Γράφει ο Θανάσης Ζελιαναίος
Στα τέλη της δεκαετίας του ’80 οι μουσικές αναζητήσεις του John Zorn τον οδηγούν στη δημιουργία ενός νέου σχήματος με το όνομα Naked City. Οι παλιοί του γνώριμοι Joey Baron και Wayne Horvitz τον πλαισιώνουν και η προσθήκη των εκπληκτικών Bill Frisell και Fred Frith τους καθιστούν κάτι σαν σούπερ γκρουπ. Το 1990 κυκλοφορεί το πρώτο, ομώνυμο άλμπουμ του σχήματος, από την Nonesuch φυσικά που τον στέγαζε δισκογραφικά εκείνη την εποχή. Στα 55 λεπτά του παρελαύνουν καμιά εικοσαριά, ως επί το πλείστον μικροσκοπικά από άποψη χρονικής διάρκειας, δικά του θέματα που συνδυάζουν το αρτίστικο πανκ και την noir-τζαζ, ενώ ανάμεσά τους παρεμβάλλονται γνωστά θέματα των Morricone, Mancini, Ornette Coleman, Jerry Goldsmith και John Barry σε διασκευές όμως που μόνο ένας αθεόφοβος σαν τον Zorn θα μπορούσε να επιφυλάξει στον ακροατή. Ωστόσο, το μουσικό του μέρος δεν μας απασχολεί εδώ, καθώς η πρώτη οπτική επαφή με το άλμπουμ γίνεται με το εμβληματικό εξώφυλλο, τη σχεδόν πενηντάχρονη ιστορία του οποίου αξίζει να δούμε. Και υπεύθυνος για αυτό είναι ο μεγάλος Weegee (αληθινό όνομα Arthur Fellig), ο σημαντικότερος φωτορεπόρτερ αστυνομικού ρεπορτάζ στη Νέα Υόρκη εκείνη την εποχή.
Το εξώφυλλο του άλμπουμ των Naked City
Γεννημένος το 1899 στη σημερινή Ουκρανία (που τότε ανήκε ακόμα στην Αυστροουγγαρία), ο εβραϊκής καταγωγής Ascher Fellig αποβιβάστηκε στη Γη της Επαγγελίας που λεγόταν Νέα Υόρκη μαζί με την οικογένειά του σε ηλικία δέκα ετών και εκεί απέκτησε το όνομα Arthur. Από μικρός είχε μια έφεση στη φωτογραφία και αφού αρχικά εργάστηκε για λογαριασμό άλλων, το 1935 αποφάσισε να συνεχίσει σαν ελεύθερος ρεπόρτερ. Από εδώ και στο εξής ξεκινάει η μεγάλη του πορεία που τον βρίσκει σε μια Νέα Υόρκη βουτηγμένη στο έγκλημα, την παρανομία και το αίμα. Μην ξεχνάτε ότι βρισκόμαστε στη δεκαετία του '30 όπου μεσουρανούν οι πρώτες γκανγκστερικές ταινίες (Little Caesar, Public Enemy, Scarface) ενώ σύντομα, στις αρχές της επόμενης δεκαετίας, θα τις διαδεχτούν τα πρώτα φιλμ νουάρ. Πιστός φίλος του Weegee που τον έκανε πρώτο ανάμεσα στους ανθρώπους του σιναφιού του, ήταν ένας αστυνομικός ασύρματος χάρη στον οποίο έπαιρνε αμέσως χαμπάρι οποιοδήποτε έγκλημα (και, φυσικά, τις περισσότερες φορές έφτανε στον τόπο του εγκλήματος πολύ νωρίτερα από την ίδια την αστυνομία). Έτσι λοιπόν, μόλις συνέβαινε κάτι, τσουπ, ο φίλος μας πρώτος, κάτι σαν τον Jake Gyllenhaal στο Nightcrawler. Σε αυτή του την ικανότητα όφειλε το παρατσούκλι Weegee, μια παράφραση του Ouija, του γνωστού πίνακα αναζήτησης πνευμάτων, υπονοώντας το χάρισμά του να «μαντεύει» τον τόπο του εγκλήματος. Οι φήμες λένε ότι με τον φωτογραφικό του φακό απαθανάτισε περίπου πέντε χιλιάδες σκηνές κάθε λογής εγκλημάτων και κάθε λογής θανάτων: πυροβολισμοί, μαχαιρώματα, αυτοκτονίες, ακόμα και εκτελέσεις στην ηλεκτρική καρέκλα. Σύντομα, οι πιο σημαντικές εφημερίδες και περιοδικά της Νέας Υόρκης προσέφεραν γη και ύδωρ προκειμένου να αποκτήσουν τις φωτογραφίες του που περιέγραφαν με τον πιο σοκαριστικό τρόπο τον υπόκοσμο της πόλης. Μια απ’αυτές είναι και η επίμαχη.
Ο Arhtur "Weegee" Fellig
Βράδυ της 2 Φεβρουαρίου του 1942 και το άψυχο σώμα ενός άντρα κείτεται νεκρό στο πλακόστρωτο της Broome Street. Πρόκειται για τον σεσημασμένο εγκληματία Andrew Izzo, μόλις είκοσι τεσσάρων ετών. Όχι βέβαια πως ήταν και κανένας σπουδαίος τύπος στην πραγματικότητα. Κάμποσες ληστείες, συλλήψεις, καταδίκες, ενώ είχε αποφυλακιστεί πολύ πρόσφατα. Το συγκεκριμένο βράδυ πραγματοποιούσε με την παρέα του την τελευταία του, αποτυχημένη απόπειρα ληστείας έπειτα από τόσες άλλες. Ο Izzo μένει στον τόπο αλλά οι άλλοι τρεις της συμμορίας διαφεύγουν τραυματισμένοι. Το ρεβόλβερ του (αυτός ο πιστός φίλος που ήταν γι’ αυτόν ο φύλακας-άγγελός του, η γκόμενά του, η οικογένειά του) βρίσκεται λίγα μέτρα παραδίπλα με τη κάννη στραμμένη πάνω του, θαρρείς και θρηνεί το χαμό του αφεντικού του. Δήμιός του, ο αστυνομικός Eligio Sarro που εκείνη τη στιγμή βρισκόταν εκτός υπηρεσίας αλλά είχε βρεθεί στο κατάλληλο σημείο πηγαίνοντας να αγοράσει τσιγάρα. Μια συνηθισμένη σκηνή στη Νέας Υόρκη εκείνης της εποχής. Το πλήθος των περιέργων θα συγκεντρωθεί, το ασθενοφόρο θα έρθει για να μαζέψει βιαστικά το πτώμα και η ζωή θα συνεχιστεί. Άλλος ένας ακόμα που έφαγε το κεφάλι του.
Ο Weegee, φυσικά, θα βρεθεί αμέσως εκεί. Την επόμενη μέρα τα έντυπα της εποχής μεταδίδουν την είδηση. Ένα από αυτά, η εφημερίδα PM αφιερώνει στην υπόθεση ένα ολοσέλιδο ρεπορτάζ. Σε πρώτο πλάνο, η εικόνα του ήρωα αστυνομικού μαζί με την παραστατικότατη φωτογραφία που μόλις σας περιέγραψα.
Την επόμενη χρονιά η φήμη του φτάνει μέχρι το Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης της Νέας Υόρκης, όπου φιλοξενούνται κάποιες από τις φωτογραφίες του. Το 1945 έρχεται η ώρα όλος αυτός ο φωτογραφικός πλούτος να συγκεντρωθεί κάπου. Κυκλοφορεί η πρώτη φωτογραφική συλλογή του με τίτλο Naked City. Περιλαμβάνει τα πάντα. Όλη η ζωή της "πόλης που ποτέ δεν κοιμάται" βρίσκεται συγκεντρωμένη σε όλες τις εκφάνσεις της: έγκλημα, ζωή, θάνατος, αλκοόλ, πλούτος αλλά και φτώχεια - όλα υπάρχουν ανάγλυφα στις σελίδες του. Τρία χρόνια αργότερα, ένας έντονα επηρεασμένος Ζιλ Ντασέν θα βγάλει το ομώνυμο αριστούργημά του, μια από τις τελευταίες του ταινίες επί αμερικανικού εδάφους προτού η διαβόητη Μαύρη Λίστα τον στείλει να διασχίσει μια για πάντα τον Ωκεανό.
Όμως και η δισκογραφία θα τιμήσει κάμποσες φορές τον Weegee. Δυο από τα πιο γνωστά άλμπουμ, τα εξώφυλλα των οποίων θα κοσμήσουν φωτογραφίες του Weegee, είναι η συλλογή-αφιέρωμα στον Leonard Cohen I'm Your Fan αλλά και το Listen Without Prejudice του George Michael. Ωστόσο, ούτε ο John Zorn θα τον ξεχάσει. Το εξώφυλλο του The Bribe - Variations And Extensions On Spillane του 1998 αποτελεί ένα κολάζ από το πρωτότυπο εξώφυλλο του άλμπουμ του Spillane και μιας ακόμα κλασικής φωτογραφίας του Weegee που είχε δημοσιευθεί στο περιοδικό Time το 1945. Δυο απατεώνες, οι Henry Rosen και Harvey Stemmer, κρύβουν τα πρόσωπά τους καθώς συλλαμβάνονται κατηγορούμενοι για ένα περιβόητο σκάνδαλο δωροδοκίας παιχτών στο κολεγιακό μπάσκετ.
Όσο για τον ίδιο τον Weegee, παρόλο που στη φωτογραφία ήταν τέλειος, παραδόξως δεν έκανε κάποια ιδιαίτερη καριέρα στον κινηματογράφο παρά μόνο σε μερικές ταινίες σαν σύμβουλος φωτογραφίας. Φαίνεται πως η κινούμενη εικόνα δεν του ταίριαζε. Παρέμεινε πιστός στην Όγδοη Τέχνη σε όλη τη διάρκεια της καριέρας του και πέθανε εβδομήντα χρονών στην αγαπημένη του Νέα Υόρκη. Η πλούσια συλλογή του που αριθμεί περίπου 15.000 φωτογραφίες φιλοξενείται στο Διεθνές Κέντρο Φωτογραφίας της Νέας Υόρκης, στην ιστοσελίδα του οποίου μπορεί κάποιος να θαυμάσει ένα μέρος της.
Για άλλα κείμενα του Θανάση Ζελιαναίου στο Merlin's Music Box, δες ΕΔΩ
Θανάσης Ζελιαναίος
Γεννήθηκα το 1973 και μέχρι τώρα παραμένω αθεράπευτα ερασιτέχνης σε όλα εκείνα τα πράγματα που κάνουν τη ζωή να έχει νόημα. Κινούμενος ανάμεσα στη μουσική και το σινεμά έχω το παράξενο χούι να βαριέμαι εύκολα, να αλλάζω ενδιαφέροντα αλλά πάντα να παραμένω εραστής των δυο παραπάνω τρόπων έκφρασης σε όλες τις μορφές της. Που και που γράφω και καμιά αράδα για όλα αυτά.
Θανάσης Ζελιαναίος
Γεννήθηκα το 1973 και μέχρι τώρα παραμένω αθεράπευτα ερασιτέχνης σε όλα εκείνα τα πράγματα που κάνουν τη ζωή να έχει νόημα. Κινούμενος ανάμεσα στη μουσική και το σινεμά έχω το παράξενο χούι να βαριέμαι εύκολα, να αλλάζω ενδιαφέροντα αλλά πάντα να παραμένω εραστής των δυο παραπάνω τρόπων έκφρασης σε όλες τις μορφές της. Που και που γράφω και καμιά αράδα για όλα αυτά.
Θανάσης Ζελιαναίος
Γεννήθηκα το 1973 και μέχρι τώρα παραμένω αθεράπευτα ερασιτέχνης σε όλα εκείνα τα πράγματα που κάνουν τη ζωή να έχει νόημα. Κινούμενος ανάμεσα στη μουσική και το σινεμά έχω το παράξενο χούι να βαριέμαι εύκολα, να αλλάζω ενδιαφέροντα αλλά πάντα να παραμένω εραστής των δυο παραπάνω τρόπων έκφρασης σε όλες τις μορφές της. Που και που γράφω και καμιά αράδα για όλα αυτά.
