Συνέντευξη: Αντώνης Ζήβας

Photos: Olga Zykova, Roman Belorutsky

Ξεκινώντας, θα ήθελα να μας δώσεις μερικές πληροφορίες για το συγκρότημά σου τους Evrydika BA2O37, πότε ξεκινήσατε; ποια είναι τα άλλα μέλη, τι σημαίνει το όνομά σας και αν υπάρχει κάποια ιστορία πίσω από αυτό;

Οι Evrydika BA2O37 ξεκίνησαν το 2015 και διήρκεσε μόνο για ένα χρόνο. Ένας καλός μου φίλος, ο Νικίτα, μουσικός και καλλιτέχνης τατουάζ ήθελε να κάνει ένα πρότζεκτ και με παρακάλεσε να γράψω τους στίχους. Τον ρώτησα μήπως μαζί με τους στίχους ήθελε και τη… φωνή μου και μου απάντησε θετικά. Το τρίτο μέλος ήταν ένας φίλος, ο Σεργκεϊ, επίσης μουσικός και καλλιτέχνης τατουάζ. Δώσαμε μια συναυλία, ηχογραφήσαμε μια κασέτα και διαλυθήκαμε. Δύο χρόνια αργότερα αποφασίσαμε να συνεχίσουμε το πρότζεκτ μαζί με τον Νικίτα αλλά αποφασίσαμε να το κάνουμε χωρίς τον Σεργκεϊ, αλλάξαμε το ύφος από minimal synth / industrial προς πιο ebm ήχο, αλλάξαμε και το όνομα σε EVA2O37. Όπως καταλαβαίνεις, δανείστηκα το αρχικό μας όνομα από την ταινία του Νίκου Νικολαΐδη η οποία κατά τη γνώμη μου περιγράφει κάτι σαν προσωπική κόλαση. Ήθελα να τοποθετήσω αυτή την αίσθηση στον πυρήνα της δουλειάς μας.

Κατά καιρούς παρακολουθώ διάφορα βίντεο που ανεβάζετε από δικά σας λάιβ. Πώς εισπράττετε την ανταπόκριση του κοινού; Παίζετε συχνά;

Πρώτα-πρώτα θα σου πω ότι εξαρχής αποφασίσαμε να μην ασχοληθούμε με τη διαδικασία των social media (εκτός από το bandcamp), της καλλιτεχνικής προώθησης κλπ. και αποκτήσαμε ψευδώνυμα. Δεν πρόκειται για ένα ανώνυμο πρότζεκτ, αλλά προτιμάμε να μη χρησιμοποιούμε τα πραγματικά μας ονόματα. Ας μιλά μουσική για λογαριασμό μας. Παίζουμε πολύ σπάνια και προτιμάμε ενδιαφέρουσες ευκαιρίες. Π.χ. έχουμε παίξει σε ένα βιβλιοπωλείο όπου πολλές φορές έχω δώσει διαλέξεις για την ελληνική (κι όχι μόνο) ποίηση, ενώ μια άλλη φορά παίξαμε στην έκθεση μιας καλλιτεχνικής ομάδας στην οποία άνηκα. Δεν έχουμε μεγάλο ακροατήριο, αλλά σίγουρα περισσότερους και μεγαλύτερο ενδιαφέρον σε σύγκριση με τις προηγούμενες μπάντες μου. Ούτε που ξέρω πώς ενημερώνονται για τις συναυλίες μας! Οφείλω ωστόσο να σου πω ότι δεν πρόκειται για ποζεριά, οι EVA2O37 είναι περισσότερο ένας χώρος για μένα και τον Νικίτα προκειμένου να κάνουμε μουσική και εκδηλώσεις. Στην καθημερινή μας ζωή εγώ είμαι ποιητής και ο Νικίτα είναι καλλιτέχνης. Αυτές τις μέρες με βοηθάει με το εξώφυλλο του νέου μου βιβλίου και κάνει στο στήθος μου ένα τατουάζ με το πεθαμένο περιστέρι της ειρήνης — η εσωτερική μου απάντηση στην καταστροφή που γίνεται τώρα στην Ουκρανία. Οι EVA2O37 είναι μια καλλιτεχνική συνάντηση, δεν είναι δουλειά ή η καθημερινή μας απασχόληση. Θα έλεγα ότι γεννιέται και πεθαίνει με κάθε συναυλία μας.

Σε σχέση με αρκετά άλλα συγκροτήματα έχετε μια πλούσια δισκογραφία και όπως διαπιστώνω έχετε κυκλοφορήσει δουλειές σας σε διαφορετικά label. Θα ήθελες να μας πεις κάτι για αυτά και με τι καθεστώς λειτουργούν; Εννοώ, είναι ανεξάρτητες δισκογραφικές εταιρίες; Υπάρχει το DIY στοιχείο σε αυτές;

Η « πλούσια δισκογραφία» μας είναι στην ουσία μόνο μια κασέτα που κάναμε μόνοι μας και επανεκδόθηκε από τη ρωσική Sierpien records σε CD, και από την ελληνική Ειρκτή σε βινύλιο και από ένα γερμανικό label, το οποίο δεν θέλω να αναφέρω, σε κασέτα. Έχω παίξει όμως και σε άλλα συγκροτήματα. Π.χ. από 2012 έως 2014 έπαιξα μπάσο στους Salome’s Dance, μια dark punk μπάντα που κυκλοφόρησε τη δουλειά της στην Γαλλία από την Infrastition, ένα εξαιρετικό label.

Παίζετε ένα καταπληκτικό ηλεκτρονικό post-punk με αρκετά noise στοιχεία. Πως επιλέξατε το συγκεκριμένο είδος; Επίσης τι εξοπλισμό και όργανα χρησιμοποιείτε;

Εγώ χρησιμοποιώ αλυσίδα, φύλλο τιτανίου και μια πινακίδα μου βρήκα στον δρόμο. Ο Νικίτα παίζει Akai mpc 1000, Arturia Minibrute, Korg Volca FM και Analog Delay. Δεν μπορώ να σου απαντήσω για τις ρίζες του ήχου μας. Εν μέρει προκύπτει από τις επιρροές μας, αλλά ως μουσικός έχω κουραστεί λιγάκι από κιθάρες κλπ. Νομίζω ότι η ηλεκτρονική μουσική επιτρέπει περισσότερη ελευθερίας για κάποια εκτελεστική/ποιητική πλευρά, ένα παραστατικό στοιχείο.

Έχετε μελοποιήσει, αν δεν απατώμαι, κάποια ποιήματα Ελλήνων ποιητών, όπως για παράδειγμα το ποίημα του Σαχτούρη «Ο Στρατιώτης-Ποιητής». Με δεδομένη την αγάπη που έχεις προσωπικά για τη ποίηση, πώς επέλεξες να τραγουδάς αυτά τα ποιήματα στην ελληνική γλώσσα; Μια γλώσσα δύσκολη και όχι τόσο κατανοητή σε σχέση με την αγγλική ή τη ρωσική που είναι η μητρική σας. Πώς ανταποκρίνεται το κοινό σε αυτά τα κομμάτια;

Έχεις δίκιο, έχω διασκευάσει τον «Στρατιώτη-Ποιητή» του Σαχτούρη με τους Evrydika BA2O37, τη «Μητέρα», επίσης του Σαχτούρη, με τους Terra Somnambula ενός φίλου μου και τη διασκευή του «Γενιά του Χάους» από τους Γενιά του Χάους σε μια προηγούμενη μου μπάντα, την Kultura Rany. Δε νομίζω ότι υπάρχει κάποια «εύκολη» γλώσσα, αλλά για τους Ρώσους τα ελληνικά μάλλον δεν είναι τόσο δύσκολα αφού λίγο πολύ βασίζονται στην ίδια λογική (δεν μιλάω, βέβαια, για τα αρχαία ελληνικά!) Αλλά βεβαίως το κοινό δεν το καταλαβαίνει από τα τραγούδια, αλλά εδώ το πάθος, το αίσθημα στην φωνή μου, παίζουν έναν ιδιαίτερο ρόλο. Και αυτές τις μέρες, όταν παίζουμε το «Στρατιώτης-Ποιητής», το τραγουδώ στα ελληνικά αλλά τελειώνω με την ρωσική μετάφραση που έχω κάνει. Αυτό το ποίημα είναι πολύ σημαντικό και θέλω να το καταλαβαίνει το κοινό μας. «Δεν έχω γράψει ποιήματα, μόνο σταυρούς σε μνήματα καρφώνω». Τον τελευταίο καιρό δεν μπορώ να γράψω ποίηση, το ίδιο και πολλοί από εμάς τους ποιητές με όσα συμβαίνουν. Έχουμε χάσει τη γλώσσα.

Κατάγεσαι από την Αγία Πετρούπολη, μια μεγάλη και ιστορική πόλη με πλούσια πολιτιστική παράδοση από τα μέσα του 19ου αιώνα. Όσο αφορά την underground rock n roll σκηνή τι γίνεται γενικότερα στη πόλη σου; Υπάρχουν μέρη για συναυλίες, συγκροτήματα και κοινό που τα ακολουθεί;

Μου φαίνεται ότι αυτές τις μέρες καταλαβαίνω καλύτερα την ιστορία της Ελλάδας. Την μεταπολεμική δεκαετία του 1950, την εποχή της δικτατορίας και ειδικά την Κύπρο το 1973. Εγώ, όπως και πολλοί μου φίλοι, αισθανόμαστε ενοχή επειδή δεν μπορούμε να παίξουμε σε συναυλίες, να πάμε σε καφετέριες χωρίς βόμβες και πυροβολισμούς. Πολλοί έφυγαν στο εξωτερικό. Όταν παίξαμε στη Μόσχα μερικές εβδομάδες νωρίτερα, μάθαμε ότι είχαν φύγει δύο μπάντες με τις οποίες είχαμε σκεφτεί να μια συναυλία. Αλλά είναι πολύ σημαντικό να συναντιόμαστε, να συζητάμε και να κάνουμε κάτι, να έχουμε κάποια νησίδα της προηγούμενης ζωής μας. Και αυτές τις μέρες ανοίγουν ξανά μέρη για συναυλίες, αίθουσες τέχνης κλπ.. Κάτι επιβιώνει μέσα σε αυτόν τον εφιάλτη. Αλλά θα σου πω ότι στην προκειμένη περίπτωση αναφέρομαι στον δικό μου κύκλο ανθρώπων. Πολλοί συνεχίζουν σαν να μην έχει συμβεί τίποτα και δυστυχώς υπάρχουν και πολλοί που υποστηρίζουν τον πόλεμο.

Με το δεδομένο ότι σε αντίθεση με τη δυτική Ευρώπη και τις ΗΠΑ ο περισσότερος κόσμος -τουλάχιστον στην Ελλάδα- δεν γνωρίζει σχεδόν τίποτα για τα συγκροτήματα της Ρωσίας, όχι μόνο του post-punk, αλλά και γενικότερα. Ποια είναι η underground rock and roll πραγματικότητα της σημερινής Ρωσίας; Τι γίνεται σε επίπεδο δισκογραφικών κυκλοφοριών; Υπάρχει δυναμική και κοινό που στηρίζει τη σκηνή και ποια είναι τα πιο δημοφιλή είδη της rock;

Δεν ξέρω πολλά για τα πιο δημοφιλή rock είδη, πολλές παλιές μπάντες συνεχίζουν, ακόμα και κάποιες καλές, όπως οι Аквариум, αλλά πολλές απογοητεύουν. Εδώ λένε ότι το rap είναι νέο punk, και σίγουρα υπάρχει αλήθεια σε αυτή τη φράση αφού το rock γίνεται όλο και πιο συντηρητικό. Όσον αφορά την πιο underground σκηνή στη Ρωσία, σας παραπέμπω στο label Sierpien Records που κάνει τεράστια δουλειά εκδίδοντας αυτά που συμβαίνουν στη Ρωσία στον χώρο του post-punk, minimal wave κλπ. Δεν ξέρω όμως τι θα συμβεί τώρα. Όπως ξέρεις, δεν μπορούμε ούτε να στείλουμε χρήματα στο εξωτερικό ούτε να πάρουμε και κάθε μέρα η χώρα μας φτωχαίνει περισσότερο. Στην προηγούμενη πραγματικότητα υπήρχε μεγάλο ενδιαφέρον από το εξωτερικό για κυκλοφορίες ρωσικών συγκροτημάτων. Τώρα όμως φαίνεται ότι επιστρέφουμε στη Σοβιετική Ένωση.

Προανέφερα τους Аквариум. Ο τραγουδιστής τους, ο Μπορίς Γκρεμπενσικόφ, έχει περιγράψει τη γενιά του σαν τη «γενιά των οδοκαθαριστών και των φυλάκων». Στην ΕΣΣΔ ήταν παράνομο να μην έχεις δουλειά και οι μουσικοί, οι καλλιτέχνες κλπ. εργάζονταν ως οδοκαθαριστές, φύλακες σε εργοστάσια. Με άλλα λόγια, επέλεγαν δουλειές που τους άφηναν χρόνο για να αφιερώνονται στην τέχνη τους. Επίσης, πολλές συναυλίες ήταν παράνομες και για αυτό υπήρχε το φαινόμενο «κβαρτίρνικ», συναυλίες στο σπίτι, όπου οι μουσικοί έπαιζαν τα τραγούδια τους με μια κιθάρα. Εκείνη την εποχή όλα ήταν rock, δεν υπήρχε μεγάλη διαφορά για το ευρύτερο κοινό ανάμεσα σε new wave, punk, blues rock κλπ., περισσότερη σημασία είχαν οι στίχοι τους. Βήμα-βήμα το «ρωσικό rock» βγήκε από το υπόγειο και στα 90’s πολλοί ξεπουλήθηκαν υποστηρίζοντας την κυβέρνηση. Πιστεύω ότι εν μέρει φοβόντουσαν μια επιστροφή των κομμουνιστών, αλλά έπαιζαν και πάρα πολλά χρήματα.

 

«Επιστρέφοντας σε ανήσυχες σκέψεις, το λιγότερο που μπορώ να κάνω είναι να μην μείνω σιωπηλός. Πληγωμένος και ντροπιασμένος. Μισώ αυτή την κυβέρνηση για τις ενέργειές της και που με έκανε να περιφρονώ τη χώρα στην οποία έζησα σχεδόν όλη μου τη ζωή και σχεδίαζα να συνεχίσω να ζω και να κάνω πράγματα στα οποία πιστεύω ότι είναι ενάντια στην ιδεολογία αυτής της κυβέρνησης. Μια ιδεολογία με επίκεντρο την άγνοια, το μίσος και την επιθετικότητα. Πραγματικά έμαθαν να μισούν. Να μισώ τον εαυτό μου. Τώρα δεν ξέρω τίποτα. Δεν ξέρω τι να πω, πώς να κοιτάξω τους φίλους από την Ουκρανία στα μάτια. Απλά θέλω να καταρρεύσω μέσα από το έδαφος. Δυο σκέψεις τριγυρίζουν στο μυαλό μου: "Δεν είμαι υπεύθυνος για αυτό" και "Είμαι υπεύθυνος για αυτό. "Μεταφορά. Μέχρι να σε συνθλίψει... » (Πάβελ Ζαρούτσκι)

 

Η σημερινή underground ρωσική σκηνή συνδέεται με το DIY όπως το γνωρίζουμε στη Δύση; Για να γίνω πιο κατανοητός: Στην Ελλάδα η σκηνή του punk, για παράδειγμα, είχε μια σαφή και καθαρή ιδεολογική θέση τόσο στιχουργικά όσο και έμπρακτα με τις αναρχικές ιδέες και τις καταλήψεις. Υπάρχει κάτι αντίστοιχο στη σημερινή Ρωσία;

Σίγουρα υπάρχει. Αλλά η μεγάλη διαφορά μεταξύ Ελλάδας και Ρωσίας είναι ότι ενώ οι Έλληνες προτιμούν το δρόμο, εμείς προτιμούμε το messenger και τα σπίτια μας. Νομίζω ότι εκτός από την κλιματική εξήγηση, υπάρχει και μια ιστορική όσον αφορά την πολιτική/πολιτιστική δράση. Στην δεκαετία του 1990 η κυβέρνηση πρόδωσε τον λαό που την υποστήριζε. Για παράδειγμα, η μητέρα μου παρέμεινε «απολιτική» από τα 90s έως τα τελευταία χρόνια – τόσο μεγάλη ήταν η απογοήτευση και η απόγνωσή της. Ήταν χίπισσα στα 80s και γνώρισε προσωπικά πολλούς μουσικούς που αργότερα έγιναν μεγάλοι. Μάλιστα πολλές φορές κατέληξε στο αστυνομικό τμήμα. Μιλάω για τη μητέρα μου αφού εν μέρει αντικατοπτρίζει αυτό που αισθάνονταν πολλοί στην χώρα μας. Και αυτή η απολιτική στάση έγινε η βάση για το καθεστώς του Πούτιν. Μπορεί να φαίνεται ότι τώρα απαντώ σε άλλη ερώτηση, αλλά όχι. Η αντίσταση στα 80s και η φτώχεια και η απόγνωση στα 90s ήταν τα πράγματα που ένωσαν τον κόσμο, αλλά μετά δεν ακολούθησε τίποτα. Κάποια χρήματα, κάποια ψευδαίσθηση ασφάλειας μας έκαναν εγωιστές και τώρα πληρώνουμε το τίμημα. Για αυτό το αναρχικό κίνημα στη Ρωσία δεν μπορεί ακόμα να είναι μεγάλο, γι' αυτό υπάρχουν πολλές τάσεις φυγής από την πραγματικότητα. Όπως σου έχω πει στην αρχή του σκεπτικού μου, σίγουρα υπάρχει anarcho-punk στη Ρωσία, όπως υπάρχουν εξαιρετικοί δημιουργοί του. Το κάνουν όμως σε συγκεκριμένα κλαμπ, είναι μια κλειστή κοινωνία. Την πρώτη μου φορά στην Αθήνα έπαθα μεγάλο σοκ διαπιστώνοντας ότι στο κέντρο της πόλης υπήρχε τόση αριστερά. Δε μπορούσα να καταλάβω πώς αυτό ήταν δυνατό, ή ότι γίνονταν συναυλίες στους δρόμους και στις πλατείες, με τους μπάτσους να αντιμετωπίζουν σθεναρή αντίσταση σε περίπτωση επέμβασης. Εννοείται ότι βλέπω πως υπάρχουν πολλά προβλήματα στην Ελλάδα, αλλά στη Ρωσία μάλλον αισθανόμαστε περισσότερο φόβο. Θα σου πω η επιστροφή της Νέας Δημοκρατίας μου φάνηκε, ας πούμε, λιγάκι παράξενη, αλλά στη Ρωσία δεν έχουμε το θάρρος καν να προσπαθήσουμε κάποια αλλαγή εξαιτίας του φόβου απέναντι στον μύθο του 1990. Για αυτό ακριβώς το underground μας είναι περισσότερο instagram παρά punk.

Μιας και ανάφερα το αναρχικό κίνημα -δεν ξέρω βέβαια ποια είναι η σχέση σου με αυτό- θα ήθελες να μας δώσεις μια εικόνα της Ρωσίας σε σχέση με αυτό; Γνωρίζω, για παράδειγμα, τη μεγάλη καταστολή του ρωσικού κράτους απέναντι σε «ενοχλητικές» φωνές, όπως η υπόθεση των Pussy Riot που πήρε διεθνείς διαστάσεις. Πώς αντιμετωπίζει όλα αυτά ο ρωσικός λαός;

Εννοείται ότι είμαι αναρχικός, αλλά περισσότερο με την καστοριαδική έννοια της αυτονομίας. Εξάλλου, ας μην ξεχνάμε ότι ο Μπακούνιν και ο Κροπότκιν ήταν Ρώσοι. Πάνω από όλα όμως είμαι ποιητής και καλλιτέχνης και από εδώ αρχίζει το πρόβλημα. Εννοώ ότι το αναρχικό κίνημα αναγνωρίζει τον ακτιβισμό και τις δηλώσεις, αλλά αναγνωρίζει την τέχνη σε πολύ μικρότερο επίπεδο. Για εμένα όμως όλα παίζουν ρόλο. Όπως είπε ο Κροπότκιν, η επανάσταση ξεκινάει από τα κάτω. Για εμένα αυτό σημαίνει ότι δεν πρέπει να υπάρχει κάποιος «από πάνω» για να εγκρίνει αυτό που κάνουμε. Ήθελα να κάνω ένα post-punk φανζίν και το έκανα. Ήθελα να παίξω μουσική και άρχισα να παίζω. Ήθελα να υπάρχουν μεταφράσεις Ελλήνων ποιητών που αγαπώ και τους μετέφρασα κι εξέδωσα τα βιβλία τους. Αυτή η αίσθηση ότι «είμαι ικανός να κάνω αυτό που θέλω να υπάρχει» είναι στην ουσία επίσης μια αναρχική δράση όπως εγώ ορίζω την αναρχία. Κάποιοι μπορεί να θεωρήσουν μια τέτοια προσέγγιση ως παιχνίδια αστών. Εγώ δε συμφωνώ. Όσον αφορά τις Pussy Riot, τις παρακολουθούσα σχεδόν από την αρχή. Και αν θυμάμαι καλά, τις πρώτες βδομάδες μετά την ενέργειά τους στην εκκλησίας στη Ρωσία υπήρχε απόλυτη σιγή στη Ρωσία. Τις φυλάκισαν λίγο πριν από τις εκλογές του Πούτιν όπως και κάποιους άλλους. Πολλοί στη Ρωσία σκέφτηκαν ότι μια τέτοια ενέργεια στην εκκλησία άξιζε να τιμωρηθεί αλλά όχι τόσο σκληρά. Αυτό πάντως δεν προκάλεσε έκπληξη στην κατάσταση που βρίσκεται σήμερα η χώρα μας. Η τρέλα πάντα έχει ρίζες.

Τον τελευταίο μήνα βιώνουμε έναν ακόμη πόλεμο στην Ευρώπη με την εισβολή του ρωσικού κράτους στην Ουκρανία. Είδαμε επίσης πολλούς Ρώσους, άνδρες και γυναίκες, να βγαίνουν στους δρόμους αντιδρώντας σε αυτή τη κατάσταση όπως και την καταστολή που υπέστησαν. Θέλεις να μας πεις μερικά πράγματα για το τι ακριβώς συμβαίνει σήμερα στη Ρωσία σχετικά με αυτό; Τι λέει ο ρωσικός λαός για τις αποφάσεις της ηγεσίας του κράτους; Πώς βλέπετε τον Πούτιν και πώς βιώνετε όλη αυτή τη κατάσταση; Τα ρωτώ αυτά επειδή, όπως σε όλες τις πολεμικές συγκρούσεις, η προπαγάνδα εκατέρωθεν των εμπλεκομένων έχει κυρίαρχο ρόλο. Σε εμάς, για παράδειγμα, υπάρχει το δίπολο: κακοί Ρώσοι-καλοί Ουκρανοί. Αφήνοντας απέξω τη δυτική προπαγάνδα που μας παρουσιάζει την Ουκρανία ως το θύμα ενώ τα ναζιστικά της τάγματά της δεν αναφέρονται σε τέτοιο βαθμό όσο οι Ρώσοι, οι οποίοι παρουσιάζονται ως το απόλυτο κακό, θα ήθελα να μου εξηγήσεις την πολιτική πραγματικότητα πάνω σε αυτό.

Η προπαγάνδα εδώ είναι εσωστρεφής και διεισδύει στα μυαλά των ανθρώπων. Πώς γίνεται να υποστηρίζει τον πόλεμο πάνω από το 70%; Μου φαίνεται ανεξήγητο. Λέω «πόλεμος» αλλά στη Ρωσία η λέξη αυτή είναι απαγορευμένη. Όταν γράφουμε «Όχι στον πόλεμο» κινδυνεύουμε με πρόστιμο ακόμα και να φυλακιστούμε. Γεννήθηκα στο Λένινγκραντ το 1988, η μητέρα της γιαγιάς μου επιβίωσε στην πολιορκία της πόλης, και τώρα στο πρώην Λένινγκραντ βλέπω σβάστικες και να σβήνουν τα συνθήματα που λένε «Όχι στον πόλεμο». Πώς αυτό είναι δυνατόν; Δεν ξέρω εάν Ρώσοι είναι πραγματικά κακοί. Για εμένα πάντως, αυτοί που εισβάλουν στην Ουκρανία και αυτοί που υποστηρίζουν τον κράτος σίγουρα είναι. Αλλά γενικότερα δεν είναι κακοί, μάλλον ένοχοι.

Ποια είναι η θέση της underground ρωσικής σκηνής για τον πόλεμο; Υπάρχουν φωνές που υψώνονται εναντίον του; Και πώς τις αντιμετωπίζει το ρωσικό κράτος;

Ακούγονται δυνατές φωνές, αλλά όλο και περισσότερο από το εξωτερικό. Εδώ δεν μπορεί να μιλήσει κανείς ελεύθερα εναντίον του πολέμου δίχως τον κίνδυνο να καταλήξει στην φυλακή. Απεναντίας στην Ουκρανία δημιούργησαν μια ιστοσελίδα, την theylovewar.com, με τη λίστα των Ρώσων influencers που υποστηρίζουν τον πόλεμο. Ας θυμόμαστε τα ονόματά τους.

Υπάρχουν κινήσεις αλληλεγγύης στον ουκρανικό λαό στη Ρωσία;

Στην αλήθεια έπεσα κάτω από τα γέλια με αυτήν την ερώτηση! Το κράτος έχει κλείσει όλα τα ανεξάρτητα ΜΜΕ, υπάρχει ο νόμος περί πολεμικής λογοκρισίας (που απαγορεύει επίσης την λέξη «πόλεμος»). Επομένως, ποιες κινήσεις; Υπάρχουν οι άνθρωποι που έχουν συνείδηση και κάνουν ό,τι μπορούν μέσα σε αυτή την τρέλα και τον εφιάλτη.

Γνωρίζουμε επίσης για τον ρόλο των νεοναζί στην Ουκρανία όπως και για το παρελθόν τους στον Β΄Παγκόσμιο Πόλεμο. Τι γίνεται όμως με τους Ρώσους φασίστες και ναζί; Έχει ιδιαίτερη αξία η ερώτηση μου γιατί ο ρωσικός λαός πλήρωσε τεράστιο τίμημα στον Β παγκόσμιο πόλεμο και είχε τους περισσότερους νεκρούς από κάθε άλλο κράτος, λέγεται πάνω από 25 εκατομμύρια. Πιστεύω ότι κάθε ρώσικη οικογένεια έχει κάποιον πρόγονο που σκοτώθηκε από τους ναζί. Ενώ δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η ΕΣΣΔ ήταν αυτή που ουσιαστικά νίκησε τους Γερμανούς. Πώς γίνεται να υπάρχουν σήμερα νεοναζί στη Ρωσία; Δεν υπάρχει ιστορική μνήμη;

Κατά τη γνώμη μου, ο Πούτιν έχει όλα τα στοιχεία του Χίτλερ εκτός από το ταλέντο. Αν και ο Χίτλερ ήταν από τους χειρότερους ανθρώπους του εικοστού αιώνα, είχε κάποιο ταλέντο. Ό,τι έχει ο Πούτιν το έχει κατά τύχη και ως πολιτικός δεν έχει κανένα ταλέντο. Όταν όταν βλέπω το σήμα «Ζ» της προπαγάνδας μας, το ορίζω ως νεοναζιστικό. Ωστόσο, αυτοί που υποστηρίζουν τον πόλεμο νομίζουν ότι πολεμούν με τους ναζί, αλλά υπάρχουν και αυτοί που ονειρεύονται τον «ρωσικό κόσμο» και την επιστροφή της αυτοκρατορίας. Μια «μεγάλη ιδέα» για τους Ρώσους – φαντάσου τα αποτελέσματα. Και είναι και αυτά τα ηλίθια συνθήματα της προπαγάνδας του στυλ «οι Ρώσοι δεν αρχίζουν τον πόλεμο αλλά τον τελειώνουν» και ότι «δεν εγκαταλείπουμε τους δικούς μας». Αλήθεια; Δεν αφήνουμε πτώματα στην Ουκρανία; Δεν κρύβουμε τις απώλειες μας; Θυμηθείτε τον παλιό ελληνικό «μεγαλοϊδεατισμό», τη δικτατορία και την Κύπρο το 1973. Η Ελλάδα διδάχτηκε τα μαθήματά της με αίμα και πόνο. Ποιος θέλει όμως να βλέπει τις «ιστορικές στιγμές»;

Να γυρίσουμε σε εσάς. Ποιες είναι οι σκέψεις σας για το μέλλον σαν Evrydika BA2O37 ;

Η ηχογράφηση, επιτέλους. Έχουμε οκτώ νέα τραγούδια και τρεις νέες εκδοχές παλιών μας κομματιών. Ελπίζω να καταφέρουμε να την ολοκληρώσουμε πριν την καταστροφή του κόσμου.

Κάποιες πιο προσωπικές ερωτήσεις, τώρα. Μιλάς και γράφεις άπταιστα ελληνικά κι έχεις σπουδάσει νέα ελληνική φιλοσοφία. Πως προέκυψε η σχέση σου με την Ελλάδα και τη γλώσσα της, αλλά και η επαφή που έχεις με την ελληνική post-punk σκηνή της δεκαετίας του ’80; Σε ρωτώ και για τη δική μας σκηνή, μιας και είναι σχεδόν άγνωστη εκτός ελληνικών συνόρων.

Έχω σπουδάσει νέα ελληνική φιλολογία και σχεδόν τελείωσα το διδακτορικό μου αλλά δεν έχω καμιά ιδέα τι να κάνω με αυτό. Και τι αξίζουν τα πτυχία από τα ρωσικά πανεπιστήμια. Το ενδιαφέρον μου προς την Ελληνική κουλτούρα ριζώνεται στην ποίηση και στην μουσική. Ανακάλυψα τις ρωσικές μεταφράσεις του Μίλτου Σαχτούρη και του Βασίλη Αμανατίδη, με εντυπωσίασαν και βρισκόμουν σε επαφή με τον Μάρκο από Ειρκτή όταν έκανα το φανζίν μου και κάπως έτσι ανακάλυψα τους Metro Decay, τους Χωρίς Περιδέραιο και άλλους, τους οποίους λίγα χρόνια αργότερα γνώρισα και προσωπικά. Μετά, το 2010 έδωσα συναυλία με την πρώτη μου μπάντα, τους Grotesque Sexuality, στο Drop Dead Festival στην Λιθουανία, γνώρισα την μπάντα Phoenix Catscratch, όπως και τα παιδιά από την ομάδα Deathrock Greece που μου άσκησαν μεγάλη επιρροή και με στήριξαν, κάτι που δεν θα ξεχάσω ποτέ. Επιτέλους, το 2013 ήρθα για πρώτη φορά στην Αθήνα και αγάπησα την πόλη. Όταν επέστρεψα στη Ρωσία αποφάσισα να μάθω τη γλώσσα αφού, όπως λες σωστά, η ελληνική κουλτούρα είναι κλειστή και είχα την αίσθηση ότι δεν θα καταλάβαινα τη συνέβαινε στην Ελλάδα μόνο με τα αγγλικά. Πέρασαν χρόνια, και να που τώρα μιλάμε στα ελληνικά για όλα όσα συμβαίνουν.

Όπως γράφω και στην αρχή, έχεις ασχοληθεί με τη λεγόμενη οπτική ποίηση. Ένα σχεδόν άγνωστο καλλιτεχνικό αντικείμενο. Τι ακριβώς είναι η οπτική ποίηση; Και πώς μπορεί κάποιος να ασχοληθεί με αυτή; Υπάρχουν κάποιοι κανόνες; Ή είναι μια ελεύθερη και ανοιχτή καλλιτεχνική έκφραση;

Η οπτική ποίηση είναι αρκετά ελεύθερη, αλλά αυτό που συμβαίνει είναι ότι ο λόγος αντιμετωπίζει κάτι άλλο, π.χ. την εικόνα. Για μένα η ποίηση δεν είναι μόνο οι λέξεις. Και δεν είναι μόνο οι λέξεις που μπορούν να είναι η ποίηση. Είναι μαζί η εικόνα του κειμένου, η σιγή, οι παύσεις και πολλά άλλα πράγματα. Στην Ελλάδα υπήρχε η ομάδα οπτικής ποίησης με ονόματα όπως ο Μιχαήλ Μήτρας, ο Δημοσθένης Αγραφιώτης, ο Κωστής Τριανταφύλλου, η Έρση Σωτηροπούλου κ.α. Στις αρχές του 2022 συμμετείχα με μερικούς από αυτούς σε μια ομαδική έκθεση στην Αθήνα που τώρα υπάρχει και ψηφιακά: https://thea360.com/VR/TechnohorosSea/index.htm

Επίσης έχεις μεταφράσει Έλληνες ποιητές στη ρωσικά. Ποια είναι η ανταπόκριση του κόσμου στη Ρωσία σε σχέση με αυτή;

Υπάρχει πάντα ενδιαφέρον. Αλλά θα σου πω ότι εκτός από εμένα υπάρχουν αυτοί που μεταφράζουν τον Καβάφη, Ελύτη και άλλους. Εγώ θέλω να παρουσιάζω την πιο πειραματική, πιο πρωτοποριακή μεριά της ελληνικής ποίησης. Το μειονέκτημα είναι ότι ο πολύς κόσμος δεν καταλαβαίνει τέτοια είδη ποίησης. Ωστόσο έχω και ένα πλεονέκτημα. Δεν ανήκω στην εσωστρεφή νεοελληνική κοινότητα. Την εκτιμώ πολύ αλλά δεν της ανήκω. Και λόγω των ποικίλων δραστηριοτήτων μου μπορώ να προσεγγίσω τους περισσότερους ανθρώπους που θα καταλάβουν και θα ενδιαφερθούν για αυτό που κάνω. Δεν είναι μόνο οι άνθρωποι που λατρεύουν την ελληνική κουλτούρα, είναι και αυτοί που διαβάζουν ποίηση από όλο τον κόσμο.

Η Ρωσία, όπως είπα και πιο πάνω, έχει μια τεράστια πολιτιστική αλλά και πολιτική κληρονομιά που επηρέασε όλον τον πλανήτη. Μας έχει δώσει πολλούς μεγάλους συγγραφείς, ποιητές, εικαστικούς, κινηματογραφιστές, πολιτικούς θεωρητικούς και επαναστάτες, όπως φυσικά και μουσικούς. Ποια είναι η σημερινή σχέση του ρωσικού λαού με τις τέχνες, τα γράμματα και τις ιδέες του παρελθόντος;

Δεν νομίζω που μπορεί να δοθεί μόνο μία απάντηση σε αυτή την ερώτηση. Πρώτα απ’ όλα, μην ξεχνάς ότι η Ρωσία είναι μια μεγάλη χώρα και όταν μιλάω για τον ρωσικό λαό αναφέρομαι κυρίως σε αυτά που βλέπω στην Πετρούπολη όπου ζω και στη Μόσχα όπου πηγαίνω συχνά – και είναι μια σταγόνα στον ωκεανό. Ιδεολογικά και πολιτικά η Ρωσία σίγουρα ανήκει στο παρελθόν και ο εικοστός αιώνας δεν ακόμα έχει τελειώσει εδώ. Ίσως τελειώσει με τον θάνατο των γέρων μας στο Κρεμλίνο. Αυτό τουλάχιστον ελπίζω. Πολιτιστικά όμως, η κληρονομιά αυτή λειτουργεί κυρίως ως ένας μύθος. Και αυτός ο μύθος είναι πολύ γνωστός στην Ελλάδα – στην Αθήνα είδα πολλές φορές αφίσες με παραστάσεις ή εκδόσεις με μεταφράσεις από τον Ντοστογέφσκι, Πούσκιν κ.α. Εμείς διαβάζουμε όλα αυτά στα σχολεία και δεν νομίζω ότι σε μια τέτοια ηλικία μπορούμε να δούμε τη σύνδεση των έργων του παρελθόντος με το σήμερα, μολονότι σίγουρα υπάρχει. Για τον ευρύ κοινό, η ρωσική κουλτούρα είναι ακριβώς αυτός ο πολιτιστικός μύθος. Η σημερινή τέχνη μας ήρθε πολύ μακριά από αυτόν τον μύθο, αλλά είναι μια τέχνη που γίνεται πιο δύσκολα κατανοητή. Πολλοί δεν διαβάζουν ποίηση και όταν πηγαίνω π.χ. στο θέατρο βλέπω πολλούς «πολιτιστικούς καταναλωτές» που έρχονται για το ίδιο το θέατρο κι όχι για να δουν ένα συγκεκριμένο έργο. Εννοώ, ότι για μια τέτοια κατηγορία ανθρώπων είναι το θέατρο ή κάποιο άλλο μέρος, πολλές φορές κρατικό (μουσείο π.χ.) που δίνει μια πολιτιστική αξία στο έργο τέχνης και όχι το αντίθετο. Για εμένα, βέβαια, αυτή η ιδέα αποδοχής της τέχνης από τα ιδρύματα επίσης ανήκει στο παρελθόν.

Σε ευχαριστώ πάρα πολύ για τις απαντήσεις σου, Πάβελ. Κλείνοντας τη συνέντευξη αφήνω το πεδίο ελεύθερο και μπορείς να πεις ό,τι θέλεις χωρίς κάποια συγκεκριμένη ερώτηση.

Εγώ ευχαριστώ για το ενδιαφέρον σου και ωραίες ερωτήσεις. Θα κλείνω με τα λόγια που έλεγα στο κλείσιμο των τελευταίων συναυλιών των EVA2O37. Μια μέρα ο εικοστός αιώνας θα τελειώσει στη Ρωσία.

bancamp

facebook

discogs