Γράφει ο Γιάννης Ζελιαναίος

Η αλήθεια είναι πως θα καταγγείλω το συγκεκριμένο άρθρο, παύλα, συνέντευξη για το βιβλίο του Τάσου Βαφειάδη ως στημένο! Και μεγαλύτερη αλήθεια είναι πως παρά τρίχα να γίνω εκδότης του εν λόγω βιβλίου. Οι κρυμμένες ιστορίες όμως πίσω από αυτή τη ζωή που ζει ο καθένας, έφεραν τα πράγματα έτσι ώστε το βιβλίο να γίνει και μια δική μου αγωνία μέχρι την μέρα που θα έφτανε τυπωμένο στα χέρια μου. Δεν θα μπω σε ανατριχιαστικές λεπτομέρειες και με ποιους τρόπους έμπλεξα με τις Κρυμμένες Ιστορίες πίσω από τα Τραγούδια αλλά αυτό που θα γράψω είναι πως μέσω του βιβλίου κέρδισα πάνω απ’ όλα έναν καινούργιο φίλο – κι αυτός είναι ο συγγραφέας του – ενώ απ’ την άλλη για το υπέροχο στήσιμο του εξωφύλλου και του σώματός του είναι υπεύθυνος ένας άνθρωπος που με τιμά με την φιλία του από τότε που μας θυμόμαστε. Ο graphic designer, Στέλιος Χέλμης. Και το γράφω αυτό διότι πρέπει να δίνουμε τα εύσημα σε κάποιους γραφίστες που σχεδιάζουν βιβλία στην Ελλάδα (σπόντα για τους εκδότες; Ναι!) . Αλλά μακρηγορώ και πάλι… και αφού ευλογήσαμε τα γένια μας πάμε να μοιράσουμε την τράπουλα των 101+1 τραγουδιών που τράβηξε ο Τάσος μέσα από την προσωπική του δισκοθήκη και αποφάσισε να γράψει τις ιστορίες τους.

Οι μουσικές «ιστορίες» που ξεκινούν από το 1931 και το «Which side are you on?» της Florence Reece, θα τραγουδοπερπατήσουν μέσα στις δεκαετίες για 85 χρόνια, ώστε να καταλήξουν στο 2016 και στο «Black Man in a White World» του Michael Kiwanuka. Ιστορίες αναπάντεχες, μελαγχολικές, περίεργες, αστείες, τραγικές, αισιόδοξες - όπως γράφει και το οπισθόφυλλο του βιβλίου – που θα μας κάνουν να ξανακούσουμε πασίγνωστα τραγούδια, και το μυαλό να σταθεί στην αγαπημένη στιγμή της κάθε ιστορίας… συμπληρώνει ο γράφων. Κανένας δεν θυμάται και λίγοι γνωρίζουν πως η Merry Clayton (ποια είναι αυτή; βλέπω κάτι φάτσες να αναρωτιούνται) έχασε ένα παιδί για να βγουν αυτά τα ανατριχιαστικά backing vocals του «Gimme Shelter». Ποιος μπορεί να φανταστεί τι απέγινε το ζευγάρι δίπλα στο τοίχος του Βερολίνου που ενέπνευσε το «Heroes» του David Bowie; Πόσοι ξέρουν πραγματικά σε ποιον ανήκει το «Louie Louie»; Πόσο ερωτικό είναι το «Dance me to the end of Love» του Λεονάρδου του Cohen; Παίζω με τα ερωτήματα, αλλά επειδή δεν το παίζω ελιτιστής θα ‘ρθω και θα ομολογήσω πως την ιστορία του «Smoke on the water» δεν την ήξερα, (την άποψή μου για το τραγούδι δεν την θέλετε). Ο Τάσος έχει επιλέξει κομβικά τραγούδια για την ιστορία της μουσικής μέσα σε αυτά τα 85 χρόνια που διανύει το βιβλίο και το καθένα από αυτά έχει αφήσει σκόνη πίσω του για τον δικό του λόγο. Είτε αυτά ήταν και είναι επιδραστικά, είτε για κάποιους είναι φλώρικα, είτε είναι εμπορικά μέχρι αηδίας, είτε είναι χιλιοπαιγμένα, είτε για το ότι μπορεί να προσάψει ο καθένας στο κάθε κομμάτι για τον δικό του προσωπικό λόγο, κανένας δεν μπορεί να πει πως αυτά τα τραγούδια δεν είναι αναπόσπαστο μέρος της μουσικής που τραβάει το δρόμο της μέσα στα στούντιο, στις συναυλίες και στις ιστορίες ανά τις δεκαετίες.

Gimme Shelter

Το βιβλίο εμπεριέχει ένα και μοναδικό ελληνικό κομμάτι. Για ποιον λόγο; Ο Τάσος εξηγεί στην ερώτηση που του κάνω.
Οι Κρυμμένες Ιστορίες πίσω από τα Τραγούδια είναι ένα βιβλίο που ακούγεται και διαβάζεται, ανακαλύπτεται και ανακαλύπτετε, ακουμπάει την βελόνα και ξεφυλλίζεται, γυρνάνε οι στροφές και περιστρέφεται, τραγουδάει και τραγουδιέται, αλλά πάνω απ’ όλα μένει ως μουσική αρχειακή παρακαταθήκη για τους επόμενους που ακόμα λερώνουν τα δάχτυλά τους σε βιβλιοθήκες με αξέχαστα μουσικά περιοδικά και βιβλία σαν και τούτο.
Κι επειδή ως μουσικοπρεζάκιας μου αρέσουν τα παιχνίδια, περιμένω κάποτε από τον Τάσο να γράψει και για τα b-sides κομμάτια των Κρυμμένων Ιστοριών πίσω από τα Τραγούδια. Ο λόγος δικός του!

Τάσο ξέρω από πρώτο χέρι ότι έχεις γράψει παραπάνω ιστορίες από αυτές που συμπεριλαμβάνονται μέσα στο βιβλίο. Υπάρχουν κάποια τραγούδια που μετάνιωσες που δεν τα έβαλες μέσα; Και ποιο ήταν το κριτήριο για να επιλεχθούν τα συγκεκριμένα 102 κομμάτια;

Κάτσε να κοιτάξω ποια έκοψε η «λογοκρισία»…
Όταν τέλειωσα το βιβλίο κάθισα και διάβασα όλες τις ιστορίες και κάποιες μου φάνηκαν αδύναμες. Είχα επιλέξει αρχικά να συμπεριλάβω συγκεκριμένα τραγούδια γιατί μου άρεσαν, αλλά κοιτάζοντάς τα ξανά, διαπίστωσα πως κάποιες ιστορίες είναι λίγο «άδειες» και αποφάσισα τελικά να βάλω άλλες στη θέση τους. Υπάρχουν βέβαια και περιπτώσεις που πρώτα έγραψα μια νέα ιστορία και μετά έψαχνα ποιο τραγούδι να βγάλω! Δεν μετάνιωσα πάντως για κάποιο που έμεινε έξω και αυτό γιατί πέρασε πολύς καιρός από τότε που έγραψα το βιβλίο μέχρι να εκδοθεί, οπότε είχα την ευκαιρία να ωριμάσει στο μυαλό μου.
Να σημειώσω πως τα τραγούδια είναι ισοκατανεμημένα στις διάφορες δεκαετίες. Δεν εννοώ ότι έβαλα 20 κομμάτια από κάθε δεκαετία, αλλά για παράδειγμα όσα τραγούδια έχω από τη δεκαετία του ’70 τόσα έχω και από του ’80, όσα έχω από τα 60’s τόσα περίπου έχω και από τα 90’s κ.ο.κ.
Αναφορικά με το κριτήριο, σίγουρα αρχικά πρώτο ρόλο έπαιξε το πόσο μου αρέσουν κάποια τραγούδια ή καλλιτέχνες, αλλά αν δεν υπήρχε κάποια ενδιαφέρουσα ιστορία να πω ή κάποιο σχόλιο που ήθελα να γράψω στο τέλος, δεν μπήκαν στο βιβλίο.

Love Will TearUs Apart

 

Ποια πιστεύεις ότι είναι η χρησιμότητα ενός τέτοιου βιβλίου σήμερα, σε έναν ηλεκτρονικό κόσμο όπου ο καθένας μπορεί να αντλήσει πληροφορίες για το εκάστοτε τραγούδι από παντού. Και σε ποιους νομίζεις ότι απευθύνεται το βιβλίο;

Ωραία ερώτηση. Η χρησιμότητα όχι μόνο αυτού του βιβλίου, αλλά των βιβλίων γενικότερα είναι να χαμηλώσουν λίγο τον καθημερινό ρυθμό μας. Να κάτσουμε ήσυχα και ήρεμα να διαβάσουμε μερικές σελίδες, χωρίς να χρειάζεται να κάνουμε κλικ, να ανοίγουμε παράθυρα, να κάνουμε like, να ελέγχουμε την μπαταρία και το σήμα μας. Η ιδιαιτερότητα του βιβλίου είναι πως δεν είναι (μόνο) εγκυκλοπαιδικό, αλλά έχει και έντονες προσωπικές πινελιές. Όποιος θέλει στεγνές πληροφορίες μπορεί να διαβάσει τα κείμενα της wikipedia! Απευθύνεται σε ανθρώπους που αγαπάνε τη σύγχρονη μουσική, ανεξάρτητα με τα ακούσματά τους. Ως επί το πλείστον, τα τραγούδια είναι γνωστά, αλλά έχει τύχει να μου πει μια αναγνώστρια πως τα περισσότερα τραγούδια δεν τα ήξερε, αλλά απόλαυσε το βιβλίο και μάλιστα θα το ξαναδιαβάσει ακούγοντάς τα.

Για ποιον λόγο αποφάσισες να συμπεριλάβεις μόνο ένα ελληνικό τραγούδι και όχι περισσότερα;

Αν και όλα τα παιδικά μου ακούσματα στο σπίτι ήταν ελληνικά, όταν άρχισα μόνος να βάζω τη βελόνα στο ράδιο εκεί που ήθελα, άκουγα μόνο ξένα. Μετά ως φοιτητής -και λόγω του Σαββόπουλου- έπιασα ουσιαστικά τα ελληνικά (εντάξει οι Τρύπες δεν μετράνε).
Ως εκ τούτου, η πλειονότητα των δίσκων μου και των αναφορών μου είναι από ξένους καλλιτέχνες. Γι’ αυτό το βιβλίο έχει μόνο ένα ελληνικό τραγούδι. Είναι σαν κερασάκι στην τούρτα. Η επιλογή του δε με δυσκόλεψε καθόλου, αφού η «Αύρα» αποτέλεσε ένα πάρα πολύ αγαπημένο μου τραγούδι όταν ήμουν φοιτητής, οπότε το επέλεξα αβίαστα. Είχα μάλιστα την τιμή να μου δώσει μερικές αποκλειστικές πληροφορίες ο ίδιος ο Δημήτρης Παναγόπουλος που το συνέθεσε, ειδικά για το βιβλίο.

I Put A Spell On You

 

Νομίζω πως η ιστορία του "I can’t escape myself" των Sound είναι κι εκείνη που ας πούμε κλέβει την παράσταση μέσα από το βιβλίο για τον λόγω του ότι έχει να κάνει με την Ελλάδα. Ξέρω ότι δεν θες να την δημοσιεύσεις στο ίντερνετ αλλά μπορείς να μας πεις κάποιο ας πούμε spoiler για αυτούς που δεν έχουν πάρει το βιβλίο ακόμα και το πως έφτασε η ιστορία στα αυτιά σου;

Η ιστορία δεν έφτασε μόνο στα αυτιά μου, αλλά και στα μάτια μου… Μπορώ να σου πω ότι αν δεν είχα τις φωτογραφίες και το αυτόγραφο του Borland που αποδεικνύουν το γεγονός, θα αναρωτιόμουν μετά από τόσα χρόνια αν το ονειρεύτηκα ή το βίωσα. Ήταν σα να βλέπεις ζωντανά τον Ian Curtis στο καφενείο του χωριού λίγους μήνες πριν αυτοκτονήσει!

Οι ιστορίες πίσω από τα τραγούδια ξεκινάνε από το 1931 και καταλήγουν στο 2016. Αν ήταν να διαλέξεις μονάχα πέντε αγαπημένα σου μέσα από αυτές τις δεκαετίες ποια θα διάλεγες και για ποιον λόγο;

Αν περιμένεις να σου απαντήσω διπλωματικά ότι «όλα τα αγαπώ εξίσου», δε θα το κάνω. Η ερώτησή σου είναι σαν το Top 5 songs του «High Fidelity» και πριν ακόμα κυκλοφορήσει το βιβλίο, φοβόμουν ότι κάποιος, κάποια στιγμή θα με ρωτήσει κάτι τέτοιο.
Υπάρχουν λοιπόν κάποια τραγούδια που ακόμα και ιστορία να μην έβρισκα ήθελα να τα βάλω μέσα γιατί τα αγαπώ πολύ. Επιλέγω λοιπόν το «Day is done» γιατί με αυτό γνώρισα τον μοναδικό Nick Drake, το «Many rivers to cross» γιατί είναι ύμνος για όλους όσους δεν τα βρήκαν στρωμένα, το «Eleanor Rigby» γιατί είναι μια ελεγεία για όλους τους ανθρώπους που είναι μόνοι τους και το «Gimme shelter» για τη «βρώμικη» κιθάρα, τα φωνητικά της Merry Clayton και την ιστορία που κρύβει. Τέλος, το «Hazy shade of winter» γιατί ήταν η αιτία να περάσω από την ποπ στο ροκ. Αγαπώ βέβαια και άλλα πάρα πολύ.
Πάντως το βιβλίο δεν περιέχει τα πιο αγαπημένα μου τραγούδια, γιατί απλώς για πολλά δεν βρήκα κάποια ενδιαφέρουσα ιστορία. Για παράδειγμα ένα κομμάτι που ήθελα πάρα πολύ να γράψω κάτι είναι το «In a manner of speaking» των Tuxedomoon, αλλά δεν βρήκα τίποτα γι’ αυτό. Μάλιστα έφτασα στο σημείο να στείλω και e-mail στον δημιουργό του Winston Tong, αλλά δυστυχώς δεν πήρα απάντηση. Ίσως δεν ήταν σωστή η διεύθυνση! Θα ξαναπροσπαθήσω…

Υπήρξε κάποιο τραγούδι που δυσκολεύτηκες να βρεις την ενδιαφέρουσα ιστορία του, για υπάρχουν όλα πια τα στοιχεία μέσα στο ίντερνετ; Βέβαια στα ελληνικά είναι πρώτη φορά που γράφεται ένα τέτοιο βιβλίο;

Για το «Day is done» ζορίστηκα να βρω πληροφορίες. Πιο πολύ όμως δυσκολεύτηκα να επιλέξω ένα τραγούδι από μεγάλα ονόματα όπως ο Bob Dylan. Για παράδειγμα η ιστορία του James Brown γράφτηκε από τις τελευταίες γιατί δεν αποφάσιζα τι να διαλέξω από αυτόν.
Εξ όσων γνωρίζω δεν υπάρχει στην ελληνική βιβλιογραφία αντίστοιχο βιβλίο με ιστορίες αποκλειστικά ξένων τραγουδιών από διάφορους καλλιτέχνες μετά του ’55. Και για να είμαι απόλυτα ακριβής υπάρχουν ένα-δυο, αλλά είναι αμιγώς εγκυκλοπαιδικά και περιέχουν μια παράγραφο 100 λέξεων για το κάθε τραγούδι. Στο δικό μου υπάρχει αφήγηση και προσωπικός σχολιασμός για να χρωματίζεται η κάθε ιστορία. Γι’ αυτό μάλιστα διαλέξαμε αυτό το μέγεθος για το βιβλίο.

Πιστεύεις πως θα υπάρξουν σημαντικά τραγούδια μέσα σε αυτόν τον αιώνα που διανύουμε ώστε κάποιος «τρελαμένος» να μαζέψει τις κρυμμένες ιστορίες τους μετά από 100 χρόνια και να βγάλει μια έκδοση σε… ότι αναγνωστικό format θα υπάρχει τότε τέλος πάντων.

Εγώ πάντως δεν βρήκα πολλά τραγούδια με ενδιαφέρον από τον 21ο αιώνα. Ωστόσο, πάντα θα γράφονται όμορφα κομμάτια. Δεν ξέρω όμως πόσο σημαντικά και επιδραστικά θα είναι. Το μεγάλο μπαμ στη μουσική που ακούμε έγινε το ’55. Τα επόμενα τριάντα χρόνια έγινε χαμός από νέους ήχους και φρέσκες κυκλοφορίες. Μετά σιγά σιγά άρχισε να φθίνει το όλο πράγμα. Βέβαια αν ρωτούσες κάποιον το ’54 θα πίστευε ότι θα γίνει κάτι τόσο μεγάλο τα επόμενα χρόνια; Όχι. Οπότε έχουμε ακόμα 80 χρόνια αναμονής!

Πρόσφατα άλμπουμ που άκουσες και σου άρεσαν;

Μεγαλώνοντας, μεγαλώνουν οι υποχρεώσεις και μειώνεται ο ελεύθερος χρόνος. Απότοκος αυτού είναι ν’ ανακαλύπτω λίγα νέα πράγματα. Κυρίως ακούω καινούργια ανεξάρτητα ελληνικά σχήματα. Από όσα άκουσα τελευταία μου άρεσαν οι Burgundy Grapes, οι Sailing Tomatoes, o Nomik, η Σtella, η Sofia Sarri, οι Grey River & The Smoky Mountain (που άκουσα στην διαδικτυακή ραδιοφωνική εκπομπή σου «Ρώτα τον άνεμο»). Επίσης, της Μάρω Μαρκέλλου μου άρεσε πολύ. Από ξένα μου προκάλεσαν το ενδιαφέρον τα άλμπουμ των Desperate Journalist και των Public Podcasting Service. Τέλος, μια πολύ ωραία μπάντα που ανακάλυψα πρόσφατα είναι οι Bridge City Sinners.

Υπάρχουν σχέδια για παρουσιάσεις του βιβλίου σε Θεσσαλονίκη, Αθήνα και λοιπές πόλεις;

Τον Μάρτιο σχεδιάζουμε να κάνουμε την πρώτη παρουσίαση του βιβλίου στη Θεσσαλονίκη. Από εκεί και πέρα σκοπεύουμε να κάνουμε παρουσιάσεις στην Αθήνα και σε άλλες πόλεις, αλλά ακόμα δεν έχει οριστικοποιηθεί κάτι.

Το βιβλίο του Τάσου Βαφειάδη, «Οι Κρυμμένες Ιστορίες Πίσω από τα Τραγούδια» κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Ζήτη