Συνέντευξη: Γιάννης Καστανάρας

O Πέτρος Βούλγαρης είναι γραφίστας με δουλειές στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Γεννήθηκε στην Πάτρα και στα 17 έφυγε για την Αθήνα. Με κάποια πέρα-δώθε μεταξύ Αθήνας και εξωτερικού, στα 45 του χρόνια κατέληξε κάτοικος Σύρου. 

Πώς αποφάσισες να ασχοληθείς με τη γραφιστική;

Ζωγράφιζα πάντα από μικρός. Το παράτησα, αλλά σαν πιτσιρικάς, ειδικά όταν κόλλησα με το punk, με συνάρπαζε πάντα η αισθητική στα εξώφυλλα των δίσκων και οι αφίσες και έτσι ασχολήθηκα ερασιτεχνικά φτιάχνοντας λίγες αφίσες την περίοδο που συμμετείχα με κάποιον τρόπο στην κατάληψη της Villa Amalias. Επαγγελματικά -ας πούμε- ξεκίνησα έπειτα από παρότρυνση του ακόμα πολύ καλού μου φίλου Κώστα Βασιλάκη ο οποίος τότε σπούδαζε γραφιστική στο Λονδίνο. Έκανα κι ένα ταξίδι εκεί, είπαμε να ασχοληθούμε με το web design καθαρά για βιοποριστικούς λόγους και επιστρέφοντας στην Αθήνα πήγα για λίγο στον ΑΚΤΟ για να μάθω κάποια πράγματα. Τα παράτησα στους έξι μήνες και έπιασα δουλειά στο αντικείμενο διαβάζοντας σχετικά βιβλία. Ουσιαστικά άρχισα να βρίσκω αυτό που θέλω δέκα χρόνια αργότερα, μετά το 2004 και την πατάτα των Ολυμπιακών Αγώνων. Τότε είχε γίνει ένα τεράστιο μπαμ με εταιρείες που έκαναν ιστοσελίδες και δουλεύοντας έτσι γνωρίσαμε κάθε καρυδιάς καρύδι που ήθελε να τσεπώσει ή να ξεπλύνει χρήμα. Σημαντικό ήταν νομίζω το διάστημα που δούλεψα στο LAB όταν ήταν ακόμα στα Εξάρχεια. Ο Πάνος και ο Σταύρος με γνώρισαν λίγο καλύτερα, γνώρισα και τον Αλέξη Καλοφωλιά και κάποια στιγμή μας πρότειναν να φτιάξουμε (με τον Κώστα που προανέφερα) το site των Earthbound. Η ελευθερία έκφρασης στο σχεδιασμό και η χαρά της συναναστροφής με νορμάλ ανθρώπους μας έκανε να δείξουμε ένα μεγάλο κωλοδάχτυλο στις διαφημιστικές και να ξεκινήσουμε κάτι δικό μας. Τότε ξεκίνησα κι εγώ να κάνω πιο πολλά εξώφυλλα δίσκων και αφίσες -σε φίλους αρχικά- και σιγά σιγά ξεκίνησα συνεργασίες με άλλες μπάντες και δισκογραφικές.

 

Από πού άντλησες επιρροές; Ποια καλλιτεχνικά ρεύματα σε επηρέασαν, σύγχρονα ή παλιότερα;

Αρχικά το punk και μέσω αυτού ανακάλυψα και το Dada. Κόλλησα και μια περίοδο -ακόμα μου αρέσει- με τη ρώσικη πρωτοπορία και το Bauhaus. Αλλά και οι σουρεαλιστές και οι εξπρεσιονιστές και οι ψυχεδελικές αφίσες των 60's-70's. Όλα μου άρεσαν. Νομίζω ότι όλα έγιναν ένα παράξενο μείγμα στο κεφάλι μου και προσπαθούσα να μιμηθώ ότι με ενθουσίαζε τη στιγμή που το ανακάλυπτα για πρώτη φορά ή ξανά. Λόγω ιδεολογίας, στήριζα πολύ και όλη την DIY κουλτούρα. Παράνοια...

Ποιο έργο σε έχει ζορίσει περισσότερο και ποια έχεις απολαύσει περισσότερο δημιουργικά;

Με έχουν δυσκολέψει όλες οι δουλειές που δεν έχω απολαύσει δημιουργικά. Όλες, δηλαδή σχεδόν οι δουλειές που έκανα για διαφημιστικές εταιρείες και κάποιες που έκανα αναγκαστικά γιατί χρειαζόμουν χρήματα. Ο χρόνος είναι ένα θέμα κάποιες φορές, αλλά αν είναι εντάξει η σχέση που έχεις με τον «πελάτη» και υπάρχει συνεννόηση, δεν αποτελεί δυσκολία για μένα προσωπικά. Για να συνδέσω και τις δυο ερωτήσεις, να θέσω ένα παράδειγμα: έχω δυσκολευτεί λόγω χρόνου και απαιτήσεων (πολλές διαφορετικές εικαστικές προτάσεις και σφιχτό deadline) με το γραφείο που εκπροσωπούσε τους Soundgarden, αλλά επειδή δεν πέρασε μόνο από το χέρι μου, τελικά η δυσκολία δεν ήταν και τόσο μεγάλη. Η δουλειά μοιράστηκε με τον φίλο και συνεργάτη Δημήτρη Γιαννακούλια και το τύπωμα έγινε από τον Μανώλη Αγγελάκη (Tind). Τώρα που το σκέφτομαι σε όσες δουλειές υπήρχε συμμετοχή και άλλων, πέρασα υπέροχα. Το poster των Last Drive για το Gagarin, πάλι τυπωμένο από τον Μανώλη και τον Χρύσανθο. Το poster των Samsara τυπωμένο στους Fuzzink. Είναι όλη η διαδικασία, όχι μόνο ο σχεδιασμός. Αγαπημένο προσωπικά, χωρίς να εμπλέκεται άλλος στη διαδικασία, θα έλεγα το εξώφυλλο των Appalachian Cobra Worshipers και το poster για τον Yo-Yo Ma.

Ο χώρος του Rosa Negra στην Άνω Σύρο 

Ποιος είναι ο ρόλος της μουσικής σαν δημιουργική επιρροή; Ακούς μουσική όταν δουλεύεις και ποιες είναι οι προτιμήσεις σου;

Ε, τώρα... Το πιο βασικό στοιχείο ήταν πάντα.... Ακόμα και όταν δεν έχω μουσική να παίζει, ακούω μουσική στα αυτιά μου. Ακούω για κάποια ώρα μουσική σχετική με το project που δουλεύω αλλά όχι και απαραίτητα. Ανάλογα την εποχή και τη διάθεση πάει και η μουσική. Συχνά bebob jazz, ethio-jazz, soul, αλλά και ελληνικά, ρεμπέτικα, λαϊκά Παπάζογλου...

Πως βλέπεις την εξέλιξη της γραφιστικής στην Ελλάδα και στο εξωτερικό;

Στο σημείο που είχα μείνει -γιατί πλέον δεν παρακολουθώ τόσο πολύ γενικά τη γραφιστική- θεωρώ πως όλα τείνουν να γίνουν πολύ «καθαρά» και να υπάγονται σε πολύ αυστηρούς κανόνες, κάτι που για κάποιες ας πούμε υποδιαιρέσεις μια εφαρμοσμένης τέχνης είναι και σωστό και χρήσιμο. Αλλά δεν είμαι σίγουρος πως αγγίζει και το συναίσθημα του κόσμου. Εξηγούμαι: ένα πολύ σωστά φτιαγμένο μπουκάλι με λιτή τυπογραφία μπορεί να είναι πολύ όμορφο και πρακτικό, αλλά δε είμαι σίγουρος αν εκφράζει τον κόσμο το ίδιο στην Ελλάδα και το ίδιο στη Νορβηγία. Βέβαια, επαναλαμβάνω, η γραφιστική είναι εφαρμοσμένη τέχνη και έχει κανόνες. Πραγματικά, δεν είμαι σίγουρος. Είναι προσωπικό, δεν μπορώ να βλέπω ράφια ή τοίχους που να είναι λευκοί και καθαροί, θέλω σαματά, φασαρία και χρώμα. Αλλά έτσι σκέφτομαι εγώ...

 

Γραφιστική και πολιτική – πόσο σε επηρεάζουν οι καταστάσεις και ποιος πιστεύεις ότι πρέπει να είναι ο ρόλος ενός καλλιτέχνη;

Δύσκολες ερωτήσεις αυτές. Επηρεάζομαι και έχω εκφραστεί στο παρελθόν μέσω κάποιας αφίσας συνήθως, κάνοντας ένα πολιτικό σχόλιο ή απλά με την οπτικοποίησης μιας συνθήκης. Νομίζω ότι έχει να κάνει με το τι κουβαλάει μέσα του ο καθένας. Υπάρχουν κάποιοι που ισχυρίζονται πως είναι μια δουλειά όπως όλες και πως δεν συντρέχει λόγος σύνδεσης. Εγώ προσωπικά θεωρώ πως ό,τι και να κάνεις, είτε είσαι γραφίστας, είτε είσαι υπάλληλος σε μπακάλικο έχεις -αν και εφόσον ανήκεις στην κατηγορία των ανθρώπων με κοινωνικές ευαισθησίες- ένα ρόλο που υπηρετείς και μπορείς, σεβόμενος τη δουλειά σου, να είσαι πιο εξυπηρετικός, πιο υπεύθυνος, πιο αλτρουιστής κλπ.
Σε ότι αφορά στη γραφιστική, η γνώμη μου είναι ότι υπάρχει ακόμα μεγαλύτερη ευθύνη. Το διαπίστωσα έντονα στις διαφημιστικές. Οι εταιρείες αυτές μεταβάλλουν συνειδήσεις, προκαλούν κόσμο να αγοράσει, να αλλάξει εμφάνιση κ.ο.κ. και πολλές φορές όλα αυτά έχουν απρόβλεπτες συνέπειες κοινωνικά. Κάποιος που εργάζεται δανείζοντας το μυαλό του σε εταιρείες που βγάζουν χρήματα κυριολεκτικά από τα πάντα και σε βάρος άλλων, νομίζω ότι πρέπει να πάρει στα σοβαρά το ρόλο του και να προσέξει τουλάχιστον να μην καταντήσει ένα κυνικό τέρας όπως οι αδίστακτοι ιδιοκτήτες που τον πληρώνει. Το αφήγημα ότι ο κόσμος είναι υπεύθυνος και ότι «δε φταίω εγώ αν αγοράζει αυτό που του πουλάω γιατί μπορεί να κρίνει μόνος του» είναι μια μπούρδα που έχουν ανακαλύψει για να κοιμούνται καλά τα βράδια όλοι αυτοί που κερδίζουν χρήματα πουλώντας ψέματα.
Τώρα, επιστρέφοντας στην αρχή της ερώτησης, αν εκφράζεται κανείς μέσω της τέχνης του πολιτικά ή υπηρετεί πολιτικά κάποιο σκοπό ή κόμμα ή κίνημα, εναπόκειται στον ίδιο, στο πόσο σοβαρά παίρνει το ρόλο αυτό. Και εκεί θέλει προσοχή, και έτσι μπορείς να γίνεις κυνικός, αλλά νομίζω ότι τουλάχιστον δεν γίνεσαι τέρας, απλά υποφέρεις...

Έχεις ταξιδέψει και έχεις μείνει στο εξωτερικό. Ποιο μέρος σε συνάρπασε περισσότερο καλλιτεχνικά-γραφιστικά;

Ταξίδια σε πολλά μέρη. Διαμονή, όπως την αντιλαμβάνομαι εγώ -δηλαδή για πάνω από ένα χρόνο- υπήρξε μόνο σε Αγγλία, Ισπανία και Γερμανία. Μιλώντας για design και για μουσική νομίζω πως η Αγγλία είναι το πιο συναρπαστικό μέρος. Είναι παντού! Προσωπικά είχα την αίσθηση όταν περπατούσα πως άκουγα τους Madness και τους Clash στα αυτιά μου χαζεύοντας τους τοίχους. Γενικά τους συμπαθώ πολύ τους Βρετανούς. Η Ισπανία και η Πορτογαλία για αυτό το φοβερό χρώμα και τον σαματά που ανέφερα πιο πάνω. Η εκδίκηση της γυφτιάς ένα πράγμα... Η Γερμανία για την αρχιτεκτονική και αυτή τη μελαγχολία που σε προκαλεί να δημιουργήσεις. Το Βερολίνο για μένα αντικατοπτρίζεται πλήρως σε αυτό το φανταστικό γκραφίτι στο Kreuzberg, ψηλά σε κάποιο κτίριο που γράφει Bonjour Tristesse (Καλημέρα Θλίψη). Ωστόσο, μόνο στην Ισπανία θα μπορούσα να ξαναζήσω.

 

Έχεις στήσει το κονάκι σου εδώ και κάποια χρόνια στη Σύρο. Τι σε οδήγησε εκεί, με τι ασχολείσαι εκεί πέρα από τη γραφιστική και πώς βλέπεις την καλλιτεχνική δημιουργία γενικότερα στο νησί;

Ναι, αμέσως μετά το Βερολίνο. Οκτώ χρόνια τώρα. Κατέβηκα για να με δει ο ήλιος και λόγω μιας μακροχρόνιας φιλίας με τα παιδιά που έχουν ένα μπαρ, το Boheme Del Mar. Βασικά προέκυψε να μείνω Βερολίνο ενώ είχα κανονίσει να πάω Σύρο. Οπότε, όταν τέλειωσε για μένα αυτό το κεφάλαιο γύρισα στην αρχική επιλογή. Με βοήθεια από τον Σώτο και τον Φώντα φυσικά, καθώς δούλεψα στο μπαρ εκεί για καιρό. Τώρα έχω ουσιαστικά σταματήσει μιας και έχουμε φτιάξει ένα χώρο με τον κολλητό μου τον Αντώνη στην Άνω Σύρο που είναι εργαστήρι-κατάστημα την περίοδο του καλοκαιριού και πουλάμε πράγματα που κυρίως φτιάχνουμε εμείς και οι φίλοι μας. Rosa Negra λέγεται. Προσπαθούμε να κάνουμε και άλλες δραστηριότητες...
Πάντως, τη Σύρο τη θεωρώ -με όλες τις παθογένειες της επαρχίας- ίσως το καλύτερο μέρος να ζεις στην Ελλάδα εκτός Αθήνας. Έχει πολύ ενδιαφέροντα κόσμο για να συναναστραφείς, να συνεργαστείς κ.ο.κ. Πέρα από τα 2-3 στέκια, ο κόσμος λειτουργεί σε ομάδες και κάνει πράγματα. Έχει στούντιο που προβάρουν μπάντες, ερασιτεχνική θεατρική ομάδα, γίνονται εκδηλώσεις από τα παιδιά στο Boheme και στο Λαουτάρι αλλά το σημαντικότερο είναι ότι στηρίζει ο ένας τον άλλο. Σπάνια πράγματα... Στα αρνητικά βάζω το γεγονός ότι πολλές φορές ξεχνιέσαι στη μπουρμπουλήθρα που ζεις και τελικά αναβάλεις καταστάσεις. Θα μπορούσαν να γίνονται και περισσότερα πράγματα, δηλαδή, καλλιτεχνικά... Γενικά πρέπει να φεύγεις κάθε τρεις μήνες για να μπορείς να είσαι σε μια ισορροπία με τον εαυτό σου και τους ανθρώπους. Μπορείς να εκτιμήσεις καλύτερα τις καταστάσεις με μια μικρή αποχή...

 

Υπάρχουν Έλληνες και ξένοι γραφίστες που «ζηλεύεις»;

Πολλοί, ρε συ... Θα ξεχάσω σίγουρα διάφορους και σημαντικούς αλλά μιας και γράφω μονοκοπανιά τις απαντήσεις θα σου πω ό,τι μου έρχεται στο μυαλό. Με τυχαία σειρά θα έλεγα: Neville Brody, EMEK, Chuck Sperry, Stefan Sagmeister, Lars Krause, Clifford Harper. Από Έλληνες ξεχωρίζω τον Πάρι Κούτσικο, τον Γιώργο Γιάκο, τον Βασίλη Γεωργίου, τον Άγγελο (Bewild Brother), τον Δημήτρη Γιαννακούλια και τον Χρήστο Κούρτογλου που κάνει φανταστικά εξώφυλλα βιβλίων. Όπως; καταλαβαίνεις είναι και άλλοι, δεν αδικώ κανένα, έγραψα ό,τι μου ήρθε αυτόματα στο μυαλό.

Ποιο είναι το ευνοϊκότερο σχόλιο που έχεις ακούσει ποτέ για δουλειά σου;

Ότι είμαι καλός κλέφτης.

Ποιο είναι το αγαπημένο σου χρώμα και γιατί;

Το βαθύ κίτρινο. Δεν ξέρω γιατί, μου αρέσουν αυτοί οι τοίχοι που βλέπεις στην Κούβα και στην κεντρική και νότια Αμερική, αυτό το κίτρινο, κατάλαβες...

Αγαπημένα κινούμενα σχέδια;

Χα χα, το Κογιότ, ο Πεπέ Λε Πιού και από πιο καινούργια το South Park. Το Big Mouth επίσης μου άρεσε πολύ...

 

Aγαπημένα στέκια;

Boheme στη Σύρο, Ιντριγκα και Καζού στην Αθήνα, Χασομέρι στην Πάτρα. Θεσσαλονίκη δεν πηγαίνω συχνά...

Βραβεία και διακρίσεις;

Βραβεία – δεν συμμετέχω. Το θεωρώ ανούσιο, ειδικά αν πληρώνεις για να συμμετέχεις. Έχω χαρεί με κάποιες συμμετοχές που είχα με ποστερ σε biennale και διαγωνισμούς. Η πιο σημαντική ας πούμε διάκριση είναι για μένα η θέση που έχει η αφίσα που είχα κάνει για την Villa Amalias στο μουσείο πολιτικής αφίσας της Βαρσοβίας. Η Πολωνία θεωρείται μεγάλη σχολή στην τέχνη της αφίσας. Βασικά χάρηκα πολύ γιατί επιλέξανε μόνοι τους τη συγκεκριμένη αφίσα και επίσης γιατί η δημιουργία της έχει προσωπικά μεγάλη συναισθηματική αξία. Έγινε στο Βερολίνο μέσα σε ένα βράδυ όταν μάθαμε με τον φίλο μου τον Γιώργο πως μπουκάρανε οι μπάτσοι. Πίναμε και ακούγαμε όλο το βράδυ μουσική για να ξορκίσουμε το ζόφο. Κάποια στιγμή αργά μου βγήκε να τη σχεδιάσω.

Πώς βλέπεις το άμεσο μέλλον και πώς βλέπεις τον εαυτό σου σε δέκα χρόνια από σήμερα.

Θα μπορούσα να είμαι σε κάποιο ήσυχο μέρος σε βουνό ή σε ακόμα πιο μικρό νησί. Με κάνα καφενείο που θα παίζουμε μουσικές και ο χρόνος μου θα είναι πραγματικός. Ελπίζω επίσης να ζωγραφίζω και γενικά να κάνω πράγματα με τα χέρια μου. Αυτά τα λέω τώρα βέβαια... Τώρα για το άμεσο μέλλον, θα ακουστεί πολύ οξύμωρο αλλά είμαι αισιόδοξος. Είμαστε σε μια τρομερή ιστορική στροφή. Δεν ξέρω πόσα χρόνια θα στρίβουμε ακόμα και είμαι σίγουρος πως έρχονται –τα ζούμε ήδη– πολύ δύσκολα χρόνια. Αλλά έτσι είναι και ήταν πάντα η ζωή. Είναι σαν το Πόλεμος και Πόλεμος του Κρασναχορκάι. Φτάνουμε στο κατώτερο σημείο και μετά ανεβαίνουμε πάλι. Και ξανά πάλι. Πρέπει να σταθούμε γερά στα πόδια μας και να αντιμετωπίσουμε την πραγματικότητα. Και να πράξουμε με βάση την δικιά μας αλήθεια και ηθική. Να παραμείνουμε άνθρωποι, που λέει και ο Μίσσιος. Δυνατά, με τσαμπουκά, με το μολύβι και με το τούβλο, ακόμα και με όπλα αν χρειαστεί. Με αγάπη όμως πάνω από όλα. Και, φυσικά, με ποιότητα.

LINKS:

 

email: This email address is being protected from spambots. You need JavaScript enabled to view it.