ΣΥΝΤΕΝΤΕΥΞΗ: ΑBIES SYLOS & ΓΙΑΝΝΗΣ ΚΑΣΤΑΝΑΡΑΣ

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ: ΤΗΛΕΜΑΧΟΣ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ (QoQ Photos)

Ο μπασίστας Πάνος Τομαράς και ο ντράμερ Σπύρος Δουλγερίδης εδώ και σχεδόν δυο δεκαετίες αποτελούν μια από τις καλύτερες (αν όχι την καλύτερη), πιο στιβαρές και πιο γνωστές rhytm section του εγχώριου rock and roll και...όχι μόνον. Έχοντας μακρά θητεία κατά το παρελθόν, ο καθένας ξεχωριστά, σε συγκροτήματα της ανεξάρτητης rock σκηνής με λαμπρές περγαμηνές  (o Πάνος στους Earthbound, στους Honeydive και στους Engine και ο Σπύρος στους Rockin' Bones και στους Invisible Surfers), συμμετέχοντας σήμερα (και πάλι ξεχωριστά) σε σχήματα όπως οι Swing Shoes, οι Happy Dog Project , οι Rosewood Brothers και oι Maximum High (o Πάνος) και οι Dead Sidewalkers (o Σπύρος) και (ουφ!) παίζοντας μαζί στις Χτισμένες των Θεμελίων του Λάμπρου Παπαλέξη και στους Babi Bone Project, είναι από τους ανθρώπους που δίνουν όλη τους την ψυχή, όλο τους το είναι σε αυτό που κάνουν. Αφού, λοιπόν, πολύ σπάνια (αν όχι, ποτέ), όλοι αποφεύγουν όπως ο διάβολος το λιβάνι, να κουβεντιάζουν με μπασίστες και ντράμερ, καθώς οι κιθαρίστες και οι τραγουδιστές συνήθως κλέβουν την... παράσταση, το Merlin's Music Box είχε την ιδέα να μιλήσει μαζί τους. Το αποτέλεσμα; Διαβάστε για θα μάθετε πολλά και διάφορα... 

Πόσα χρόνια παίζετε μαζί οι δυο σας;

Σπύρος: Από το 1997, είκοσι χρόνια, αλλά ανελλιπώς. Μαζί ξεκινήσαμε να παίζουμε στους Earthbound Παίζαμε σαν φίλοι σε κοινές συναυλίες αλλά με διαφορετικές μπάντες παλιότερα, εγώ με τους Rockin’ Bones και ο Πάνος με τους Honeydive.

Θεωρείτε ότι είστε πλέον δίδυμο rhythm section;

Πάνος και Σπύρος (μαζί): Οπωσδήποτε!­­­­

Σπύρος: Έχω απόλυτη εμπιστοσύνη στον Πάνο. Ό,τι μουσική και να μου πεις να παίξω μαζί του θα παίξω. Αισθάνομαι πολύ καλά, μου κάνει καλό κι εμένα σαν ντράμερ.

Πάνος: Κι εγώ δεν έχω νιώσει με άλλον ντράμερ ότι είμαστε rhythm section. Με άλλους παίζω μια χαρά στο ίδιο γκρουπ, αλλά με τον Σπύρο νιώθω ότι είμαστε το ίδιο πράγμα. ξέρουμε ενστικτωδώς και οι δυο τι θα κάνει ο ένας κι ο άλλος και τι χρειάζεται να κάνουμε μαζί.

Σπύρος: Ο ένας βοηθάει τον άλλο.

Εσύ, Σπύρο, πώς ξεκίνησες να παίζεις τύμπανα;

Σπύρος: Από το σχολείο, όπως οι περισσότεροι, παίζοντας σε διάφορες μπάντες. Heavy metal και punk. Με τους Rockin’ ­­­­Bones από το 1991. Παίξαμε αρκετά χρόνια, κάναμε δίσκους. Παράλληλα με τους Earthbound Που φτιάχτηκαν το ’97, έπαιζα και στους Bones. Διαλύσαμε αργότερα. Παράλληλα με τους Bones και τους Earthbound βέβαια έπαιζα surf με τους Invisible Surfers στα τέλη των ‘90s. Τώρα παίζω στις Χτισμένες των Θεμελίων του Λάμπρου Παπαλέξη κι έχω και μια νέα μπάντα με τον Χάρη από τους Bones, τους Dead Sidewalkers. Επίσης παίζω με τον Πάνο και τον Μπάμπη (Αμοργινό) σε ένα surf τρίο, τους Babi Bone Project.

Εσύ Πάνο;

Πάνος: Κι εγώ ξεκίνησα από το σχολείο. Η πρώτη μου μπάντα ήταν οι Honeydive (1992-1996) και μετά οι Earthbound Παράλληλα έπαιζα και στους Engine. Τον τελευταίο χρόνο των Earthbound μπήκα και στους Swing Shoes, και τώρα παίζω με τους Happy Dog Project, με τους babi Bone Project και τα τελευταία τέσσερα χρόνια με τον Λάμπρο Παπαλέξη. Εδώ και ενάμιση μήνα συμμετέχω στους Maximum High. Όπως καταλαβαίνεις οι μπασίστες είναι λιγότεροι, οπότε υπάρχει ζήτηση.

 

Γιατί ποτέ σχεδόν κάποιος δεν παίρνει συνέντευξη από μπασίστες ή ντράμερ; Όλοι λένε ότι αν δεν υπάρχει μπάσο και ντραμς σε μια μπάντα δεν υπάρχει τίποτα, παρ’ όλα αυτά…

Πάνος: Σε έναν μουσικό και ένα ντράμερ θα κάνεις κυρίως μουσικές ερωτήσεις κι όχι περιφερειακές. Μάλλον έχουμε λιγότερο ενδιαφέρον…

Σπύρος: Έτσι κι αλλιώς μπροστά βγαίνουν πάντα οι κιθάρες και ο τραγουδιστής…

Πάνος: Το μπάσο και το ντραμς είναι ρυθμικά όργανα, πολύ σπάνια είναι σολιστικά, ώστε ο band leader να ενορχηστρώνει με βάση το μπάσο ή τα ντραμς.

Υπάρχει δηλαδή διαχωριστική γραμμή ανάμεσα σε ένα μπασίστα ή ντράμερ και στους frontmen;

Πάνος: Σε κάποιες μπάντες που έχω παίξει εγώ το έχω διαπιστώσει, όχι σαν καλό ή κακό, απλώς συμβαίνει.

Σπύρος: Κι εγώ επικεντρώνομαι περισσότερο στο μπάσο, ιδίως όταν παίζω με τον Πάνο. Όλα τα άλλα είναι απλώς ένα χρώμα από όπου τελικά βγαίνει ο πίνακας.

Πάνος: Επίσης, κάθε άνθρωπος ακούει διαφορετικές συχνότητες στη μουσική, άλλα προσέχει ο ένας άλλα ο άλλος και σαν μουσικός και σαν ακροατής.

Προσέχουν κάποιοι τους μπασίστες ή τους ντράμερ;

Πάνος: Κάποιοι σίγουρα.

Σπύρος: Κι εμείς περισσότερο τους ντράμερ ή τους μπασίστες προσέχουμε.

Πάνος: Αλλά και σαν ακροατής, αν κουνιέμαι σε ένα live το πιθανότερο οφείλεται στον μπασίστα ή στον ντράμερ. Σημαίνει ότι παίζουν καλά. Όταν παίζω και βλέπω κάποιους να κουνιούνται από κάτω, καταλαβαίνω ότι κάνω καλά τη δουλειά μου.

Πόση σημασία έχουν ένας καλός ντράμερ κι ένας καλός μπασίστας για ένα συγκρότημα που ενδεχομένως να έχει μέτριο κιθαρίστα και τραγουδιστή;

Πάνος: Υπάρχουν πολλές παραλλαγές του πράγματος.

Σπύρος: Το βασικό όμως είναι αυτό. Αν ένα κομμάτι δεν ρολάρει καλά ευθύνονται σχεδόν πάντα αυτοί οι δυο.

Πάνος: Αυτοί είναι υπεύθυνοι για το χρόνο και το ρυθμό.

Σπύρος: Αυτό συμβαίνει περισσότερο σε μια rock μπάντα. Αν παίξουμε λαϊκά όπου έτσι κι αλλιώς  το μπουζούκι είναι μπροστά και όλα τα άλλα πίσω, εκεί μπορεί όντως να μην παίζει τόσο ρόλο το rhythm section. Αλλά σε μια rock μπάντα είναι βασικό.

Πάνος: Ιδίως σε μουσικές που ο ρυθμός έχει κάποια σημασία, είναι βασικό τα ντραμς και το μπάσο να ακούγονται σωστά.

Το γεγονός ότι είστε και μουσικά και χωρικά πίσω από την μπάντα, διαμορφώνει μια διαφορετική προσωπικότητα στην πορεία;

Πάνος: Πιστεύω ότι καθένας καταλήγει στο όργανο που του ταιριάζει. Δεν διαμορφώνεσαι από το όργανο, εσύ καταλήγεις στο όργανο.

Υπάρχει, δηλαδή μια ξεχωριστή ψυχοσύνθεση μπασίστα και ντράμερ;

Σπύρος: Υπάρχει, είμαστε διαφορετικοί άνθρωποι! (γέλια)

Δηλαδή στο μυαλό σας μουσική είναι μπάσο, ντράμς πίσω, κιθάρα, τραγούδι μπροστά κι όλοι οι υπόλοιποι στη μέση;

Πάνος: Τυχαίνει απλώς να έχουμε παίξει με πολλούς κιθαρίστες και τραγουδιστές.

Σπύρος: Πρόσφατα πρότεινα στον Πάνο να κάνουμε μια μπάντα μπάσο-τύμπανα και να πάρουμε ένα βαρύτονο σαξόφωνο, χωρίς φωνή, όπως παίζουν οι Morphine.

Πάνος: Το καλό με τη rhythm section είναι ότι μπορείς πολύ εύκολα να κολλήσεις με κάποια άλλα όργανα γιατί η βάση είναι έτοιμη. Αν έχεις τη βάση, χτίζεις όλα τα άλλα από πάνω.  Το ρυθμό δεν χρειάζεται να τον αναλύσεις, τον αντιλαμβάνεσαι ενστικτωδώς. Κουνιέσαι χωρίς να ξέρεις γιατί.  Ενώ τη μελωδία πρέπει να τη σφυρίξεις, τα λόγια πρέπει να τα τραγουδήσεις, είναι μια διαφορετική διαδικασία.

Σπύρος: Αλλιώς ακούω εγώ κι αλλιώς ένας ακροατής που δεν έχει ασχοληθεί με τη μουσική. Αυτό που ακούει πιο πολύ είναι η φωνή και η κιθάρα, όλα τα άλλα τα ακούσει σαν υπόκρουση.

Εσείς, αν πούμε ότι είστε οι ράγες πάνω στις οποίες τρέχει ο σιδηρόδρομος, όταν παίζετε αισθάνεστε ότι η μπάντα εξαρτάται από σας, ότι μπορείτε να πετάξετε έξω τους άλλους μουσικούς, ακόμα και στη ζούλα, πονηρά;

Πάνος: Αυτό το κάναμε στους Swing Shoes για πλάκα. Αλλά, εντάξει, όταν παίζεις με τους ίδιους ανθρώπους ένα μήνα, θέλεις κάποια στιγμή να κάνεις μια μαλακία για να γελάσεις. Είναι πιο εύκολο να το κάνουμε εμείς αφού εμείς κρατάμε το ρυθμικό κομμάτι. Αν θέλεις, όντως τους πετάς έξω.

Έχω προσέξει ότι οι μπασίστες ενίοτε έχουν μια… υπεροψία! (γέλια). Όχι απαραίτητα το ego του κιθαρίστα ή του τραγουδιστή, αλλά την έχουν…

Πάνος: Ο μπασίστας είναι το λιγότερο απαιτητικό πράγμα όταν παίζεις σε μια μπάντα. Δεν χρειάζεται τόση ενέργεια όσο τα τύμπανα ούτε τόσο πυκνό παίξιμο όπως οι κιθάρες. Έτσι έχεις την πολυτέλεια να ακούς καλύτερα.

Σπύρος: Προσέχεις περισσότερο τι συμβαίνει στο ηχητικό περιβάλλον.

Ο ντράμερ;

Σπύρος: Σίγουρα ξοδεύει πολύ περισσότερη ενέργεια. Αν κάνει λάθος η κιθάρα θα το προσέξω γιατί ακούω το παραμικρό λόγω πείρας, αλλά δεν θα με ενοχλήσει. Αν όμως φύγει το μπάσο, εκεί θα με ενοχλήσει. Δεν θα με μπερδέψει, θα μπω γρήγορα στη φάση, αλλά σίγουρα θα μου τη δώσει.

Σαν θεατής, οι ντράμερ μου δίνουν την εντύπωση ότι βρίσκονται κλεισμένοι σε ένα δικό τους κλωβό, από όπου δεν επικοινωνούν. «Ό,τι και να γίνεται γύρω μου, εγώ θα παίξω αυτό που είναι να παίξω». Ισχύει αυτό; Ή έτσι φαίνεται λόγω εικόνας;

Σπύρος: Πιστεύω ότι αυτό συμβαίνει με όλους τους μουσικούς. Για μένα, το να παίζω ντραμς σε μια μπάντα είναι κάτι σαν θεραπεία, είναι η μόνη στιγμή που νιώθω καλά, που δε σκέφτομαι τίποτα. Αυτό πιστεύω ότι το βγάζουν όλοι οι μουσικοί, αλλά ίσως αυτό που λες τελικά να οφείλεται στην εικόνα λόγω. Ίσως λόγω της κίνησης.

Πάνος: Για μένα ο ντράμερ στα συγκροτήματα που έχουν να κάνουν με ηλεκτρονική μουσική είναι μακράν το βασικότερο όργανο. Μου αρέσει να βλέπω τους ντράμερ και γιατί καταλαβαίνω τι κάνουν αλλά και επειδή κατά τη γνώμη μου όλος ο παλμός πηγάζει από αυτούς.

Σπύρος: Θέλει ψυχή. Τα τύμπανα δεν είναι άψυχο όργανο. Ενώ όλα τα άλλα μπορείς να τα παίξεις άψυχα, εννοώ να είσαι εσύ λίγο άψυχος. Αν όμως ο ντράμερ είναι άψυχος… εκεί υπάρχει πρόβλημα.

Πάνος: Γενικά ο ντράμερ, για κάποιον που ξέρει τι να προσέξει, είναι εντελώς γυμνός στο live. Είναι το μόνο ακουστικό όργανο, τουλάχιστον στις μπάντες με ηλεκτρικό ήχο. Όλοι οι άλλοι έχουν τη δύναμη να ελέγχουν τον ήχο – μπορείς να αλλάξεις τον ήχο του οργάνου σου. Ο ντράμερ όμως, αυτό που θα παίξει αυτό θα ακουστεί, κατευθείαν από τα χέρια του.

Τι είναι αυτό που κάνει ένα ντράμερ να αντέχει σωματικά σε ένα σετ που διαρκεί πολύ ώρα, ιδίως όταν παίζει σε μια μπάντα με μεγάλες απαιτήσεις;

Σπύρος: Μπορεί να παίζει ρόλο και η ηλικία. Όταν ήμουν πιτσιρικάς κουραζόμουν γρήγορα. Τώρα που παίζουμε με τον Παπαλέξη δυο ώρες και, αισθάνομαι τελείως ξεκούραστος, θα μπορούσα να παίζω για άλλες δυο.

Αυτό συμβαίνει πάντα;

Σπύρος: Ναι. Εφόσον βέβαια το συγκρότημα έχει πάρει φωτιά, τότε η φάση κυλάει μόνη της. Όταν υπάρχουν σκαμπανεβάσματα, εκεί είναι λίγο κουραστικό, χάνεις το κέφι σου και πέφτεις χωρίς να το θέλεις.

Πάνος: Είναι σημαντικό για μια μπάντα που ανεβαίνει να παίξει να έχει κοινό τόπο. Όλοι εκείνη  τη στιγμή να σκέφτονται το ίδιο πράγμα, να παίζουν το ίδιο πράγμα, να ακούν το ίδιο πράγμα. Χρειάζεται όλοι να έχουν ένα μυαλό.

Το ντραμ σετ είναι ένα όργανο πολύ σύγχρονο έτσι όπως έχει διαμορφωθεί. Είναι απίστευτα συμπυκνωμένο, μια μπάντα από μόνο του. Αυτό πώς βγήκε μέσα στο rock;

Σπύρος: Ο δυναμισμός του rock and roll παίζει πολύ σημαντικό ρόλο στα τύμπανα. Είναι ακουστικό το θέμα. Δεν μπορώ να το εξηγήσω… Στo rock είναι βασικό τα τύμπανα να έχουν το δικό τους χώρο και ευρύ φάσμα.

Και το μπάσο είναι ένα σύγχρονο όργανο, δεν υπήρχε παλιότερα έτσι όπως το ξέρουμε…. Δεν υπάρχει κάποια παράδοση αιώνων όπως σε άλλα όργανα…

Πάνος: Βασικά, bass guitar είναι. Μπάσο-κιθάρα. Πολύ σημαντικός και ο άνθρωπος που διαμόρφωσε όλους τους μπασίστες είναι ο McCartney. Αυτός άρχισε να παίζει πρώτος μελωδίες και ξέφυγε από μια απλή προέκταση του κοντραμπάσου.

Πάνο, ποιοι άλλοι μπασίστες είναι για σένα πολύ σημαντικοί;

Πάνος: Ο James Jameson που έπαιζε σε όλα της Motown και έχει φτιάξει φοβερό στυλ, η Carol Kaye. Αυτοί δεν πολύ είναι γνωστοί, αλλά έθεσαν τις βάσεις. Επίσης ο John Entwistle των Who, επίσης πρωτοποριακός στο παίξιμό του για την εποχή.

Από τους πιο σύγχρονους;

Πάνος: Το μπάσο γνώρισε μέρες δόξας κυρίως στα seventies με το funk, τη reggae και τη disco. Στα eighties κυριάρχησε το slap, το οποίο δεν ταιριάζει στα δικά μου αυτιά. Έχει καταντήσει πολύ τσίχλα. Οι περισσότεροι αγαπημένοι μου μπασίστες προέρχονται από τα sixties και τα seventies. Ο Bootsy Collins, ο Mingus, αν και αυτός δεν είναι ηλεκτρικός, ο μπασίστας του Marley. Γενικά μου αρέσουν οι μπασίστες που παίζουν σε rhythm section όπως οι Ashton και Carlton Barrett των Wailers. Δεν μπορώ να ξεχωρίσω τον έναν από τον άλλο. Επίσης, οι Al Jackson και Duck Dunn από τους Booker T & The MG’s. Και ο Jack Cassady των Jefferson Airplane μου αρέσει πολύ.

Ποια η διαφορά του μπάσου από την κιθάρα μιας και το λένε bass-guitar;

Πάνος: Δυο χορδές (γέλια). Υπάρχουν πάντως κιθαρίστες που παίζουν πολύ ωραίο μπάσο, ο Ron Wood ή ο Mick Taylor, για παράδειγμα, παίζουν γαμώ τα μπάσα σε μερικά κομμάτια.

Μπασίστες που να παίζουν καλή κιθάρα υπάρχουν;

Πάνος: Υπάρχουν σίγουρα αλλά δεν μπορώ να σκεφτώ κάποιον!

Εσύ, Σπύρο;

Σπύρος: Εγώ είμαι πιο πολύ στο heavy metal και το punk. Οι Mötorhead είναι η βασική αιτία για να παίξω. Άκουσα το “Ace of Spades” και μου πέσαν τα αυτιά. Άκουγα και Maiden και τέτοια, αλλά εκεί το παίξιμο ήταν πιο τεχνικό, κάτι που δεν έχω εγώ. Καθένας έχει τον τρόπο του να παίζει. Ανέκαθεν μου άρεσαν τα τύμπανα που είναι πιο στιβαρά, που κοπανάνε ασταμάτητα. Ο Ian Paice των Deep Purple ήταν μεγάλη επιρροή, ο Keith Moon επίσης. Αλλά και αργότερα βγήκαν καλοί ντράμερ όπως ο Dave Grohl των Nirvana. Και σήμερα υπάρχουν πολλοί καλοί ντράμερ.

Αυτό το rhythm section που συζητάμε τόση ώρα εξέβαλλε σε αυτό που λέμε drum ‘n’ bass…

Πάνος: Τον όνομα αυτό τον χρησιμοποιούσαν οι Τζαμαϊκανοί παραγωγοί ήδη από τα seventies. Απλώς, οι Άγγλοι το προήγαγαν, κυρίως οι δημοσιογράφοι. Αλλά έτσι όπως δεν μπορείς να κατηγορήσεις τους Sabbath για όλο το χάλι που βγήκε μετά, έτσι δεν μπορείς να κατηγορήσεις τους Τζαμαϊκανούς…

Το rhythm section νομίζω ότι είναι από τα πρώτα πράγματα που τα αντικαταστάθηκε με μπλιμπλίκια, προγράμματα κλπ. Πολλοί είπαν ότι δε χρειαζόμαστε τα φυσικά όργανα στο rhythm section, μας αρκεί ο υπολογιστής, οι λούπες και τέτοια. Ιδίως για τις παραγωγές αυτό ήταν πολύ πιο εύκολο, συνθετικά τύμπανα και μπάσο. Αυτό γιατί συνέβη;

Πάνος: Υπάρχουν μουσικές που έχουν βασιστεί σε αυτό, όπως το hip hop που εγώ το γουστάρω πολύ. Βέβαια, έχω ακούσει και hip hop παιγμένο live που επίσης μου αρέσει. Αν το κάνεις από άποψη δεν είναι κακό. Όταν όμως το κάνεις για ευκολία, του στυλ άντε να τελειώνουμε… Αλλά ακόμα και τότε το αισθητικό αποτέλεσμα μπορεί να είναι ωραίο. Συνήθως εμένα δε με κουνάει αυτό.

Έχετε αισθανθεί να απειλείστε από αυτό;

Πάνος και Σπύρος (μαζί) Όχι!!!

Ο μπασίστας που παίζει τη βάση στην αρμονία  πρέπει να ξέρει μουσική θεωρία;

Πάνος: Εγώ πάντως δεν ξέρω!

Πάνο, ηλεκτρικό ή ακουστικό μπάσο;

Πάνος: Και τα δυο μου αρέσουν πολύ, αλλά επειδή ξεκίνησα με ηλεκτρικό, το ηλεκτρικό μου έρχεται πιο εύκολα. Επίσης είναι πιο portable. Πριν το πρόσφατο live με τις Χτισμένες των Θεμελίων, είδα να μπαίνει στο ΙΛΙΟΝ ο Θανάσης από τους Grey River & the Smoky Mountain που άνοιγαν τη συναυλία κι έτσι ψηλός κι αδύνατος που ήταν, με μακριά, ίσια μαλλιά κουβαλώντας το κοντραμπάσο, μου φάνηκε σαν το Χριστό που σηκώνει το σταυρό του. Όταν όμως τον είδα να παίζει τον ζήλεψα πραγματικά! Πολύ ογκώδες όργανο!

Σπύρος: Γενικά με το κουβάλημα υπάρχει ένα θέμα. Γι’ αυτό λένε ότι ο μουσικός πρώτα πρέπει να μάθει να κουβαλάει το όργανό του και μετά να παίζει μουσική. Κι εγώ κουβαλάω το πιατίνι μου, το ταμπούρο μου – είναι βαριά πράγματα. Αλλά τι να κάνω…

Σπύρο, σε πρώτο επίπεδο ο ντράμερ κάνει κάτι αρχέγονο, χτυπάει ένα ρυθμό αλλά στην πράξη, όπως είναι τα ρυθμικά σχήματα ακόμα και του πιο απλού rock and roll, σύνθετα, πρέπει να έχει μια εποπτεία και του βασικού μέτρου, και των υποδιαιρέσεων, και των αντιχρονισμών κλπ. Αυτό δεν είναι μια αντίφαση, δηλαδή να κάνεις ένα πράγμα που είναι πολύ αρχέγονο και ταυτόχρονα να πρέπει να ελέγχεις όλο αυτό το αναλυτικό σετ;

Σπύρος: Σε μένα αυτό βγαίνει μόνο του.

Αν σε ρωτούσαν να διαλέξεις μόνο ένα από τα δύο τι θα προτιμούσες, να παίζεις σύνθετα ή απλό κτύπο; Να παίζεις τον κώλο σου ή να παίζεις απλό, σκέτο beat;

Σπύρος: To beat σίγουρα είναι πιο κυρίαρχο.

Το μπάσο σε αυτές τις μουσικές παίζει θεαματικά λίγα πράγματα σε σχέση με το τι παίζουν οι υπόλοιποι. Παίζει πολύ οικονομικά. Λίγες νότες…

Πάνος: Είναι το μόνο μονοφωνικό όργανο…

Αυτό πώς σε κάνει να αισθάνεσαι;

Πάνος: Μια χαρά! Ο μπασίστας πρέπει να κάνει μια συγκεκριμένη δουλειά κι από κει και πέρα όλα τα έξτρα είναι συν. Είτε τα παίζεις είτε δεν τα παίζεις. Πρέπει να κάνεις μια συγκεκριμένη δουλειά και να μην πέφτεις ποτέ κάτω από κει. Αν τηρείς αυτή την προϋπόθεση, την κάνεις καλά. Τα έξτρα είναι θέμα γούστου. Βασικά είναι πολύ δύσκολο να ξεχωρίσεις τον καλό ήχο στο μπάσο και στα τύμπανα. Πολύ πιο εύκολα ξεχωρίζεις τον ήχο της κιθάρας. Είναι πολύ δύσκολο να έχεις υπογραφή μόνο με τον ήχο σου. Είναι μερικοί ντράμερ που αμέσως τους καταλαβαίνεις. Ο Charlie Watts, για παράδειγμα, ο John Bonham. Τι ίδιο ισχύει και για μερικούς μπασίστες. Είναι πιο δύσκολο να γίνει εμφανές αυτό το πράγμα στον ακροατή.

Οι μπάσες συχνότητες ταξιδεύουν πιο μακριά και πιο βαθιά. Το συναισθάνεστε αυτό όταν παίζετε;

Σπύρος: Εγώ πάρα πολύ. Γι’ αυτό όταν παίζω θέλω ν’ ακούω πολύ έντονα το μπάσο δίπλα μου στα μόνιτορ για να το αισθάνομαι.

Πάνος: Ο ήχος του μπάσου ταξιδεύει πολύ μακριά αλλά πολύ αργά. Ενώ ο ήχος της κιθάρας που είναι στις ψηλές συχνότητες ταξιδεύει πολύ πιο γρήγορα. Κάθε μουσικός πάντως έχει αίσθηση της συχνότητας που παίζει.

Παίζετε μουσική από τις αρχές του ’90 με κέντρο το rock. Πώς το βλέπετε αυτό στην Ελλάδα, πώς έρχεται το rock στην Ελλάδα.

Σπύρος: Όπως έρχονται όλα τα πράγματα στην Ελλάδα. Μεγαλώσαμε σε μια εποχή που έβγαιναν πολλές ωραίες μπάντες και παίζανε και πολλά live. Υπήρχε κόσμος, αλλά τώρα ο πυρήνας αυτός δεν υπάρχει. Υπάρχει ένας νέος, αλλά μικρότερος.

Πάνος: Ας μην ξεχνάμε όμως ότι τότε η μουσική αυτή ήταν στα πάνω της, υπήρχαν οι Nirvana και όλες αυτές οι μπάντες που πουλούσαν εκατομμύρια δίσκους. Το rock της εποχής ήταν αυτό τότε. Τώρα δεν υπάρχει κάποια μπάντα που να συσπειρώνει πολύ κόσμο.

Σπύρος: Και η μουσική έχει πλέον «κάτσει». Όλοι παίζουν διασκευές, τα ίδια και τα ίδια.

Πιστεύετε ότι είναι δύσκολο να υπάρξει πλέον κάποια καινοτομία στο rock;

Σπύρος: Δεν θέλω να το πιστεύω.

Πάνος: Τώρα είναι πάρα πολύ δύσκολο να φτάσεις στις πηγές παρ’ όλο που υπάρχουν σε αφθονία. Είναι δύσκολο να φτάσουν στα αυτά σου. Οι Butthole Surfers τότε ήταν ένα γκρουπ από κάποιο κωλοχώρι του Τέξας. Αλλά έγραφε γι’ αυτούς κάποιο φανζίν κι έτσι το μάθαινες κι εσύ στην Ελλάδα. Τα φανζίν ήταν η πληροφόρηση. Τώρα η πληροφόρηση είναι απέραντη και αποκλείεται να μην υπάρχουν καινοτομίες, απλώς θα τις ακούσουν ελάχιστοι, δε θα φτάσουν στο ευρύ κοινό. Δεν φιλτράρονται οι πληροφορίες. Είναι δύσκολο να αποκτήσεις βιωματική σχέση με κάτι που ακούς. Δεν προλαβαίνεις. Κάποτε ήξερες το δίσκο απέξω, τώρα είναι πολύ δύσκολο να θυμάσαι ένα κομμάτι, ακόμα και μετά από πέντε ακροάσεις.

Υπάρχει η μουσική απόλαυση που υπήρχε παλιότερα, όταν άκουγες ένα δίσκο και τον έλιωνες;

Σπύρος: Τώρα τη μουσική τη ακούν επιφανειακά. Δεν ακούμε όπως παλιά που μαζευόμασταν σε ένα σπίτι. Δεν υπάρχει και χρόνος. Οι γονείς μου άκουγαν στο σπίτι μουσική, τώρα πια οι νεότεροι δεν το κάνουν. Η μουσική είναι ένα φάρμακο που δεν το εκμεταλλεύεται ο κόσμος ή το θεωρεί δεδομένο.

Πάνος: Για τους περισσότερους σήμερα η μουσική είναι μια ευχάριστη ηχητική ταπετσαρία και αυτό δεν το λέω υποτιμητικά. Η ταχύτητα όλων των πραγμάτων έχει αυξηθεί πάρα πολύ, το ίδιο και η ταχύτητα της διαχείρισης των πληροφοριών. Τώρα η μουσική είναι πολύ φθηνό είδος. Με το πάτημα ενός κουμπιού την έχεις άμεσα. Είναι πάμφθηνη και εύκολα προσβάσιμη… Υπόκρουση για τα πάντα. Δεν μπορώ να καταλάβω πώς πουλάει σήμερα, αν είναι hits στο youtube, αν είναι τα εισιτήρια στα live. Δεν ξέρω ποιος ακούει πια ένα δίσκο ολόκληρο. Σίγουρα κάποιοι το κάνουν… Εγώ ακούω καθημερινά, αλλά το αγοραστικό κοινό της μουσικής δεν είναι οι πιτσιρικάδες, είναι άνθρωποι μεγαλύτερης ηλικίας. Ένα από τα καλά του να παίζεις μουσική είναι ότι βλέπεις άμεσα την αντίδραση των πραγμάτων που κάνεις.

Σπύρος: Ενώ παλιά μας έδιναν λεφτά οι γονείς μας για να αγοράσουμε δίσκους και μετά πηγαίναμε στο Happening και τους αλλάζαμε, παίρναμε άλλους. Τώρα δεν υπάρχει αυτό. Ούτε καν CD δεν αγοράζουν πια.

Παρ’ όλα αυτά ο κόσμος παίζει μουσική…

Σπύρος: Και παίζουν πολύ καλά.

Πάνος: Εντυπωσιακά καλά. Αλλά είναι δύσκολο να φτιάξεις μουσικά μια ταυτότητα. Οι περισσότεροι μουσικοί που ξέρω παίζουν πάρα πολλά πράγματα αλλά δεν έχουν το χρόνο να καθίσουν και να επεξεργαστούν μαζί σαν σύνολο μπάντας ένα άκουσμα προκειμένου να το εξελίξουν, να το πάνε παραπέρα. Μπορεί να μην έχουν το χρόνο ή την αφοσίωση, αλλά αυτό που θυμάμαι είναι ότι παλιά ακούγαμε πράγματα όλοι μαζί, παίζαμε, συζητούσαμε. Ο ήχος ζυμωνόταν πιο ωραία. Χρειάζεται χρόνος για να βγάλεις κάτι καλό.

Πότε ευχαριστηθήκατε περισσότερο ένα live;

Σπύρος: Είχα μια κουβέντα με τον Πάνο πριν δυο βδομάδες και του έλεγα ότι τώρα με τις Χτισμένες των Θεμελίων αισθάνομαι ότι είμαστε πιο ολοκληρωμένοι μεταξύ μας σαν μουσικοί. Αυτό υπήρχε πολύ έντονα και με τους Earthbound, αλλά τώρα γίνεται πιο εύκολα. Πριν παίξουμε με τον Λάμπρο, μαθαίναμε ακόμα τα όργανά μας. Τώρα τα ξέρουμε, τα καταλαβαίνουμε πιο πολύ. Και η χημεία στην μπάντα είναι πολύ καλή. Μου αρέσει πολύ ατμόσφαιρα. Και δεν σας κρύβω ότι όταν ο Πάνος μου είπε να παίξω με τον Παπαλέξη, παρ’ όλο που ο ελληνικός στίχος δεν μου κολλάει, το έκανα χωρίς δεύτερη σκέψη. Μόνο και μόνο επειδή μου το πρότεινε αυτός. Και πιστεύω πως το πάμε και καλά.

Πάνος: Παίζουμε πολύ άνετα μαζί, πολύ εύκολα. Η χημεία σε ένα γκρουπ είναι το σημαντικότερο πράγμα. Όχι τόσο για τη μουσική, όσο για να αφήσεις ένα στίγμα.

Σπύρος: Με τον Λάμπρο όλοι οι μουσικοί είναι καλοί, γι’ αυτό τρέχει το πράγμα. Και αυτό μας ανεβάζει.

Πάνος: Για παράδειγμα, μου έχει τύχει να παίξω σε συγκρότημα με ένα ντράμερ, τον καλύτερο με τον οποίο έχω παίξει ποτέ. Ωστόσο, δεν μπορέσαμε να κολλήσουμε με τίποτα. Δεν έχει να κάνει τόσο με το επίπεδο. Οπωσδήποτε και αυτό βοηθάει πάρα πολύ, αλλά το βασικό είναι η χημεία. Πρέπει να έχεις και ειδικού τύπου νοοτροπία για να παίξεις σε μπάντα. Άλλη νοοτροπία έχει ο τζαζίστας, άλλη ο μπλουζίστας, αυτοί είναι λίγο μοναχικοί λύκοι. Στο rock, το κύριο μέλημά σου είναι η συνεργασία, όχι το πόσο καλά θα παίξεις.

Σπύρος: Με τον Πάνο έχουμε πολύ κοινές ιδέες στο πώς θα χτίσεις ένα κομμάτι. Όταν λέω κάτι εγώ ή όταν λέει κάτι αυτός, αμέσως συνεννοούμαστε. Αυτό δεν το έχω νιώσει με άλλο μουσικό. Ακόμα και στις αναμεταξύ μας συζητήσεις, εκτός μουσικής. Έχουμε πολλά κοινά.

Πάνος: Μεγαλώσαμε την ίδια εποχή, ακούσαμε τα ίδια πράγματα την ίδια εποχή και από ένα σημείο τα παίζουμε και μαζί.

Σπύρος: Σε αυτό που λέγαμε προηγουμένως περί ταυτότητας, το heavy metal είναι το μόνο που όταν γίνεται live γεμίζει το μαγαζί.

Τι είναι αυτό που κάνει το metal να προσελκύει τόσο κόσμο;

Σπύρος: Πιστεύω ότι είναι το σκαλί, το πιο σημαντικό, ολονών μας.

Πάνος: Είναι μουσική που έχει πολύ ενέργεια. Οπότε, τι άλλο θέλεις όταν είσαι πιτσιρικάς; Επίσης, το metal είναι σχετικά ειλικρινής μουσική. Αυτοί που ξεκινάνε από εκεί παίζοντας, το πιστεύουν. Δεν το κάνουν για να βγάλουν λεφτά. Ως επί το πλείστον βέβαια, σε σχέση με άλλα είδη.

Το punk;

Σπύρος: Και το punk είναι στην ίδια φάση, απλά είναι πιο μικρό. Κι αυτό είναι σκαλί για να προχωρήσεις.

Πάνος: Το metal πάντως είναι σαν παιδική ασθένεια. Αν το περάσεις μικρός, έχεις αποκτήσει αντισώματα για όλες τις σούπες και τις βλακείες και τις ζαχαρένιες μαλακίες. Αν το περάσεις μεγάλος, τότε μπορεί να γίνει ακόμα και θανατηφόρο.

Πέθανε λοιπόν ο Lemmy και πέθανε γέρος. Υπάρχει μια ολόκληρη γενιά rockers που είναι γέροι και θα πεθάνουν κι αυτοί, ήδη πεθαίνουν. Ωστόσο, αυτό είναι κάτι που το rock and roll δεν το είχε σχεδιάσει, ήταν μια παρέκκλιση. Τι έχετε να πείτε;

Σπύρος: Τόσα χρόνια, τόσες μπάντες, δεν μπορεί να μην υπάρχουν επιζώντες. Οι Stones τι είναι; Υπάρχουν μερικοί άνθρωποι που είναι ξεχωριστοί, έχουν άστρο.

Πάνος: Εξάλλου, αν κάνεις αυτό το πράγμα για σαράντα χρόνια, τι άλλο να κάνεις; Να γίνεις κηπουρός;

Το rock and roll είναι μια μουσική που έγινε για τα νιάτα. Τώρα πια αυτό δεν ισχύει…

Πάνος: Πέρασε στο λαϊκό ιδίωμα, όπως η jazz που όταν ξεκίνησε ήταν για τα νιάτα.

Και πού κατέληξε η jazz;

Πάνος: Γιγαντώθηκε μέχρι τα forties και τα fifties, από τα sixties και μετά είχε την κάμψη της. Βγήκαν και τα ηλεκτρικά όργανα, επανήλθε για λίγο στα seventies και μετά έγινε μουσειακό είδος. Ακούγοντας πολλά ευρωπαϊκά και αφρικανικά συγκροτήματα διαπιστώνεις ότι έχουν λιώσει τα κλασικά της jazz κι έχουν λιώσει και τα κλασικά των Led Zeppelin. Γι’ αυτούς το ιδίωμα είναι το ίδιο στο λεξιλόγιό τους.

Δηλαδή, κάποια στιγμή το rock and roll μπορεί να γίνει κι αυτό έτσι;

Πάνος: Έχει ήδη περάσει στο λαϊκό ιδίωμα. Το “Louie Louie” μπορεί να γίνει η βάση για κομμάτι του Φοίβου.

Μπορεί να περάσει και στην άλλη πλευρά, να γίνει ακαδημαϊκό;

Πάνος: Ακόμα δεν υπάρχει η σοβαροφάνεια που απαιτείται, δεν μπορώ να το σκεφτώ σαν ακαδημαϊκό από κάποιους μεγάλους.

Εν ολίγοις, τον Lemmy δεν θα τον πάρει κάποια στιγμή κάποιος να τον εξετάσει σε ακαδημαϊκή βάση;

Πάνος: Όχι σε σοβαροφανή, τουλάχιστον.

Σπύρος: Με τίποτα!

Ναι, αλλά ούτε για τον Robert Johnson θα φανταζόταν κανείς κάτι τέτοιο ή για τη jazz του ’20 και τα fox-trot…

Σπύρος: Σωστά, αλλά πιστεύω ότι όσον αφορά τον Lemmy απέχουμε πολύ ακόμα…

Πάνος: Βασικά η μεγάλη αλλαγή που έκανε το rock είναι ότι αντικατέστησε τα ακουστικά όργανα με ηλεκτρικά. Ήταν πολύ μεγάλη αλλαγή. Μια αντίστοιχη επανάσταση ήταν το hip-hop που έφερε τα… καθόλου όργανα.

Εσύ, Πάνο, από metal, κατέληξες να παίζεις swing…

Πάνος: Ναι, ο Άδωνις (Γουλιέλμος) μου το πούλησε ότι θα είναι κάτι απλό (γέλια). Μετά γνώρισα τον Γιώργο (Κούτρα). Αμέσως κατάλαβα ότι είναι φοβερός μουσικός και τότε είπα, ωραία, εδώ θα μάθουμε!

Ως μουσικός δηλαδή εξελίχθηκες με τους Swing Shoes;

Πάνος: Σαφώς. Πάρα πολύ, έπαιξα πάρα πολλά live. Τον πρώτο χρόνο μαζί τους έπαιξα όσα δεν είχα παίξει σε δώδεκα χρόνια.

Με τους Swing Shoes όμως είσαι εντελώς μέσα ως προς το ύφος… Φαίνεσαι εντελώς… swing.

Πάνος: Όταν ήμασταν τρίτο και δεν είχαμε ντράμερ όλο το ρυθμικό κομμάτι το κρατούσα εγώ και αυτό μου έκανε πολύ καλό. Έτσι γίνεσαι αναγκαστικά καλός μπασίστας. Και στους Happy Dog όλοι είναι καλοί μουσικοί.

Δηλαδή εσύ πας όπου υπάρχουν καλοί μουσικοί…

Πάνος: Αρκεί να μπορώ να συνεννοηθώ μαζί τους!

Σπύρο, αν σου έλεγαν να παίξεις με ένα από τα όργανα του σετ, ποιο θα διάλεγες;

Σπύρος: Την μπότα γιατί πάει μαζί με το μπάσο και το groove μπορείς να το παίξεις με το πόδι σου. Η μπότα είναι αναντικατάστατη.

Έχετε σκεφτεί ποτέ να βγείτε και να παίξετε μόνο οι δυο σας;

Πάνος: Αυτό δεν το έχω δει ποτέ να γίνεται live, μπασίστας με ντράμερ. Σίγουρα θα υπάρχει, αλλά δεν το έχω δει. Στο στούντιο είναι διαφορετικά, υπάρχουν περιπτώσεις όπως οι Sly & Robbie...

Σπύρος: Εγώ πάντως ψήνομαι για τη φάση με το σαξόφωνο που λέγαμε…

Πάνος: Είναι άλλη φάση οι πνευστοί…

Σπύρος: Είναι άλλη κλίμακα, άλλες νότες. Εμένα πάντως μου αρέσουν πολύ τα πνευστά.

Πάνος: Συνήθως αυτοί που τα παίζουν ξεκινούν από άλλο σημείο από αυτό που ξεκινήσαμε εμείς. Όταν είσαι μικρός διαμορφώνεις πάρα πολλά πράγματα. Μόνο ένας από τους πνευστούς με τους οποίους έχω παίξει προέρχεται από το rock, οι άλλοι προέρχονταν από την κλασική ή την jazz. Είναι σχεδόν σαν να έχουν εντελώς διαφορετικά κίνητρα από τα δικά μου. Όχι πως έχω καμιά φοβερή εμπειρία από πνευστούς. Αλλά με τους ροκάδες έχω κοινά σημεία. Και στους Earthbound οι πνευστοί ήρθαν αφότου είχαμε δέσει την μπάντα. Οι Earthbound, μια που το έφερε η κουβέντα, επίσης ήταν μια ευτυχής συγκυρία από πλευράς ατόμων που ήμασταν στην ίδια φάση, την ίδια εποχή και την ίδια στιγμή.

Μετά από τόσα χρόνια τζαμάρετε ποτέ οι δυο σας;

Πάνος: Πριν το live πάντα, αλλά και στις πρόβες μέχρι να ετοιμαστούν οι άλλοι.  Όταν έχει συνηθίσει πια ο ένας το παίξιμο του άλλου, παίζεις με κλειστά μάτια.

 

Καθόσον ούτε ο Πάνος ούτε ο Σπύρος δεν διαθέτουν facebook, παραθέτουμε τα facebook των συγκροτημάτων στις οποίες συμμετέχουν σήμερα...

Λάμπρος Παπαλέξης και οι Χτισμένες των Θεμελίων

The Swing Shoes

Rosewood Brothers

Dead Sidewalkers

Happy Dog Project

Maximum High

Babi Bone Project