Συνέντευξη: Μιχάλης Δημητρίου

Φέτος η Gehemnis Records κλείνει 10 χρόνια συνεχούς παρουσίας στα δισκάδικα και με αφορμή αυτό ζήτησα από τον άνθρωπο πίσω από το όραμα να συναντηθούμε για μία συνέντευξη εφ' όλης της ύλης και επίσης σχετικά με το εντυπωσιακό outbreak των τελευταίων ετών της ελληνικής dark alternative σκηνής. Έλα όμως που μας έσκασε ο κορονοϊός, και αναγκαστικά μιλήσαμε αρκετά και για το μέλλον των ανεξάρτητων labels μέσα σε όλον αυτόν τον εμπορικό μετασχηματισμό. Ο Panos Dread αποδείχθηκε χειμαρρώδης συνομιλητής με βάθος γνώσεων πάνω στο καλλιτεχνικό κομμάτι αλλά και με εμπεριστατωμένη (μα και πολύ ψύχραιμη) άποψη πάνω στο τεχνικό κομμάτι που λέγεται to run a label. Για τα υπόλοιπα που συζητήσαμε, διαβάστε τι λέει ο άνθρωπος που ξεκίνησε ένα δισκογραφικό label (και πολύτιμο αν δεις τι εκδίδει) μέσα στην αρχική οικονομική ύφεση και που δεν φαίνεται στον ορίζοντα του να σταματάει τις εκδόσεις δίσκων. Σταματάει η τέχνη; Για πάμε…

Incirrina

Γεια σου Πάνο, καλωσήλθες στο Merlin’s Music Box και πάμε κατευθείαν στο θέμα που καίει όλα τα ανεξάρτητα δισκογραφικά labels αυτή την εποχή: με δεδομένη την παγκόσμια οικονομική στενότητα που υπάρχει λόγω της πανδημίας αλλά και με τις επερχόμενες εμπορικές μεταβολές που θα ακολουθήσουν, θέλουμε την άποψη σου πάνω στο πως θα κινηθεί από εδώ και πέρα η Geheimnis Records αλλά και το τι θα πρότεινες σαν ιδιοκτήτης ενός τέτοιου label προς τους υπόλοιπους αλλά και προς τους ανθρώπους που είτε απλά αγοράζουν έναν δίσκο, είτε είναι συλλέκτες;

Γεια σου Μιχάλη, ευχαριστώ εσένα προσωπικά και το Merlin’s Music Box για τη φιλοξενία και την δυνατότητα να πούμε κάποια πράγματα διαδικτυακά. Την στιγμή που γίνεται αυτή η συζήτηση-συνέντευξη, τα πράγματα είναι ακόμη πολύ ρευστά και κανείς πραγματικά δεν μπορεί να προβλέψει κάτι με σιγουριά. Το σίγουρο είναι ότι αυτή η οικονομική λαίλαπα που έρχεται δεν θα έχει σχέση με αυτό που ζήσαμε στον περιορισμένο Ελλαδικό χώρο εδώ και μια δεκαετία. Θα είναι κάτι που αφορά σε όλο τον πλανήτη και ειδικά στον δυτικό "ανεπτυγμένο" κόσμο, που ίσως να μην έχει βιώσει τέτοιες καταστάσεις από τον Β' Παγκόσμιο πόλεμο. Απ'αυτήν την άποψη, το να μιλήσουμε για το μέλλον της δισκογραφίας και ειδικά ενός περιορισμένου κομματιού αυτής που περικλείει και το δικό μου label είναι σταγόνα στον ωκεανό και ίσως και ύβρις... Συμβουλή συγκεκριμένη δεν μπορεί να υπάρξει, μιας και στη δική μου περίπτωση όπως και σε όλες τις περιπτώσεις μιας "επιχείρησης" που έχει να κάνει με κάποιο πλάνο και οικονομικό σχεδιασμό, όλα θα έχουν κάποια καθυστέρηση μέχρι να δούμε πως ακριβώς θα απαγκιστρωθούμε (έως ενός σημείου) από την δύσκολη κατάσταση. Προσωπικά, δεν είμαι άνθρωπος που το βάζει κάτω εύκολα και αυτό που έχω στο μυαλό μου αυτή τη στιγμή είναι απλά μια μικρή χρονική μετατόπιση σε κάποιες κυκλοφορίες που θα ακολουθήσουν. Το καλό με την μουσική και την τέχνη γενικότερα είναι ότι ακόμα και σε χαλεπούς καιρούς καταφέρνει και επιβιώνει - έστω και περιορισμένα. Κάτι τέτοιο το είδαμε στην Ελλάδα τα τελευταία 10 χρόνια, που μπορώ να πω ότι σε σχέση με παλαιότερα, είχε και άνθιση παρά συρρίκνωση - ειδικά στο κομμάτι της συγκεκριμένης μουσικής κατεύθυνσης που ασχολούμαι. Κάτω απ'αυτό λοιπόν το πρίσμα, θεωρώ ότι πάντοτε οι άνθρωποι σε όλα τα μήκη και πλάτη της γης θα εξακολουθούν να στρέφονται στη μουσική και τέχνη γενικότερα ως αποκούμπι για οτιδήποτε άσχημο τους συμβαίνει, όπως τώρα. Συγκεκριμένα και για την δισκογραφία, πιστεύω ότι, ο ούτως ή άλλως περιορισμένος κόσμος που την στηρίζει, θα εξακολουθήσει να την στηρίζει με τα πενιχρά του έσοδα. Η δημιουργία και η καλλιτεχνική έκφραση δεν μπορεί να σταματήσει ποτέ, ούτε οι άνθρωποι που την έχουν ανάγκη και αυτό αφορά τόσο στους ανθρώπους που απλά θα αγοράσουν έναν δίσκο για προσωπική απόλαυση στο σπίτι τους, όσο και στους συλλέκτες που θα ικανοποιήσουν και την παράλληλη ανάγκη-φετίχ τους για την συλλεκτικότητα.

Kalte Nacht

Είναι λίγο άβολο και στενάχωρο θα έλεγα να διαβάζουμε ανακοινώσεις από σημαντικά labels όπως πχ η Unknown Pleasures Records (και όχι μόνο) που δηλώνουν παύση εργασιών μέσα στους επόμενους μήνες. Τι μπορεί να γίνει για να σωθεί η παρτίδα; Πως θα μπορούσε να μετασχηματιστεί η όλη κατάσταση προς όφελος όλων μας;

Θεωρώ ότι σε μεγάλο ποσοστό δεν φταίει τόσο ούτε ο κορωνοϊός, ούτε η οποιαδήποτε μελλοντική ή προηγούμενη οικονομική κρίση. Είναι σίγουρα στενάχωρο να βλέπεις διάφορα labels ή και προσωπικές καλλιτεχνικές προσπάθειες να σταματούν. Ο κόσμος όμως της τέχνης γενικότερα (και ειδικά της δισκογραφίας που εμπεριέχει πολύ το οικονομικό κομμάτι) είναι ένας χώρος που λειτουργεί 100% η ελεύθερη αγορά καλώς ή κακώς. Αυτό σημαίνει ό,τι ισχύει σε απόλυτους αριθμούς ο νόμος της προσφοράς και της ζήτησης. Στο οικονομικό λοιπόν κομμάτι της τέχνης, όπως ισχύει και σε μια δισκογραφική εταιρεία, δεν μπορείς να παράγεις περισσότερο απ' όσο μπορείς να "καταναλώσεις". Την τελευταία δεκαετία - δωδεκαετία βλέπουμε μια ραγδαία αύξηση της προσφοράς (πλέον ο καθένας μπορεί με κάποιο μικρό σχετικά κεφάλαιο να στήσει μια ανεξάρτητη δισκογραφική εταιρεία) και να αρχίσει να παράγει δισκογραφικό υλικό. Αυτό δεν είναι απαραιτήτως κακό και δεν το κατηγορώ. Οφείλει όμως να έχει στο μυαλό του ότι δεν είναι δυνατόν να παράγεται περισσότερο υλικό απ'όσο ένας κόσμος μπορεί οικονομικά να αντέξει. Σε αντίθεση με όσα λέγονται περί "άνθισης" της δισκογραφίας και του βινυλίου, αυτό είναι εν μέρει ψευδές, γιατί ναι μεν η στατιστική λέει ότι η αγορά δίσκων έχει εκτοξευτεί σε επίπεδα προ της ψηφιακής εποχής, αλλά αφενός δεν παύει να υπολείπεται πολύ σε σχέση με τις ψηφιακές πωλήσεις, αφετέρου δε - και πιο σημαντικό - δεν υπάρχει το κοινό εκείνο που θα "καταναλώσει" όλο αυτό το υλικό που παράγεται εκεί έξω. Η προσφορά ανέβηκε κατακόρυφα, ενώ το αγοραστικό κοινό δεν εκτοξεύτηκε σε αντίστοιχα επίπεδα. Επιπλέον, υπάρχει και μία δεύτερη παράμετρος πιο πνευματική/ηθική και όχι τόσο υλική. Οι ανεξάρτητες εταιρείες και η όλη λογική τους σε μεγάλο βαθμό είναι ότι "παράγουμε έναν περιορισμένο αριθμό δίσκων/cds, όχι μόνο γιατί το κοινό είναι περιορισμένο, αλλά και γιατί δεν αρεσκόμαστε στην υπερκατανάλωση και στη μαζική παραγωγή". Όλοι φυσικά θέλουν, αν είναι δυνατόν, να πουλήσουν περισσότερο και οι καλλιτέχνες να ζήσουν από το έργο τους, δεν τίθεται πάνω σ'αυτό θέμα συζήτησης. Η ουσία όμως στο τέλος της ημέρας είναι να υπάρχει μιά ισορροπία υλική και πνευματική - όσο κι αυτό ακούγεται ρομαντικό και ίσως παιδιάστικο στις μέρες μας. Η ανεξάρτητη εταιρεία, ο ανεξάρτητος καλλιτέχνης, η DIY έκφραση (τα περικλείω όλα τα παραπάνω γιατί θεωρώ πως είναι τέκνα της ίδιας φιλοσοφίας λίγο ως πολύ) έχουν σαν ουτοπικό στόχο αυτήν ακριβώς την ισορροπία. Σε πολλές περιπτώσεις δε, ούτε αυτήν ακόμη, προς όφελος μόνο της πνευματικής ευχαρίστησης. Αλλά δεν θα μπω σε ανάπτυξη αυτού του θέματος γιατί θα πλατιάσω πολύ.
Εν κατακλείδι, χρειάζεται ένα μέτρο πάνω σ'αυτό που με ρώτησες, γιατί σκοπός είναι ακριβώς αυτή η ισορροπία/μέτρο που ως ένα βαθμό έχει κλονιστεί τα τελευταία 4-5 χρόνια και κάποιοι θεωρούν ότι μπορούν να λειτουργήσουν με ρυθμούς και κανόνες πολυεθνικής εταιρείας προηγούμενων δεκαετιών, όταν ο κόσμος αναγκαστικά έπρεπε να αγοράσει την μουσική/τέχνη που ήθελε να απολαύσει.

Και πάμε στη δική σου, την Geheimnis Records. Φέτος συμπληρώνονται 10 χρόνια δισκογραφικής δραστηριότητας και θα ήθελα να μας πεις τι έχεις αποκομίσει μέσα σε αυτήν τη δεκαετία, τόσο σαν ιδιοκτήτης όσο και σαν μέρος του κοινού της μουσικής που υποστηρίζεις ο ίδιος;

Σίγουρα περίμενα λίγο διαφορετικό το όλο κλίμα γιά την επέτειο των 10 χρόνων, αλλά έστω κι έτσι θα προχωρήσουμε. Δεν αλλάζει κάτι. Τα συναισθήματα όλα αυτά τα χρόνια είναι ως επί το πλείστον θετικά, δημιουργικά, που με εμπλούτισαν σε σχέση με τον τρόπο με τον οποίο κινείται όλο αυτό το πλέγμα πραγμάτων που λέγεται "καλλιτέχνης", "μουσική σύνθεση", "κοινό". Είδα πράγματα που τα είχα υποτιμημένα στο μυαλό μου ή σχεδόν ανύπαρκτα, να παίζουν σημαντικότατο ρόλο στην όλη διαδικασία παραγωγής μουσικής, ενώ αναθεώρησα διάφορες απόλυτες και ακραίες απόψεις περί δισκογραφίας και καλλιτεχνών. Καταρρίφθηκαν μύθοι, ενώ μικρά πράγματα στην όλη διαδικασία της μουσικής παραγωγής δημιούργησαν έναν νέο θαυμασμό για λεπτομέρειες που δυστυχώς οι περισσότεροι δεν μπορούν να αντιληφθούν, γιατί δεν βρίσκονται ακριβώς μέσα στην όλη διαδικασία. Όσο για το κοινό, η δεκαετία ήταν μια μετάβαση ουσιαστικά. Ξεκίνησε εν μέρει με κόσμο πιο "στρατευμένο" πάνω στην μουσική που αγαπάει, στο μοτίβο παλαιότερων εποχών και πλέον βιώνουμε την απενοχοποίηση των πάντων, με ανθρώπους που μπορούν να συνδυάσουν την Ελληνική π.χ. παράδοση με το ροκ και τους ηλεκτρονικούς ήχους με παραδοσιακά όργανα και την ποίηση. Ας μην ξεχνάμε ότι το ίντερνετ ήταν σε εφηβικό στάδιο ακόμη το 2009-10 και πλέον είναι αναπόσπαστο κομμάτι της ζωής μας και έχει μεταμορφώσει τον κόσμο. Όσο κι αν όλα αυτά με βρίσκουν πάντα σκεπτικό ως προς το τι θα "γεννήσουν" στο μέλλον, η αλήθεια είναι ότι υπάρχει δημιουργικός οίστρος. Τόσο όμως στο μουσικό ιδίωμα που υπηρετώ εγώ όσο και σε ευρύτερο επίπεδο, δεν θεωρώ ότι υπάρχει η δυνατότητα για παρθενογένεση, αλλά για μείξη πραγμάτων που θεωρητικά δεν ταίριαζαν ή γιά μία ανανέωση - επανακαθορισμό ήδη ειπωμένων πραγμάτων.

Data Fragments

Προσωπικά θεωρώ πολύ σημαντικές δισκάρες αυτές των Data Fragments, των Incirrina, και των Kalte Nacht. Με τι αισθητήριο διαλέγεις να κυκλοφορήσεις δίσκους νέων συγκροτημάτων;

Σε πρώτο πλάνο, πάντα είναι η μουσική, πως θα είναι "χτισμένο" το κάθε κομμάτι και φυσικά το προσωπικό γούστο. Υπάρχει ένα σχετικά αλάνθαστο κριτήριο : με το που θα ακούσεις τον συγκεκριμένο μουσικό κομμάτι, να κοκαλώσεις και να κολλήσεις αμέσως! Δεύτερες σκέψεις, να το "ακούσουμε καλύτερα" ή "ίσως", "ναι μεν, αλλά" κ.λ.π. ενδοιασμοί, έχει αποδειχτεί ότι δεν έχουν αίσιο τέλος... Φυσικά, κάτι τέτοιο δεν είναι ο απόλυτος κανόνας, αλλά δίνει ένα αρχικό δυνατό "σπρώξιμο" για να ασχοληθώ με τον εκάστοτε καλλιτέχνη ή συγκρότημα. Υπάρχουν από'κει και πέρα διάφορα μικρά ή δευτερεύοντα πράγματα που θέλω να δω αν ενυπάρχουν, όπως η σοβαρότητα και η λεπτομέρεια πάνω σ'αυτό που φτιάχνεται - οσοδήποτε τεχνικά άρτιο ή μη, πρέπει να μην είναι επιτηδευμένο και να βγαίνει αβίαστα, χωρίς υπερβολή και έντονη μανιέρα. Στη μουσική αυτή, καλώς ή κακώς, υπάρχει το θεατρικό/στυλιστικό στοιχείο, το έντονο μακιγιάζ, το όλο "στήσιμο". Δεν είμαι εναντίον. Απλά θέλει το μέτρο που λέγαμε και παραπάνω. Κι αν ακόμα το ξεπεράσεις, πρέπει πάλι να είναι τόσο-όσο και να δημιουργείται μια ισορροπία. Η πορεία αυτής της μουσικής σκηνής (αλλά και άλλων σκηνών) έχει να επιδείξει τέτοια φαινόμενα - άνθρωποι/συγκροτήματα εξαφανίστηκαν από την καλλιτεχνική πρώτη γραμμή γιατί πόνταραν όχι τόσο στη μουσική αλλά στο "περιτύλιγμα", ενώ υπήρξαν και περιπτώσεις πλούσια δισκογραφικά καλλιτεχνών που όμως δεν άφησαν ουσιαστικά κάτι για να τους θυμάσαι.
Παράλληλα, αυτό που μετράει είναι και η πίστη και επιμονή σ'αυτό που επιτελείται. Ο καλλιτέχνης ή το συγκρότημα πρέπει να έχει υπομονή και θέληση, ώστε αυτό που κάνει να έχει συνέχεια, να εξελιχθεί να πάει όλο και πιο πάνω. Χρειάζεται υπομονή για να χτιστεί κάτι. Ζωντανές εμφανίσεις, πρόβες, προβολή και συνεντεύξεις (στο μέτρο που χρειάζεται), κόπος, έμπνευση, γενικότερα έκθεση του εαυτού σου και της προσωπικότητάς σου σε βαθμό που δεν είσαι πολλές φορές συνηθισμένος. Φυσικά αναγνωρίζω ότι ακριβώς επειδή κανείς δεν ζει - δυστυχώς - απ'αυτό που κάνει σ'αυτή τη σκηνή που αγαπώ και ασχολούμαι, δεν έχει άπειρο κουράγιο και αιώνια θέληση. Τουλάχιστον όμως, όσο κρατήσει το "όνειρο", να είναι και ο ίδιος δυναμικός "συνεπιβάτης" του και όχι απλά μια διερχόμενη σκιά...

Θέλω να μας πεις πως έγινε η φάση με αυτά τα τρία ονόματα ξεχωριστά, και τι διέκρινες στο καθένα...

Εν πολλοίς έχει απαντηθεί αυτή η ερώτηση από την παραπάνω απάντηση, απλά θα γράψω και κάποιες λεπτομέρειες γιά το καθένα. Θα τους αναφέρω με τη σειρά που κυκλοφόρησαν και όχι σαν αξία. Οι Data Fragments ήρθαν σαν "κεραυνός". Γνώριζα από πριν τον Στάθη Λεοντιάδη (μπάσο - Doric, Exetix, Human Puppets), αλλά δεν ήξερα τι "μαγειρευόταν" ακριβώς. Είδα στο youtube τα πρώτα 2 demos τους και τα υπόλοιπα είναι ιστορία. Στην πορεία γνώρισα και τον Πάνο Δεδεψίδη (κιθάρα, τραγούδι - Κωμωδία Θανάτου) και τον Πάνο Δημόπουλο (πλήκτρα - Κωμωδία Θανάτου) και κατάλαβα ότι δεν... αστειεύονται. Δεμένος ήχος, εξαιρετική παραγωγή, σαν να άκουγα ένα συγκρότημα που παίζει χρόνια μαζί. Θέληση να προχωρήσουν και να παίξουν όσο το δυνατό περισσότερα live. Ήδη ετοιμάζεται ο δεύτερος δίσκος τους. Οι Incirrina είναι η ήρεμη δύναμη. Δεν είναι ο "κεραυνός", είναι κάτι που ξετυλίγεται με την ώρα, ένα ηχοτοπίο, πιό εσωτερικό. Δεν το χορεύεις - αν και κάποια κομμάτια τους χοεύονται, δεν είναι όμως αυτός ο στόχος, τουλάχιστον απ'όσο έχω αποκομίσει. Και η Ειρήνη Τηνιακού και ο Γιώργος Κατσάνος είναι επαγγελματίες μουσικοί, που γνωρίζουν τα προβλήματα του επαγγέλματός τους και όμως το παλεύουν. Στο project Incirrina αποτυπώνεται ουσιαστικά η αγάπη τους στην μουσική σκηνή που ακολουθούν πολλά χρόνια και ειδικά στο ηλεκτρονικό κομμάτι αυτής. Εδώ, το μέτρο και η θέληση λόγω και της επαγγελματικής σχέσης με τη μουσική ενυπάρχει θέλοντας και μη. Μαθαίνω ότι η περίοδος της καραντίνας ήταν πολύ δημιουργική γι'αυτούς και έχουν ήδη τελειώσει πολλά νέα κομμάτια. Όσο για τους Kalte Nacht ήταν μία εν μέρει προσωπική και τυχαία ανακάλυψη, που συνέπεσε με προτροπή του Λεωνίδα Σκιαδά (ιδιοκτήτη του Death Disco) να τους μιλήσω, καθώς τον Δεκέμβριο του 2018 είχαν παίξει live στο μαγαζί του και τους είχε προσέξει. Στην προκειμένη περίπτωση έπαιξε μεγάλο ρόλο η διαίσθηση. Μιλώντας με τον Νίκο Κωνσταντινίδη (στίχοι, μουσική) διέκρινα την σωστή αντιμετώπιση και οπτική του πάνω στο θέμα μουσική/συγκρότημα και την σύμπλευση των ιδεών του με τις δικές μου. Εκείνη την εποχή (Ιανουάριος-Φεβρουάριος 2019), δεν είχε σχηματοποιηθεί πλήρως η μουσική τους κατεύθυνση, υπήρχαν μόνο διάσπαρτα κομμάτια είτε ορχηστρικά είτε με τη φωνή του Νίκου και όχι 100% τελειωμένα. Εξάλλου τότε ήταν ακόμα ένα one-man project. Με την προσθήκη της Μυρτούς Στύλου στα φωνητικά και την προετοιμασία του άλμπουμ από πέρσι την Άνοιξη, απλά είδα ότι το όποιο "ρίσκο" πήρα άρχισε να αποδίδει (ειδικά στα live) και πραγματικά εκτοξεύτηκε όταν πήρα στα χέρια μου το τελικό studio αποτέλεσμα.

Η Ελληνική dark alternative σκηνή την τελευταία δεκαετία έχει κάνει εντυπωσιακό outbreak και με πολλά ονόματα να είναι ήδη μέσα στα πλέον γνωστά και αναγνωρισμένα σε Ευρώπη και Αμερική. Τι ήταν αυτό που έκανε μια ολόκληρη γενιά μουσικών να ασχοληθεί με τα συγκεκριμένα ήδη (post-punk, darkwave, minimal analog, synthwave, κλπ); Σαν ένας άνθρωπος που είναι πολύ μέσα στη φάση και σαν ιδιοκτήτης ενός dedicated label, τι αποκομίζεις από τις κουβέντες σου με αυτά τα συγκροτήματα; Γιατί σκοτάδι, αγωνία, και αυτή η γνωστή σε εμάς υποβόσκουσα ελπίδα/κατάρα πάνω στα κοινωνικά θέματα;

Η ελληνική dark alternative σκηνή έχει μιά ιστορία 4 δεκαετιών. Για μένα προσωπικά δεν αποτελεί έκπληξη ότι κάποιοι άνθρωποι ασχολούνταν και εξακολουθούν να ασχολούνται, ενώ μιά νέα γενιά μουσικών ανακαλύπτει και αγκαλιάζει αυτό το μουσικό ιδίωμα. Πάντοτε έτσι γινόταν. Υπήρχαν βέβαια και περίοδοι με έλλειψη νέου υλικού, απουσία αξιόλογων συγκροτημάτων τόσο εγχώριων όσο και διεθνών και επικράτησης του περιτυλίγματος και του στυλ περισσότερο από τη μουσική αυτή καθαυτή. Τα τελευταία όμως 13-14 χρόνια χοντρικά με την έλευση του (γρήγορου) ίντερνετ και την διαδικτυακή παγκοσμιοποίηση, πολλά ξένα και φυσικά και τα Ελληνικά συγκροτήματα, τόσο τα παλιά όσο και τα νέα, βρήκαν μια δίοδο και ξεπέρασαν το στενό εθνικό τους χώρο, ενώ ανέβηκε και η όποια φήμη τους σε επίπεδα που ούτε τα ίδια θα μπορούσαν να φανταστούν. Οι λόγοι πολλοί : βασικότατος το ίντερνετ και η δυνατότητα που σου δίνει η τεχνολογία να μπορείς με μικρότερο κόστος να κάνεις σχεδόν επαγγελματικές ηχογραφήσεις μέσα απ'το σπίτι σου. Ο χρόνος που απαιτείται και ο σχετικά φτηνός εξοπλισμός έχει βελτιστοποιήσει τις παραγωγές και δεν είναι απαραίτητη η παρουσία ενός καλλιτέχνη ή συγκροτήματος συνεχώς σε ένα δαπανηρό στούντιο για πρόβες, ηχογραφήσεις, mixing κ.λ.π. Φυσικά το στούντιο δεν πρέπει να αποκλείεται, καθώς πολλές μικρές αλλά και μεγάλες λεπτομέρειες μπορούν να συντελεστούν μόνο σ'αυτό, αλλά το τελικό αποτέλεσμα μπορεί πλέον να είναι καθόλα άρτιο με το μικρότερο δυνατό κόστος. Έτσι οι παραγωγές πλήθυναν και πλέον ακούγονται τεχνικά άψογες στις περισσότερες των περιπτώσεων. Πέρα όμως απ'αυτό υπάρχει κάτι ίσως σημαντικότερο ακόμη κι απ'αυτό. Όπως είπα σε μια προηγούμενη ερώτησή σου, δεν υπάρχει παρθενογένεση και ως εκ τούτου ο κόσμος σχεδόν σε όλα τα επίπεδα και όχι μόνο στο θέμα της συγκεκριμένης μουσικής κουλτούρας, δεν έχει να περιμένει κάτι το απόλυτα καινούργιο και θεωρώ ότι ζούμε την προσπάθειά του να κατανοήσει-αποκωδικοποιήσει-αναλύσει και εμπεδώσει πράγματα/ιδέες/τάσεις που έχουν ειπωθεί τα προηγούμενα 100-200 χρόνια, φέρνοντάς τα στα μέτρα του "σήμερα". Ζούμε το τέλος της ιστορίας θα μου πεις ; Κατά μία έννοια, νομίζω πως ναι. Έχω φτάσει σ'αυτό το συμπέρασμα κάνοντας ανασκόπηση των τελευταίων 15 περίπου χρόνων. Συνεχώς αναβιώσεις τάσεων, στυλ, ιδεών περασμένων δεκαετιών. Θα μου πει κάποιος, ωραία ποιο είναι το πρόβλημα - κανένα, αρκεί αυτή η όσμωση και η μείξη αυτών των πραγμάτων να επιφέρει κάτι έστω λίγο διαφορετικό. Αν γίνεται στείρα επανάληψη, είναι κουραστική. Αν μη τι άλλο, η ζωή μας δεν πρέπει να είναι μια ανάμνηση ενός ενδόξου παρελθόντος. Και κάπου εδώ έρχεται και η μουσική μας σκηνή. Η αναβιωματική αυτή τάση μαζί με την κρίση τόσο την παγκόσμια του 2008 όσο και την Ελληνική, έκανε τους καλλιτέχνες και τον κόσμο να στραφούν σε ένα παρελθόν που προσομοίαζε σε αυτό της τελευταίας δεκαετίας και να ψάξουν τις μουσικές και τις ιδέες που κυριάρχησαν σε μια μεταπολεμική Δυτική Γερμανία που επούλωνε πληγές τη δεκαετία του '70 και '80 και μια αντίστοιχη Αγγλία που βίωνε αναταραχές, ανεργία, εξαθλίωση έως τα τέλη του '70 και την επέλαση του θατσερισμού το 1980. Αυτή η βάση έδωσε την έμπνευση σε μια νέα γενιά να πατήσει εκεί και να θίξει εκ νέου ζητήματα που είχαν ξεχαστεί στις εποχές της μεγάλης ευμάρειας των μέσων του '90 και όλης της δεκαετίας του 2000. Το αν το κάνει με θετικό τρόπο δίνοντας μικρή έστω ώθηση προς τα εμπρός ή σαν απλή αναβίωση χωρίς κανένα όφελος για το μέλλον αυτής της σκηνής, θα το δείξει η ιστορία.

Στο δεύτερο σκέλος της ερώτησής σου, η απάντηση έχει να κάνει με τη σκοπιά που αρέσκεται ο εκάστοτε καλλιτέχνης αυτής της σκηνής να δώσει τις απαντήσεις του : επίθεση και κόντρα στο σύστημα, οπότε θα στρατευτεί με το πιο επιθετικό punk ή κατάδειξη των αιτιών και συνεπειών της ασχήμιας του κόσμου μας στις μεταξύ μας σχέσεις, στα ψυχολογικά μας, στην καθημερινότητά μας, στην κατάρα τελικά, όπως είπες, και στην ελπίδα, σαν αιώνιο δίπολο , όπως τόσα άλλα δίπολα μας στοιχειώνουν παντού και πάντοτε. Θεωρώ ότι για να αντιπαλέψεις οποιοδήποτε σύστημα/ασχήμια/κακό και να σταθείς στα πόδια σου είτε με την κυριολεκτική-πολεμική έννοια, είτε με την μεταφορική, πρέπει να έχεις κατασταλαγμένες μέσα σου κάποιες πολύ βασικές απαντήσεις για τις κατάρες/ελπίδες, φως/σκοτάδι, θεός/διάολος κ.λ.π.

Θεωρώ ότι ειδικά το post-punk και το dark wave ήδη αλλάζουν κατεύθυνση εδώ και 2-3 χρόνια σε παγκόσμιο επίπεδο. Νέα ονόματα που δεν διστάζουν πλέον να πειραματιστούν και να προσθέσουν και άλλα στοιχεία στις μουσικές τους με αποτέλεσμα να αποστασιοποιούνται από τον άκρατο "ντιβιζιονισμό" των προηγούμενων γενιών. Τι προβλέπεις ότι θα ακούσουμε μέσα στη δεκαετία που μόλις άρχισε, τι σου λέει η εμπειρία σου;

Να σου πω την αλήθεια, κρατάω λίγο στάση αναμονής. Η ερώτησή σου είναι πολύ καλή πάσα να ενώσω την απάντησή μου στην προηγούμενη ερώτησή σου με αυτή. Ενώ η δεκαετία ξεκίνησε με ζυμώσεις και αναμονή για κάτι ίσως λίγο διαφορετικό (όπως λες και συ με τον άκρατο "ντιβιζιονισμό"), στην απόληξή της έχει γίνει λίγο στατική και "άοσμη", καταλήγοντας σε μια κάποια μανιέρα. Είναι σαν να κάναμε ένα μικρό πισωγύρισμα στα χρόνια της άνευρης και επίπλαστης ματαιοδοξίας μας. Δεν αναμένω, να σου πω την αλήθεια, κάποιο πρωτοποριακό κίνημα ή μια καινούργια "επανάσταση". Θα υπάρχουν πιστεύω απλά μικρές καλές στιγμές από καλλιτέχνες και συγκροτήματα που θα αφήσουν το στίγμα τους και όχι κάτι ενιαίο. Ο κόσμος λόγω του ίντερνετ πρωτίστως, αλλά και της δύσκολης καθημερινότητάς του, δεν έχει τη δυνατότητα να εμπεδώσει και να ασχοληθεί παραπάνω από κάποια συγκεκριμένη ώρα που έχει στη διάθεσή του με κάτι εκτός του μικρόκοσμού του. Είναι ελάχιστοι αυτοί που αναλύουν και μελετούν σε βάθος το οτιδήποτε γύρω τους - κι αυτό επαφίεται αποκλειστικά στους ίδιους και σε βάρος του ελεύθερου χρόνου τους. Κάπως έτσι βλέπω να κινείται και ο κόσμος της μουσικής κουλτούρας που ασχολούμαι. Πολύ πληροφορία και εικόνα, λίγη εμπέδωση, ελάχιστος χρόνος. Οι μουσικές "σκηνές" όπως τις είχαμε συνηθίσει, είτε θα διατηρούνται ελάχιστο χρονικό διάστημα, είτε δεν θα υπάρχουν καθόλου. Αυτό έχει ήδη ξεκινήσει. Μιλάμε μάλλον για την δεκαετία της απόλυτης εξατομίκευσης και μη αναγκαιότητας ταξινόμησης της μουσικής κουλτούρας, τουλάχιστον στα πλαίσια του ροκ. Δεν είναι δυνατόν να προβλέψω που μπορεί να καταλήξει όλο αυτό. Απ'τη μία φαίνεται άκρως ενδιαφέρον, καθώς θα ευνοηθεί η μείξη διαφορετικών φαινομενικά πραγμάτων, απ'την άλλη φοβάμαι ότι θα είναι ένας άκρατος μουσικός βερμπαλισμός χωρίς να αφήσει πραγματικά κάτι.

Panos D.

H Geheimnis Records βγάζει επίσης αρκετά re-issues / re-releases εστιάζοντας σε χαμένους και περιζήτητους δίσκους. Τι σε ωθεί να κυκλοφορείς τέτοιους δίσκους ; Kan Kan, Κουμπότρυπες Α.Ε., Not Only Bones, The Vyllies, Rehearsed Dreams, Alive She Died, είναι μόνο μερικά από τα ονόματα που βγήκαν σε επανέκδοση από την Geheimnis…

Ουσιαστικά, είναι η προσπάθεια να ενωθεί το παλιό με το καινούργιο, να γίνει μιά κατάδυση στις ρίζες όλης αυτής της μουσικής κουλτούρας και να γνωρίσουν και οι νεώτεροι τον μουσικό πλούτο όλων αυτών των περίπου 40 τελευταίων χρόνων. Ξεκίνησε ως μια αναγκαιότητα να έρθουν στην επιφάνεια άλμπουμ που έθεσαν τις βάσεις γι'αυτό που λέμε dark alternative και ιδιαιτέρως της Ελληνικής σκηνής και στην πορεία και της διεθνούς. Εξυπηρέτησε και εξυπηρετεί παράλληλα και μια άλλη πρακτική αναγκαιότητα, πιο πεζή. Πολλά απ'αυτά τα άλμπουμ είναι δυσεύρετα σε φυσική μορφή και κοστίζουν αρκετά χρήματα στα διάφορα μαγαζιά και ιντερνετικές πλατφόρμες. Η επανακυκλοφορία ξαναζωντανεύει το ίδιο το υλικό, ο ήχος καθαρίζεται, το εξώφυλλο το ίδιο και η συγκίνηση είναι μεγάλη να βλέπει κανείς και τους καλλιτέχνες και τη μουσική τους να ξανασυστήνονται με μία πλέον φυσιολογική τιμή σε πολύ περισσότερο και νέο κόσμο και όχι μόνο σε λίγους συλλέκτες. Σε πολλές περιπτώσεις όπως στους Alive She Died, Not Only Bones, δεν υπήρξαν κανονικές κυκλοφορίες την εποχή που ήταν ενεργά ως συγκροτήματα, παρά μόνο σε περιορισμένο αριθμό κασετών. Σε άλλες περιπτώσεις δε, υπήρξαν κομμάτια που έμειναν ακυκλοφόρητα και με την πρέπουσα φροντίδα συμπεριλαμβάνονται στην καινούργια έκδοση. Οπότε είναι σαν να παρουσιάζεται ένα υλικό παλαιό, στη σημερινή εποχή και δημιουργείται η αίσθηση ότι είναι σαν καινούργιο. Είναι ένα κομμάτι άκρως συναισθηματικό και τελείς διαφορετικό από την ενασχόληση με τα καινούργια συγκροτήματα και καλλιτέχνες.

Θέλω να σου ζητήσω το προσωπικό σου top-5 ever, αυτούς τους 5 δίσκους που σε διαμόρφωσαν για πάντα…

Πάντα είχα δυσκολία να φτιάχνω τέτοιες λίστες. Είναι δύσκολο λόγω του περιορισμένου αριθμού... Αλλά θα προσπαθήσω (χωρίς σειρά αξιολόγησης, όπως μου 'ρθαν στο μυαλό μου), περισσότερο οι δίσκοι που με διαμόρφωσαν παρά το Top 5... Depeche Mode - Speak & Spell (1981), είναι η επιτομή του αναλογικού ηλεκτρονικού ήχου που καθόρισε εν πολλοίς όλη τη δεκαετία του 80, Cure - Pornography (1982), ακούγεται μονοκόμματο, σαν σάουντρακ δυστοπικής ταινίας, δεν αλλάζεις τίποτα. The Sisters Of Mercy - Temple of Love/Heartland 7'' (1983), χωρίς να ξέρω κάτι συγκεκριμένα για το συγκρότημα, παρά μόνο διάσπαρτες απόψεις, αγοράστηκε επτάϊντσο (μικρό δισκάκι δηλαδή για τους μη μυημένους, με δύο τραγούδια μόνο) και απλά ήταν καταπέλτης. Visage -s/t (1980) και Kraftwerk - The Man Machine (1978). Αυτά τα δύο πάνε πακέτο για τον απλούστατο λόγο ότι έμπαιναν σχεδόν μαζί (το Fade To Grey και το The Model) στην playlist του Rebound εκεί στις αρχές των 90's. Και τα δύο είναι ακριβή μουσική απεικόνιση της εικόνας που έχω στο μυαλό μου για τους νεορομαντικούς των αρχών της δεκαετίας του '80. Το Model χρονολογακά προηγήθηκε αλλά κατόπιν όλοι οι δίσκοι των Kraftwerk θεωρήθηκαν προπάτορες της νέας σκηνής. Θα αναφέρω και έναν τελευταίο δίσκο που όταν τον πρωτοάκουσα ανοίχτηκε ένας παράλληλος κόσμος σε σχέση με τα ξένα ακούσματα και έμελλε κιόλας να παίξει καθοριστικό ρόλο μετά από χρόνια. The Return of The Creeps (1995). Ήταν μια συλλογή με Ελληνικά συγκροτήματα που ηχογράφησαν στην πρώτη ανεξάρτητη Ελληνική εταιρεία, την Creep Records. Είχα διαβάσει διάφορα πράγματα γα  την Creep τα προηγούμενα χρόνια, είχα ακούσει της Vyllies (ο πρώτος τους δίσκος είχε εκδοθεί από την εν λόγω εταιρεία και το "Babylon" ήταν "club hit" στη Rebound), αλλά λόγω ελλείψεως μέσων, δεν υπήρχε η δυνατότητα να ακούσεις αν δεν αγοράσεις τους δίσκους ή έστω να σου γράψει κάποιος μια κασέτα (προ internet εποχή)... Κανένας όμως τότε απ'όσους ήξερα δεν είχε σε μεγάλη εκτίμηση τα Ελληνικά συγκροτήματα, η συντριπτική πλειοψηφία άκουγε μόνο τα ξένα, οπότε τα ελληνικά που ακουγόντουσαν στα μαγαζιά ήταν μετρημένα στα δάχτυλα του ενός χεριού. Μ'αυτόν το δίσκο-συλλογή απλά "κλείδωσα" και στην πορεία η μοίρα το έφερε να επανεκδώσω πολλά απ'αυτά τα συγκροτήματα. Σταματώ εδώ γιατί μετά αρχίζει το χάος...

…και άλλους 5 καινούργιους δίσκους που ακούς συχνά αυτή την εποχή.

Εδώ έχω μιά ίσως ακόμα πιό μεγάλη δυσκολία, γιατί έτσι όπως είναι το πρόγραμμά μου και οι ώρες που διαθέτω γιά απλή ακρόαση είναι πιο εύκολο να ακούσω κομμάτια παρά ολόκληρα άλμπουμ. Ξεχωρίζω τα πρώτα των Minuit Machine και Hante (2014-15) γιατί ίσως τα έζησα λίγο παραπάνω λόγω και φιλίας και προσωπικής επαφής. Επίσης αίσθησή μου είχε προκαλέσει το ομώνυμο πρώτο άλμπουμ των Linea Aspera (2012). Πολυακουσμένο και το ντεμπούτο των Led Er Est - Dust On Common (2009). Μπορώ να αναφέρω περισσότερο ονόματα παρά μεμονωμένα άλμπουμ, σαν τους Skeleton Hands, Second Still, Whispering Sons (το ντεμπούτο τους ως επί το πλείστον), φυσικά το πρώτο EP των Light Asylum με το πασίγνωστο πλέον Dark Allies (2011) και τους Agnes Circle στο Modern Idea (2015). Αφήνω έξω βέβαια απ'αυτήν τη λίστα τα συγκροτήματα που συνεργαζόμαστε (τώρα και στο παρελθόν) για να μην περιαυτολογήσω. Σίγουρα ξεχνάω πράγματα αλλά γιά να μην πλατιάσουμε, ας μείνουμε εδώ.

Πάνο σε ευχαριστούμε πολύ για την συνέντευξη που μας παραχώρησες, αφήνω το κλείσιμο της σε εσένα…

Ευχαριστώ κι εγώ από μέρους μου για την συνέντευξη και εύχομαι το Merlin's Mucic Box και συ προσωπικά να συνεχίσετε με την ίδια θέρμη, πάθος και δύναμη να στηρίζετε την ανεξάρτητη σκηνή. Όσο κι αν φαίνεται οξύμωρο αυτό στις μέρες του κορωνοϊού, η ευχή και προτροπή μου είναι να βγούμε έξω, να έρθουμε σε επαφή με καινούργιους ανθρώπους, τάσεις, ιδέες, ρεύματα. Ας αποκτήσουμε Α ν τ ί λ η ψ η - είναι ίσως βασικότερη ακόμη κι απ'την όποια παιδεία - ούτως ώστε αυτό όλο να φέρει κάτι καινούργιο τόσο στη μουσική κουλτούρα, όσο και γενικότερα στη ζωή μας. Και όλο αυτό από μόνοι μας, καθένας χωριστά και όλοι μαζί, χωρίς να καθοδηγούμαστε από τα Μ.Μ.Ε. και τον ολοκληρωτισμό του ίντερνετ. Μπορεί να ακούγονται όλα αυτά σαν ευχολόγια, αλλά είναι η μόνη αλήθεια προκειμένου να συνεχίσουμε και να δημιουργήσουμε κάτι καινούργιο.

LINKS:
http://geheimnis-records.gr/
https://geheimnisrecords.bandcamp.com/
http://www.facebook.com/pages/Geheimnis-Records
http://soundcloud.com/geheimnis-records
http://www.youtube.com/user/GeheimnisRecords