Γράφει ο Δημήτρης Πλαστήρας*

Στο κείμενο που ακολουθεί δεν υπάρχουν αναφορές στη νύχτα που τα άλλαξε όλα, αλλά στον αιώνα που όλα έμεινα τα ίδια, για το λόγο αυτό δεν υπάρχουν ουσιαστικά αναφορές ούτε στον Αλίμ Αμπντούλ Μάνα, ούτε στον Σαχζάτ Λουκμάν, ούτε στον Παύλο Φύσσα, ούτε στον Πετρίτ Ζίλφε. Είναι μια επιφανειακή και πρόχειρη προσπάθεια να καταγραφεί, μέσα από μια σχεδόν χρονολογική καταγραφή, η συνέχεια της ακροδεξιάς μέσα στο χρόνο. Κάτι που μπορεί να μοιάζει ως παράληψη στο κείμενο, όπως είναι η απουσία της αναφοράς στην ΕΟΝ, είναι μια ηθελημένη παράλειψη, καθώς, αν και ο ρόλος της στη διαμόρφωση του μεταπολεμικού φασιστικού ρεύματος υπήρξε καθοριστικός, μέσα από την προσπάθεια κατήχησης της τότε νεολαίας, απαιτεί δική της ξεχωριστή ανάλυση, όπως και ο ουσιαστικά υποχρεωτικός χαρακτήρας συμμετοχής σε αυτή την κάνει να διαφέρει από τις άλλες οργανώσεις που αναφέρονται εδώ.

Αντί Εισαγωγής

Στο βιβλίο Το «Βαθύ Κράτος» στη Σημερινή Ελλάδα και η Ακροδεξιά (εκδ. Πόλις, 2014), στην εισαγωγή με τίτλο «Η πολιτική διακύβευση της χαρτογράφησης του ακροδεξιού εξτρεμισμού στο ελληνικό κράτος», που υπογράφει ο Δημήτρης Κουσουρής, σε κάποιο σημείο της υπάρχει μια αναφορά στον Κωνσταντίνο Κόλλια. Ο Κόλλιας ήταν ο δικαστικός που ανέλαβε την περίοδο των ειδικών δικαστηρίων δωσίλογων να οργανώσει τις δικογραφίες των κατηγορούμενων, η λεπτομέρεια που κάνει την διαφορά είναι πως και ο ίδιος ήταν κατηγορούμενος. Τον ίδιο άνθρωπο συναντάμε ως το δικαστικό που προσπάθησε να παρεμποδίσει τις έρευνες στην υπόθεση Λαμπράκη αλλά και που συμμετείχε στην υπόθεση ΑΣΠΙΔΑ που ήταν η αρχή μιας πορείας που οδήγησε στα Ιουλιανά και στη συνέχεια στο πραξικόπημα του 1967, όπου και υπήρξε ο πρώτος χουντικός πρωθυπουργός. Στο πρόσωπο του Κόλλια θα μπορούσε να πει κανείς πως προσωποποιείται η συνέχεια του φασισμού και της ακροδεξιάς στην Ελλάδα, μια συνέχεια με αφετηρία κάπου στην δεύτερη δεκαετία του προηγούμενου αιώνα και φτάνει μέχρι και σήμερα.

Κωνσταντίνος Κόλλιας

Στο κείμενο που ακολουθεί δεν υπάρχουν αναφορές στη νύχτα που τα άλλαξε όλα, αλλά στον αιώνα που όλα έμεινα τα ίδια, για το λόγο αυτό δεν υπάρχουν ουσιαστικά αναφορές ούτε στον Αλίμ Αμπντούλ Μάνα, ούτε στον Σαχζάτ Λουκμάν, ούτε στον Παύλο Φύσσα, ούτε στον Πετρίτ Ζίλφε. Είναι μια επιφανειακή και πρόχειρη προσπάθεια να καταγραφεί, μέσα από μια σχεδόν χρονολογική καταγραφή, η συνέχεια της ακροδεξιάς μέσα στο χρόνο. Κάτι που μπορεί να μοιάζει ως παράληψη στο κείμενο, όπως είναι η απουσία της αναφοράς στην ΕΟΝ, είναι μια ηθελημένη παράλειψη, καθώς, αν και ο ρόλος της στη διαμόρφωση του μεταπολεμικού φασιστικού ρεύματος υπήρξε καθοριστικός, μέσα από την προσπάθεια κατήχησης της τότε νεολαίας, απαιτεί δικό της ξεχωριστή ανάλυση, όπως και ο ουσιαστικά υποχρεωτικός χαρακτήρας συμμετοχής σε αυτή την κάνει να διαφέρει από τις άλλες οργανώσεις που αναφέρονται εδώ.

Σκοπός του κειμένου είναι μια σχεδόν χρονολογική καταγραφή της ακροδεξιάς στην Ελλάδα, από την εμφάνιση των πρωτοφασιστικών οργανώσεων πριν εκατό χρόνια περίπου μέχρι και σήμερα, με στόχο να καταρριφθεί ο μύθος της ακροδεξιάς ως προϊόν της οικονομικής κρίσης που ξεκίνησε το 2008 και συνεχίζεται ως σήμερα. Ή πιο σωστά μια προσπάθεια απάντησης στην ερώτηση, είναι η Χρυσή Αυγή κάτι πρωτόγνωρο δίχως ρίζες στην ελληνική κοινωνία; Είναι μια προσπάθεια που σίγουρα δεν θα καλύπτει στο σύνολο του το φαινόμενο της ακροδεξιάς, κάτι τέτοιο θα ήταν εξάλλου αδύνατο, καθώς νέα στοιχεία εμφανίζονται καθημερινά και νέες οργανώσεις ξεπηδούν συνεχώς.

 

Η Αρχή

Αν και κάποιες φορές αναφέρεται ως πρωτοφασιστικό το αντιβενιζελικό κίνημα των Επιστράτων ή Πανελλήνιος Σύνδεσμος Εφέδρων (ΠΣΕ), που αν και στερούνταν το ριζοσπαστισμό που είναι απαραίτητος για να συνδεθεί με το φασισμό, είναι σημαντική οργάνωση καθώς ήταν από τις πρώτες μαζικές στρατιωτικού τύπου οργανώσεις που προσπάθησαν να παίξουν πολιτικό ρόλο. Ανάμεσα στους υπογραφές του ιδρυτικού της πρακτικού περιλαμβάνονταν και εκείνη του αντιβενιζελικού δημοσιογράφου της Εσπερινής, Πέτρου Γιάνναρου, ωστόσο φαίνεται πως η διοικητική της επιτροπή δεν ήταν παρά βιτρίνα για τον μετέπειτα δικτάτορα Ιωάννη Μεταξά. Η ίδια η οργάνωση αν και βραχύβια, έπαιξε σημαντικό ρόλο στην περίοδο του Εθνικού Διχασμού με αποκορύφωμα το ρόλο της στα Νοεμβριανά.

Εκδήλωση της φασιστικής οργάνωσης Εθνική Ένωση Ελλάς

Ήδη από το 1922 υπήρχαν και στην Αθήνα εκκλήσεις για την δημιουργία φασιστικών ταγμάτων κατά τα ιταλικά πρότυπα, κυρίως μέσω της αρθρογραφίας του Αρίστου Καμπάνη στην εφημερίδα Απογευματινή Πρωτεύουσα, μέσα από την οποία καλούσε σε λιντσάρισμα των φιλελεύθερων. Η αρχή όμως, ή μάλλον πιο σωστά η πρώτη δημόσια εκδήλωση τέτοιων οργανώσεων μπορεί να πει κανείς πως έγινε με διάφορους πολιτιστικούς και πολιτικούς συλλόγους στη Θεσσαλονίκη. Μια Θεσσαλονίκη που τότε ήταν σε μια γενικότερη δημογραφικά εύφλεκτη κατάσταση καθώς είχε ενταχθεί στην Ελλάδα μόλις πρόσφατα και επιπλέον είχε δεχτεί μεγάλο αριθμό προσφύγων από την Μικρά Ασία και το Πόντο, πρόσφυγες από την πρώην τσαρική Ρωσία, και ταυτόχρονα ήταν το σπίτι του μεγαλύτερου πληθυσμού Εβραίων στην Ελλάδα αλλά και ταυτόχρονα, φιλοξενούσε ένα πολύ ενεργητικό κομμουνιστικό κίνημα. Μέσα σε αυτό το κλίμα βρήκε πρόσφορο έδαφος ο αντισημιτισμός και ο αντικομουνισμός, που σύντομα βρήκε έκφραση σε προκηρύξεις και βία. Η πρώτη εμφάνιση του αντικομουνιστικού αντισημιτισμού είναι οι προκηρύξεις του Πατριωτικού Συνδέσμου «Παύλος Μελάς» με τίτλο Ο Κομμουνισμός και οι Εβραίοι, και που παρά τις αντιδράσεις οδήγησαν στη δημιουργία μέσα σε ένα χρόνο περισσότερων από δέκα αντισημιτικών και αντικομουνιστικών εθνικιστικών οργανώσεων στη πόλη. Παρόλα αυτά η πρώτη αυτοπροσδιοριζόμενη ως φασιστική οργάνωση δημιουργήθηκε στην Αθήνα, η Ένωση Ελλήνων Φασιστών, που αν και δημιουργήθηκε από το 1922 έκανε την πρώτη της εμφάνιση με δημόσιο πολιτικό λόγο το 1928. Μέσω πρόσκλησης προς τον ελληνικό λαό, ο αρχηγός της ο Θόδωρος Υψηλάντης τον καλούσε να ακολουθήσει το παράδειγμα της Ιταλίας και να πυκνώσει τις γραμμές του κινήματος του, πρόσκληση που έμεινε αναπάντητη. Παράλληλα την ίδια περίοδο δημιουργούνται και υπερσυντηρητικές εθνικιστικές ομάδες με σκοπό την αντιμετώπιση του κομμουνιστικού κινδύνου και στα πανεπιστήμια όπως ο Σύνδεσμος Ακαδημαϊκής Προόδου με μάλλον θεωρητικό προσανατολισμό και αργότερα προς το τέλος της δεκαετίας Εθνικός Παμφοιτητικός Σύλλογος (ΕΠΣ), αλλά και εθνικιστικά κόμματα με περισσότερο ή λιγότερο φασιστικά χαρακτηριστικά όπως το Κόμμα Εθνικής Αναδημιουργίας που σύντομα απορροφήθηκε από άλλα μεγαλύτερα δεξιά κόμματα. Τέλος το 1929 γεννιέται και η Πανελλήνιος Ένωσης Κοινωνικής Αμύνης (ΠΕΚΑ)

Η ΠΕΚΑ θα περνούσε και αυτή μάλλον απαρατήρητη αν ένας από τους ιδρυτές της δεν ήταν ο Αριστείδης Ανδρόνικος, που μέσα από μια σειρά άρθρων του το 1925 στην εφημερίδα Ελεύθερος Τύπος γνώρισε στο ευρύ κοινό τα Πρωτόκολλά (ή Πρακτικά) των Σοφών της Σιών, ένα πλαστό έγγραφο που δημιουργήθηκε κατά πάσα πιθανότητα από την μυστική αστυνομία του Τσάρου την περίοδο των μεγάλων αντιεβραϊκών πογκρόμ στα τέλη του 19ου αιώνα στην τσαρική Ρωσία, και που οι Ρώσοι εμιγκρέδες μετά την εδραίωση της Οκτωβριανής Επανάστασης διέδωσαν σε ολόκληρο το κόσμο, ο δε Ανδρόνικος που έχει ζήσει ένα διάστημα στην τσαρική Ρωσία τα χρησιμοποιεί ως αντικομουνιστική προπαγάνδα. Ο ίδιος ο Ανδρόνικος προσπαθεί να σπρώξει την οργάνωση σε πιο εθνικοσοσιαλιστικά μονοπάτια με τάγματα εφόδου ανάλογα των ναζιστικών και φασιστικών κομμάτων, ωστόσο δεν βρίσκει ανταπόκριση και σύντομα η οργάνωση διαλύεται αλλά ο ίδιος ο Ανδρόνικος δεν χάνεται καθώς στη συνέχεια θα περάσει από την Εθνική Ένωση Ελλάς, θα αποκτήσει σχέσεις με την κυβέρνηση Μεταξά, την ναζιστική ΕΣΠΟ στη διάρκεια της κατοχής, αλλά και την «κυβέρνηση» Τσιριμώκου στη Βιέννη ως υπουργός προπαγάνδας, μετά την αποχώρηση των δυνάμεων κατοχής.

Το λογότυπο της φασιστικής οργάνωσης Εθνική Ένωση Ελλάς

Αναμφίβολα όμως η μεγαλύτερη οργάνωση, πριν το μεταξικό πραξικόπημα, ήταν η Εθνική Ένωση Ελλάς (ΕΕΕ) με παραρτήματα σε ολόκληρη την Ελλάδα, με τα μέλη της να είναι γνωστά ως χαλυβδόκρανοι λόγω του ότι φορούσαν κράνη από ατσάλι. Χρησιμοποιούσαν ομοιόμορφη εμφάνιση, επιλέγοντας κίτρινα πουκάμισα και μαύρες μπότες. Η επιλογή των χρωμάτων, που συνδέονται με τον χριστιανισμό, έδειχναν άμεσα και τον αντίπαλο τους, που δεν ήταν άλλος από τον Εβραϊκό πληθυσμό της πόλης, που εκείνη την περίοδο αποτελούσε περίπου τον μισό πληθυσμό της πόλης. Αν και αρχικά, δεν είχε ιδιαίτερη απήχηση, μια υποτιθέμενη αποκάλυψη πως ο ηγέτης της Μακαμπί της Θεσσαλονίκης συμμετείχε σε ένα συνέδριο στη Σόφια to 1931, που πήρε θέση υπέρ της αυτονόμησης της Μακεδονίας, αρχικά σε δράσεις της Εθνικής Παμφοιτητητικής Ένωσης (ΕΠΕ), που ήταν θυγατρική οργάνωση της ΕΕΕ, αρχικά περιορισμένη σε προκηρύξεις και καλέσματα σε μποϊκοτάζ των Εβραϊκών καταστημάτων της πόλης. Σύντομα καθώς αυτές έγιναν βίαιες, τα μέλη της ΕΕΕ βρήκαν την ευκαιρία να δράσουν με αποκορύφωμα τον εμπρησμό της εβραϊκής συνοικίας του Κάμπελ. Τόσο το κράτος όσο και ο τύπος της πόλης, κράτησαν από σχετικά ουδέτερη ως ανοιχτά φιλική στάση ως προς τις δράσεις της ΕΠΕ και της ΕΕΕ εναντίον των Εβραίων, ιδιαίτερα η εφημερίδα Μακεδονία, που ένας από τους λόγους δημιουργίας της ήταν να φέρει την πόλη κοντά στον εθνικό κορμό, και η οποία από το 1928 ήδη έχει δημοσιεύσει σε συνέχειες τα Πρωτόκολλα της Σιών. Ο ρόλος του τύπου υπήρξε καθοριστικός τόσο πριν όσο και μετά τον εμπρησμό του Κάμπελ, ιδιαίτερα μέσα από την Μακεδονία και τα άρθρα του τότε αρχισυντάκτη Παναγιώτη Φαρδή (ο οποίος ήταν μεταξύ των κατηγορούμενων για τον εμπρησμό), ο τρόπος προβολής οδήγησε τόσο στην ουσιαστική απαλλαγή των κατηγορούμενων μελών της όσο και στη γιγάντωση της οργάνωσης. Ο Φαρδής αξίζει να σημειωθεί πως στη διάρκεια της Κατοχής έγινε στέλεχος του Γραφείου Ναζιστικής Προπαγάνδας. Η διαδρομή της ΕΕΕ κορυφώθηκε με την κάθοδο στην Αθήνα περίπου 1500 μελών της, που κατέληξε σε σοβαρές συγκρούσεις με αντιφασίστες κομμουνιστές σε Λάρισα και Αθήνα, σε μίμηση της πορείας προς τη Ρώμη του Mussolini, ωστόσο, αν και ο στόχος ήταν η επιρροή στην κεντρική πολιτική σκηνή, δεν κατόρθωσε να πετύχει κάτι αξιοσημείωτο και μετά την δικτατορία Μεταξά εκφυλίστηκε και απορροφήθηκε από την Οργάνωση Εθνικόφρονων Σοσιαλιστών.

Έλληνες νεοναζί σκινάδες στην Ακρόπολη τη δεκαετία του 1980

 

Παράλληλα στην Αθήνα δραστηριοποιήθηκα η οργάνωση Σιδηρά Ειρήνη που αν και ανοιχτά αντέγραφε τους Μελανοχίτωνες του Mussolini και παραμένει μια υποσημείωση στην ιστορία του ελληνικού φασισμού αλλά ωστόσο μεταπολεμικά, ο πρώτος συναρχηγός της, απόστρατος ταγματάρχης Παυσανίας Κατσώτας μεταπολεμικά εκλέχθηκε βουλευτής με το ΕΕΚ, τους Φιλελεύθερους αλλά και την Ένωση Κεντρώων, με το οποίο υπήρξε και υπουργός κοινωνικής πρόνοιας, αλλά και εκλέχθηκε δήμαρχος Αθήνας. Ο Κατσώτας ξαναβρίσκεται ξανά μετά την μεταπολίτευση να πολιτεύεται με την μοναρχική Εθνική Παράταξη, που τελικά συγχωνεύτηκε στην Νέα Δημοκρατία. Η οργάνωση αυτή απορροφήθηκε από την Οργάνωση Ελλήνων Εθνικιστών, η οποία χάρη στις οικονομικές συνδέσεις της με τον επιχειρηματικό (μεταξύ των ηγετών και χρηματοδοτών της ο βιομήχανος Παπαϊωάννου) και τραπεζικό κόσμο κατάφερε, παρόλο που δεν διέθετε σαφές ιδεολογικό στίγμα αφού ήταν ένα ετερογενές κράμα εθνικοσοσιαλιστικών και μοναρχικών θέσεων, να αποκτήσει περίπου 30000 μέλη και να πρωταγωνιστεί σε αρκετά βίαια επεισόδια, κυρίως με αντιπάλους της μοναρχίας. Η οργάνωση διαλύθηκε όταν το διοικητικό της συμβούλιο, κατά αντιγραφή του Φασιστικού Συμβουλίου του Εθνικού Φασιστικού Κόμματος (Partito Nazionale Fascista, PNF) στην Ιταλία, αποφάσισε κοινή εκλογική κάθοδο με το Λαϊκό Κόμμα, με αποτέλεσμα πολλά της μέλη να αποσχιστούν και να δημιουργήσουν την Οργάνωση Εθνικοφρόνων Σοσιαλιστών ή Τρίαινα από το σύμβολο της. Η ΟΕΕ, έδωσε μεταπολεμικά τον αντιπρόεδρο της βουλής Ιάκωβο Διαμαντόπουλο.

Ο Ιάκωβος Διαμαντόπουλος αποτέλεσε και τον αρχηγό της Οργάνωσης Εθνικόφρονων Σοσιαλιστών-Τρίαινα (ΟΕΣ). Η ΟΕΣ ήταν μια ανοιχτά εθνικοσοσιαλιστική οργάνωση με έντονα αντικαπιταλιστικό λόγο και στην οποία ίσχυε η αρχή του αρχηγού. Η στόχευση της απευθύνονταν κυρίως στην νεολαία της εποχής και κατάφερε να προσελκύσει αρκετά μέλη από αυτή. Χαρακτηριστικό της ιδεολογίας της ήταν ο τίτλος της εφημερίδας της οργάνωσης που δεν αφήνει περιθώρια αμφισβήτησης της ιδεολογίας της, ο Εθνικοσοσιαλιστής, όπου μάλιστα στο πρώτο της φύλο έχει αφιέρωμα στον Hitler και στο Mein Kampf. Ο Διαμαντόπουλος δε, θα είναι ανάμεσα στους προσκεκλημένους του δείπνου που παρατέθηκε στη διάρκεια της επίσκεψης του Hermann Göring, όπου και θα δηλώσει πως οι εθνικοσοσιαλιστές σε ολόκληρο το κόσμο είναι ενωμένοι προ του κοινού εχθρού. Κατά τη διάρκεια της Κατοχής θα επανεμφανιστεί ως αντιστασιακή(;) οργάνωση με το όνομα Τρίαινα που μάλιστα αναγνωρίστηκε και από το νόμο της κυβέρνησης ΠΑΣΟΚ για την εθνική αντίσταση. Ο ίδιος ο Διαμαντόπουλος μετά τον πόλεμο εκλέχθηκε με το Κόμμα των Φιλελευθέρων και την Ένωση Κέντρου στη συνέχεια, συμμετείχε στις κυβερνήσεις Στεφανόπουλου και Αθανασιάδη-Νόβα που προέκυψαν αμέσως μετά τα Ιουλιανά του 1965.

Μια παράξενη οργάνωση ήταν η Πανελλήνια Οργάνωσις Λαϊκών Αγωνιστών Αγκυλοσταυριτών, που ενώ ήταν ανοιχτά εθνικοσοσιαλιστική οργάνωση υιοθετώντας ως σύμβολο τους την σβάστικα, και παράλληλα ήταν και φανατικοί μοναρχικοί, με αρκετά μέλη της να προέρχονται από την ΟΕΕ. Σημαντική μορφή της ΟΕΕ ήταν ο Αλέξανδρος Γιάνναρος, γιός του εκδότη της Εσπερινής και της Πρωινής. Ιδρυτής της ΟΕΕ που όταν αυτή διαλύθηκε συνέχισε δημιουργώντας την Οργάνωση Μελανοχιτώνων με εθνικοσοσιαλιστικό προσανατολισμό. Δίχως να αποτελεί από μόνη της κάτι σημαντικό αποτελεί τον συνδετικό κρίκο με το Εθνικοσοσιαλιστικό Κόμμα του Γεωργίου Μερκούρη. Προερχόμενος από το Λαϊκό Κόμμα, αποχωρεί το 1932 και ίδρυσε το Ελληνικό Εθνικό Σοσιαλιστικό Κόμμα, όπως ήταν ο πλήρης τίτλος του κόμματος του. Αν και δεν κατόρθωσε πολλά με το κόμμα του, συμμετείχε στην Φασιστική Διεθνή στο Μοντρέ της Ελβετίας τον Δεκέμβριο του 1934, ωστόσο η δραστηριότητα του κόμματος διακόπηκε με την απαγόρευση των κομμάτων από τη δικτατορία του Μεταξά, αλλά ιδρύθηκε ξανά στην Κατοχή λίγες μέρες μετά την κατάληψη της Αθήνας από τους Γερμανούς, και συμμετείχε στην προσπάθεια δημιουργίας μιας Ελληνικής Εθελοντικής Λεγεώνας για να πολεμήσει στο Ανατολικό Μέτωπο. Οι προσπάθειες του Μερκούρη ανταμείφθηκαν με τον διορισμό του στη θέση του διοικητή της Εθνικής Τράπεζας μέχρι και το θάνατο του το Δεκέμβρη του 1943. Την ίδια περίοδο ο υπαρχηγός της οργάνωσης στην Θεσσαλονίκη, ο δικηγόρος Νικόλαος Ζωγράφος αρθρογραφούσε στο επίσημο όργανο της κατοχικής διοίκησης την εφημερίδα Νέα Ευρώπη, και αργότερα εντάχθηκε στη ΕΕΕ του Γεώργιου Πούλου, που αργότερα μετονομάστηκε σε Εθνικό και Σοσιαλιστικό Κόμμα Ελλάδας, και ιδρυτή του διαβόητου Εθελοντικού Τάγματος Πούλου (Poulos Verband).

Ο αρχιδωσίλογος και συνεργάτης των Ναζί, Γεώργιος Πούλος

Μια ακόμη ιδιαίτερη περίπτωση είναι εκείνη της Οργάνωσης Εθνικών και Κοινωνικών Κατευθύνσεων (ΟΕΚΚ), χτισμένη γύρω από τον εκδοτικό οίκο Νέα Γενεά. (Οι σημερινές εκδόσεις με το ίδιο όνομα του που ανήκουν στον Αλέξανδρο Καρρά σύμφωνα με τον ίδιο αποτελούν την αναβίωση και συνέχεια τους). Ο εκδοτικός οίκος είχε μεταφράσει και εκδώσει το πολιτικό ημερολόγιο του του Joseph Goebbels. Βασική μορφή των εκδόσεων είναι η Σίτσα Καραϊσκάκη που ως φοιτήτρια στη Γερμανία γνώρισε και ασπάστηκε το ναζισμό. Την ίδια περίοδο εργάζεται στο υπουργείο προπαγάνδας του 3^ου Ράιχ. Στην Ελλάδα εμφανίζεται με την δικτατορία Μεταξά, και γίνεται βασική συντάκτρια του περιοδικού της ΕΟΝ, αναλαμβάνοντας την προπαγάνδα του καθεστώτος, θέση που διατήρησε και στην Κατοχή αυτή τη φορά στην γερμανική πρεσβεία. Η ΟΕΚΚ ανάμεσα στα άλλα μέλη της είχε να δείξει τον Νικόλαο Κουρκουλάκο διοικητή του Τάγματος Ασφαλείας στην Πάτρα, που αργότερα κατά την περίοδο της επταετίας έγινε διοικητής της Αγροτικής Τράπεζας, διορισμένος στη θέση αυτή από τον Παπαδόπουλο που υπήρξε στενός συνεργάτης του πρώτου στο τάγμα αυτό, αλλά και ο Νικόλαος Λούρος που ήταν πρόεδρος της Ελληνικής Ευγονικής Εταιρείας και αργότερα υπουργός παιδείας της κυβέρνησης εθνικής ενότητας αμέσως μετά την πτώση της χούντας.

 

Η Περίοδος της Κατοχής

Στην περίοδο της Κατοχής η δράση φασιστικών και ναζιστικών οργανώσεων συνεχίστηκε κανονικά, όπου πλέον από τους ιδεολόγους είναι και συμμορίες ληστών, βιαστών και κάθε λογής εγκληματιών. Μια από τις πρώτες οργανώσεις που γεννιέται εκείνη την περίοδο είναι η Οργάνωσις Πρωτοπόρων Νέας Ευρώπης (ΟΠΝΕ), μια οργάνωση που κυρίως είχε το χαρακτήρα συγκέντρωσης πληροφοριών. Στη δημιουργία της φαίνεται να παίζουν ρόλο οι αδελφοί Κύρου, εκδότες της εφημερίδας Εστία και το στέλεχος της κυβέρνησης Μεταξά, Ηλία Κρίμπα, που μετά την Κατοχή βρέθηκε ως διευθυντής στην Κτηματική Τράπεζα και το 1971 διορίστηκε διοικητής της, ενώ μετά την πτώση της Χούντας βρίσκεται πρόεδρος της ΑΕΕΧ Π. και Λιπασμάτων του Μποδοσάκη, ο Γιάνναρος της ΟΕΕ, οι οποίοι συνυπάρχουν στην οργάνωση με τον Νικόλαο Ματούση, που ήταν διοικητής της Ρωμαϊκής Λεγεώνας που ιδρύθηκε το 1941 από τον Αλκιβιάδη Διαμαντή ως συνέχεια της προσπάθειας για την δημιουργία του Πριγκιπάτου της Πίνδου. Αρκετά μέλη της Λεγεώνας βρήκαν καταφύγιο στην συμμορία του Εθνικού Αγροτικού Συνδέσμου Αντικομουνιστικής Δράσης (ΕΑΣΑΔ), συνεργάτης του οποίου υπήρξε και ο διαβόητος εγκληματίας Γρηγόρης Σούρλας, αλογοκλέφτης, δολοφόνος και πλιατσικολόγος, του οποίου η αποκατάσταση αρχικά έγινε με την ένταξη του στον αντικομμουνιστικό παρακρατικό μηχανισμό και στη συνέχεια το 2019 με την έκδοση βιβλίου από τις ακροδεξιές εκδόσεις Πελασγός, στη παρουσίαση του οποίου συμμετείχαν ο τότε αντιπεριφερειάρχης Θεσσαλίας με την στήριξη της Νέας Δημοκρατίας, Δημήτρης Παπαδημόπουλος, και η πρώην βουλευτής της Χρυσής Αυγής, Δέσποινα Σβερώνη-Χονδρονάσιου. Ενώ και οι ίδιες οι εκδόσεις Πελασγός ανήκουν στον πρώην πολιτευτή του ΛΑΟΣ και της Πρώτης Γραμμής του Κ. Πλεύρη, Ιωάννη Χρ. Γιαννάκενα, που ξεκίνησε την σταδιοδρομία του στην ακροδεξιά από το ΕΝΕΚ που αποτελούσε διάσπαση της Εθνικής Παράταξης.

 

Μια από τις οργανώσεις που είχε στενές σχέσεις με την ΟΠΝΕ ήταν και η διαβόητη ΕΣΠΟ, ή Ελληνική Σοσιαλιστική Πατριωτική Οργάνωση. Η οργάνωση είχε τη φιλοδοξία να γίνει το ελληνικό φυτώριο του εθνικοσοσιαλισμού, στην προσπάθεια της αυτή οργανώθηκε σε πολλά πεδία από την αθλητισμό ως την λογοτεχνία και τις τέχνες, ενώ το περιοδικό της οργάνωσης είχε αναλάβει ο Νίκος Ματθαίου συνεργάτης της Σίτσας Καραϊσκάκη και του Κυριάκη στο ραδιοφωνικό σταθμό Αθηνών. Η οργάνωση διασπάστηκε μεταξύ ιταλόφιλων και γερμανόφιλων, ενώ τα γραφεία της στην Ομόνοια ανατινάχτηκαν από την ΠΕΑΝ στις 20 Σεπτεμβρίου 1942. Η οργάνωση δεν έπαψε να λειτουργεί καθώς είχε την χρηματοδότηση και την προστασία των ναζιστικών δυνάμεων κατοχής, με τον Αριστείδη Ανδρόνικο να αναλαμβάνει πλέον την αρχηγία της. Μετά την Κατοχή πολλά μέλη της αθωώθηκαν όπως στη περίπτωση του πρώτου αρχηγού της οργάνωσης του ψυχίατρου Γεώργιου Βλαβιανού που αθωώθηκε με μόνο μάρτυρα ένα άλλο μέλος της οργάνωσης, ή την συμπερίληψη μεταξύ των ενόρκων μελών της οργάνωσης, όπως ο Ν. Γενησέβδας, υπάλληλου της Αγροτικής Τράπεζας.

Παράλληλα δραστηριοποιούνται και άλλες εθνικοσοσιαλιστικές οργανώσεις όπως η Οργάνωση Εθνικών Δυνάμεων Ελλάδος (ΟΕΔΕ) και η Bund (Σύνδεσμος). Η πρώτη ήταν συνέχεια του κατασκοπευτικού δικτύου της πρεσβείας της Γερμανίας πριν τον πόλεμο, ενώ η δεύτερη αρχικά δημιουργήθηκε για να δημιουργήσει θετική εικόνα για τον εθνικοσοσιαλισμό στην ελληνική γνώμη, στη διάρκεια της Κατοχής εκτός από την προπαγάνδα, την αντικομουνιστική δράση φαίνεται να έχει συμμετοχή και στην εξόντωση των Ελλήνων Εβραίων. Η Bund θα συμμετάσχει στη δημιουργία ενός εθελοντικού λόχου, με την επίβλεψη των γερμανικών ειδικών δυνάμεων. Πιο ασήμαντες οργανώσεις εκείνη την εποχή υπήρξαν η Ένωσις Φίλων Χιτλερ (ΕΦΧ) και η Πατριωτική Αντικομουνιστική Ταξιαρχία (ΠΑΤ).

Πέρα από αυτές τις οργανώσεις που δημιουργήθηκαν από τυχοδιώκτες, δωσίλογους, καιροσκόπους και φασίστες, υπήρξαν φυσικά η Ειδική Ασφάλεια (Διεύθυνση Ειδικής Ασφαλείας του Κράτους), που ρόλος της ήταν η δίωξη των κομμουνιστών και υπήρξε η συνέχεια της προπολεμικής Ειδικής Ασφάλειας. Υπό τις διαταγές του Αλέξανδρου Λάμπου, έγινε πραγματικά «κράτος εν κράτει», στη διάρκεια της κατοχής η υπηρεσία συνεργάζονταν με τα SS, την Μυστική Αστυνομία και την Υπηρεσία Ασφαλείας. Ανάμεσα στις δράσεις της ήταν η δολοφονία της Ηλέκτρας Αποστόλου, η σύλληψη της Λέλας Καραγιάννη αλλά και η συμμετοχή στο μπλόκο της Καλογρέζας. Μετά την φυγή των Ναζί, στελέχη της διώχθηκαν από τα ειδικά δικαστήρια δωσίλογων, όπως ο Λάμπου ή ο υπαρχηγός του Αναστάσιος Πατέρης. Ο πρώτος στη διάρκεια της δίκης που αντιμετώπιζε την ποινή θανάτου του διατηρούσε την θέση του στην Ασφάλεια Αθηνών, ενώ ο δεύτερος έγινε τελικά αρχηγός της χωροφυλακής την περίοδο των κυβερνήσεων Παπάγου και Καραμανλή.

Γερμανοτσολιάδες εκπαιδεύονται στη σκοποβολή υπό την επίβλεψη Γερμανών αξιωματικών

Το 1943 η τότε κυβέρνηση Ράλλη προχωρά στην δημιουργία των Ταγμάτων Ευζώνων. Τα Τάγματα Ευζώνων αφορούν ένα ευρύτερο φάσμα ένοπλων οργανώσεων, είτε επίσημων, είτε εθελοντικών που έμειναν γνωστά σε γενικές γραμμές ως Τάγματα Ασφαλείας. Αρχικά αφορά τα αυτά καθαυτά Τάγματα Ευζώνων που ήταν δυο το 1^ο με έδρα την Αθήνα και το 2^ο με έδρα στη Πελοπόννησο. Τα Εθελοντικά Τάγματα Χωροφυλακής που ιδρύθηκαν από τον Διονύσιο Παπαδόγγονα με έδρα την Τρίπολη, ενώ στη Λακωνία ιδρύθηκε το Τάγμα Λεωνίδας του Λεωνίδα Βρεττάκου, που μετά την κατοχή εκλέχθηκε με το Κόμμα Ελευθεροφρόνων, το κόμμα του Μεταξά που δραστηριοποιήθηκε ξανά, και στη συνέχεια με το Λαϊκό Κόμμα. Συνολικά υπήρξαν πέντε τέτοια τάγματα σε Τρίπολη, Σπάρτη, Γύθειο, Γαργαλιάνους και Μελιγαλά. Παρόμοια οργάνωση είναι και το Τάγμα Χωροφυλακής Χανίων υπό τον Δημήτριο Παπαγιαννάκη, με τον τελευταίο να παραμένει στην χωροφυλακή και μετά την απελευθέρωση μέχρι και την εκτέλεση του από αντάρτες του ΕΛΑΣ. Οργανώσεις όπως η Πατριωτική Οργάνωσις Κεφαλληνίας (ΠΟΚ) και η αντίστοιχη, Ένοπλες Δυνάμεις Νοτίου Νήσου (ΕΟΝΝ). Εθνικιστικές ομάδες στην Μακεδονία και τη Θράκη όπως ο Εθελοντικός Ελληνικός Στρατός (ΕΕΣ) του Πούλου, που είναι ανοιχτά εθνικοσοσιαλιστής και που διακρίνεται για την τυφλή βία της οργάνωσης του, με τον ίδιο τον Πούλο να δουλεύει για την SD2000, το γραφείο ναζιστικής αντικατασκοπίας στην Θεσσαλονίκη. Μετά το 1944 μεταφέρει την έδρα του στην Κρύα Βρύση της Πέλλας όπου συμμετείχε στις σφαγές των Πύργων και του Μεσόβουνου της Κοζάνης. Το κενό του την Θεσσαλονίκη κάλυψε ο Αντώνιος Βήχος με την εξίσου βίαιη ληστρική συμμορία της Πανελλήνιας Οργάνωσης Εθνικιστικών Ταγμάτων (ΠΟΕΤ), που και αυτή αντικαταστάθηκε από τον ΕΕΣ (Εθνικός Ελληνικός Στρατός) που προέρχεται από το μετασχηματισμό υπολειμμάτων της ΥΒΕ/ΠΑΟ (Υπερασπιστών Βορείου Ελλάδος, μετέπειτα Πανελλήνια Απελευθερωτική Οργάνωση). Στελέχη της ΠΑΟ υπήρξαν Κωνσταντίνος Γ. Παπαδόπουλος, αρχηγός μετέπειτα του ΕΕΣ, αυτός και η ένοπλη ομάδα του μετά τη Βάρκιζα εντάχθηκαν στην Εθνοφυλακή και ο ίδιος εκλέχθηκε βουλευτής με το Λαϊκό Κόμμα, τον Ελληνικό Συναγερμό και την ΕΡΕ. Ενώ ιδιαίτερες μορφές ήταν οι έμμισθοι αξιωματούχοι της γερμανικής διοίκησης Γεώργιος Θεμελής, που συνέχισε στην Πολεμική Αεροπορία ενώ εκλέχθηκε με την ΕΡΕ βουλευτής και ήταν υφυπουργός άμυνας στην κυβέρνηση Καραμανλή, και ο Αθανάσιος Χρυσοχόου, επίσης έμμισθος υπάλληλος της ναζιστικής διοίκησης και πολιτευτής της ΕΡΕ. Ο τελευταίος είχε ενεργό ρόλο στην εξόντωση των Εβραίων της Θεσσαλονίκης και αποκαταστάθηκε από την χούντα που έδωσε το όνομα του σε δρόμο της Θεσσαλονίκης, η οποία πλέον μετονομάστηκε σε οδό Αλμπέρτου Ναρ, αποτέλεσμα ήταν η μήνυση από τους συγγενείς του Χρυσοχοού για προσπάθεια σπίλωσης ανθρώπων συγκεκριμένης ιδεολογίας. Και τέλος στην κατηγορία των Ταγμάτων Ασφαλείας συγκαταλέγονται και οι άμεσα υπαγόμενες στην Βέρμαχτ οργανώσεις της Οχράνα, Σλαβομακεδόνων και η Ξίλια των Τσάμηδων. Αν και υπάρχει ακόμη άρνηση γύρω από τα Τάγματα Ασφαλείας, ήδη υπάρχουν πρώτες προτάσεις για την συμπερίληψη των οργανώσεων αυτών στο ευρύτερο πλαίσιο των Waffen SS.

 

Η Επαναφορά της Κανονικότητας

Μετά την υποχώρηση των Γερμανών, άρχισε η προσπάθεια για την επαναφορά στην κανονικότητα. Μια κανονικότητα που θα ήταν συνέχεια της μεταξικής κανονικότητας, αντιδημοκρατική και φυσικά αντικομουνιστική. Η ένταξη πρώην δωσίλογων και συνεργατών της Κατοχής, βρίσκει την καλύτερη έκφραση της την περίοδο της Λευκής Τρομοκρατίας. Είναι η περίοδος που στην Θεσσαλία επανεμφανίζεται η συμμορία του Γρηγόρη Σούρλα υπό αγγλικές διαταγές αυτή τη φορά, η δράση της όμως ήταν ίδια με της Κατοχής, βιασμοί, λεηλασίες και σφαγές. Μια από τις οργανώσεις που διατηρεί επαφές είναι και η Ένωσις Βασιλοφρόνων Εθνικιστών Νέων (ΕΒΕΝ) με έδρα τα Τρίκαλα, που ιδρύθηκε από την Ένωση Βασιλοφρόνων Τρικάλων. Στην ίδια περιοχή δραστηριοποιήθηκαν πολυάριθμες συμμορίες ατάκτων. Το ίδιο συμβαίνει και στην υπόλοιπη Ελλάδα από την Πελλοπόνησο ως την Μακεδονία, όπου εκεί δραστηριοποιείται η συμμορία του γυναικοκτόνου Αντών Τσαούς (Αντώνης Φωστερίδης), αργότερα πολιτεύτηκε και εκλέχθηκε βουλευτής με τον Ελληνικό Συναγερμό στη Δράμα. Κοινό χαρακτηριστικό όλων ήταν ο φανατικός μοναρχισμός.

Ένοπλοι ρασοφόροι παρακρατικοί, 1948

Άλλες οργανώσεις της εποχής ήταν η Οργάνωση Βασιλόφρονων Αγωνιστών, η Εθνικοκοινωνική Επανάσταση (ΕΕ) του Νικόλαου Αντωνακέα, την ΡΑΝ του υποστράτηγου χωροφυλακής Παναγιώτη Σπηλιωτόπουλου (ο τελευταίος υπήρξε ο πρώτος διοικητής της χωροφυλακής στη περίοδο της Κατοχής και αργότερα έγινε υπουργός Άμυνας στην κυβέρνηση Σοφοκλή Βενιζέλου). Όλες οι οργανώσεις αυτές αποτελούσαν κατά κάποιο τρόπο δορυφόρους ή συνεργαζόμενες οργανώσει της Οργάνωσης Χ του Γεώργιου Γρίβα. Ο στόχος της ξεκάθαρα αντικομουνιστικός, και αντίπαλος της ο ΕΛΑΣ, καθώς στόχος της είναι η παρεμπόδιση της κατάληψης της εξουσίας από τους κομουνιστές μετά την απελευθέρωση. Είχε στενές σχέσεις με τα Τάγματα Ασφαλείας και υπήρξε η δίοδος προς την επανένταξη στον εθνικό κορμό πολλών στελεχών τους, ανάμεσα στους βασικούς της χρηματοδότες ήταν ο Αντώνης Μπενάκης. Μετά την Βάρκιζα η οργάνωση φτάνει τα 25000 ένοπλα μέλη, η απότομη όμως αύξηση των μελών της έχει ως συνέπεια να διαλυθεί η στρατιωτική της δομή και να μετατραπεί σε χαλαρή ένωση άτακτων συμμοριών. Η καθημερινή βία τους αντικατέστησε εκείνη του ακόμα υπό δημιουργία κρατικού μηχανισμού, που σταδιακά έκανε την εμφάνιση του με την Εθνοφυλακή και την Χωροφυλακή.

1947: ΜΑΥδες υποδέχονται το βασιλικό ζεύγος στην Καλαμπάκα

Ακόμη και όταν όμως ο κρατικός μηχανισμός δημιουργήθηκε αν και ιδιαίτερα βίαιος ήταν και αναποτελεσματικός με αποτέλεσμα να στραφεί στην συνεργασία με παραστρατιωτικές συμμορίες. Έτσι δημιουργήθηκαν οι Μονάδες Ασφαλείας Υπαίθρου (ΜΑΥ) και Μονάδες Αποσπασμάτων Διώξεως (ΜΑΔ), που υπάγονταν απευθείας στο Γενικό Επιτελείο Στρατού. Αποτελούνταν κυρίως από πρώην μέλη του ΕΔΕΣ και ιδιαίτερα η ΜΑΥ υπήρξε πολύτιμος κατασταλτικός μηχανισμός για το κράτος, καταπνίγοντας κάθε άποψη που έμοιαζε να μη συμφωνεί με την επίσημη εθνικοφροσύνη, και φυσικά υπήρξε η αντίστοιχη ανταμοιβή τους. Με την ήττα του ΕΔΕΣ η κανονικότητα σταθεροποιείται και πλέον η δράση των ακροδεξιών οργανώσεων περνά σε άλλο επίπεδο.

 

Ο Εθνικός Κορμός

Μια από τις βασικές οργανώσεις μετά τον εμφύλιο είναι ο Ιερός Δεσμός Ελλήνων Αξιωματικών (ΙΔΕΑ), που συνδέθηκε με πολλά και επώδυνα επεισόδια της μετεμφυλιακής περιόδου με κυριότερα την Υπόθεση ΑΣΠΙΔΑ η οποία και οδήγησε τελικά στην Αποστασία του 195 και εν τέλει στο Πραξικόπημα της 21^ης Απριλίου. Ο ΙΔΕΑ είχε καθαρά φασιστική δομή, με θέσεις κοντινές σε εκείνες του Μεταξά, και προήλθε ουσιαστικά από την συνένωση της Τρίαινας και της Ενώσεως Νέων Αξιωματικών (ΕΝΑ) το 1945. Πέρα από τον ανοιχτά αντικομουνιστικό και μοναρχικό χαρακτήρα, η οργάνωση ήταν εμποτισμένη με αλυτρωτικές ιδέες και ονειρεύονταν επεκτατικό πόλεμο. Ανάμεσα στα μέλη του ήταν και ο Γεώργιος Παπαδόπουλος που με την εμπλοκή του στο Σχέδιο Περικλής κατάφερε να επηρεάσει το εκλογικό αποτέλεσμα του 1961 υπέρ της ΕΡΕ του Κωνσταντίνου Καραμανλή, ο οποίος είχε και γνώση του σχεδίου. Ο ΙΔΕΑ θα περάσει στην εφεδρεία και θα τον διαδεχθεί η Εθνική Ένωση Νέων Αξιωματικών (ΕΕΝΑ), ο βασικός πυρήνας της οποίας θα αποτελέσει και τους βασικούς συντελεστές του πραξικοπήματος του 1967.

Βασικό πεδίο δράσης της φασιστικής στρατολόγησης και κατήχησης, όπως και πριν το πόλεμο υπήρξε η νεολαία, έτσι δεν θα μπορούσαν να λείπουν οι οργανώσεις νεολαίας, Μια τέτοια οργάνωση ήταν η Εθνική Κοινωνική Οργάνωσις Φοιτητών (ΕΚΟΦ) αρχικά το 1959 στην Αθήνα, μεταξύ των μελών της οποίας ήταν ο Άγγελος Μπρατάκος, αργότερα γενικός διευθυντής της Νέας Δημοκρατίας, βουλευτής με το ίδιο κόμμα και μέλος της κυβέρνησης του Κωνσταντίνου Μητσοτάκη, ο Παύλος Μανωλόπουλος, που ήταν μέλος και μετά το 1964 αρχηγός της νεολαίας της ΕΡΕ και στην διάρκεια της χούντας τοποθετήθηκε σε διάφορα κυβερνητικά πόστα με αποκορύφωμα την θέση του υπουργού εργασίας, μετά την Μεταπολίτευση πολιτεύτηκε με διάφορα ακροδεξιά σχήματα, δίχως επιτυχία και συμμετείχε στην ίδρυση της ΕΠΕΝ. Το 1961 δημιουργήθηκε παράρτημα στην Θεσσαλονίκη. Δημιουργήθηκαν με προτροπή του Σάββα Κωνσταντόπουλου, εκδότη του Ελεύθερου Κόσμου, ώστε να ξεπεραστεί το εμπόδιο της νομιμοφροσύνης της ΕΡΕΝ, ενώ στην δημιουργία τους συνέβαλε και ο Παπαδόπουλος. Πραγματικά η βία της ΕΚΟΦ δεν περιορίστηκε απλά μέσα στα πανεπιστήμια αλλά έφτασε ως την καταστροφή των γραφείων της εφημερίδας Μακεδονίας στην Θεσσαλονίκη, αλλά μετά από δημόσια συγνώμη αποσύρθηκε η μήνυση του εκδότη εναντίον τους, ενώ ανάμεσα στους συλληφθέντες ήταν και ο γιός του διοικητή χωροφυλακής Β. Ελλάδος Μήτσου, που αργότερα θα ήταν από τους ηθικούς αυτουργούς της δολοφονίας Λαμπράκη. Το 1961 ο γενικός γραμματέας στην Αθήνα, Σωτήρης Πανουσάκης (που αργότερα από την χούντα έγινε ειδικός σύμβουλος σε θέματα νεολαίας και την περίοδο Έβερτ ήταν ο διευθυντής των γραφείων της κοινοβουλευτικής ομάδας της Νέας Δημοκρατίας) και ο Διονύσης Κλαδής, φοιτητής Ανωτάτης Εμπορικής στη διάρκεια των εορτασμών της Πρωτομαγιάς φώναζαν «Ζήτω ο Άιχμαν», που εκείνη τη περίοδο δικάζονταν στο Ισραήλ για το ρόλο του στο Ολοκαύτωμα και απευθυνόμενοι προς τους αριστερούς ομιλητές και φοιτητές, «Θα σας κάνουμε σαπούνια», στο τέλος με την ανοχή της αστυνομίας επιτέθηκαν και χτύπησαν τα μέλη των άλλων παρατάξεων, ενώ η αστυνομία συνέλαβε μέλη του ΣΕΦΣ (Σύλλογος Εργαζόμενων Φοιτητών Σπουδαστών). Μέλη της ΕΚΟΦ ήταν ανάμεσα και στους παρακρατικούς οπαδούς του Πλυτά, υποψήφιου δημάρχου Αθηνών, που εισέβαλαν με τις οδηγίες του Ρένου Αποστολίδη στην Βουλή όπου χτύπησαν βουλευτές της Ένωσης Κέντρου. Ανάμεσα στους συλληφθέντες τότε ξεχωρίζει το όνομα του Παναγιώτη Μιχαλιόλια ή Μιχαλολιάκου, μέλους της ΕΡΕΝ, «υπεύθυνου υποψηφίων φοιτητών της ΕΚΟΦ» και «προέδρου Ελλήνων φοιτητών στην Ιταλία», που δεν είναι άλλος από τον αδερφό του αρχηγού της νεοναζιστικής οργάνωσης Χρυσή Αυγή, Νίκου Μιχαλολιάκου. Ο Μιχαλόλιας κατά την παραμονή του στην Ιταλία θα έρθει σε επαφή με την νεοφασιστική οργάνωση Ordine Nuovo, που μεταξύ άλλων ήταν η οργάνωση που έβαλε την βόμβα στην Εθνική Αγροτική Τράπεζα στην Πιάτσα Φοντάνα του Μιλάνου, υπόθεση για την οποία συνελήφθη και δολοφονήθηκε από την αστυνομία ο Ιταλός αναρχικός Giuseppe Pinelli.

Η τριανδρία της χούντας: Παττακός, Παπαδόπουλος, Μακαρέζος 

Η ΕΚΟΦ δεν ήταν μόνη στον αγώνα κατά της αριστεράς. Μια από τις οργανώσεις με την οποία αλληλεπικαλύπτονταν ήταν η η νεοφασιστική Οργάνωση Εθνικής Νεολαίας-Σώμα Ελπιδοφόρων Νέων (ΟΕΝ-ΣΕΝ). Η ΟΕΝ-ΣΕΝ ουσιαστικά ήταν δυο ομόκεντρες οργανώσεις, η ΟΕΝ, που στόχο είχε την ελληνοχριστιανική αγωγή των νέων, την πίστη στο βασιλιά και την πολεμική προπαίδευση των νέων, και η ΣΕΝ, που ήταν η ομάδα κρούσης της ακροδεξιάς οργάνωσης. Ενώ αργότερα δημιουργείται και η Οργάνωση Σπουδαστών Εθνικής Νεολαίας (ΟΣΕΝ), με στόχο τον έλεγχο της μαθητικής και φοιτητικής νεολαίας. Μια οργάνωση που συνδέονταν μέσω του Λογγίνου Παξινόπουλου ήταν και η Αντικομουνιστική Σταυροφορία Ελλάδος. Ο Παξινόπουλος, φανατικός εθνικοσοσιαλιστής, χρησιμοποιούνταν κατά καιρούς ως «έκτακτος χωροφύλακας» για τη φύλαξη προσωπικοτήτων όπως ο Κωνσταντίνος. Ο Παξινόπουλος συνελήφθη το 1964 και στο σπίτι του βρέθηκε οπλοστάσιο και ναζιστικά σύμβολα και φωτογραφίες, που τα παρουσίασε ως… ενθύμια. Η ΟΕΝ, δεν κατόρθωσε πολλά καθώς οι ιδρυτές της ήταν πρακτικά μεσήλικες, όπως ο πρόεδρος της, το παλιό στέλεχος της Οργάνωσης Χ, Σπηλιόπουλος. Μέσω του δεύτερου στη τάξη, Ιωάννη Φαντάκη, η οργάνωση είχε σχέση με νεοναζί στη Δυτική Γερμανία, την ΕΡΕΝ, στην οποία ο Φαντάκης υπήρξε και αρχηγός, τον Όμιλο Εθνικής Αναγέννησης και φυσικά την Εθνική Βασιλική Οργάνωση Νεολαίας (ΕΒΟΝ). Η ΕΒΟΝ είχε έδρα στο Πειραιά και για να μπορέσει να αποκτήσει πρόσβαση στην νεολαία της εργατικής τάξης της πόλης υπόσχονταν δωρεάν ιατροφαρμακευτική περίθαλψη, ιματισμό και φυσικά εύρεση εργασίας. Το αντάλλαγμα ήταν η κατήχηση στην ελληνοχριστιανική αγωγή και ο εθνοπρεπής προσανατολισμός. Οι οργανώσεις αυτές με πολλά κοινά χαρακτηριστικά συνεργάζονταν και είχαν πολλές ιδεολογικές ομοιότητες σε μια προηγούμενη και πιο γνωστή οργάνωση, τους Άλκιμους

Η πιο γνωστή οργάνωση όμως ήταν το Σώμα Ελλήνων Άλκιμων ή απλά Άλκιμοι, δημιουργημένη από το 1924 στο Πειραιά αποτελεί έναν από τους συνδετικούς κρίκους μεταξύ της προπολεμικής και της μεταπολεμικής ακροδεξιάς. Ιδρυτής της ένας πρώην βαθμοφόρος των προσκόπων με αντίστοιχους προσανατολισμούς, την εποχή του Μεταξικού καθεστώτος απέκτησε πολιτικό χαρακτήρα και υπήρχε παράλληλα της ΕΟΝ, της επίσημης οργάνωσης νεολαίας του καθεστώτος, το 1948 μεταφέρεται η βάση της στην Αθήνα όπου αναγνωρίζεται ως σωματείο με στόχο την πολεμική προπαίδευση των νέων και φυσικά η ανάπτυξη χαρακτηριστικών που να είναι χρήσιμα για την Πατρίδα, την Θρησκεία και την Οικογένεια. Η οργάνωση αυτή άρχισε να φασιστικοποιείται έντονα μετά το 1956 από πρώην μεταξικούς και πρώην δωσίλογους, με το συμβούλιο της να αποτελείται κυρίως από δημόσιους υπάλληλους και απόστρατους. Μεταξύ τους και ο θαυμαστής του μουσολινικού καθεστώτος αντιστράτηγος Κωτσόπουλος αλλά και ο αρχηγός των Άλκιμων στο Βύρωνα, Νίκος Ντασκουρέλος, ενώ άλλα τμήματα της όπως εκείνο στην Ελευσίνα είχε συνεργασία με την Εθνική Κοινωνική Εξόρμηση και χρησιμοποιούσε στολές παρόμοιες με της ΕΟΝ. Οι Άλκιμοι χρηματοδοτούνταν από το υπουργείο Εθνικής Άμυνας, και ιδιαίτερα την περίοδο της υπηρεσιακής κυβέρνησης Δόβα, πριν τις εκλογές του Οκτώβριου του 1961, οι οποίες χαρακτηρίστηκαν ως εκλογές βίας και νοθείας, με το εθνικοκοινωνικό έργο της να το αναγνωρίζει ο διορισμένος από το παλάτι υπουργός (και υπασπιστής του Παύλου), Χαράλαμπος Ποταμιάνος.

Άλκιμοι σε παρέλαση στην Αθήνα

Οι Άλκιμοι διοργάνωναν αρχαιολατρικές γιορτές στη Σπάρτη με παρουσία επισήμων, λουτρά στον Ευρώτα, μέλανα ζωμό, μια πρακτική που θα μιμούνταν αργότερα, προσαρμοσμένη βέβαια στα μέτρα της, η Χρυσή Αυγή. Οι Άλκιμοι συνέχισαν να υπάρχουν και να χρηματοδοτούνται στη διάρκεια της Χούντας υπό την καθοδήγηση πρακτικά του αρχηγού του κόμματος της 4^ης Αυγούστου (Κ4Α), Κώστα Πλεύρη. Υπό την καθοδήγησή του οι Άλκιμοι άρχισαν να μετατρέπονται σε παραστρατιωτική οργάνωση, την εκπαίδευση της οποίας ανέλαβε ο Λογγίνος Παξινόπουλος, που συνδέονταν και με την Ομάδα Εθνικής Αποκαταστάσεων (ΟΕΑ). Μετά την πτώση του καθεστώτος συναντάμε ξανά τον Παξινόπουλο μεταξύ των συλληφθέντων για την βομβιστική επίθεση στους κινηματογράφους Ρεξ και Έλλη το 1978, στην ίδια υπόθεση είχε συλληφθεί και ο Νίκος Μιχαλολιάκος. Μάλιστα η οργάνωση εφοδιάστηκε και με πεντακόσιες καραμπίνες και χρησιμοποιούσαν στρατιωτική τύπου στολή. Ευτυχώς η προσπάθεια να δημιουργηθεί μια ένοπλη παραστρατιωτική οργάνωση απέτυχε.

Το Κ4Α δημιουργήθηκε το 1965, και είναι το πρότυπο σχεδόν για όλα τα φασιστικά και ακροδεξιά κόμματα που ακολούθησαν. Η ιδεολογική ταυτότητα του κόμματος ήταν ο ελληνικός εθνικοσοσιαλισμός, που θα δούμε να επαναλαμβάνεται ως ταυτότητα της Χρυσής Αυγής στην διακήρυξη των ιδεολογικών της αρχών της. Ανάμεσα στα στελέχη της ξεχωρίζουν ο Πολύδωρος Δάκογλου που αργότερα ήταν αρχηγός του ΕΝΕΚ, κόμματος που στήριξε ανοιχτά την Νέα Δημοκρατία στις εκλογές του 1989, σε μια αμοιβαία επωφελή κίνηση, σύμφωνα με συνέντευξή του στις Ελληνικές Γραμμές. Στέλεχος της ήταν και ο Ανδρέας Δενδρινός (αργότερα και αυτός στο ΕΝΕΚ), και μέλος της πενταμελούς διοικητικής της επιτροπής, ένα από τα ονόματα που εμπλέκονται στην επίθεση στην Πιάτσα Φοντάνα το 1969, και που ο δικαστής Guido Salvini κατονομάζει μεταξύ των μελών της «Μαύρης Διεθνούς» ή «Φασιστικής Διεθνούς» που δρούσε κατά την λεγόμενη περίοδο του μολυβιού στην Ιταλία. Στην ίδια λίστα υπάρχουν και άλλα μέλη της 4ης Αυγούστου όπως και ο ίδιος ο Πλεύρης. Ανάμεσα στους υποστηρικτές υπήρξε και ο καθηγητής Καβαζαράκης, που ήταν από τους γιατρούς που εξέτασαν τον Γρηγόρη Λαμπράκη μετά η δολοφονία του και είχε καταθέσει πως δεν είχε τραυματιστεί από πτώση, που ήταν η εκδοχή του επίσημου παρακράτους. Παράλληλα υποστήριξη δέχτηκε και από τους εκλεγμένους με την ΕΡΕ μεταξικούς Νικόλαο Φαρμάκη και Κωνσταντίνο Μανιαδάκη. Η δομή του κόμματος ήταν στρατιωτική και για να είναι η ιδιότητα μέλους ήταν ανοιχτή μόνο για Έλληνες. Το γραφείο της Θεσσαλονίκης διοικούνταν από τον γιο του διοικητή του στρατοπέδου της Γυάρου Ελευθέριο Καναβό, Χρήστο. Στα Ιουλιανά συνεργάστηκε με την ΕΚΟΦ και την ΕΡΕΝ, μετά από πρωτοβουλία του γενικού διευθυντή της ΕΡΕ, και σε άγνοια του τότε αρχηγού της Κανελλόπουλου. Το έργο της οργάνωσης ανταμείφθηκε με την κατάληψη θέσεων σε ολόκληρη την ιεραρχία του χουντικού καθεστώτος. Ο ίδιος ο Πλεύρης ήταν δεξί χέρι του Λαδά και ήταν σύνδεσμος με την Φασιστική Διεθνή καθώς και υπεύθυνος για τον Εθνικό Σύνδεσμο Ελλήνων Σπουδαστών Ιταλίας (ΕΣΕΣΙ) που δημιουργήθηκε στις 23 Απριλίου 1967.

Ο Κωνσταντινος Πλεύρης (στο κέντρο, με το χιτλερικό τσουλούφι), ιδρυτής της νεοναζιστικής Κ4Α, με μέλη της οργάνωσης

Ο ΕΣΕΣΙ ξεκίνησε από την Νάπολη με αρχηγό τον Σπύρο Σταθόπουλο. Ο Σταθόπουλος αυτοπροσδιορίζονταν στη αυτοβιογραφία του ως ο διανοητής της ελληνικής Νέας Δεξιάς. Το Σταθόπουλο θα τον συναντήσουμε πολλές φορές στο μέλλον στο ΕΝΕΚ, την ΕΠΕΝ ως ιδρυτικά στέλεχος, το ΛΑΟΣ και στο Ελληνικό Μέτωπο του Μαυρουδή (Μάκη) Βορίδη, στο οποίο υπήρξε μέλος της κεντρικής επιτροπής. Συνιδρυτής της υπήρξε και ο Θεοδωρος Καραμπέτσος που και αυτός ΄πέρασε από το ΕΝΕΚ, ενώ υπήρξε φίλος του Μιχαλολιάκου και τελικά εντάχθηκε στην Χρυσή Αυγή, όπου έγραφε στην εφημερίδα της. Σημαντικό ρόλο διαδραματίζει στην ΕΣΕΣΙ και ο θαυμαστής του Goebbels, Γιώργος Βεντούρης, που ήταν και από μέλη της ΕΡΕ που συμμετείχαν στην επίθεση στη Βουλή το 1964. Υπό την καθοδήγηση τους ο ΕΣΕΣΙ ασκεί βία εναντίον των δημοκρατών Ελλήνων φοιτητών και θα συνδεθεί με το ιταλικό φασιστικό κόμμα MSI και άλλες οργανώσεις και φυσικά τις τρομοκρατικές επιθέσεις της Ordine Nuovo. Όπως βλέπουμε με τον ΕΣΕΣΙ, τα σύνορα δεν αποτελούσαν πρόβλημα για την δημιουργία ελληνικών φασιστικών οργανώσεων, και μια τέτοια περίπτωση ήταν η Εθνική Μαχητική Ομάδα Δυτικής Γερμανίας-Η ΜΑΥΡΗ ΧΕΙΡ, η οποία μάλιστα προηγήθηκε χρονικά του ΕΣΕΣΙ. Με στόχο τους Έλληνες μετανάστες που θεωρούνταν ύποπτοι ως κομμουνιστές, και είχε σχέσεις με την εκεί εγχώρια ακροδεξιά.

Μια παρένθεση αξίζει να ανοίξει στο σημείο αυτό και να γίνει μια αναφορά στην Πανελλήνια Ένωση Αρχηγών, Οπλαρχηγών και Μαχητών Ορθόδοξου Εθνικής Αντιστάσεως, που αποτελούνταν ουσιαστικά από πρώην μέλη των Ταγμάτων Ασφαλείας που επεδίωκαν την αναγνώριση τους ως αντιστασιακών. Αρχηγός της ήταν ο Γιώργος Τριαντόπουλος, που ήταν ο αρχηγός της ΕΣΠΟ μετά την ανατίναξη των γραφείων, στη διάρκεια της Κατοχής. Και μια δεύτερη αντίστοιχη οργάνωση ήταν και η Οργάνωση Εθνικής Αντίστασης με αρχηγό τον Λεωνίδα Βρεττάκο, του Τάγματος Ασφαλείας της Σπάρτης που εισέπραττε 800000 δραχμές από το κράτος για υπηρεσίες εθνικής διαφωτίσεως και διέθετε και αυτή παραστρατιωτικές δομές. Και φυσικά η Αντικομμουνιστική Σταυροφορία Ελλάδος του υπαρχηγού των Ταγμάτων Ασφαλείας Πελοποννήσου, Θόδωρου Παπαδόγγονα. Η οργάνωση είχε σχέσεις με ανθρώπους της νύχτας και την χωροφυλακή, η οποία συμμετείχε στον ορισμό των τοπικών υπευθύνων της οργάνωσης.

Μια ιδιαίτερη οργάνωση είναι και η ΣΕΠ. Ο Σύλλογος Επαναπατρισθέντων εκ Παραπετάσματος όπως ήταν ο πλήρης τίτλος της ήταν η οργάνωση του συνεργάτη της ΚΥΠ και πρώην αριστερού δημοσιογράφου Γεώργιου Γεωργαλά. Ο Γεωργαλάς ήταν συνεργάτης του στρατού για θέματα ψυχολογικού πολέμου και προπαγάνδας και στη διάρκεια της χούντας βρέθηκε σε πολλές κυβερνητικές θέσεις. Οργάνωση της ΚΥΠ ήταν και η Ένωση Εθνικοφρόνων Ελασιτών (ΕΕΕ) στην Θεσσαλονίκη. Μια ακόμη οργάνωση της εποχής είναι η Οργάνωση Εθνικής Κοινωνικής Εξορμήσεως (ΕΚΕ), που ως μέλη της δεχόταν μόνο αποδεδειγμένα Έλληνες και Εθνικούς Αγωνιστές.

Σίγουρα όμως η ποιο ανοιχτά ειλικρινής οργάνωση ως προς την ιδεολογία της είναι η Ναζιστική Οργάνωση Αθηνών (ΝΟΑ), η οποία παρουσιάζονταν ως παράρτημα της Κου Κλουξ Κλαν στην Ελλάδα. «Καθοδηγητής» της ήταν ο απόστρατος Αμερικανός Horace Sherman Miller, ιδρυτής των Aryan Knights of Ku Klux Klan, που δρούσε από το Τέξας μέσω ταχυδρομείου, ίσως να είχε σχέση με την CIA. Ηγέτης της ήταν ο Γιάννης Διαμαντόπουλος, φοιτητής Θεολογίας, που εργάστηκε στην ΚΥΠ και που στο περιβάλλον του ανήκαν ο Πλεύρης και ο Παξινόπουλος. Η δράση της ολοκληρώνονταν με βανδαλισμούς, αντισημιτική προπαγάνδα και απειλές κατά της Εβραϊκής κοινότητας Αθηνών και όσων θεωρούσε κομουνιστές. Σε επιστολή της εναντίον του στρατηγού Κοσίντα που θα μιλούσε σε μια εκδήλωση για τα θύματα της Κατοχής, κατέληγε, «Ζήτω ο Χίτλερ, ο Χιμλερ, ο Άιχμαν και τα SS. Ζήτω ο Γκέμπελς και η Γκεστάπο. Ζήτω τα γνήσια τέκνα του Αδόλφου Χίτλερ. Θάνατος στους Εβραίους και τους Κομμουνιστές. Χάιλ Χίτλερ!»

Στη Θεσσαλονίκη εμφανίζεται και η Πανελλήνιος Χριστιανική και Εθνική Άμυνα-ΕΝ ΤΟΥΤΩ ΝΙΚΑ. Ανάμεσα στα μέλη της που ξεχωρίζουν είναι ο αντιπρόεδρος της Κωνσταντίνος Περιστέρης, που ήταν συνεργάτης του δωσίλογου Γρηγόρη Παζιώνη. Ο Παζιώνης με μεσολαβητή την εκκλησία είχε ως έργο την εξασφάλιση κρατικής χρηματοδότησης. Οι φασιστικές οργανώσεις δεν ήταν προνόμιο των μεγάλων πόλεων μόνο, στο Κιλκίς δραστηριοποιούνταν η Μαύρη Φάλαγγα που προσπάθησε να δολοφονήσει το 1964 τον βουλευτή της ΕΚ, Δημήτρη Παπαδόπουλο. Στη Δράμα ήταν η έδρα της Εθνικής Αντίστασης Μακεδονίας Θράκης, του γνωστού από τα τάγματα ασφαλείας Αντώνη Φωστερίδη (Αντών Τσαούς) και εκλεγμένου με τον Ελληνικό Συναγερμό, και υποστηρικτή της Χούντας κατά την επταετία. Αντίστοιχη οργάνωση διατηρούσε και ο δωσίλογος της Κατοχής, Ξενοφώντας Γιοσμάς ή Φον Γιοσμάς, της φιλοβασιλικής ΕΑΟ (Εθνικής Αντικομουνιστικής Ομάδας). Η οργάνωση του, Σύνδεσμος Αγωνιστών και Θυμάτων Εθνικής Αντίστασης Βορείου Ελλάδος, όπου εθνική αντίσταση εννοούν την μάχη κατά του ΕΛΑΣ και του ΔΣΕ, και στόχο είχε την υλική αποκατάσταση των μελών των αντικομουνιστικών ομάδων που συνεργάστηκαν με τους ναζί. Μέλη της οργάνωσης ήταν το πρώην μέλος της ΕΟΝ και της Βασιλικής Εθνικής Νεολαίας, Σπύρος Γκοτζαμάνης και το πρώην μέλος της ΕΡΕ Τριανδριας και «Εθνικόφρονας Ελασίτης» και βιαστής, Εμμανουήλ Εμμανουηλίδης, οι φυσικοί αυτουργοί της δολοφονίας του Γρηγόρη Λαμπράκη. Η οργάνωση προσέλκυσε μέλη με υποσχέσεις υλικής αποκατάστασης, και συμμετείχε σε βίαιες επιθέσεις κατά αριστερών. Αργότερα θα γίνονταν χάρη στις στενές σχέσεις με τον Κωνσταντίνο Μήτσου, τον αρχηγό της Χωροφυλακής Θεσσαλονίκης, θα συμμετάσχουν μέλη ως επικουρικοί στην ασφάλεια του de Gaulle κατά την επίσκεψη του στη Θεσσαλονίκη στις 19 Μαϊου 1963, που θα είναι και η αρχή της ύπαρξης της «Οργάνωσης της Καρφίτσας», λόγω μιας καρφίτσας που φορούσαν στα πέτα για να αναγνωρίζονται μεταξύ τους. Τέσσερις μέρες μετά θα εκτελέσουν την δεύτερη αποστολή τους, την δολοφονία του Λαμπράκη.

 

Μετά

Η πτώση της χούντας δεν έφερε το τέλος και η αλλαγή για την ακροδεξιά απλά δεν ήρθε ποτέ. Υπάρχει μια μικρή μετατόπιση ιδεολογική προς την Τρίτη Θέση καθώς πλέον σημαντικό ρόλο στην ακροδεξιά παίζουν τα πρώην μέλη του ΕΣΕΣΙ και ο Πλεύρης του Κ4Α. Μια οργάνωση που τελικά θα παίξει καθοριστικό ρόλο στην διαμόρφωση της ακροδεξιάς για τα χρόνια που θα έρθουν θα είναι ο Πατριωτικός Σύνδεσμος Αθηνών-Ιωάννης Καποδίστριας του Παύλου Μανωλόπουλου που άρχισε την δραστηριότητα του το 1976. Πρόεδρος της οργάνωσης ήταν ο Σπύρος Σταθόπουλος και μέλη του υπήρξαν ο Νικος Μιχαλολιάκος και ο Παναγιώτης Μιχαλόλιας, με τον τελευταίο να είναι και ο υπεύθυνος δημοσίων σχέσεων και για το έντυπο Νέα Ενιαία Δεξιά.

Κωνσταντίνος Πλεύρης: Αμετανόητος προπαγανδιστής του ναζισμού και τους αντισημιτισμού

Το πρώτο ακροδεξιό κόμμα που σημείωσε επιτυχία μετά τη πτώση της Χούντας ήταν η Εθνική Παράταξη του πρώην πρωθυπουργού Στέφανου Στεφανόπουλου, με δεύτερο στην ιεραρχία τον Σπύρο Θεοτόκη, πρώην σημαντικό στέλεχος της ΕΡΕ και που το 1981 θα εκλεγεί με την Νέα Δημοκρατία. Νεολαία του κόμματος ήταν η Ελληνική Νεολαία Εθνικής Παράταξης (ΕΝΕΠ) που αργότερα αποσπάστηκε και τον Μάιο του 1979 στο Βόλο σε ιδρυτικό συνέδριο μετασχηματίστηκε στο Ενιαίο Εθνικιστικό Κίνημα (ΕΝΕΚ). Το ίδιο το κόμμα δεν είχε κάποια ιδιαίτερη σημασία, ωστόσο ανέπτυξε έντονη ιδεολογική δράση μέσα από έντυπα, μέσα από τα οποία προωθούσε τον αλυτρωτισμό, τον φυλετισμό, τον αντικοινοβουλευτισμό και τον στρατοκρατισμό. Σημαντικό του στέλεχος υπήρξε ο Γιάννης Σχοινάς, που έβγαζε ως εκδότης την εφημερίδα του κόμματος Νέα Θέσις και που συμμετείχε στη δημιουργία της Πατριωτικής Συμμαχίας, που προέκυψε από συνεργασία της Χρυσής Αυγής με πρώην στελέχη του ΛΑΟΣ, στο οποίο είχε δραστηριοποιηθεί και ο ίδιος, αλλά και υποψήφιος με τον Ηλία Κασιδιάρη για το δήμο της Αθήνας το 2014. Αργότερα θα ενταχθεί στο ΕΝΕΚ και ο Λεωνίδας Σταθόπουλος, ανιψιός του Σπύρου Σταθόπουλου ιδρυτή του ΕΣΕΣΙ, και που πέρασε και αυτός από τη διαδρομή της ΕΠΕΝ για να περάσει στο ΛΑΟΣ και να καταλήξει στην Χρυσή Αυγή, και να είναι μεταξύ των κατηγορούμενων για την επίθεση σε μικροπωλητές στο Μεσολόγγι.

Σιγά σιγά, η ιδεολογία της ακροδεξιάς αρχίζει να παίρνει καθαρά εθνικοσοσιαλιστικά χαρακτηριστικά, υπό την επίδραση της πρώην ΕΣΕΣΙ, του Κ4Α, οργανώσεις εκείνη την εποχή είναι η Εθνική Σοσιαλιστική Οργάνωση Πανελλήνων (ΕΣΟΠ), που έκανε μια σειρά βομβιστικών επιθέσεων στα γραφεία του ΚΚΕ, του ΚΚΕ Εσωτερικού, της Αυγής, των Νέων και του ΣΕΒ. Το 1980 από πρώην μέλη του Κ4Α δημιουργείται στη Θεσσαλονίκη η Φοιτητική Εθνική Πρωτοπορία (ΦΕΠ), ενώ και ο Μιχαλολιάκος την ίδια χρονιά ξεκινά την έκδοση του εθνικοσοσιαλιστικού περιοδικού Χρυσή Αυγή (από τους πρώτους χρηματοδότες φαίνεται να είναι η Θεώνη Παξινοπούλου, σύζυγος του Λογγίνου), ο χαρακτήρας του περιοδικού είναι καθαρά εθνικοσοσιαλιστικός, αντισημιτικός και φυλετικός, γνωρίσματα που θα συνοδεύσουν την Χρυσή Αυγή και στην μεταμόρφωση της σε κόμμα. Το 1982 με άγνωστους πόρους ανοίγει γραφεία του περιοδικού στα Εξάρχεια, στην Ζωοδόχου Πηγής 16. Το 1983 διακόπτει την έκδοση του περιοδικού και ο ίδιος για ένα χρόνο ταξιδεύει στην Νότια Αφρική, εκεί είχε ήδη βρεθεί παλιότερα ο Ιωάννης Γιαννόπουλος, που είχε βρεθεί με τον Μιχαλολιάκο στη δεκαετία του 1970 στο Κ4Α. Στην Νότια Αφρική ο Γιαννόπουλος συνεργάζονταν με την Afrikaner Weerstandsbweging (AWB), μια παρακρατική νεοναζιστική οργάνωση. Με την επιστροφή του αναλαμβάνει την προεδρία της νεολαίας της ΕΠΕΝ, θέση που άφησε ενάμιση χρόνο αργότερα λόγω της φιλοισραηλινής στάσης της ΕΠΕΝ την περίοδο προεδρίας Χρύσανθου Δημητριάδη, που είχε εκλεγεί και ευρωβουλευτής το 1984. Το 1987 δραστηριοποιείται εκ νέου η Χρυσή Αυγή, και στην οργάνωση έρχεται και ο Αντώνης «Περίανδρος» Ανδρουτσόπουλος. Η ΧΑ αποκτά νέα μέλη κυρίως με την εθνικιστική έκρηξη της δεκαετίας του 1990 γύρω από το μακεδονικό, ενώ το 1992, αρχίζει τη λειτουργία και το πολιτικό κόμμα Χρυσή Αυγή (ΧΑ). Η οργάνωση, συνεχίζει την παράδοση της ακροδεξιάς, δρώντας ως παρακρατική οργάνωση σε συνεργασία με την αστυνομία με επιθέσεις κατά αριστερών και αναρχικών. Μεταξύ 1990 και 2000 υπήρξαν πάνω από 50 καταγεγραμμένες επιθέσεις της ΧΑ.

Νίκος Μιχαλολιάκος

Δύσκολο να προσδιοριστεί ποιο ήταν το πρώτο αίμα ακριβώς, την περίοδο αυτή ξεχώρισαν τρεις επιθέσεις μελών της ΧΑ. Υπάρχουν πάρα πολλές πολύ περισσότερες από αυτές που έχουν καταγραφεί ως τέτοιες. Πριν το 2000 ξεχωρίζουν τρεις. Η πρώτη από αυτές πραγματοποιήθηκε αργά το απόγευμα της 24^ης Ιανουαρίου 1998, το θύμα ήταν ο Αλέξης Καλοφωλιάς, μεταφραστής και μέλος των Last Drive. Τρεις άγνωστοι βρέθηκαν μπροστά του και τον χτύπησαν με μεταλλικό αντικείμενο στο κεφάλι. Συνέχισαν να το χτυπούν στο κεφάλι όταν προσπάθησε να βρει καταφύγιο στην είσοδο ενός καταστήματος, μπροστά στο κόσμο που κυκλοφορούσε εκείνη την ώρα, και όταν το έσκασαν τρέχοντας κατέφυγαν στα γραφεία της οργάνωσης. Το θύμα τους οδηγήθηκε στο νοσοκομείο με σοβαρά τραύματα στο κεφάλι και το δεξί μάτι. Ήταν μια επίθεση στην εκστρατεία της οργάνωσης να κυριαρχήσει στο πεζοδρόμιο του κέντρου της Αθήνας. Το μήνυμα της οργάνωσης μέσα από την εφημερίδα της και την Αντεπίθεση το περιοδικό της Νεολαίας της Χρυσής Αυγής είναι πολεμικό και ανοιχτά στρέφεται εναντίον κάθε τι ορίζει ως εχθρικό προς αυτή, μετανάστες, αριστερούς, LGBTQ άτομα, και όλους όσους είναι πρόθυμη να λιώσει σαν σκουλήκια, προαναγγέλλοντας τη δημιουργία μιας φρουράς για την αστυνόμευση της πόλης, υπό την ανοχή της αστυνομίας. Η επόμενη επίθεση είναι εκείνη εναντίον του Δημήτρη Κουσουρή, του Ηλία Φωτιάδη και του Γιάννη Καραμπατσόλη, μόλις λίγους μήνες μετά στις 16 Ιουνίου. Στα δικαστήρια της Ευελπίδων δικάζονταν την ίδια μέρα κάποια μέλη της Χρυσής Αυγής και κάποιοι εκπαιδευτικοί που είχαν συλληφθεί στη διάρκεια πανεκπαιδευτικού συλλαλητηρίου. Μετά το τέλος της συγκέντρωσης, χρυσαυγίτες υπό τις διαταγές του Ανδρουτσόπουλου, εντόπισαν σε καφετέρια τους τρεις αριστερούς και τους επιτέθηκαν τραυματίζοντας σοβαρότερα όλων των Κουσουρή. Η επίθεση εκείνη έδειξε την έκταση των σχέσεων ΧΑ και αστυνομίας, καθώς ούτε οι έρευνες ήταν υπονομεύθηκαν από την ίδια την αστυνομία αλλά και από την πρώτη στιγμή υιοθέτησαν τη θέση πως ο Ανδρουτσόπουλος είχε διαφύγει στην Βενεζουέλα, όπου είχε γεννηθεί, τελικά παραδόθηκε μόνος του το 2005, και μέσω του Μιχαλόλια (βασικού του δικηγόρου) έγιναν προσπάθειες αποσύνδεσης του από την ΧΑ. Ο ίδιος δήλωσε πως η επίθεση εκείνη ήρθε μετά από διαταγή του ίδιου του Μιχαλολιάκου και πως μαζί του ήταν και ο αργότερα βουλευτής Ηλίας Παναγιώταρος. Ο «Περίανδρος» ήταν από τους βασικούς συνεργάτες του Μιχαλολιάκου στη διάρκεια της παραμονής του στη ΧΑ και ήταν από τους πρωτεργάτες των δομών που εξελίχθηκαν στα τάγματα εφόδου της οργάνωσης, μαζί με τον Γιαννόπουλο. Ο «Περίανδρος» επίσης είχε οργανώσει την εκπαιδευτική τάξη Πρωτεσίλαος, και δημιούργησε την ομάδα κρούσης Χρυσοί Αετοί, μια οργάνωση μέσα στην οργάνωση και παράλληλα ήταν και υπεύθυνος για το περιοδικό της οργάνωσης. Ένα χρόνο αργότερα, την ίδια μέρα που η ΧΑ στην εφημερίδα της είχε ως πρωτοσέλιδο άρθρο με τίτλο ο θάνατος ενός Έθνους, ο Παντελής Καζάκος που είχε σχέσεις με το κόμμα, προχώρησε στην δολοφονία δύο μετανάστες ενώ τραυμάτισε άλλους εφτά επειδή είχαν διαφορετικό χρώμα, σε μια υπόθεση που έφερε στο προσκήνιο την δράση της ιδεολογικής εκστρατείας στις πιο λαϊκές γειτονιές της Αθήνας.

 

Την ίδια περίοδο η οργάνωση μπαινόβγαινε σε εκλογικές συμμαχίες με άλλα ακροδεξιά κόμματα, κυρίως γύρω από το πρόσωπο του Πλεύρη. Αυτό δεν σήμαινε πως η δουλειά του Γιαννόπουλου και του «Περίανδρου» πήγε χαμένη. Η οργάνωση ήταν οργάνωση του δρόμου και αυτό έγινε φανερό ξανά το φθινόπωρο του 2004 με τα βίαια επεισόδια στην Αθήνα μετά την ήττα της Εθνικής Ελλάδος από την αντίστοιχη Εθνική Αλβανίας, όταν Αλβανοί φίλαθλοι βγήκαν να πανηγυρίσουν και η Γαλάζια Στρατιά, τάγμα εφόδου της ΧΑ στην περιοχή του Παγκρατίου, τους επιτέθηκε με αποτέλεσμα πολλούς τραυματισμούς, ακόμη και με μαχαίρι. Η Γαλάζια Στρατιά ήταν στον έλεγχο του Ηλία Παναγιώταρου. Ο Παναγιώταρος δεν ήταν η πρώτη φορά που εμπλέκονταν με την οργανωμένη οπαδική κερκίδα, καθώς είχε υπάρξει μέλος της ΝΟΠΟ (Ναζιστική Οργάνωση Παναθηναϊκών Οπαδών), μια οργάνωση που προκάλεσε την αντίδραση των υπόλοιπων οπαδών και διαλύθηκε από την διοίκηση της ομάδας. Η οργάνωση ιδρύθηκε το 1977 αλλά πραγματικά γιγαντώθηκε κατά τη δεκαετία του 1980, σε αυτή εντάχθηκε η οργάνωση Νέοι Εθνικοσοσιαλιστές του Αριστοτέλη Καλέντζη, πρώην μέλους του Κ4Α που είχε καταδικαστεί για βομβιστικές επιθέσεις μαζί με τον Μιχαλολιάκο την δεκαετία του 1970 (όλα δείχνουν πως τον κατέδωσε ο δεύτερος για να πέσει στα μαλακά ο ίδιος). Εκεί βρέθηκε η Αντικομμουνιστική Οργάνωση Νέων Πειραιά (ΑΟΝΠ), μια διάσπαση της ΟΝΝΕΔ και μέλη της μαθητικής ακροδεξιάς οργάνωσης Ελεύθεροι Μαθητές, που ιδρύθηκε από μέλη της ΟΝΝΕΔ Κολωνακίου και τον Μάκη Βορίδη στο Κολλέγιο Αθηνών, με τον τελευταίο να έχει αναφορές στον φιλόσοφο της γαλλικής Νέας Δεξιάς Alain de Benoist.

Ο σημερινός υπουργός της Νέας Δημοκρατίας Μάκης Βορίδης εκφωνεί λόγο μίσους σε εκδήλωση της ΕΠΕΝ κάτω από αφίσα με φωτογραφία του δικτάτορα Γ. Παπαδόπουλου που ζητά τη... δικαίωσή του

Παράλληλα με την δράση της ΧΑ εμφανίζεται ένα ακόμη κόμμα το 2000, ο Λαϊκός Ορθόδοξος Συναγερμός (ΛΑΟΣ). Το ΛΑΟΣ δημιουργήθηκε από τον πρώην βουλευτή της Νέας Δημοκρατίας, Γιώργο Καρατζαφέρη, δημοσιογράφο και ιδιοκτήτη τηλεοπτικού σταθμού. Ξεκίνησε την ανάμιξη του με την πολιτική με την έκδοση της εφημερίδας Ελληνικόν Στέμμα της Δημοκρατίας, με φιλοβασιλικό προσανατολισμό και που η έκδοση του διακόπηκε μετά το δημοψήφισμα για την επάνοδο του Κωνσταντίνου. Μετά από ένα διάστημα αποχής από την πολιτική χάρη στη σχέση του με τον Αβέρωφ, το 1981 τον βρίσκει να αρθρογραφεί στην εφημερίδα Νέα Πορεία, την κομματική εφημερίδα της Νέας Δημοκρατίας. Αργότερα δημιουργεί την TV-Press, μια βιντεοεφημερίδα σε μορφή βιντεοκασέτας, χάρη στην οποία απέκτησε επιρροή μέσα στο κόμμα και τελικά τον έκανε να εκλέγεται από το 1993 και μετά συνεχώς, όπως και να του παραχωρηθεί άδεια για δημιουργία καναλιού από την κυβέρνηση Μητσοτάκη. Το 2000 και με τη διαγραφή του από την ΝΔ, κατεβαίνει στο δήμο Αθήνας, όπου υπάρχουν ενδείξεις πως έχει την στήριξη του Χρήστου Παρασκευαϊδη, του τότε αρχιεπίσκοπου Χριστόδουλου. Ο τελευταίος έχει ξεχωριστή θέση μεταξύ των ακροδεξιών κύκλων, όπως φαίνεται ακόμη και από την ενσωμάτωση της εικόνας του μετά το θάνατο του το 2008 στο λογότυπο της ακροδεξιάς εφημερίδας Στόχος. Ενδιαφέρον ωστόσο παρουσιάζει και το πρώτο λογότυπο του ΛΑΟΣ που είναι μια μίξη μεταξύ κέλτικου σταυρού και του συμβόλου του Κόμματος του Σιδερένιου Σταυρού (Nyilaskeresztes Párt – Hungarista Mozgalom), ενός κληρικοφασιστικού κόμματος του Μεσοπολέμου και της ναζιστικής περιόδου στην Ουγγαρία. Το ΛΑΟΣ θα μπει για πρώτη φορά στη βουλή το 2007, προερχόμενο από την επιτυχία του να κερδίσει μια έδρα στην ευρωβουλή το 2004 με συνεχή άνοδο σε απόλυτους αριθμούς ψηφοφόρων. Παρά την επίσημη θέση της μη συνεργασίας με την ΝΔ όπως εκφράστηκε από τον τότε αρχηγός της Κώστα Καραμανλή, στελέχη του ΛΑΟΣ στη Βόρεια Ελλάδα συμμετείχαν σε συνδυασμούς που στηρίζονταν επίσημα από την ΝΔ. Η θέση των ΜΜΕ είναι θετική καθώς θεωρούν, όπως ο Γιάννης Πρετεντέρης, πως η ύπαρξη ακροδεξιού κόμματος θα βοηθήσει και τα άλλα κόμματα να απαλλαγούν από τα βαρίδια τους, ενώ το ίδιο το κόμμα του Καρατζαφέρη δεν θα ενοχλήσει τίποτα, κάτι που στο παρελθόν είχε κάνει και με την ΧΑ και τον Πλεύρη.

Αριστοτέλης Καλέντζης

Στις εκλογές του 2007 εκλέγονται μεταξύ άλλων ο Άδωνις Γεωργιάδης, παλιό μέλος της ΟΝΝΕΔ, που είχε ακολουθήσει τον Αντώνη Σαμαρά στην Πολιτική Άνοιξη (ΠΟΛΑΝ), ένα μικρό ακροδεξιό κόμμα που πέρασε πρακτικά απαρατήρητο το ίδιο, απέκτησε όμως μέσω του αρχηγού του σχέσεις με το Δίκτυο 21, μια ακραία εθνικιστική ομάδα, που δημιουργήθηκε με στόχο την «αναζωπύρωση του εθνικού φρονήματος, την επαγρύπνηση επί των συμφερόντων των δούλων Ελλήνων» και την «προπαρασκευή της απελευθέρωσης αυτών διά πάσης θυσίας», στα πρότυπα της Εθνικής Εταιρείας που το ιδρύθηκε το 1894, και που ανάμεσα στις δράσεις της ήταν και η οργάνωση της Εισβολής των Ατάκτων το 1897 στην τουρκοκρατούμενη Μακεδονία, λίγες μέρες πριν την επίσημη κήρυξη του Ελληνοτουρκικού Πολέμου του 1897. Στους ιδρυτές της ο Ευάγγελος Τσίρκας, ο Φαήλος Κρανιδιώτης, φίλος του Σαμαρά και αρχηγός του ακροδεξιού κόμματος Νέα Δεξιά, ο οποίος συνδέεται μέσω του Μιχάλη Χαραλαμπίδη με την εθνικιστική πτέρυγα του ΠΑΣΟΚ και το Ελληνικό Ριζοσπαστικό Κίνημα του Αντώνη Τρίτση. Άλλα ιδρυτικά στελέχη ήταν ο καθηγητής Κώστας Ζουράρις, εκλεγμένος βουλευτής με τους Ανεξάρτητους Έλληνες και τον ΣΥΡΙΖΑ, ο εκλεγμένος με την Νέα Δημοκρατία σήμερα καθηγητής Άγγελος Συρίγος, ο δικηγόρος Αλέξανδρος Λυκουρέζος, και ο μετέπειτα βουλευτής της ΝΔ, Χρύσανθος Λαζαρίδης, πρώην στέλεχος του ΚΚΕ Εσωτερικού και της Β Πανελλαδικής. Ο Γεωργιάδης την περίοδο της οικονομικής κρίσης θα ενταχθεί στην ΝΔ.

Ένα ακόμη πρόσωπο που μπαίνει μέσω του ΛΑΟΣ έρχεται στη κεντρική πολιτική σκηνή ο γιός του πολιτικού συνεργάτη του Καρατζαφέρη, Κωσταντίνου Πλεύρη, Θάνος. Η παρουσία του είναι μια συμβιβαστική λύση ανάγκης, καθώς φέρει το όνομα του Πλεύρη και την αίγλη που αυτό έχει μέσα στην ελληνική φασιστική ακροδεξιά, δίχως να μπορεί να χρεωθεί στο κόμμα του ο αντισημιτισμός του Πλεύρη, ο οποίος είχε γίνει πρόβλημα εξαιτίας του βιβλίου του τελευταίου, Εβραίοι Όλη Η Αλήθεια. Αργότερα θα μετακινηθεί στην ΝΔ. Ένα ακόμη στέλεχος που έκανε την εμφάνιση του τότε ήταν ο παρουσιαστής και συγγραφέας συνωμοσιολογικών βιβλίων Κυριάκος Βελόπουλος, που τελικά δημιούργησε το δικό του ακροδεξιό κόμμα Ελληνική Λύση.

Το σημαντικότερο στέλεχος που ανέδειξε το ΛΑΟΣ, είναι ο Μάκης Βορίδης. Ο Βορίδης έχει την αναγνώριση στο χώρος της παραδοσιακής ακροδεξιάς καθώς ήταν ο πρόεδρος της νεολαίας της ΕΠΕΝ, μετά το Μιχαλολιάκο. Η σταδιοδρομία του ξεκινά από την ΜΑΚΙ την μαθητική οργάνωση της Νέας Δημοκρατίας, ίδρυσε την οργάνωση Ελεύθεροι Μαθητές στο Κολλέγιο Αθηνών, ενώ ως φοιτητής δημιούργησε την ομάδα Φοιτητική Ενναλακτική, ως πρόεδρος της νεολαίας της ΕΠΕΝ, προσπάθησε να εισάγει το κόμμα στην λογική του Τρίτου Δρόμου και το 1989 με την αλλαγή του ονόματος σε Εθνικό Κόμμα, κατάφερε να επηρεάσει το κόμμα ώστε να υιοθετήσει την οργάνωση κομμάτων όπως το FN και το MSI και την υιοθέτηση της ιδεολογίας του Ελληνικού Εθνικισμού. Το 1994 ιδρύει και γίνεται επικεφαλής του Ελληνικού Μετώπου, η οποία εξέδιδε την εφημερίδα Ελληνικές Γραμμές, που συνεχίζει να υπάρχει ως ακροδεξιό πόρταλ. Στο Ελληνικό Μέτωπο συμμετείχε και ο εκδότης Γιαννακένας, που προέρχονταν από το ΕΝΕΚ και ο οποίος φέρεται να είχε σχέσεις με την τρομοκρατική οργάνωση ΜΑΒΗ. Μάλιστα ο Βορίδης τότε είχε προσφέρει άλλοθι στους συλληφθέντες για τη δράση της οργάνωσης, επίθεση σε κέντρο νεοσυλλέκτων της Αλβανίας που κατέληξε με τη δολοφονία δύο ανθρώπων και το τραυματισμό τριών ακόμη. Συμμετείχε στις εκλογές το 2000 σε συνεργασία με την Πρώτη Γραμμή του Πλεύρη, ενώ το 2004, το κόμμα ανέστειλε τη λειτουργία του για να συγχωνευθεί με το ΛΑΟΣ. Από το 2012 έχει επιστρέψει στην ΝΔ.

Η διάλυση του ΛΑΟΣ μετά την συμμετοχή σε συγκυβέρνηση με ΠΑΣΟΚ και ΝΔ, δημιούργησε κενό που κάλυψε εκλογικά η ΧΑ. Η οργάνωση είχε αρχίσει να δραστηριοποιείται έντονα σε λαϊκές γειτονιές χρησιμοποιώντας την οικονομική κρίση και την προσφυγική κρίση για να εκμεταλλευτεί το φοβικό εθνικισμό σε αυτές τις γειτονιές. Αποκορύφωμα ήταν η δράση της στη γειτονιά του Άγιου Παντελεήμονα, σε συνδυασμό με μια καλά σχεδιασμένη επικοινωνιακή εκστρατεία «φιλανθρωπικών δράσεων» μόνο για Έλληνες. Το κόμμα πλέον γιγαντώθηκε και στις εκλογές του 2012 μπήκε στη βουλή. Χαρακτηριστικές φιγούρες ο υμνητής του Hitler και υπεύθυνος για το περιοδικό Αντεπίθεση και την νεολαία του κόμματος Ηλίας Κασσιδιάρης, ο μπασίστας και τραγουδιστής του black metal συγκροτήματος Naer Mataron, Γιώργος «Kaiadas» Γερμενής, ο έμπορος στρατιωτικών ειδών και γηπεδικός τραμπούκος Ηλίας Παναγιώταρος και άλλοι. Η οργάνωση δεν εγκατέλειψε τις δράσεις της στο δρόμο, ούτε και έκρυψε τον φασιστικό της χαρακτήρα, αν και αρνούνταν σε κάθε ευκαιρία τον χαρακτηρισμό φασιστική, ακροδεξιά ή ναζιστική οργάνωση ισχυριζόμενη πως ιδεολογία της είναι ο κοινωνικός εθνικισμός, συνεχίζοντας επιθέσεις και τραμπουκισμούς όπως και πριν την είσοδο της στη βουλή, ενώ ταυτόχρονα αρκετά ΜΜΕ παρουσίαζαν μέλη της οργάνωσης σχεδόν ως ποπ ήρωες ή ως ακτιβιστές, δίχως να λείπουν και οι θετικές εκφράσεις από μέλη του καθιερωμένου πολιτικού κόσμου. Η προβολή επιτρέπει στην ΧΑ να κυριαρχήσει στο χώρο της φασιστικής ακροδεξιάς, με χαρακτηριστικό τα επεισόδια στο Μελιγαλά το 2013, όπου οι Γερμενής και Λαγός επιτέθηκαν στον πρόεδρο του Πατριωτικού Ελληνικού Συνδέσμου-Ελληνοκρατείν (ΠΕΣ), Αστέριο Χάμο, λόγω των σχέσεων, όπως ισχυρίζεται ο ίδιος, με τον «Περίανδρο». Ο ίδιος παλιότερα υπήρξε μέλος και πρόεδρος του Πατριωτικού Συνδέσμου Θεσσαλίας (ΠΣΘ) και μέλος παλιότερα της ΕΠΕΝ και του εντελώς άγνωστου ΕΕΛEΚ, ενώ μετά την αποχώρηση του από τον ΠΣΘ η δημιουργία του δικού του ΠΕΣ, διαφημίζονταν από την τότε τοπική οργάνωση της ΧΑ, της οποίας υπήρξε από ότι φαίνεται μέλος.

Η σύνδεση της ΧΑ με την πόλη της Λάρισας έχει και οσμή τρομοκρατίας. Μέλος του ΠΣΘ και «δύναμη κρούσης» υπήρξε ο Δημήτρης Κολτσίδας, ο οποίος στις 4 Ιουνίου 2001 είχε επιτεθεί σε σταθμευμένα τουρκικά φορτηγά που περίμεναν δίπλα από το τελωνείο της πόλης με χειροβομβίδες, ευτυχώς δίχως να πάθουν κάτι οι οδηγοί τους. Τότε την ευθύνη ανέλαβε η οργάνωση Κατάφρακτοι (που δεν είναι σίγουρο αν υπήρξε ή αν ο Κολτσίδας δρούσε μόνος του) σε συμπαράσταση προς τους Κύπριους. Παρόμοιες επιθέσεις είχαν γίνει και παλιότερα το 1997 στα αρχαιολογικά μνημεία της Οθωμανικής περιόδου σε Τύρναβο (χαμάμ) και Τέμπη (τέμενος), που αλαζονικά είχε δεχτεί ως δική του πράξη ο Κολτσίδας. Ο ΠΣΘ υπήρξε αρκετά δραστήριος σε δράση με επιθέσεις σε γλωσσολογικά συνέδρια με θέμα την βλάχικη γλώσσα με πρωταγωνιστή τον Κολτσίδα, εκείνη η επιδρομή βρήκε στήριξη σε τοπικό και αθηναϊκό τύπο, στον Ελεύθερο Τύπο και στο περιοδικό Νέμεσις, αλλά και τους ντόπιους τότε βουλευτές της ΝΔ. Η δράση του ΠΣΘ δεν σταματά εκεί καθώς τον Δεκέμβρη του 1998 θα βρεθεί στο Ξινό Νερό Φλώρινας για κατάθεση στεφανιού στο μνημείο του Παπαπέτρου της δωσιλογικής «αντιστασιακής» οργάνωσης ΥΒΕ/ΠΑΟ. Εκεί από κοινού με άλλες οργανώσεις του ακροδεξιού χώρου ουσιαστικά κάνουν επίδειξη δύναμης στο χωριό, που παλιότερα υπήρξε κατά πλειοψηφία εθνικά Μακεδονικό χωριό. Οι άλλες οργανώσεις που συμμετείχαν τότε ήταν ο Πατριωτικός Πολιτιστικός Σύλλογος-Σάρισα της Κατερίνης, το Ελληνικό Μέτωπο και φυσικά η Χρυσή Αυγή. Αργότερα θα ξαναβρούμε τον Κολτσίδα σε συντονιστικό ρόλο στον πυρήνα της ΧΑ στη Λάρισα, πριν ο τελευταίος ουσιαστικά διαλυθεί.

 

Η ΧΑ μετά τη δολοφονία του Παύλου Φύσσα και την δικαστική δίωξη που ακολούθησε, αλλά και την διακοπή χρηματοδότησης της ως εκλεγμένο κόμμα από το προϋπολογισμό της βουλής, άρχισε να φυλλορροεί και να διασπάται σε μεγαλύτερα ή μικρότερα κόμματα και οργανώσεις που αλληλεπικαλύπτονται. Το πρώτο χρονικά ήταν η Λαϊκή Ελληνική Πατριωτική Ένωση (ΛΕΠΕΝ) του Χρήστου Ρήγα, η Πατριωτική Ριζοσπαστική Ένωση (ΠΑΤΡΙΕ) του Ελευθέριου Συναδινού, η Εθνική Λαϊκή Συνείδηση (ΕΛΑΣΥΝ) του Γιάννη Λαγού και το τελευταίο οι Έλληνες για την Πατρίδα (ΕΓΤΠ) του Ηλία Κασιδιάρη. Φυσικά μια αναφορά πρέπει να γίνει στο alt light ακροδεξιό κόμμα των Ανεξάρτητων Ελλήνων του Παναγιώτη Καμμένου, πρώην βουλευτή και υπουργού της ΝΔ, που βρέθηκε στην κυβέρνηση ως εταίρος του ΣΥΡΙΖΑ την περίοδο 2015-2019, το οποίο περισσότερο είχε καιροσκοπικό χαρακτήρα παρά κάποια ξεκάθαρη ιδεολογική στόχευση. Φυσικά αυτά δεν είναι τα μοναδικά κόμματα που υπάρχουν ή υπήρξαν αλλά αυτά ήταν που είχαν με κάποιο τρόπο μικρότερο ή μεγαλύτερο τρόπο μια ιστορική επίδραση στην ίδια την ακροδεξιά ή και στην ευρύτερη σκηνή.

Μια αναφορά αξίζει στο χαλαρό δίκτυο ατόμων, ιστολογίων και μικροομάδων που λειτουργούν γύρω από τον κεντρικό πυρήνα του Μαύρου Κρίνου (ΜΚ), με τον τελευταίο να κερδίζει κάποια λεπτά δημοσιότητας μέσα από μια συνέντευξη, υποτιθέμενου μέλους του στην εφημερίδα Δημοκρατία, που έχει φιλικές σχέσεις με φασίστες. Δίχως καθαρή οργανωτική δομή, θυμίζει το πρότυπο οργανώσεων όπως η Atomwaffen Division, ως οργάνωση ανήκει στον εθνικοσοσιαλιστικό χώρο και συγκεκριμένα, στην στρασσερική εκδοχή του, δηλαδή των θέσεων που εκφράζονταν από την αριστερή πτέρυγα του NSDAP. Φυσικά η ελληνική ακροδεξιά δεν έμεινε ανεπηρέαστη από την άνοδο του ταυτοτικού κινήματος και εκφράστηκε από την Propatria, την Ιδεάπολις και την Arma Hellas, με την οποία είχε (ή έχει ακόμη) σχέση ως εκπαιδευτής σπαθασκίας και ο ιδρυτής των Necromantia και της πλέον ανενεργής Black Lotus Records, Magus Wampyr Daoloth (Γιώργος Ζαχαρόπουλος), και που διατηρούσε λογοτεχνική στήλη στο μουσικό περιοδικό Metal Invader. Αντίστοιχη, στήλη υπήρχε και στο άλλο περιοδικό της εποχής, που υπογράφονταν από τον Sun Knight (Χάρης Πρασούλας), με έντονα ταυτοτικό περιεχόμενο. Τέλος αναφορά πρέπει να γίνει στην Combat18, επίσης τμήμα ή αντίγραφο ενός χαλαρού δικτύου ομώνυμων οργανώσεων σε Ευρώπη και Βόρεια Αμερική που ξεκίνησε από την Αγγλία, και στην Ελλάδα συνεργάζονται με τους ΑΜΕ (Ανένταχτους Μαιάνδριους Εθνικιστές). Οι δεύτεροι θεωρητικά τα πνευματικά παιδιά του «Περίανδρου» και έχουν κάνει σειρά από επιθέσεις μεταξύ τους η βεβήλωση του εβραϊκού νεκροταφείου στη Λάρισα, ενώ οι πρώτοι, με αρχηγό τον Γιώργο Δημητρίου (ψευδ. Αλέξανδρος Τσαμπανίκας) κάνουν την εμφάνιση τους με την βεβήλωση του μνημείου του Παύλου Φύσσα και συνεχίζουν με επιθέσεις σε κοινωνικούς χώρους και καταλήψεις, μεταξύ τους το Αντίβαρο, η Φαβέλα, η Αντίπνοια, την Pasamontana αλλά και το εβραϊκό νεκροταφείο στη Νίκαια. Σημαντικό ρόλο στην ομάδα είχε ο δικηγόρος Γιώργος Μακρής, πρώην μέλος της ΔΑΠ, ΟΝΝΕΔ και ΝΔ, που πέρασε από την Νεα Δεξιά του Φαήλου Κρανιδιώτη για να καταλήξει στην οργάνωση Ενωτικό Μέτωπο Ελληνικής Ιδεολογίας Συμπατριωτών (ΕΜΕΙΣ) του Κωνσταντίνου Πλεύρη, που είχε αναλάβει την επικοινωνία της οργάνωσης και την προώθηση των συμφερόντων της μέσα σε άλλες οργανώσεις. Ενώ ήταν και δικηγόρος των μελών της ακροδεξιάς οργάνωσης Απέλλα που επιτέθηκαν στο Athens Pride 2017, και που και αυτή είναι διάσπαση από τον πυρήνα της ΧΑ στο Πειραιά.

Μια αντίστοιχη οργάνωση αυτού του μεγέθους είναι και η Ελληνική Σοσιαλιστική Αντίσταση (ΕΣΑ), που χαρακτηριστικά χρησιμοποιεί ως έμβλημα το σήμα των Βρετανικής Ένωσης Φασιστών (British Union of Fascists, BUF) του Oswald Mosley. Η ΕΣΑ μοιάζει κοντά στην εκδοχή του εθνικοσιαλισμού που προωθεί ο «Περίανδρος», ενώ έκανε την εμφάνιση της με συγκεντρώσεις υπέρ του δολοφόνου του Ζακ Κωστόπουλου, Θανάση Χορταριά. Ο τελευταίος είναι (ή ήταν) εκπρόσωπος και συντονιστής του Πατριωτικού Μετώπου, μια οργάνωση «ακομμάτιστων» πολιτών, η οποία είχε βρεθεί στις ειδήσεις όταν μέλος της είχε πετάξει ένα παπούτσι προς τον πρωθυπουργό Γιώργο Παπανδρέου στην διάρκεια της ΔΕΘ το 2010, σχέσεις με την οργάνωση αυτή φαίνεται να είχε και ο Κωνσταντίνος Ζουράρις. Αρχηγός αυτής της οργάνωσης είναι ο αυτοαποκαλούμενος «στρατηγός» Σταύρος Βιτάλης, που μεταξύ άλλων έχει περάσει από την Ελληνική Εθελοντική Φρουρά (ΕΕΦ), όπου μαζί με μέλη της ΧΑ, συμμετείχαν στα εγκλήματα πολέμου στον πόλεμο στην Βοσνία, με την πολιτική του διαδρομή να περιλαμβάνει την ΠΟΛΑΝ, το ΛΑΟΣ για να βρεθεί στην Συντακτική Εθνοσυνέλευση-Άμεση Δημοκρατία.

Μια μικρή σε μέγεθος αλλά με αρκετές επιθέσεις στο ενεργητικό της είναι ο σύλλογος Ιερός Λόχος 2012 (ΙΛ) με πρόεδρο Ανδρέα Γενιά, απολογητή του χιτλερικού καθεστώτος, στην Θεσσαλονίκη. Είναι, όπως έχει δηλώσει ο ίδιος ο πρόεδρος του συλλόγου, συνέχεια της Κοινότητας Εφέδρων Ειδικών Δυνάμεων (ΚΕΕΔ), μια άλλη υπερεθνικιστική ομάδα πρώην στρατιωτικών που είχε έρθει στην επικαιρότητα απειλώντας για πραξικόπημα στις 28 Σεπτεμβρίου του 2013. Ο ΙΛ έχει επιτεθεί σε θεατρικές παραστάσεις που θεώρησε βλάσφημες, σε αντιγραφή της επίθεσης της ΧΑ μαζί με παραθρησκευτικές οργανώσεις στο θέατρο Χυτήριο το 2012, αλλά και στο δήμαρχο Θεσσαλονίκης, Γιάννη Μπουτάρη. Η οργάνωση συνδέεται με άλλες μικρές οργανώσεις της ακροδεξιάς, κυρίως με το χαλαρό δίκτυο των πατριωτικών συνδέσμων και συλλόγων, όπως αυτόν της Λάρισας, αλλά και με την παλαιοημερολογήτικη εκκλησία και την σχισματική αδελφότητα της Μονής Εσφιγμένου στο Άγιο Όρος.

Η εκκλησία εκτός από την πολλές φορές άμεση στήριξη στην Χρυσή Αυγή, χρησιμοποιεί τις οργανώσεις της, όπως τους συλλόγους πολυτέκνων, τις αδελφότητες θεολόγων «Σωτήρ» και «Ζωή», για να αποκτήσει πολιτική σημασία και εξουσία. Αν και ποτέ η εκκλησία δεν αποκόπηκε από τους μηχανισμούς εξουσίας του κράτους, η θρησκεία, και μέσω αυτής η εκκλησία, ήταν βασικό κομμάτι των δικτατοριών του Μεταξά αλλά και του Παπαδόπουλου. Μια οργάνωση που σχετίζεται και με την εκκλησία αλλά και το δίκτυο ακροδεξιών οργανώσεων είναι η ΣΦΕΒΑ, η Συντονιστική Φοιτητική Ένωση Βορειοηπειρωτικού Αγώνα, και ο ΠΑΣΥΒΑ (Πανελλήνιος Σύνδεσμος Βορειοηπειρωτικού Αγώνα) που ιδρύθηκαν από τον Μητροπολίτη Πωγωγιανής και Κονίτσης Σεβαστιανό (Σωτήρης Οικονομίδης), που προωθούν αλυτρωτικά αφηγήματα και εκδηλώσεις. Έργο που συνέχισε ο διάδοχος του Ανδρέας (Ανδρέας Τρεμπέλας), συμμετέχοντας στις τελετές μίσους στο Γράμμο στην επέτειο λήξης του εμφυλίου αλλά και πληρώνοντας το ενοίκιο των τοπικών γραφείων της ΧΑ. Οι σχέσεις της εκκλησίας με την ΧΑ δεν σταματούν εκεί καθώς πέρα από του πιο επιφανείς υποστηρικτές της όπως τον Αμβρόσιο (Αθανάσιο Λένη) πρώην Καλαβρύτων, σύμφωνα με τον Μιχαλολιάκο, υποστηρικτής της οργάνωσης ήταν και ο Ευστάθιος (Κωνσταντίνος Σπηλιώτης), Μονεμβασίας και Σπάρτης, που έβαλε τους τρόφιμους γηροκομείου της μητρόπολης του να ψηφίσουν την ΧΑ.

Φυσικά δεν λείπουν από την Ελλάδα και κάποια μεταφασιστικές οργανώσεις όπως είναι το Ενιαίο Παλλαϊκό Μέτωπο (ΕΠΑΜ) του Δημήτρη Καζάκη, που γεννήθηκε μέσα από την οικονομική κρίση, το περιοδικό Άρδην και το κίνημα Άρδην/Ρήξη που έχει δημιουργηθεί γύρω από αυτό και το δημιουργό του Γιώργο Καραμπελιά, που ενώ ξεκίνησε μέσα από την ευρύτερη επαναστατική και οικολογική αριστερά έφτασε να προωθεί ένα ιδιότυπο μείγμα αλυτρωτικού και θρησκευτικού εθνικισμού και αντισημιτικής συνωμοσιολογίας, παρόμοιο με εκείνο που προβάλει, με την ασυλία της αριστεράς, ο Μίκης Θεοδωράκης και η οργάνωση ανεξάρτητων πολιτών που έχει δημιουργήσει με το όνομα Σπίθα, με τον ίδιο να γίνεται το άλλοθι εθνικιστικών συλλαλητηρίων την περίοδο του χειμώνα του 2018.

 

Τέλος;

Το κείμενο άρχισε και σταμάτησε να γράφεται πολλές φορές, η αρχή έγινε με την βεβήλωση του μνημείου του Παύλου Φύσσα από την Combat 18, τότε που όλοι αναρωτιόντουσαν τι είναι αυτή η άγνωστη οργάνωση. Έγιναν κάποιες προσπάθειες να ολοκληρωθεί αλλά πάντα κάποιο γεγονός έστρεφε την προσοχή στη στιγμή. Η ολοκλήρωση του, η συγκέντρωση των σκόρπιων σημειώσεων, και ο εμπλουτισμός με κάποια στοιχεία ήρθε στις 7 Οκτωβρίου 2020, με την επισημοποίηση από πλευράς κράτους της ενοχής της Χρυσής Αυγής. Αν όμως η Χρυσή Αυγή τελείωσε δεν θα πρέπει να ξεχνάμε πως ούτε οι δίκες της Νυρεμβέργης που ήταν το τέλος του 3ου Ράιχ, ήταν το τέλος του φασισμού, του ναζισμού και του αντισημιτισμού, όπως ούτε και οι δίκες της χούντας ήταν το τέλος της ακροδεξιάς διείσδυσης στην ελληνική κοινωνία. Και οι ανακατατάξεις στο χώρο της ακροδεξιάς για την αναπλήρωση του κενού της Χρυσής Αυγής δείχνει ακριβώς αυτό, πως κερδήθηκε ίσως η μεγαλύτερη μάχη ως τώρα, αλλά όχι ο πόλεμος.

Σημείωση: Πηγές για το κείμενο περιλαμβάνουν τα ιστολόγια του Μαύρου Κρίνου, του Εθνικού Κράτους, της Εθνικής Σοσιαλιστικής Αντίστασης και του ΕΝΕΚ, τις Ελληνικές Γραμμές, την ελληνική έκδοση της Μεταπαίδεια, και τη σελίδα της Χρυσής Αυγής. Δεν θα υπάρξουν παραπομπές προς αυτά, ωστόσο είναι κρατημένα σε μορφή pdf για διασταύρωση.

 

Βιβλιογραφία:

Βιβλία:

Κωστής Παπαϊωάννου, Τα «Καθαρά Χέρια» της Χρυσής Αυγής, Μεταίχμιο, 2013

Νίκος Λακόπουλος, Το Μυθιστόρημα Του Ναζισμού, Εκδόσεις Καστανιώτη, 2014

Ανδρέας Α. Παπανδρέου, Η Δημοκρατία στο Απόσπασμα, Εκδοτικός Οίκος Λιβάνη, 2006

Δημήτρης Ψαρράς, Το Μπέστ Σέλερ Του Μίσους, Εκδόσεις Πόλις, 2013

Δημήτρης Ψαρράς, Η Μαύρη Βίβλος της Χρυσής Αυγής, Εκδόσεις Πόλις 2012

Γιάννη Κατρή, Η Γέννηση του Νεοφασισμού στην Ελλάδα 1960-1970, Εκδόσεις Παπαζήση, 1974

Συλλογικό, επιμ. Δημήτρης Χριστόπουλος, Το «Βαθύ Κράτος» στη Σημερινή Ελλάδα και Ακροδεξιά, Ίδρυμα Ρόζα Λούξεμπουργκ/Εκδόσεις Νήσος, 2014

Κώστας Παπαδάκης, Το «Άλλο Άκρο» στο Ειδώλιο: Δικαιοσύνη ή Ατιμωρησία Ξανά;, Εκδόσεις Τόπος, 2020

Δημήτρης Ψαρράς, Ο Αρχηγός, Εκδόσεις Πόλις, 2018

Νίκος Χασαπόπουλος, Χρυσή Αυγή: Η Ιστορία, Τα Πρόσωπα και Η Αλήθεια, Εκδοτικός Οίκος Λιβάνη, 2013

Ιάκωβος Π. Χονδροματίδης, Η μαύρη σκιά στην Ελλάδα: Εθνικοσοσιαλιστικές και φασιστικές οργανώσεις στην Ελλάδα του Μεσοπολέμου και της Κατοχής (1941-1944), Περισκόπιο. 2001

Collective, ed, Jochen Böhler & Robert Gerwarth, The Waffen-SS: A European History, Oxford University Press, 2017

Δημήτρης Ψαρράς, Η Χρυσή Αυγή Μπροστά στη Δικαιοσύνη, Ίδρυμα Ρόζα Λούξεμπουργκ, 2014

XYZContagion, 9+1 Σκηνές Από την Ιστορία της Ελληνικής Ακροδεξιάς που Ρίχνουν Φώς στην Άγνωστη Χρυσή Αυγή, XYZContagion, 2014

Κωστής Παπαϊωάννου, Ας Μιλήσουμε Καθαρά για την Ακροδεξιά, Ελληνική ένωση για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου και του Πολίτη/Friedrich Ebert Stiflung, 2014

Δημήτρης Κουσουρής, Δίκες των Δωσιλόγων, 1944-1949: Δικαιοσύνη, Συνέχεια του Κράτους και Εθνική Μνήμη (μετ. Αγγελική Τσέλιου), Εκδόσεις Πόλις, 2014

Δημήτρης Ψαρράς, Το Κρυφό Χέρι του Καρατζαφέρη: Η Τηλεοπτική Αναγέννηση της Ελληνικής Ακροδεξιάς, Εκδόσεις Αλεξάνδρεια, 2010

Σπύρος Λιναρδάτος, 4^η Αυγούστου, Θεμέλιο, 1988

Σπύρος Λιναρδάτος, Πως Φτάσαμε στην 4^η Αυγούστου, 1988

Σταύρου Ζορμπαλά, Ο Νεοφασισμός στην Ελλάδα 1967-1974, Εκδόσεις Σύγχρονη Εποχή, 1978

Τάσος Κωστόπουλος, Η Αυτολογοκριμένη Μνήμη, Τα Τάγματα Ασφαλείας και η Μεταπολεμική Εθνικοφροσύνη, Εκδόσεις Φιλίστωρ, 2005

Στράτος Ν. Δορδανάς, Έλληνες Εναντίον Ελλήνων: Ο Κόσμος των Ταγμάτων Ασφαλείας στην Κατοχική Θεσσαλονίκη 1941-1944, Εκδόσεις Επίκεντρο, 2006

Νίκου Κ. Καρκάνη, Οι Δοσίλογοι της Κατοχής, Εκδόσεις Σύγχρονη Εποχή, 1982

Γιώργου Μουστάκη, Η Γέννηση του Χριστιανοφασισμού στην Ελλάδα, Εκδόσεις Κάκτος, 1983

Γιώργης Θ. Κρεμμυδάς, Οι Άνθρωποι της Χούντας μετά τη Δικτατορία, Εξάντας, 1984

Χάρης Κουσουμβρής, Γκρεμίζοντας το Μύθο της Χρυσής Αυγής, Έρεβος, 2004

Αλέξανδρος Κουτούζος, ΕΣΕΣΙ, Που Πήγαν Εκείνα τα Παιδιά…, Νέα Θέσις, 1989

Αριστοτέλης Καλέντζης, Δημοκρατία ’80 Κάτεργο…!, Εκδόσεις Αμηνθύς, 1980

Ερευνητικές Εργασίες-Διδακτορικά

Αθανάσιος Θεοφιλόπουλος, Η Άκρα Δεξιά στην Ελλάδα 1974-2009, εισήγηση του 3^ο Τακτικό Συνέδριο Ελληνικής Κοινωνιολογικής Εταιρείας

Αθανάσιος Θεοφιλόπουλος, Κοινωνικός Αποκλεισμός στην Ελλάδα: Η Περίπτωση των Οργανώσεων και των Κομμάτων της Άκρας Δεξιάς 1975-2007, Πάντειο Πανεπιστήμιο Κοινωνικών & Πολιτικών Επιστημών, 2008

Βασίλειος Καλόγηρος, Ο Εμφύλιος Πόλεμος στον Νομό Τρικάλων: Από την Απελευθέρωση ως το Τέλος του 1949, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, 2017

Βασιλική Σεχίδου, Η Ελληνική Άκρα Δεξιά (1974-1992) στο Πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ακροδεξιάς, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, 2019

Αθανάσιος Δ. Γκανούλης, Ακροδεξιές Οργανώσεις και Παρακράτος στην Μεταπολεμική Ελλάδα 1949-1967, Πανεπιστήμιο Μακεδονίας, 2016

Στάθης Τσίρας, Η Νέα Άκρα Δεξιά στην Ελλάδα: Οργανωτική Εξέλιξη, Εκλογική Επιρροή και Πολιτικός Λόγος του Λαϊκού Ορθόδοξου Συναγερμού. Πανεπιστήμιο Μακεδονίας, 2011

Εφημερίδες

Τάσος Κωστόπουλος, Η Εφημερίδα των Συντακτών, Το Φάντασμα της Ιστορίας, «Ολίγον» Δωσίλογος; https://www.efsyn.gr/themata/fantasma-tis-istorias/143950_oligon-dosilogos

Βασιλική Λάζου, Η Εφημερίδα των Συντακτών, Το Φάντασμα της Ιστορίας, Η «συμμοριοποίηση» του Κράτους https://www.efsyn.gr/themata/fantasma-tis-istorias/92811_i-symmoriopoiisi-toy-kratoys

Κώστας Κατσούδας, Η Εφημερίδα των Συντακτών, Το Φάντασμα της Ιστορίας, Η Έμφυλη Λευκή Τρομοκρατία https://www.efsyn.gr/themata/fantasma-tis-istorias/61124_i-emfyli-leyki-tromokratia

«Αλλάξτε μυαλά, γιατί θα σας λιώσουμε σαν σκουλήκια», Ιός της Ελευθεροτυπίας http://www.iospress.gr/extra/xrisavgi-1.htm

Περίανδρος για επίθεση σε Κουσουρή: “Με διέταξε ο Μιχαλολιάκος, μαζί μου ο Παναγιώταρος” JailGoldenDawn https://jailgoldendawn.com/2014/11/02/περίανδρος-για-επίθεση-σε-κουσουρή-με/

Βασίλης Νέδος Αστυνομικοί έκαναν «στραβά μάτια» για τον «Περίανδρο» Το Βήμα https://www.tovima.gr/2008/11/24/archive/astynomikoi-ekanan-straba-matia-gia-ton-periandro/

Τα κάτω άκρα της αστυνομίας Ιός της Ελευθεροτυπίας http://www.iospress.gr/ios1998/ios19980927a.htm

Πάγος στον «Αριο» φαλαγγάρχη, Ιός της Ελευθεροτυπίας http://www.iospress.gr/mikro2009/mikro20090321.htm

Ο Περίενδρος που έγινε Αντωνάκης, Ιός της Ελευεροτυπίας http://www.iospress.gr/ios2006/ios20061008.htm

Το δημογραφικό Απαρτχάιντ του 2000, Ιός της Ελευθεροτυπίας http://www.iospress.gr/ios2000/ios20000102a.htm

Δώρα Αντωνίου, Απόστολος Λακάσας, Νίκος Μπαρδούνιας, Σπύρος Καραλής, Θανάσης Τσιγγάνα, «Σφαίρες στη συνείδηση της κοινωνίας» Καθημερινή 23.10.1999

Το παραμύθι του «τρελού» και ο «Χρυσαυγίτης», Ριζοσπάστης https://www.rizospastis.gr/story.do?id=667315

Η «Γαλάζια Στρατιά» αυτοαποκαλύπτεται, Ριζοσπάστης https://www.rizospastis.gr/story.do?id=2599975

Ιός – Ναζί με στολή φιλάθλου (άρθρο για τη ‘Γαλάζια Στρατιά’ της Χρυσής Αυγής στην Ελευθεροτυπία 2001-12-01), XYZContagion https://xyzcontagion.wordpress.com/2001/12/01/ios-nazi-me-stoli-filathlou-2001-12-01/

Η ελληνική ακροδεξιά τρομοκρατία: Μια ιστορία 40 χρόνων in.gr https://www.in.gr/2018/05/09/greece/elliniki-akrodeksia-tromokratia-mia-istoria-40-xronon/

Χρειαζόμαστε νέα Πολιτεία και νέο Σύνταγμα, Καθημερινή https://www.kathimerini.gr/politics/410217/chreiazomaste-nea-politeia-kai-neo-syntagma/

Θωμάς Βάτσης, Χριστόδουλος με φωνή … Καρατζαφέρη, Ελευθεροτυπία 25.10.2002 https://web.archive.org/web/20070929111619/http://www.enet.gr/online/online_text/c=112,dt=25.10.2002,id=2982624

Λουκάς Σταμέλος, Η Ιδεολογική Ηγεμονία του Φασισμού, OmniaTV https://omniatv.com/853437937

Γιώργος Πετρόπουλος, Δίκτυο 21: Οι εθνικιστές που ήθελαν να αντιγράψουν τη Φιλική Εταιρεία, Τα Νέα https://www.tanea.gr/2014/04/11/politics/diktyo-21-oi-ethnikistes-poy-ithelan-na-antigrapsoyn-ti-filiki-etaireia/

Τα δύο πρόσωπα του Φαήλου Κρανιδιώτη, ΒΗΜagazino https://www.tovima.gr/2013/03/21/vimagazino/ta-dyo-proswpa-toy-failoy-kranidiwti/

Χορεύοντας με τη σκληρή ακροδεξιά…, Καθημερινή https://www.kathimerini.gr/politics/301371/choreyontas-me-ti-skliri-akrodexia/

Ο γνωστός-άγνωστος κ. Βορίδης, Ο Ιός της Ελευθεροτυπίας http://www.iospress.gr/mikro2002/mikro20021005.htm

“Ο Καιάδας του πάταγε το κεφάλι σα σκουλήκι” (ηχητικό), JailGoldenDawn https://jailgoldendawn.com/2014/09/21/ο-καιάδας-του-πάταγε-το-κεφάλι-σα-σκου/

Το ντοκουμέντο της επιδρομής, Ιός της Ελευθεροτυπίας http://www.iospress.gr/mikro1998/mikro19981219.htm

Εκδοχές της θεσσαλικής εθνικοφροσύνης, Ιός της Ελευθεροτυπίας http://www.iospress.gr/mikro2001/mikro20010721.htm

Εκεί που χάνονται τα αγάλματα, Ιός της Ελευθεροτυπίας http://www.iospress.gr/ios2000/ios20001126a.htm

Η ναζιστική τρομοκρατική οργάνωση Combat 18 Hellas διαφημίζει ανενόχλητη τα εγκλήματά της, όπως εμπρησμούς και βεβηλώσεις νεκροταφείων, συχνά σε συνεργασία με τους ΑΜΕ (Ανένταχτοι Μαιάνδριοι Εθνικιστές), XYZ Contagion https://xyzcontagion.wordpress.com/2015/10/22/combat-18-anentaxtoi-mpogiatzides/

Όταν ο δικηγόρος της «Combat 18» μιλούσε για το δημοψήφισμα στην τηλεόραση, tvxs.gr https://tvxs.gr/news/ellada/otan-o-dikigoros-tis-combat-18-miloyse-gia-dimopsifisma-stin-tileorasi

Απέλλα, HRD, Χρυσή Αυγή: Οι Εξτρεμιστές του Συντάγματος, Vice https://www.vice.com/el/article/3kgzvb/apella-hrd-xrysh-aygh-oi-e3tremistes-tou-syntagmatos

Η δομή της Combat 18: Ποιοι οι ρόλοι – Τι είπαν στις απολογίες τους οι συλληφθέντες, Documento https://www.documentonews.gr/article/h-domh-ths-combat-18-poioi-oi-roloi-ti-eipan-stis-apologies-toys-oi-syllhfthentes

Οι σχέσεις με την Εκκλησία: «Ο λεβέντης μητροπολίτης Κονίτσης Ανδρέας, που πλήρωνε το γραφείο μας», Τα Νεα https://www.tanea.gr/2013/12/13/greece/oi-sxeseis-me-tin-ekklisia-o-lebentis-mitropolitis-konitsis-andreas-poy-plirwne-to-grafeio-mas/

Ο Μιχαλολιάκος «καρφώνει» τον Σεραφείμ – Ποιος έλεγε ότι «η Χρυσή Αυγή είναι η ελπίδα του Έθνους»; (Photo), Το Ποντίκι http://www.topontiki.gr/article/298492/o-mihaloliakos-karfonei-ton-serafeim-poios-elege-oti-i-hrysi-aygi-einai-i-elpida-toy

Ο ρατσισμός και οι υψηλοί προστάτες, Ιός της Ελευθεροτυπίας http://www.iospress.gr/ios1998/ios19980719b.htm

Υβόννη Κλάπα Αμβρόσιος: Έργα και ημέρες του ποιμένα που μισούσε, in.gr https://www.in.gr/2019/08/18/greece/amvrosios-erga-kai-imeres-tou-poimena-pou-misouse/

Ο Αμβρόσιος «ευλογεί» τη Χρυσή Αυγή, tvxs.gr https://tvxs.gr/news/ellada/o-ambrosios-eylogei-ti-xrysi-aygi

Γιώργος Καρέλιας Η περίεργη »ευαισθησία» του Ανδρέα Λοβέρδου για τη δίκη της Χρυσής Αυγής, κόντρα και στο κόμμα του…, news247 https://www.news247.gr/gnomes/giwrgos-karelias/i-periergi-eyaisthisia-toy-andrea-loverdoy-gia-ti-diki-tis-chrysis-aygis-kontra-kai-sto-komma-toy.9009562.html

Ανδρέας Λοβέρδος: «Η Χρυσή Αυγή είναι αυθεντικό κίνημα», Το Βήμα https://www.tovima.gr/2013/02/14/politics/andreas-loberdos-i-xrysi-aygi-einai-aythentiko-kinima/

Το θέμα της ελληνικής εμπλοκής στη Σρεμπρένιτσα στα μεγάλα ΜΜΕ (και όχι μόνο), XYZ Contagion https://xyzcontagion.wordpress.com/srebrenica-sta-mme/

Ολη η αλήθεια για τη Σρεμπρένιτσα: Οι οκτώ συν μία αποδείξεις για το προσχεδιασμένο της οργανωμένης σφαγής, XYZ Contagion https://xyzcontagion.wordpress.com/2016/03/25/eight-plus-one-proof-srebrenica-organized/

Οι ελληνικοί μύθοι για την γιουγκοσλαβική τραγωδία 1991-1995 και οι αλήθειες που δεν ακούστηκαν ποτέ στα ελληνικά ΜΜΕ, XYZ Contagion https://xyzcontagion.wordpress.com/yugoslavia-the-whole-truth/

Γιάννης Μπασκάκης, Συντονιστής του «Πατριωτικού Μετώπου» ο δεύτερος κατηγορούμενος, Εφημερίδα των Συντακτών https://www.efsyn.gr/ellada/dikaiosyni/165984_syntonistis-toy-patriotikoy-metopoy-o-deyteros-katigoroymenos

Πέταξαν παπούτσι στον Παπανδρέου, zougla.gr https://www.zougla.gr/parapolitiki/article/petaksan-papoutsi-ston-papandreou

Αχ. Χεκίμογλου, Nεοπαγές κόμμα Πώς φθάσαμε στο Πατριωτικό Μέτωπο, Το Βήμα https://www.tovima.gr/2010/09/14/politics/b-neopages-komma-b-br-pws-fthasame-sto-patriwtiko-metwpo/

Κώστας Ζαφειρόπουλος, Σύντροφοι συμπάσχουν, φασίστες προκαλούν, Εφημερίδα των Συντακτών https://www.efsyn.gr/ellada/koinonia/165868_syntrofoi-sympashoyn-fasistes-prokaloyn

Σταυρόπουλος Λάμπρος, «Γκεμπελίσκοι» και «παρακράτος» βάζουν φωτιά στη «Σπίθα», Το Βήμα https://www.tovima.gr/2011/07/02/politics/gkempeliskoi-kai-parakratos-bazoyn-fwtia-sti-spitha/

Η Νέμεσις του κ. Κυδωνιάτη, Ιός της Ελευθεροτυπίας http://www.iospress.gr/ios2008/ios20080504.htm

Μαρτσέλο Κατανέλι, Φασισμός, νεοφασισμός, μεταφασισμός, Αυγή https://www.avgi.gr/politiki/301761_fasismos-neofasismos-metafasismos

14/09/2016: Ρατσιστικό συνομωσιολογικό άρθρο Δ. Καζάκη με κάλεσμα σε “ξεσηκωμό”, Παρατηρητήριο Ρατσιστικών Εγκλημάτων https://racistcrimeswatch.wordpress.com/2016/09/14/1-133/

Τάσος Κωστόπουλος, Εφημερίδα των Συντακτών, Το Φάντασμα της Ιστορίας, Μια βραδιά στο Κάραβελ https://www.efsyn.gr/themata/fantasma-tis-istorias/109214_mia-bradia-sto-karabel

Η Σπίθα του Μίκη θα κάψει τους Ανθέλληνες, Ροϊδη και Λασκαράτου Εμμονές https://roides.wordpress.com/2011/03/04/4mar11/

Δημήτρης Ψαρράς Σπίθα, Τιμή, Χρυσή Αυγή; Iospress.gr http://iospress.gr/texts_2011/20110130.htm

Ιστορική ομιλία του Μίκη Θεοδωράκη: «Δεν θα δώσουμε ποτέ το όνομα Μακεδονία» -Ζήτησε δημοψήφισμα, iefimerida https://www.iefimerida.gr/news/393935/istoriki-omilia-toy-miki-theodoraki-den-tha-dosoyme-pote-onoma-makedonia-zitise

Δημήτρης Ψαράς, Εις το όνομα του πατρός, Εφημερίδα των Συντακτών https://www.efsyn.gr/politiki/prosopiki-ypothesi/232241_eis-onoma-toy-patros

Στέφανος Κασιμάτης, Η ευκαιρία της Χρυσής Αυγής για τη δημοκρατία, Καθημερινή https://www.kathimerini.gr/opinion/731901/i-eykairia-tis-chrysis-aygis-gia-ti-dimokratia/

Λουκά Μαρία, Η Ακροδεξιά της εξέδρας, BHMAgazino https://www.tovima.gr/2013/07/09/vimagazino/i-akrodeksia-tis-eksedras/

Γιάννης Σουλιώτης, Απόρρητη έκθεση της ΕΛ.ΑΣ. για την Ακροδεξιά, Καθημερινή https://www.kathimerini.gr/politics/561112459/i-aporriti-ekthesi-gia-tin-akrodexia/