Γράφει ο Μιχάλης Τζάνογλος
Είναι 20 Φεβρουαρίου του 1989 και ο κόσμος βρίσκεται σε αναβρασμό. O ψυχρός πόλεμος πλησιάζει στο τέλος του και οι Αμερικανοί ετοιμάζονται να στεφθούν οι μοναδικοί κυρίαρχοι του κόσμου. Οι Σοβιετικοί εγκαταλείπουν το Αφγανιστάν, στη Πολωνία νομιμοποιείται η Αλληλεγγύη, εξεγέρσεις στη Τσεχοσλοβακία και σε άλλες χώρες του Συμφώνου της Βαρσοβίας, ο Αγιατολάχ Χομεϊνί διατάζει τη δολοφονία του Σαλμάν Ρουσντί συγγραφέα των Σατανικών Στίχων, ο P. W. Botha παραιτείται από την ηγεσία του Εθνικού Κόμματος που κυβερνάει τη Νότια Αφρική και έχει επιβάλει το απαρτχάιντ, ο George Bush ο πρεσβύτερος ορκίζεται 42ος πρόεδρος των ΗΠΑ και ο Neil Young με τους Restless βρίσκονται σε περιοδεία.
Έμπνευση & δημιουργία
Υπάρχουν δυο-τρεις κάπως διαφοροποιημένες εκδοχές για το πώς ο Neil Young εμπνεύστηκε για να γράψει το συγκεκριμένο τραγούδι. Όλες πάντως συμφωνούν ότι κάποια στιγμή ο Neil και οι Restless πληροφορήθηκαν την ακύρωση της περιοδείας που είχαν προγραμματίσει να πραγματοποιήσουν στη Σοβιετική Ένωση. Όλα ξεκίνησαν από μια κουβέντα που είπε ο κιθαρίστας Frank “Poncho” Sampedro: “Νομίζω ότι θα πρέπει να συνεχίσουμε να ροκάρουμε στον ελεύθερο κόσμο (I guess we’ll have to keep on rockin’ in the free world)”. Σύμφωνα με μια εκδοχή της ιστορίας, αυτή η κουβέντα ειπώθηκε όταν, απογοητευμένοι από την ακύρωση της περιοδείας στη Σοβιετική Ένωση, παρακολουθούσαν στην τηλεόραση μουσουλμάνους να διαδηλώνουν εναντίον του Σαλμάν Ρουσντί. Σύμφωνα με μια άλλη, συζητούσαν με κάποιον στο ξενοδοχείο που έμεναν, για το ίδιο θέμα. Σύμφωνα με μια τρίτη, το διάβασαν στην εφημερίδα. Μικρή σημασία έχει. Μόλις άκουσε αυτή τη φράση, ο Young, ζήτησε την άδεια του Poncho για να τη χρησιμοποιήσει σε κάποιο τραγούδι. Ο Poncho δεν είχε αντίρρηση και την επόμενη μέρα ο Neil Young εμφανίστηκε κρατώντας στα χέρια του τους στίχους του “Rockin’ in the Free World”.
Οι στίχοι και τα νοήματα
Στιχουργικά το κομμάτι έχει πολλές αναγνώσεις και ο καθένας το ερμηνεύει όπως το καταλαβαίνει ή όπως τον βολεύει. Κάποιοι το θεωρούν βαθιά αντιδραστικό και αντικομμουνιστικό, άλλοι πατριωτικό, άλλοι ένα από τα σημαντικότερα σύγχρονα τραγούδια διαμαρτυρίας, και άλλοι έναν ύμνο στην ελευθερία.
Η εφημερίδα USA Today το χαρακτήρισε σαν μία «βάναυση ωμή επίθεση ενάντια στην πολιτική του Ρέιγκαν και του (πατέρα) Μπους … (που είναι) κάθε άλλο παρά ένας ύμνος για τη Δημοκρατία». Οι στίχοι αναφέρονται άλλοτε άμεσα και άλλοτε έμμεσα, και ενίοτε με ειρωνική διάθεση, στις μεγαλοστομίες των πολιτικών και των παπάδων, στα παραμύθια του πατριωτισμού και της ευμάρειας, στην αποβλάκωση, στην υπερκατανάλωση, στη φτώχεια, στα ναρκωτικά, στη πορνεία, στην πείνα και, τελικά, στην εξαπάτηση και την καταδυνάστευση του κόσμου.
Κάθε άλλο παρά πατριωτικό θα το χαρακτήριζα.
Η επιτυχία και η απήχηση
Το τραγούδι παίχτηκε απροβάριστο στο Paramount Theater του Seattle το ίδιο βράδυ που γράφτηκε (21 Φεβρουαρίου 1989).
Τον Νοέμβριο του 1989 κυκλοφόρησε σε σινγκλ, σε διαφορετική εκτέλεση στην κάθε πλευρά. Μία ηλεκτρική στο στούντιο και μία ακουστική live. Την ίδια χρονιά οι δύο αυτές εκτελέσεις του κομματιού συμπεριλήφθηκαν στο άλμπουμ Freedom. Το άλμπουμ ανοίγει με την ακουστική εκτέλεση και κλείνει με την ηλεκτρική.
Η επιτυχία του “Rockin’ in the Free World” ήταν άμεση και σήμερα κατέχει περίοπτη θέση ανάμεσα στα εμβληματικά κομμάτια του Neil Young. Χαρακτηριστικό της επιτυχίας του είναι ότι από τις 21-2-1989 μέχρι σήμερα το έχει τραγουδήσει ζωντανά τουλάχιστον 610 φορές και μάλιστα οι 570 από αυτές είτε έχουν ηχογραφηθεί είτε είναι καταγεγραμμένες σε κάποιο βίντεο (επαγγελματικό ή ερασιτεχνικό).
Ακούγεται συχνά σε πολιτικές συγκεντρώσεις από όλο το φάσμα της πολιτικής. Από την άκρα δεξιά μέχρι την εκτός των τειχών ριζοσπαστική αριστερά. Χαρακτηριστικές ήταν η προσπάθειες του Trump αλλά και του Sanders να το χρησιμοποιήσουν στις προεκλογικές τους εκστρατείες το 2016, όπως και η ζωντανή εκτέλεσή του από τον Eddie Vedder σε μια προεκλογική συγκέντρωση του Barak Obama το 2012.
Πολλοί τραγουδιστές και συγκροτήματα το έχουν διασκευάσει, το έχουν ηχογραφήσει ή το παίζουν σε συναυλίες τους: Bruce Springsteen, Drive by Truckers, Suzy Quatro, Widespread Panic, Gov’t Mule, Krokus, Bon Jovi, Simple Minds και πολλοί άλλοι, μεγάλοι ή μικροί, γνωστοί ή άγνωστοι. To 2016 (29 Μαΐου), 250 μουσικοί συγκεντρώθηκαν στη Μεγάλη Αγορά του Χάαρλεμ στην Ολλανδία και το έπαιξαν στα πλαίσια της προώθησης του τοπικού φεστιβάλ.
Ειδικά οι Pearl Jam το έχουν κάνει αναπόσπαστο μέρος του setlist των συναυλιών τους και πολλές φορές το παίζουν με τη συμμετοχή του ίδιου του Neil Young.
Τα καθ’ ημάς
Αλήθεια ποιος μπορεί να ξεχάσει την εκτέλεση του κομματιού στο δεύτερο encore της συναυλίας των Pearl Jam στην Αθήνα τον Σεπτέμβριο του 2006;
Σε ό,τι αφορά το Merlin’s Music Box, δεν πρέπει να ξεχάσουμε τη πρώτη συναυλία που διοργανώσαμε μετά την επαναδραστηριοποίησή μας και στην οποία οι Beggars μας χάρισαν μία εξαιρετική εκτέλεση του κομματιού.
Σημειώσεις
Για μία πρόσφατη απόδοση στα ελληνικά και ανάλυση των στίχων διαβάστε εδώ
