσέλο συμμετέχει ο Wolfgang Tiepold, γνωστός με το ψευδώνυμο Leon Ives.
Σκέφτηκα πως θα έπρεπε να σταματήσω κάπου εδώ, στα τέλη αυτής της σημαντικής δεκαετίας για το ξεκίνημα του Schulze, μιας και ως καλλιτέχνης συνεχίζει να εξελίσσεται έχοντας φτάσει σήμερα τις 60 κυκλοφορίες, με τελευταίες το Next of Kin του 2019 και το Deus Arrakis που κυκλοφόρησε μετά το θάνατό του σπουδαίου Γερμανού καλλιτέχνη στις 26 Απριλίου έπειτα από μακρά ασθένεια.
Ο ίδιος πάντως, είτε με το όνομά του είτε ως Richard Wahnfried, βρέθηκε στον πυρήνα του krautrock και η συνεισφορά του υπήρξε σημαντικότατη για την ηλεκτρονική μουσική και όχι μόνο. Μια αναφορά όμως σε αυτόν, όπως αυτή που διαβάσατε, μου έδωσε την ευκαιρία να αναφερθώ, έστω και επιδερμικά, σε μερικά από τα πιο αντιπροσωπευτικά ονόματα της μουσικής σκηνής του Βερολίνου.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΣΧΕΤΙΚΑ:
Violins Don't Grow on Trees - The Life and Work of Klaus Schulze του Olaf Lux (2021)
O Arthur Brown και ο υπέροχος κόσμος του...
Δύναμη και πάθος: Πενήντα (και κάτι) χρόνια Eloy...
Ο Phil Manzanera και οι 801...
Tangerine Dream: Η συναυλία τον Αύγουστο του 1983 στον Λυκαβηττό (video)
Daevid Allen & Gong: Σύντομη αναδρομή σε μια διαστημική καριέρα...
Ποιο Heavy Metal ρε γατάκια... IGOR STRAVINSKY - Η ιστορία του στρατιώτη
BLOG και ΙΣΤΟΣΕΛΙΔΕΣ ΤΟΥ MIΧΑΛΗ ΠΟΥΓΟΥΝΑ:
https://tribe4mian.wordpress.com/
ΑΚΟΥΣΤΕ ΤΙΣ ΕΚΠΟΜΠΕΣ ΤΟΥ ΜΙΧΑΛΗ ΠΟΥΓΟΥΝΑ στο Blackout Radio Show...
O Μιχάλης Πούγουνας έχει κυκλοφορήσει δυο βιβλία, Το Κλειδί της Εύας (2020) και Το Μαύρο Χιόνι (2021), αμφότερα από τις εκδόσεις Ars Nocturna, ενώ ετοιμάζει το τρίτο. Μπορείτε όμως να τα ζητήσετε από τον ίδιο ΕΔΩ
Μιχάλης Πούγουνας
Ο Μιχάλης Πούγουνας γεννήθηκε το 1965 στην Αθήνα. Σπούδασε σκηνοθεσία κιν/φου, έχει κάνει δυο ντοκιμαντερ με τιτλο Όταν η Καλλιθέα Πήγαινε Cinema (υπάρχουν στο YouTube) και βραβεύτηκε για την ταινία μικρού μήκους “Vlad ο Δαιμων” στο Διεθνες Φεστιβαλ Ταινιών της Πάτρας. Ήταν ιδρυτικό μέλος και τραγουδιστής των Flowers of Romance απο το 1981 ως το 1998 και των Nexus απο το 1999 ως το 2005. Το 2000 δημιούργησε την ανεξάρτητη δισκογραφική εταιρία Cyberdelia ενω απο το 2011 μεχρι σήμερα παρουσιάζει την δύωρη ραδιοφωνική εκπομπή The Blackout Radio Show with Mike Pougounas που μεταδίδεται απο ενα Αμερικάνικο ραδιοφωνικό σταθμό στα FM, τρεις Αγγλικούς ιντερνετικούς, έναν Ελληνικό κι έναν Κυπριακό. Έχει κυκλοφορήσει το βιβλίο “Rock’n’Roll rules ok?” με κείμενα σχετικά με την αλληλεπίδραση του ροκ και της κοινωνίας, καθως και τα μυθιστορήματα «To Κλειδί της Εύας» και «Μαύρο Χιόνι». Απο το 2006 είναι ο τραγουδιστής των New Zero God. Έχει κυκλοφορήσει συνολικά 13 στούντιο άλμπουμ.
Μιχάλης Πούγουνας
Ο Μιχάλης Πούγουνας γεννήθηκε το 1965 στην Αθήνα. Σπούδασε σκηνοθεσία κιν/φου, έχει κάνει δυο ντοκιμαντερ με τιτλο Όταν η Καλλιθέα Πήγαινε Cinema (υπάρχουν στο YouTube) και βραβεύτηκε για την ταινία μικρού μήκους “Vlad ο Δαιμων” στο Διεθνες Φεστιβαλ Ταινιών της Πάτρας. Ήταν ιδρυτικό μέλος και τραγουδιστής των Flowers of Romance απο το 1981 ως το 1998 και των Nexus απο το 1999 ως το 2005. Το 2000 δημιούργησε την ανεξάρτητη δισκογραφική εταιρία Cyberdelia ενω απο το 2011 μεχρι σήμερα παρουσιάζει την δύωρη ραδιοφωνική εκπομπή The Blackout Radio Show with Mike Pougounas που μεταδίδεται απο ενα Αμερικάνικο ραδιοφωνικό σταθμό στα FM, τρεις Αγγλικούς ιντερνετικούς, έναν Ελληνικό κι έναν Κυπριακό. Έχει κυκλοφορήσει το βιβλίο “Rock’n’Roll rules ok?” με κείμενα σχετικά με την αλληλεπίδραση του ροκ και της κοινωνίας, καθως και τα μυθιστορήματα «To Κλειδί της Εύας» και «Μαύρο Χιόνι». Απο το 2006 είναι ο τραγουδιστής των New Zero God. Έχει κυκλοφορήσει συνολικά 13 στούντιο άλμπουμ.
Μιχάλης Πούγουνας
Ο Μιχάλης Πούγουνας γεννήθηκε το 1965 στην Αθήνα. Σπούδασε σκηνοθεσία κιν/φου, έχει κάνει δυο ντοκιμαντερ με τιτλο Όταν η Καλλιθέα Πήγαινε Cinema (υπάρχουν στο YouTube) και βραβεύτηκε για την ταινία μικρού μήκους “Vlad ο Δαιμων” στο Διεθνες Φεστιβαλ Ταινιών της Πάτρας. Ήταν ιδρυτικό μέλος και τραγουδιστής των Flowers of Romance απο το 1981 ως το 1998 και των Nexus απο το 1999 ως το 2005. Το 2000 δημιούργησε την ανεξάρτητη δισκογραφική εταιρία Cyberdelia ενω απο το 2011 μεχρι σήμερα παρουσιάζει την δύωρη ραδιοφωνική εκπομπή The Blackout Radio Show with Mike Pougounas που μεταδίδεται απο ενα Αμερικάνικο ραδιοφωνικό σταθμό στα FM, τρεις Αγγλικούς ιντερνετικούς, έναν Ελληνικό κι έναν Κυπριακό. Έχει κυκλοφορήσει το βιβλίο “Rock’n’Roll rules ok?” με κείμενα σχετικά με την αλληλεπίδραση του ροκ και της κοινωνίας, καθως και τα μυθιστορήματα «To Κλειδί της Εύας» και «Μαύρο Χιόνι». Απο το 2006 είναι ο τραγουδιστής των New Zero God. Έχει κυκλοφορήσει συνολικά 13 στούντιο άλμπουμ.