ΟΠΟΥ Η ΛΙΤΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΥΠΟΚΛΙΝΕΤΑΙ ΓΙΑ ΑΛΛΗ ΜΙΑ ΦΟΡΑ ΜΠΡΟΣΤΑ ΣΤΟΝ ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΗ
Εδώ και πολλά χρόνια δεν μπορώ να αποφασίσω με βεβαιότητα αν είμαι φαν του Cohen ή αν απλά ο άνθρωπος αυτός καταφέρνει με τον τρόπο του να μεταδίδει κάτι στα συγκινησιακά μου κύτταρα που με κάνουν να ακούω συχνά κάποια τραγούδια του και να ανακαλύπτω πάντα κάτι πρωτότυπο. Πάντως, οφείλω να ομολογήσω ότι πολλά από αυτά με έχουν αγγίξει, είτε λόγω προσωπικών βιωμάτων είτε επειδή βρέθηκα να ταυτίζομαι μαζί τους σε κάποιες φάσεις της ζωής μου – φαντάζομαι ότι αυτό συμβαίνει με τους περισσότερους. Κάθε φορά που, για παράδειγμα, ακούω το “Suzanne”, το “Sisters of Mercy, το “Chelsea Hotel”, το “Who by Fire”, το “The Gypsy’s Wife”, το “Lover Lover Lover” ή το “The Partisan” (μολονότι πρόκειται για τη δική του ερμηνεία στο γαλλικό αντιστασιακό τραγούδι «La Complainte du Partisan» σε πρωτότυπους στίχους του Emmanuel d’ Astier de la Vigerie και μουσική της Anna Marly), έχω την εντύπωση ότι βυθίζομαι σε αναμνήσεις που δεν είναι ακριβώς δικές μου, αλλά προβάλλονται στο μυαλό μου σαν κινηματογραφική ταινία κάποιου σκηνοθέτη που αλλοιώνει επίτηδες το αρχικό σενάριο μη θέλοντας να την ολοκληρώσει ποτέ.
Το You Want it Darker είναι το δέκατο τέταρτο επίσημο άλμπουμ του Καναδού τροβαδούρου και ο τίτλος είναι χαρακτηριστικός για την κατανόηση των εννέα κομματιών που για άλλη μια φορά ορίζουν το γνώριμο πλαίσιο μέσα στο οποίο ο Cohen κινείται εδώ και πολλά χρόνια. Ο ακροατής δεν θα βρεθεί προ εκπλήξεων όσον αφορά το μουσικό κομμάτι, εξάλλου η λιτότητα ήταν σχεδόν ανέκαθεν μια πρόκληση για αυτόν, αλλά είναι οι στίχοι, αυτοί οι “καταραμένοι” στίχοι, που σε τελική ανάλυση πυροδοτούν τόσο έντονα και διαχρονικά συναισθήματα. Κι αυτό ακριβώς επέλεξε να υπογραμμίσει ο Αdam Cohen, ο παραγωγός του άλμπουμ και γιος του Leonard, αφήνοντας τη μουσική (γραμμένη ως επί το πλείστον από τον Cohen, ενίοτε με την ενίοτε του Patrick Leonard και του Adam) να κυλήσει διακριτικά πίσω από τη φωνή του πατέρα του που φορές φορές μοιάζει έτοιμη να υποχωρήσει κάτω από το βάρος της προσωπικότητας του κατόχου της – άλλωστε η χροιά της να είναι πάντα τόσο σαγηνευτική ώστε τα πολλά εφέ είναι περιττά.
Hineni στα εβραϊκά σημαίνει «είμαι εδώ» και ο Leonard Cohen είναι παρών, ξεδιπλώνοντας αυτή τη φορά τη σκοτεινή πλευρά ενός ανθρώπου που αισθάνεται ότι το τέλος πλησιάζει και η μελαγχολική αυτή αίσθηση (που, στην ουσία, δεν τον εγκατέλειψε σε όλη τη διάρκεια της καριέρας του) φαίνεται πια να τον κατατρώει. Είναι πλέον 82 χρονών (γεννήθηκε το 1934) κι όμως οι πρόσφατες δημιουργίες του συγκινούν όσο συγκινούσαν πριν από 50 χρόνια, όταν ξεκινούσε το μοναχικό του ταξίδι διαπλέοντας έναν ωκεανό από στιχουργικές και λυρικές αναζητήσεις προκειμένου να χωρέσει σε ένα κόσμο που ήδη είχε κατακτήσει ο φετινός κάτοχος του βραβείου Nobel. Όπως άλλωστε δήλωσε πρόσφατα και ο κύριος Zimmerman για τον Leonard, “Το χάρισμά του για τη μελωδία είναι αξεπέραστο”, Και η ιστορία του είναι μια τρανή απόδειξη ότι τα έχει καταφέρει μια χαρά.
Hineni, λοιπόν, σημαίνει «είμαι εδώ» και ο Cohen αυτή τη φορά μοιάζει να απευθύνεται στο Δημιουργό του, κάνοντας ένα σύντομο αλλά ωμό απολογισμό της ζωής του και προσπαθώντας να χωρέσει 82 χρόνια μέσα σε λιγότερο από μια ώρα. Το ομώνυμο κομμάτι που ανοίγει το άλμπουμ προκαλεί ρίγη συγκίνησης, είναι μια “τελευταία” ώρα, μια εξομολόγηση που δεν τελειώνει ποτέ, μια ελεγεία τόσο εσωτερική που συγκλονίζει. Καθώς ο Cohen ψιθυρίζει “Ηineni, hineni, I’m ready, my Lord”, νομίζεις ότι αφήνει την τελευταία του πνοή. Το “On the Level” είναι διανθισμένο από gospel φωνητικά, ενώ στο “Traveling Light” μια ισπανική κιθάρα χορεύει απαλά πίσω από την εβραϊκή χορωδία της συναγωγής που παρακολουθούσε ο Cohen όταν ήταν μικρός. To τέλος μια σχέσης στο “Treaty” και η αίσθηση ότι κάποια πράγματα δεν θα γίνουν ποτέ στο “Leaving the Table” είναι ακόμα δυο παράμετροι της ζωής του καλλιτέχνη, αλλά το “Seemed Τhe Better Way” θα έλεγε κανείς ότι κρύβει μια «πολιτικού» (ή, ακόμα και θρησκευτικού) τύπου απογοήτευση απέναντι σε κάποιον που τελικά έχει αποδειχθεί κατώτερος των περιστάσεων. Το “If I Didn’t Have Your Love”, ωστόσο, είναι πιο αισιόδοξο - η αγάπη τελικά μπορεί να δώσει φτερά: “What my life would mean to me if I didn’t have your love to make it real”. Και αυτά τα λόγια στο “On The Level”… “I turn my back on the devil, I turn my back on the angels too”…
Με το You Want it Darker ο Leonard Cohen μοιάζει σαν να ετοίμασε το κύκνειο άσμα του, τουλάχιστον όσον αφορά τη δισκογραφική του καριέρα. Εξακολουθεί να είναι ενεργός, να δίνει συναυλίες και να επηρεάζει με τα τραγούδια του όλους εκείνους που για διάφορους λόγους έχουν επιλέξει να ακολουθούν μια “σκοτεινή πορεία” στη ζωή και χάρη σε αυτήν ακριβώς τη ροπή προς τη μελαγχολία να δημιουργούν αξεπέραστες καλλιτεχνικές αξίες. Οι πολυπληθείς φίλοι του ξέρουν πολύ καλά ότι, αν και ενίοτε αμφιλεγόμενος, ο Cohen έχει καταφέρει να δημιουργήσει μια δική του σχολή ως ένας από τους σημαντικότερους ποιητές της μεταπολεμικής γενιάς.
Γιάννης Καστάναρας
Ο Γιάννης Καστάναρας είναι καθ' έξιν και κατ΄ επάγγελμα slacker, συνεκδότης και executive producer (ο,τι κι αν σημαίνει αυτό το πράγμα) του φανζίν Merlin's Music Box.
Γιάννης Καστάναρας
Ο Γιάννης Καστάναρας είναι καθ' έξην και καθ΄ επάγγελμα slacker, συνεκδότης και executive producer (ο,τι κι αν σημαίνει αυτό το πράγμα) του φανζίν Merlin's Music Box.