Γράφει ο Αντώνης Ζήβας
«Παλιότερα χρησιμοποιούσαν τα βασανιστήρια. Σήμερα χρησιμοποιούν τις εφημερίδες»
(Όσκαρ Ουάιλντ)
Πριν μερικές μέρες, τα κοινωνικά δίκτυα γέμισαν από σχόλια και δημοσιεύσεις ενάντια σε ένα όχι απλά ρατσιστικό ανώνυμο σχόλιο της χίπστερ φιλελεύθερης και (κρυφοναζιστικής στην ουσία) free press φυλλάδας Athens Voice, για τον θάνατο μιας γυναίκας που έπεσε από το παράθυρο του νοσοκομείου της Νίκαιας προκειμένου να αποφύγει τον έλεγχο και κατ’ επέκταση ίσως και την απέλασή της από την χώρα, επειδή, σαν μετανάστρια που ήταν, δούλευε “μαύρα” σαν αποκλειστική νοσοκόμα. Ανάμεσα στις λεκτικές αντιδράσεις χιλιάδων ανθρώπων, κάποιοι αντέδρασαν μέσα από μια μίμινουμ συμβολική αντίδραση γράφοντας αντιρατσιστικά συνθήματα στην είσοδο της εφημερίδας, ενώ η συλλογικότητα του “Ρουβίκωνα” έκανε μια επίσης συμβολική (και ήπια κατά τη γνώμη μου) κίνηση μπαίνοντας στα γραφεία της Athens Voice, και κάνοντας κάποιες μικρές καταστροφές στα έπιπλα και τον εξοπλισμό της.
Η αντίδραση του “Ρουβίκωνα”, επαναλαμβάνω, ήταν εντελώς ήπια και χωρίς να πειραχτεί κάποιος από τους εργαζόμενους της εφημερίδας και ήταν το ελάχιστο που θα μπορούσε να κάνει κάποιος μπροστά στο μίσος που όχι μόνο τώρα, αλλά κατά καιρούς, έχει εκτοξεύσει η συγκεκριμένη φυλλάδα εναντίον κάθε απόκληρου αυτής της χώρας, όπου η ίδια θεωρεί ότι της χαλάει την αισθητική.
Αυτό είναι το ένα μέρος της ιστορίας. Μου δόθηκε η αφορμή να γράψω αυτό το κείμενο, διαβάζοντας διάφορα σχόλια (επίσης στα κοινωνικά δίκτυα) - και κάποιων φίλων μεταξύ άλλων, οι οποίοι ούτε νεοφιλελεύθεροι είναι, ούτε ρατσιστές- που θεωρούν την αντίδραση του “Ρουβίκωνα” βίαιη. Σε αυτούς θέλω κυρίως να απευθυνθώ με σεβασμό (και αγάπη), αλλά και σε όλους αυτούς που βλέπουν βία μόνο όταν οι από κάτω αντιδρούν στη βία των κυρίαρχων, χωρίς κανένα σεβασμό (ούτε αγάπη).
Ας μιλήσουμε λοιπόν για τη βία...
«Σέβου, προσκύνα χάιδευε πάντα σου εκείνον
που κρατά την αρχή, μα εγώ το Δία πιο λίγο
ψηφώ κι απ’ το μηδέν, ας κυβερνά κι ας κάνει
της κεφαλής του, όσος καιρός του μένει ακόμα,
γιατί δε θα 'ναι των θεών κύριος για πάντα.»
( Αισχύλου, Προμηθεύς Δεσμώτης)
«Η βία είναι η μαμή της ιστορίας» είχε πει εκείνος ο ξεχασμένος φιλόσοφος και δεν είχε άδικο, γιατί οι αλλαγές στην ανθρώπινη ιστορία έγιναν με βία. Με βία κατακτιέται η ελευθερία, με βία και η σκλαβιά βαριά στα κεφάλια των ανθρώπων πέφτει. Βία υπάρχει παντού στη φύση, η ζωή με βία και πόνο γεννιέται.
Στις μέρες μας η βία καταλαμβάνει μια εξέχουσα θέση στη προπαγάνδα και στη χειραγώγηση του πλήθους. Η ίδια η χειραγωγούμενη προπαγάνδα είναι μιας μορφής βίας που τρομοκρατεί το άτομο.
Κράτος και Βία.
Στην αρχαία ελληνική μυθολογία το Κράτος ήταν η προσωποποιημένη άσκηση της ωμής θεϊκής εξουσίας.
Το Κράτος, η Βία, ο Ζήλος και η Νίκη αναφέρονται από τον Ησίοδο στη «Θεογονία» ως αδέλφια, τέκνα της Στυγός και του Πάλλαντα [1].
Όλοι τους θεότητες, μόνιμοι συνοδοί, πιστοί υπηρέτες κι εκτελεστές του Δία, του απόλυτου εξουσιαστή θνητών και θεών.
Στην τραγωδία του Προμηθεύς Δεσμώτης, ο Αισχύλος παρουσιάζει το Κράτος και τη Βία κατόπιν διαταγής του Δία, να οδηγούν και να επιτηρούν τον Ήφαιστο ώστε αυτός, παρότι δεν το θέλει, να δέσει τον Προμηθέα στα βράχια του Καυκάσου. Από τα λόγια του Κράτους είναι που ο θεατής πληροφορείται ότι ο Προμηθέας τιμωρείται επειδή έκλεψε τη φωτιά (γνώση) αψηφώντας τις εντολές του Δία και την έδωσε στους ανθρώπους.
Η «αμαρτία» του είναι η αμφισβήτηση της εξουσίας του Δία, η ανατροπή της τάξης.
Το Κράτος συμπληρώνει: «ελεύθερος γάρ ούτις εστί πλην Διός» (κανένας δεν είναι ελεύθερος, παρά μόνον ο Δίας). Το Κράτος απλά εφαρμόζει τις διαταγές και επιβάλλει την εξουσία του Δία χωρίς καμία αμφισβήτηση.
Για το Κράτος, η δικαιοσύνη του Δία είναι η μόνη δυνατή δικαιοσύνη. Το Κράτος είναι ανίκανο να αισθανθεί φιλία ή οίκτο, επειδή δεν έχει δικό του σύστημα αξιών πέραν εκείνου που του έχει επιβληθεί από τον Δία.
Όπως διαπιστώνουμε, οι λεκτικές έννοιες δεν είναι τυχαίες στην ελληνική γλώσσα. Η Βία, αδελφή του Κράτους, τυφλοί υπηρέτες, εντολοδόχοι κι εκτελεστές της εξουσίας του άρχοντα θεών και ανθρώπων.
Βία και Κράτος
«Παλιότερα χρησιμοποιούσαν τα βασανιστήρια. Σήμερα χρησιμοποιούν τις εφημερίδες»
(Όσκαρ Ουάιλντ)
Στις μέρες μας, όταν οι πρόθυμοι απολογητές της πολιτικό-οικονομικής εξουσίας αναφέρονται στη Βία, την «αποκόπτουν» εσκεμμένα από την αρχική της «συγγένεια» και την ανάγουν από αδελφή σε εχθρό του Κράτους που προσπαθεί να ανατρέψει τη τάξη. Η Βία από εκτελεστής των εντολών της εξουσίας, παρουσιάζεται σαν ανατροπέας της και «αδελφοκτόνος».
Οι μονοδιάστατες κραυγές τους προσπαθούν να μας πείσουν ότι η Βία χρησιμοποιείται σχεδόν αποκλειστικά, από αυτούς που θέλουν να ανατρέψουν το Κράτος και να διασαλεύσουν τη τάξη
Για να μην εκθέτουν το «δημοκρατικό προφίλ» τους, «διαπιστώνουν» ότι η Βία είναι καταδικαστέα «απ’όπου κι αν προέρχεται».
Σε εξαιρετικά σπάνιες περιπτώσεις, όταν κανένα τέχνασμα τους δεν μπορεί να αποκρύψει τη πραγματικότητα, αναφέρονται στη Βία που χρησιμοποιεί το Κράτος, ανάγοντας την σε «μεμονωμένα περιστατικά» [2] κατάχρησης εξουσίας, όχι σε θεσμικό επίπεδο εντολών του, αλλά σε ατομικές επιλογές προσώπων που απαρτίζουν τους κατασταλτικούς μηχανισμούς του [3] και το απαλλάσσουν από τη πολιτική του ευθύνη.
Το Κράτος και η μονοπωλιακή του Βία
«Πάντα τα ονόματα “Δικαιοσύνη” και “Πειθαρχία” θα χρησιμεύουν σαν εργαλείο βίας και σαν όπλα ανικανότητας»
(Ζάκ Ρουσσώ)
Από τη γέννηση των δυτικού τύπου αστικών δημοκρατιών, αυτό που είναι κοινά αποδεκτό σε κοινωνικό και πολιτειακό επίπεδο, είναι ότι οι κατασταλτικοί μηχανισμοί του Κράτους είναι αυτοί που δικαιούνται νόμιμα και αποκλειστικά να ασκούν Βία. Κάτω από ποια έννοια όμως το Κράτος ασκεί το μονοπώλιο της βίας;
Εφόσον η βία γίνεται κατανοητή ως μέσον επιβολής και διατήρησης των σχέσεων εξουσίας, εύκολα μπορεί επίσης να γίνει κατανοητό ότι η έξαρσή της συνδέεται με την επιδείνωση μιας οικονομικής, πολιτικής ή πολιτισμικής κρίσης. Γιατί, η κρίση αυτή σημαίνει ότι το κοινωνικό-πολιτικό σύστημα υφίσταται κλυδωνισμούς και, συνεπώς, κινητοποιεί τους καταπιεστικούς μηχανισμούς της συντήρησής του.
Η καταπίεση προκαλεί πάντα αντίδραση, παθητική ή ενεργή, που είναι καθημερινή και διάχυτη, και την οποία η εξουσία την αντιμετωπίζει με τους μηχανισμούς καταστολής που διαθέτει τόσο στους δρόμους, όσο και σε ιδεολογικά θεσμικό επίπεδο απομόνωσης-εγκλεισμού των «παραβατών» σε φυλακές, ψυχιατρεία, άσυλα κ.ά. Τα παραπάνω είναι γνωστά και έχουν μελετηθεί, μολονότι σπανίως τα συνδέουμε σε ένα ενιαίο σύστημα ερμηνείας της μονοπωλιακής Κρατικής Βίας.
O Μαξ Βέμπερ (στοχαστής-φιλόσοφος) λέει: «Το κράτος αποκτά το μονοπώλιο της φυσικής βίας, την οποία κατοχυρώνει νομικά και μόνο το κράτος έχει το δικαίωμα να δολοφονεί (νόμιμη θανατική ποινή), να ασκεί βία εναντίον οποιασδήποτε κοινωνικής ομάδας και να ποινικοποιεί τη βία σε όλους τους άλλους κοινωνικούς φορείς ή σε διάφορα πεδία δράσης. Στην καλύτερη περίπτωση, αυτό έγινε για να ελεγχθεί η βία και να υπάρχουν συνταγματικές εγγυήσεις με το αντίστοιχο νομικό οπλοστάσιο για τον περιορισμό της. Αλλά η βία του κράτους, φανερή ή κρυφή, υπάρχει πάντα ως συστατικό του στοιχείο.»
Η βία, από τότε που εμφανίστηκε η «αστική νομιμότητα», ο κοινοβουλευτισμός, όχι μονάχα δεν έπαψε να παίζει έναν ιστορικό ρόλο, αλλά είναι και σήμερα, όπως και σε όλες τις προηγούμενες εποχές, η βάση της κυρίαρχης πολιτικής τάξης. Το καπιταλιστικό κράτος στο σύνολο του βασίζεται στη βία. Η στρατιωτική του οργάνωση είναι αυτή καθεαυτή μια χειροπιαστή απόδειξη.
Από το 1972, με το βιβλίο του Τα Όρια της Ανάπτυξης, ο Dennis Meadows (οικονομολόγος) και η επιστημονική ομάδα του είχαν «προειδοποιήσει» ότι η επερχόμενη οικονομική αλλά και περιβαλλοντική κρίση, μπορεί να προκαλέσει κοινωνική αποδιοργάνωση. Πράγμα για το οποίο το εξουσιαστικό λόμπι έχει επίγνωση, όπως δείχνουν οι αντιδράσεις του. «Εάν ο καπιταλισμός κατορθώσει να επιβιώσει», έγραφε, «θα χαρακτηρίζεται από επίταση της βίας δηλαδή, θα επιστρέψει στη βαρβαρότητα».
Η καθολική εξαπάτηση του Κράτους και η πραγματική Βία
«Το ανθρώπινο είδος δεν αντέχει πάρα πολύ πραγματικότητα»
(Τόμας Έλιοτ)
Για να μη μπλέκουμε σε θεωρίες, ας πούμε λιγάκι πιο απλά τα πράγματα.
Γιατί ο τραυματισμός ή ο θάνατος αστυνομικών σε ώρα υπηρεσίας θεωρείται βία και τρομοκρατική πράξη, ενώ οι τραυματισμοί ή θάνατοι των εργατών σε ίδιες συνθήκες θεωρούνται «εργατικό ατύχημα»; Γιατί η προσωπική βλάβη και η άμυνα μας εναντίον κάποιου που μας χτύπησε η μας απείλησε λέγεται βία, ενώ η απρόσωπη τιμωρία μας μέσα από έναν νόμο, και μια ποινή όπως είναι η φυλάκιση, λέγεται σωφρονισμός;
Ας μη τρώμε το «τυράκι» που μας βάζει στη φάκα το Κράτος.
Η Βία του Κράτους δεν είναι μόνο η οφθαλμοφανής καταστολή από τους μηχανισμούς του. Βία είναι να χωρίζονται οι άνθρωποι σε «νόμιμους» και «λαθραίους». Το χρήμα κυκλοφορεί παντελώς ελεύθερο, δίχως σύνορα, διαβατήρια και τελωνεία, αλλά αρκετοί άνθρωποι βρίσκονται φυλακισμένοι για το «έγκλημα» ότι είναι «παράνομοι» επειδή διέσχισαν τα σύνορα μιας χώρας χωρίς κρατικά έγγραφα. Βία είναι η προτροπή στην αγορά και τον καταναλωτισμό άχρηστων αντικειμένων σαν ένα είδους ψυχοθεραπείας, προκείμενου να διατηρείται η ύπαρξη του σαθρού καπιταλιστικού συστήματος.
Βία είναι οι ανά τον πλανήτη στρατιωτικές επεμβάσεις των ισχυρών, βαφτίζοντας λαούς και θρησκείες σαν τρομοκράτες, και με πρόσχημα την «παγκόσμια ασφάλεια» μακελεύουν χιλιάδες ανθρώπους και καταληστεύουν τις πλουτοπαραγωγικές πηγές τους. Βία είναι οι χιλιάδες των νέων στις μητροπόλεις του δυτικού κόσμου που σέρνουν τα κορμιά τους λιωμένα από τη πρέζα και που η ίδια η πόλη προσπαθεί να τους εξοβελίσει από τη «βιτρίνα» της, πετώντας τους σε φυλακές και ψυχιατρεία, αντί να τους βοηθήσει.
Βία είναι η εκμετάλλευση των ανθρώπων σαν φτηνού εργατικού δυναμικού με μισθούς πείνας, χωρίς καμία ασφάλιση και ιατρική περίθαλψη, για να πλουτίζουν οι λίγοι έχοντες. Βία είναι τα άδεια από ελπίδα μάτια και από φαγητό στομάχια, εκατομμυρίων παιδιών στον «τρίτο» κόσμο, η πείνα και η δίψα που σκοτώνουν κάθε ένα λεπτό χιλιάδες από αυτά.
Βία είναι οι πένητες, οι ανέστιοι, οι άστεγοι των μητροπόλεων που εκλιπαρούν για ένα άγγιγμα αγάπης, ένα πιάτο φαγητό, ένα ζεστό ρούχο. Βία είναι τα δελτία ειδήσεων των χειραγωγών των ΜΜΕ που συστηματικά τρομοκρατούν το άτομο μέσα από καταστροφολογίες, επιδημιολογίες, προβάλλοντας το ότι ζει σε μια διαρκή πολεμική ζώνη ενός ακήρυκτου πολέμου με έναν αόρατο εσωτερικό ή εξωτερικό –αναλόγως των συνθηκών– εχθρό. Θα μπορούσα να γράψω ολόκληρο βιβλίο για τη πραγματική Βία, αυτή τη Βία που όλοι μας βιώνουμε καθημερινά από τότε που ο αέρας μπήκε στα πνευμόνια μας για πρώτη φόρα.
Ζώντας μέσα στο καπιταλιστικό εξουσιαστικό σύστημα, ένα σύστημα που εξυψώνει τους ανταγωνισμούς -που επίσης είναι Βία είναι- σαν αξιακό πρότυπο, θεωρώ πως πότε δε γνωρίσαμε την ειρήνη, πως στη ζωή μας ασκείται μια συνεχής Βία από αυτούς τους λίγους που θέλουν να δεχόμαστε τη Βία τους αδιαμαρτύρητα, αγόγγυστα, με το κεφάλι σκυμμένο, δίχως καν να ανοίγουμε το στόμα μας για να διαμαρτυρηθούμε. Ενώ, όταν αντιδρούμε, πρέπει να υπομένουμε ακόμη σκληρότερη Βία, θεωρώντας ότι καλώς μας τιμωρούν εφόσον αντιδράσαμε.
Ας το καταλάβουμε όλοι και όλες πολύ καλά: η όποια μας αντίδραση και αντίσταση στη βαρβαρότητα των ισχυρών δεν είναι Βία, όπως οι πρόθυμοι συνοδοιπόροι τους διατείνονται, κουνώντας μας με αυστηρότητα το δάχτυλο στα πρόσωπα μας, αλλά η μοναδική μας άμυνα απέναντι στη μονοπωλιακή Κρατική, οικονομική, πολιτική Βία. Εκτός από άμυνα, είναι και ύψιστο καθήκον μας, γιατί όπως λέει και η μαντινάδα: « Σωστό κι αντρίκειο να στέκεις στο πλάι κείνου που ’χει δίκιο».
Και αν ίσως δεν έγινα πολύ κατανοητός, να σας πω τι είναι για μένα πραγματική βία:
Βία είναι να μην έχεις να φας.
βία είναι να μην έχεις που να κοιμηθείς.
βία είναι να είσαι άρρωστος και να μην μπορείς να πας σε νοσοκομείο.
βία είναι να σε τρομοκρατούν.
βία είναι να είσαι άνεργος.
βία είναι να πρέπει να δουλεύεις για να επιβιώσεις.
βία είναι να σε παραπλανούν.
βία είναι η μοναξιά.
βία είναι η εξουσία.
Βία είναι οι ηγεσίες.
βία είναι να σου επιβάλλονται.
βία είναι να επιβάλλεσαι.
Βία είναι οι θρησκείες.
βία είναι να φοβάσαι.
βία είναι να φοβίζεις.
βία είναι ο ανταγωνισμός.
βία είναι η πειθαρχία.
Βία είναι οι «ειδικοί».
βία είναι να σε τεστάρουν.
βία είναι να τεστάρεις.
βία είναι η αστυνομία.
βία είναι ο στρατός.
βία είναι τα δικαστήρια.
βία είναι τα ψυχιατρεία.
βία είναι η εκπαίδευση.
βία είναι η προπαγάνδα.
βία είναι οι νόμοι.
βία είναι οι φυλακές.
βία είναι η αλλοτριωμένη κι επιτηρούμενη διασκέδαση.
βία είναι το «στιλ ζωής».
βία είναι οι τράπεζες.
βία είναι οι πολυεθνικές.
βία είναι η μόδα.
βία είναι τα πρότυπα.
βία είναι η απομόνωση
βία είναι το αδιέξοδο.
βία είναι οι παρακολουθήσεις.
βία είναι οι πατρίδες.
βία είναι το προσωπικό συμφέρον.
βία είναι η ρουφιανιά.
βία είναι οι πόλεις.
βία είναι οι τάξεις.
βία είναι οι βαθμοί στα σχολεία.
βία είναι η προκατάληψη.
βία είναι η αυθαιρεσία.
βία είναι η πατριαρχία.
βία είναι η μητριαρχία
βία είναι ο σεξισμός.
βία είναι ο βιασμός.
βία είναι η εκμετάλλευση.
βία είναι η ιδιοκτησία.
[1] Στύγα (Στυξ). Ελληνικό μυθολογικό όνομα θεότητας (κόρης του Ωκεανού και της Θέτιδας). Το όνομα βγαίνει από το ρήμα «στυγέω» που σημαίνει: « μισώ, απεχθάνομαι». Παράγωγο του, η λέξη «στυγερός».
Πάλλαντας (Πάλλας).Αρχαία ελληνική θεότητα. Τιτάνας. Γιός του Κρίου και της Ευρυβίης
[2] «Το πρωί της Κυριακής στη διάρκεια έκτακτης συνέντευξης Τύπου ο υπουργός Εσωτερικών Προκόπης Παυλόπουλος απηύθυνε έκκληση στους πολίτες “ώστε να υπάρξει ηρεμία”. Όπως είπε επικοινώνησε τηλεφωνικά με τη μητέρα του 15χρονου, από την οποία ζήτησε συγγνώμη. Μιλώντας στους δημοσιογράφους έκανε λόγο για μεμονωμένο, αλλά αδιανόητο, περιστατικό»
(Ελευθεροτυπία 7/12/2008)
[3] Η Χάνα Αρεντ μελετώντας την εμπειρία του ναζισμού, αναφέρει ότι οι ναζί εγκληματίες πολέμου, όπως ο Αϊχμαν, ήταν απλώς γραφειοκράτες που έκαναν το καθήκον τους ακολουθώντας πιστά τις διαταγές των ανωτέρων τους. Όπως οι φρικαλέες πράξεις των ναζί στρατιωτών δεν έγιναν από κάποια ανθρωπόμορφα τέρατα, αλλά από τον «άνθρωπο της διπλανής μας πόρτας», έτσι και οι βασανιστές της χούντας στην Ελλάδα ήταν φιλήσυχοι νοικοκυραίοι και οικογενειάρχες. Κατ’επέκταση και οι σύγχρονοι τους αστυνομικοί δολοφόνοι και βασανιστές στα ανά την Ελλάδα αστυνομικά τμήματα και δρόμους των πόλεων.
Αντώνης Ζήβας
Ο Αντώνης Ζήβας είναι D.J. ραδιοφωνικός παραγωγός και record sellector εδώ και 28 έτη. Παράλληλα έχει υπάρξει μπασίστας σε διάφορες γνωστές-άγνωστες Punk και Alternative μπάντες από τη δεκαετία του '80 ως τις μέρες μας, ενώ ανήκει στο απροστάτευτο υπό εξαφάνιση είδος των δισκοπωλών. Γεννήθηκε στη Πάτρα, αλλά διάλεξε να ζήσει για πάρα πολλά χρόνια στη Κρήτη, όπου και απέκτησε τη Κρητική υπηκοότητα, την οποία διατηρεί ακόμη με πείσμα. Τα τελευταία χρόνια κατοικεί στη κοιλιά του τέρατος που ονόμασαν Αθήνα, περιφέροντας το σάρκιον του σε διάφορα Booth της Αθηναϊκής νύχτας και μία φορά την εβδομάδα τα μεσημέρια των Σαββάτων, ξαποστένει στο μικρόφωνο του metadeftero.gr, μέσα από την εκπομπή Reclaim The Music
Αντώνης Ζήβας
Ο Αντώνης Ζήβας είναι D.J. ραδιοφωνικός παραγωγός και record sellector εδώ και 28 έτη. Παράλληλα έχει υπάρξει μπασίστας σε διάφορες γνωστές-άγνωστες Punk και Alternative μπάντες από τη δεκαετία του '80 ως τις μέρες μας, ενώ ανήκει στο απροστάτευτο υπό εξαφάνιση είδος των δισκοπωλών. Γεννήθηκε στη Πάτρα, αλλά διάλεξε να ζήσει για πάρα πολλά χρόνια στη Κρήτη, όπου και απέκτησε τη Κρητική υπηκοότητα, την οποία διατηρεί ακόμη με πείσμα. Τα τελευταία χρόνια κατοικεί στη κοιλιά του τέρατος που ονόμασαν Αθήνα, περιφέροντας το σάρκιον του σε διάφορα Booth της Αθηναϊκής νύχτας και μία φορά την εβδομάδα τα μεσημέρια των Σαββάτων, ξαποστένει στο μικρόφωνο του metadeftero.gr, μέσα από την εκπομπή Reclaim The Music
