μεταφράζει ο Στέλιος Μιχ.
Στις 4 Αυγούστου του 2011 ο 29χρονος Μαρκ Ντάγκαν, πατέρας έξι παιδιών κι εργαζόμενος στο αεροδρόμιο του Στάνστεντ, καθόταν στη θέση του συνοδηγού σε ένα ταξί στους δρόμους του Τότεναμ. Η αστυνομία σταμάτησε το ταξί και λίγες στιγμές μετά ο Ντάγκαν έπεσε νεκρός από το περίστροφο του αξιωματικού V53. Υποτίθεται ότι η αστυνομία τον είχε στο μάτι για οπλοκατοχή στο πλαίσιο της Επιχείρησης Τρίαινα που είχε στο στόχαστρο την «παραβατικότητα» της αφροκαραϊβικής βρετανικής νεολαίας. Οι μάρτυρες είπαν ότι ο Ντάγκαν αρχικά πήγε να το βάλει στα πόδια αλλά όταν οι μπάτσοι του μπλόκαραν το δρόμο, σήκωσε τα χέρια ψηλά κρατώντας το τηλέφωνό του. Ο μπάτσος που δολοφόνησε τον Ντάγκαν αφέθηκε ελεύθερος, παρότι η κατάθεσή του ήταν γεμάτη αντιφάσεις. Ισχυρίστηκε ότι ήταν απολύτως βέβαιος ότι ο Ντάγκαν κρατούσε όπλο στο χέρι, παρότι το «όπλο», το οποίο του φόρτωσαν, «βρέθηκε» - ή τέλος πάντων «φυτεύτηκε» - αρκετά μέτρα από το σημείο που είχε ήδη πέσει νεκρός.
Μαρκ Ντάγκαν
Ο Ντάγκαν ήταν ένας ακόμη νέος με καταγωγή από την Καραϊβική που έπεφτε θύμα της ρατσιστικής αντιμετώπισης της αστυνομίας απέναντι σε νέους με χρώμα επιδαρμίδας κάποιους τόνους πιο σκούρο από εκείνο της βασίλισσας.
Δυο μέρες μετά συγγενείς, φίλοι και γείτονες του Ντάγκαν διαδήλωσαν μέχρι το αστυνομικό τμήμα του Τότεναμ διεκδικώντας απαντήσεις και απαιτώντας δικαιοσύνη. Η αστυνομία χτύπησε τη διαδήλωση τραυματίζοντας σοβαρά στο κεφάλι ένα 16χρονο κορίτσι. Η οργή μεταφράστηκε σε καθημερινές διαδηλώσεις και συγκρούσεις με τους αστυνομικούς που επεκτάθηκαν σε όλο το νησί και κράτησαν τουλάχιστον μέχρι τις 11 του μήνα.
Ήταν η έκρηξη μιας νεολαίας που έβλεπε το μέλλον της καταδικασμένο στην ανεργία και τη φτώχεια – το Τότεναμ είχε τα μεγαλύτερα ποσοστά ανεργίας στο Λονδίνο, με το 50% να είναι νέοι – χτυπημένοι από τις περικοπές των Τόριδων. O προϋπολογισμός για τη νεολαία είχε περικοπεί κατά 75% την ίδια χρονιά, ενώ 8 από τα 12 Kέντρα Nέων έβαλαν λουκέτο. Ο ρατσισμός της αστυνομίας και η ατιμωρησία ήταν το γλάσο γύρω από το γλυκό. Λίγους μήνες πριν τη δολοφονία του Ντάγκαν, τον Μάρτιο της ίδιας χρονιάς, ο 48χρονος τραγουδιστής της reggae και ντιτζέι Smiley Culture είχε πέσει νεκρός μέσα στο σπίτι του έπειτα από έφοδο της αστυνομίας. Κι όμως. Το επίσημο πόρισμα μιλούσε για αυτοκτονία. Με στοιχεία του 2011, κάθε βδομάδα προέκυπτε κατά μέσο όρο ένας θάνατος - συνήθως μαύρου νεολαίου - που συνδεόταν με την αστυνομία. Παρόλα αυτά, ούτε ένας αστυνομικός δεν είχε καταδικαστεί τα τελευταία 40 χρόνια.
Με αφορμή την εξέγερση του Αυγούστου του 2011, ο Τζαμαϊκανός dub ποιητής Linton Kwesi Johnson έγραψε το παρακάτω κείμενο με τίτλο Εξέγερση, Ρίμες και Αιτία. Δεν ήταν η πρώτη φορά για τον LKJ. Το ίδιο το κείμενο που δημοσιεύεται μεταφρασμένο στο Merlin's, το βρήκαμε στην ιστοσελίδα του LKJ, αλιεύοντας πληροφορίες για τη δολοφονία του αντιφασίστα Μπλερ Πίτς με αφορμή την επέτειο των 40 χρόνων από το θάνατό του. Ο Μπλερ Πιτς ήταν δάσκαλος νεοζηλανδικής καταγωγής και ακτιβιστής, μέλος της Anti Nazi League και του Σοσιαλιστικού Εργατικού Κόμματος. Θα έπεφτε νεκρός στις 24 Απριλίου 1979, όταν η αστυνομία επιτέθηκε με απίστευτη αγριότητα σε μια αντιφασιστική διαδήλωση στο Σάουθχολ του Λονδίνου, προστατεύοντας την προεκλογική φασιστοσύναξη του Εθνικού Μετώπου λίγο πιο πέρα.
Ο Linton Kwesi Johnson έγραψε για τον Μπλερ Πιτς το κομμάτι «Reggae Fi Peach»: «Ο Μπλερ Πιτς ήταν ένας συνηθισμένος άνθρωπος / Ο Μπλερ Πιτς πήρε απλά θέση / Ενάντια στους φασίστες και τα ύπουλα σχέδιά τους / Και τον ξυλοκόπησαν μέχρι θανάτου”.
Εξέγερση , Ρίμες και Αιτία
Με ρωτάνε συχνά γιατί άρχισα να γράφω ποίηση. Η απάντηση είναι ότι τα κίνητρά μου ξεπήδησαν από μια σπλαχνική ανάγκη να εκφράσω δημιουργικά τις εμπειρίες της μαύρης νεολαίας της γενιάς μου, την εμπειρία να μεγαλώνεις σε μια ρατσιστική κοινωνία. Ορισμένες από τις πρώτες μου δουλειές αφορούσαν την αδελφοκτόνα βία και τον πόλεμο αλληλοεξόντωσης που δεν απέχει πολύ από τον ανόητο πόλεμο των συμμοριών του σήμερα. Πίσω στις πρώτες μέρες που άρχισα τα πρώτα μου βήματα ως ποιητής προσπάθησα επίσης να εκφράσω τον θυμό μας, το πνεύμα της ανυπακοής και της αντίστασης σε ένα τζαμαϊκάνικο ποιητικό ιδίωμα.
Πριν από σαράντα χρόνια, το 1972, έγραψα ένα ποίημα αντίστασης με τίτλο «Αll Wi Doin is Defendin» (Το μόνο που κάνουμε είναι ν’ αμυνόμαστε), στο οποίο έλεγα: «Αυτό που μπορεί να κάνει η καταπίεση/είναι να οδηγήσει το πάθος στην κορύφωση της έκρηξης/και τραγούδια από τη φωτιά θα τραγουδήσουμε /... πείτε το γρήγορα στα ΜΑΤ/γιατί τρέχουμε αγριεμένοι/και πικροί σαν τη χολή». Ένα χρόνο αργότερα, το 1973, σε ένα ποίημα με τίτλο «Τime Come» (Ήρθε η ώρα) έγραψα: «Σύντομα τα φρούτα θα ωριμάσουν για να τα δαγκώσουμε/ σύντομα η δύναμη θα έρθει για να μπορούμε να πετάξουμε/σύντομα θα έρθουν/ Το νου σας, το νου σας, το του σας! / Τώρα πια είναι πολύ αργά… εγώ σας προειδοποίησα». Αυτά ήταν τα επικρατέστερα συναισθήματα πολλών νεαρών μαύρων τότε λόγω της καθημερινής μας εμπειρίας όσον αφορά τον ρατσισμό γενικότερα και την καταπίεση της ρατσιστικής αστυνομίας ειδικότερα.
Μετά τις ταραχές του 1976(i) και του 1977 στο καρναβάλι του Νότινγκ Χιλ, τις ταραχές του Μπρίστολ το 1980(ii) και τις εξεγέρσεις του 1981(iii) και του 1985(iv) , κάποιοι άρχισαν να λένε ότι στις αρχές της δεκαετίας του εβδομήντα ο στίχος μου ήταν προφητικός. Δεν ξέρω γι’ αυτό. Αυτό που ξέρω είναι ότι αν ήσουν ένας νεαρός μαύρος και ζούσες στην αστική Βρετανία των αρχών της δεκαετίας του 1970, δεν χρειαζόταν να είσαι προφήτης για να αντιληφθείς ότι αργά ή γρήγορα η αστυνομία θα πυροδοτούσε μια έκρηξη. Έγραψα δύο ποιήματα σχετικά με τις εξεγέρσεις του 1981: «Di Great Insohreckshan» και «Mekin Histri» («Η Μεγάλη Εξέγερση» και «Γράφοντας Ιστορία»). Έγραψα αυτό το ποίημα από την οπτική γωνία εκείνων που είχαν συμμετάσχει στις ταραχές του Brixton. Ο τόνος του ποιήματος είναι εορταστικός επειδή ήθελα να καταγράψω τα συναισθήματα ευφορίας που ένιωσαν οι μαύροι τότε.
Και τι εποχή ήταν! Ήταν μια περίοδος έντονου ταξικού πολέμου. Η κυβέρνηση της Θάτσερ είχε δρομολογήσει πολιτικές που στόχευαν να αρπάξουν τις κατακτήσεις που είχε κερδίσει η εργατική τάξη μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Το εργατικό κίνημα απαντούσε με αγώνες. Η μαύρη εργατική τάξη συμμετείχε σε αυτούς τους αγώνες. Υπήρχαν αυτόνομες οργανώσεις όπως το Κίνημα των Μαύρων Γονέων, το Κίνημα Μαύρης Νεολαίας, η συλλογικότητα Φυλή Σήμερα και η Μαύρη Συλλογικότητα του Μπράντφορντ που πάλευαν για τη φυλετική ισότητα, την κοινωνική δικαιοσύνη και τη ριζική αλλαγή. Κάθε θεσμός του κράτους ήταν γεμάτος ρατσισμό, όχι όμως περισσότερο από την ίδια την αστυνομία. Ο κίτρινος τύπος φούντωνε τις φλόγες του φυλετικού μίσους. Οι ρατσιστικές και φασιστικές επιθέσεις εναντίον των μαύρων και των Ασιατών οργίαζαν. Το πιο τρομακτικό περιστατικό ήταν η πυρκαγιά στο New Cross στις 18 Ιανουαρίου 1981, αποτέλεσμα εμπρηστικής επίθεσης σε ένα πάρτι με αποτέλεσμα τον θάνατο 13 νεαρών μαύρων και τον σοβαρό τραυματισμό άλλων 26.
Η απάντηση των μαύρων κοινοτήτων σε αυτή τη θηριωδία και στην προσπάθεια της αστυνομίας να καλύψει την αλήθεια και να στοχοποιήσει κάποιους από τους θαμώνες του πάρτι για την πυρκαγιά, ήταν η κινητοποίηση 20.000 ανθρώπων από την Επιτροπή Δράσης για τη Σφαγή στο Νew Cross υπό την προεδρία του John La Rose, σε μια πορεία από το New Cross μέχρι το Hyde Park, ως διαμαρτυρία για τους θανάτους αυτών των νέων απαιτώντας δικαιοσύνη. Ήταν η πιο θεαματική πολιτική έκφραση της μαύρης δύναμης που είχε δει ποτέ η χώρα. Μια κρίσιμη στιγμή στον αγώνα μας για φυλετική ισότητα και κοινωνική δικαιοσύνη. Αυτή η πορεία στις 2 Μαρτίου 1981 που είναι γνωστή ως Ημέρα Δράσης του Λαού των Μαύρων, έδωσε στους μαύρους όλης της χώρας μια νέα αίσθηση της δύναμής μας να αντισταθούμε στη φυλετική καταπίεση και να αγωνιστούμε για αλλαγή. Έγινε σαφές σε όλους ότι οι μαύροι της δεύτερης και τρίτης γενιάς -η γενιά μου- δεν θα ανέχονταν αυτό που είχαν υπομείνει οι γονείς μας. Ήμασταν η επαναστατημένη γενιά, μια πολιτικοποιημένη γενιά, και κάναμε την αντεπίθεσή μας. Ένα μήνα αργότερα, τον Απρίλη, άρχισαν οι εξεγέρσεις στο Brixton.
Στις 6 Αυγούστου του περασμένου καλοκαιριού (σημ. το 2011), όταν ξεκίνησαν οι ταραχές στο Τότεναμ, έπαιζα σε ένα φεστιβάλ reggae στο Βέλγιο, συνοδευόμενος από την dub μπάντα του Dennis Bovell. Δυο από τα κομμάτια που παίξαμε ήταν το «Di Great Insohreckshan» και το «Mekin Histri». Ήταν πολύ αργά όταν φτάσαμε στο ξενοδοχείο και όλοι πήγαμε για ύπνο καθώς την Κυριακή είχαμε άλλη συναυλία στη Γαλλία. Ήμουν στο κρεβάτι όταν χτύπησε το τηλέφωνο. Ήταν ο Dennis Bovell που ζούσε στο Τότεναμ. «Linton», είπε, «άνοιξε την τηλεόρασή σου, γίνονται μπάχαλα στο Τότεναμ». Έβαλα το BBC World και είδα την πόλη να φλέγεται. Η τηλεόραση στο φτηνό ξενοδοχείο όπου έμεινα στη Γαλλία την Κυριακή δεν είχε BBC World, Sky ή CNN, αλλά ο Dennis Bovell λάμβανε αρκετά γραπτά μηνύματα που μας ενημέρωναν για το τι συνέβαινε. Σκεφτόμουν ότι όλα θα είχαν ηρεμήσει μέχρι να επιστρέψω στο Λονδίνο αλλά τελικά ανακάλυψα ότι οι ταραχές είχαν εντατικοποιηθεί και είχαν εξαπλωθεί σε μικρότερες και μεγαλύτερες πόλεις σε όλη την Αγγλία.
Μπλερ Πιτς
Κάποιες από τις σκηνές που παρακολούθησα στην τηλεόραση ήταν απίστευτες. Το πιο εκπληκτικό ήταν ότι οι αστυνομικοί έμοιαζαν αδύναμοι να κάνουν οτιδήποτε. Θαρρείς και προσπαθούσαν να ελέγξουν κάποια μικρή, ανεπίσημη κινητοποίηση σε κάποιο εργοστάσιο. Σίγουρα ήταν έμπειροι στην αντιμετώπιση ταραχών αλλά εκείνη τη στιγμή που φάνηκε σαν μια καταφανής παράλειψη καθήκοντος. Δεν μου έκανε καθόλου εντύπωση ότι οι ταραχές ξεκίνησαν στο Τότεναμ με αφορμή την εν ψυχρώ δολοφονία του Mark Duggan από έναν αστυνομικό, την παραπληροφόρηση από την Ανεξάρτητη Επιτροπή Αστυνομικών Παραπόνων, και την παράδοση που ήθελε συγκρούσεις ανάμεσα στην αστυνομία και τη μαύρη κοινότητα στη συγκεκριμένη περιοχή του Λονδίνου. Λαμβάνοντας υπόψη τους συνεχείς θανάτους μαύρων στα χέρια αστυνομικών ή στο κρατητήριο, την ποινικοποίηση των νεαρών μαύρων, τους δυσανάλογα μεγάλους αριθμούς αστυνομικών ελέγχων στο δρόμο σε βάρος μαύρων, τις κατηγορίες για συλλογική ευθύνη, και την περιθωριοποίηση και τη δαιμονοποίηση τμημάτων της εργατικής τάξης, μαύρων και λευκών, ήταν θέμα χρόνου να ξεσπάσει μια εξέγερση. Αυτό που με εξέπληξε ήταν η πανταχού παρουσία των ταραχών.
Πιστεύω ότι με την προοπτική της περικοπής του 20% από τον προϋπολογισμό της, η αστυνομία θέλησε να στείλει ένα μήνυμα στην κυβέρνηση. Ήταν σαν να έλεγε στην ηγεσία του Υπουργείου Οικονομικών και στον Υπουργό Εσωτερικών, «να τι θα μπορούσε να συμβεί αν μειωθεί το εργατικό μας δυναμικό».
Σύντομα, αφού επέστρεψα από τη Γαλλία, δέχτηκα αιτήματα από εφημερίδες του Βελγίου, της Γαλλίας, της Ρωσίας και των ΗΠΑ για να σχολιάσω τις ταραχές. Αρνήθηκα, επειδή σκέφτηκα ότι για να θέλουν να μιλήσουν μαζί μου σκόπευαν να περιγράψουν τις ταραχές με καθαρά φυλετικούς όρους. Για μένα είναι ξεκάθαρο ότι τα αίτια των ταραχών είναι η φυλετική καταπίεση και η φυλετική αδικία από τη μια πλευρά, αλλά και η ταξική καταπίεση και η κοινωνική αδικία από την άλλη. Η πιο εκτεταμένη έκφραση δυσαρέσκειας που έχω βιώσει ποτέ σε αυτή τη χώρα πρέπει να εξεταστεί στο πλαίσιο της περιθωριοποίησης τμημάτων της εργατικής τάξης και των μέτρων λιτότητας που έχει επιβάλει η κυβέρνηση των Συντηρητικών, καθοδηγούμενη από τις ιδεολογικές της καταβολές. Η αστυνομία έπραξε ελάχιστα ή και τίποτα για την εξάλειψη του ρατσισμού, κρίνοντας από τον τρόπο με τον οποίο εκτελεί τα καθήκοντά της. Οι απλοί αστυνομικοί ποτέ δεν αποδέχτηκαν τα πορίσματα της έρευνας McPherson ότι είναι θεσμικά ρατσιστές. Ο εγγονός μου έχει ξεχάσει πόσες φορές τον έχει σταματήσει και τον έχει ερευνήσει η αστυνομία – και δεν ανήκει σε κάποια συμμορία. Όσον αφορά την αστυνόμευση και τους νεαρούς μαύρους, τίποτα δεν έχει αλλάξει από τότε που ήμουν νεαρός, τίποτα δεν έχει αλλάξει από τις εξεγέρσεις του 1981. Ό,τι και να λέει ο Trevor Phillips.
Η κηδεία του Μπλερ Πιτς
Ωστόσο, οι μαύροι στο σύνολό τους σημείωσαν σημαντική πρόοδο από τα τέλη της δεκαετίας του ’80. Δεν είμαστε πλέον τόσο περιθωριοποιημένοι όσο το ’81. Έπρεπε να καταφύγουμε στην εξέγερση για να ενταχθούμε στην βρετανική κοινωνία. Όπως δήλωσε ο αείμνηστος John La Rose πριν από περίπου μια δεκαετία, οι μαύροι είναι πλέον ενσωματωμένοι στη βρετανική κοινωνία, δεν είμαστε πλέον στο περιθώριο. Ωστόσο, μετά την πρόοδο της δεκαετίας του ’90 και των αρχών των ’00, ανάμεσα σε μερικούς μαύρους επικρατεί η αντίληψη ότι φτάσαμε στο γυάλινο ταβάνι και η φυλετική ισότητα δεν είναι πλέον στην ατζέντα του Νέου Εργατικού Κόμματος, των Συντηρητικών και των Φιλελεύθερων Δημοκρατών. Στην πραγματικότητα, ο προϋπολογισμός της Επιτροπής Ισότητας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων μειώθηκε κατά 63%. Άνθρωποι, όπως ο καθηγητής Gus John για παράδειγμα, ορθώς συνεχίζουν να επικρίνουν το εκπαιδευτικό σύστημα για την αποτυχία των παιδιών της μαύρης εργατικής τάξης. Οι πρόσφατες κυβερνητικές στατιστικές δείχνουν ότι το ποσοστό ανεργίας για νέους μαύρους ανθρώπους σήμερα υπερβαίνει το 55%. Ακριβώς όπως οι μαύροι Χριστιανοί έπρεπε να ξεκινήσουν τις εκκλησίες τους πριν από πολλά χρόνια, έτσι οι μαύροι αξιωματικοί της αστυνομίας έπρεπε να σχηματίσουν τη δική τους ένωση, καθώς η αστυνομία εξακολουθεί να είναι παθολογικά ρατσιστική.
Ο Joseph Harker ορθώς παρατηρεί ότι η μια ντουζίνα περίπου μαύροι βουλευτές απέχουν τουλάχιστον ένα βήμα από τις κοινότητές τους. Ήταν αγενές εκ μέρους του Simon Wooley από την Operation Black Vote που τον κατηγόρησε για νοσταλγία. Δεν υπάρχουν ενδείξεις ότι οι μαύροι βουλευτές μας, έχοντας φτάσει εκεί που είναι τώρα, θα υπερασπιστούν την υπόθεση της φυλετικής ισότητας ή της εκστρατείας κατά των ρατσιστικών αστυνομικών πρακτικών. Το βάρος εξακολουθεί να βρίσκεται στις κοινότητές μας. (Θα τελειώσω αυτό το ποίημα από τις αρχές της δεκαετίας του '90 με τίτλο «Tings an Times»).
Linton Kwesi Johnson, 24 Mαρτίου 2012
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
i. Καρναβάλι που γίνεται παραδοσιακά κάθε Αύγουστο στο Νότινγκ Χιλ με πρωτοβουλία των κοινοτήτων της Καραϊβικής. Τον Αύγουστο του ’76, η τεράστια παρουσία της αστυνομίας στο καρναβάλι κατέληξε σε συγκρούσεις ανάμεσα στους μπάτσους και σε νέους μαύρους, αγανακτισμένους από τη θάλασσα των κρανοφόρων που είχαν προκλητικά εισβάλει στη γιορτή τους. Ήταν η σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι καθώς η ρατσιστική αντιμετώπιση της αστυνομίας ήταν καθημερινό φαινόμενο. Ο Joe Strummer κι ο Paul Simonon των Clash ήταν παρόντες στο Καρναβάλι και συμμετείχαν στην εξέγερση από την οποία εμπνεύστηκαν το White Riot.
ii. Το ίδιο το Καρναβάλι του Νότινγκ Χιλ έχει τις ρίζες του στην αντίσταση των μαύρων απέναντι στην έξαρση των ρατσιστικών επιθέσεων εις βάρος τους, στα τέλη της δεκαετίας του ’50.
iii. Στις 2 Απρίλη του 1980 ξεσπούν συγκρούσεις στο Μπρίστολ μετά την εισβολή των μπάτσων σε καφέ – στέκι των νέων με καταγωγή από την Καραϊβική.
Από τον Απρίλη μέχρι τον Ιούλη του 1981 θα ξεσπάσουν εξεγέρσεις σε μια σειρά πόλεις της Βρετανίας, με αφορμές που είχαν να κάνουν με το ρατσισμό του κράτους και της αστυνομίας. Οι μεγαλύτερες θα γίνουν στο Μπρίξτον του Νότιου Λονδίνου και στο Τόξτεθ του Λίβερπουλ. To κύμα των εξεγέρσεων του ’81 θα εμπνεύσει τους Violators για να γράψουν το Summer of ’81.
iv. Το Σεπτέμβρη του 1985 η νεολαία του Μπρίξτον θα εκραγεί για δεύτερη φορά μέσα σε τέσσερα χρόνια. Αφορμή ήταν η δολοφονία μιας μαύρης μάνας 6 παιδιών, μετά από εισβολή της αστυνομίας στο σπίτι της. Η είδηση της δολοφονίας εξαπλώθηκε σαν πυρκαγιά και για τουλάχιστον δυο μέρες η αστυνομία δεν είχε κανέναν έλεγχο στις φλεγόμενες γειτονιές του Μπρίξτον. Η εξέγερση του Μπρίξτον προκάλεσε (ξανά) συγκρούσεις στο Τόξτεθ και άλλες περιοχές της Αγγλίας.
