Γράφει ο Αργύρης Αργυριάδης
Ο αναρχικός χώρος στην Ελλάδα διανύει την τέταρτη δεκαετία παρουσίας στον κοινωνικό αγώνα από την «μεταπολίτευση» και μετά. Εξακολουθεί όμως να παραμένει αντικείμενο ιδεολογικής διαστρέβλωσης της πραγματικότητας από τα ΜΜΕ, με το θέαμα να επιστρέφει κατά έναν μη μυστηριακό τρόπο και να αποτελεί τον εσωτερικό καταπιεστή σε σχέση με μια εικόνα αναντίστοιχη της απεύθυνσης και της απειλής που έχει ή θα έπρεπε να έχει ο Αναρχισμός ως προς το σύστημα.
«Εικονικές» αναπαραστάσεις
Η σημερινή δημόσια εικόνα του Αναρχικού είναι το αποτέλεσμα της μακρόχρονης ιδεολογικής κατασκευής από τα ΜΜΕ η οποία εξελίχθηκε συνακόλουθα με την ανάπτυξη αλλά και την ύφεση του αναρχικού χώρου κατά την διάρκεια των τελευταίων δυο δεκαετιών. Η συγκρουσιακή μυθολογία της βίας και ο «αδιάλλακτος αγώνας» ως δημόσια αναπαράσταση, σε συνάρτηση με την οργανωτική έλλειψη του αναρχικού κινήματος, ειδικά την περίοδο που η κοινωνική απεύθυνση του ακολουθούσε φθίνουσα πορεία, επέτρεψε στα ΜΜΕ και ειδικά στην ιδιωτική τηλεόραση να «μεγαλουργήσουν». Δημιουργώντας ένα φοβικό και αντικοινωνικό πρότυπο συμπεριφοράς, το οποίο βρίσκεται πάντα στο προσκήνιο και λειτουργεί αποτρεπτικά προς την κοινωνία να επικοινωνήσει, να αποδεχθεί και να αντιληφθεί τους αναρχικούς ως ενεργή κοινωνική αλλά και πολιτική μειονότητα η οποία μέσω του αντινομισμού των ιδεών της αντιμάχεται το κυρίαρχο σύστημα. Είναι συνεπώς αυτός ο ετεροκαθορισμός της δημόσιας εικόνας που εγκλωβίζει πλέον πολλούς αναρχικούς να αρθρώσουν έναν πιο θελκτικό λόγο προς την κοινωνία, ώστε να σταματήσει να τους αντιμετωπίζει με όρους δογματισμού και ακαμψίας.
Ο αθέατος κόσμος των «γνωστών αγνώστων»
Για τον πολύ απλό θεατή ή αναγνώστη, οι αναρχικοί αποτελούν μυστηριακές φιγούρες που ζουν σε ένα απροσδιόριστο και άβατο περιβάλλον με χαρακτηριστικότερη περίπτωση τα Εξάρχεια. Σύμφωνα με τα ΜΜΕ στην ευρύτερη περιοχή των Εξαρχείων θα πρέπει να ισχύει η θεωρία της «κούφιας γης» στην οποία κατοικεί μια υποχθόνια κοινότητα, με τον Λόφο του Στρέφη να αποτελεί την «πύλη του κάτω κόσμου». Ενώ θεωρείται δεδομένο για κάποιους ότι οι «γνωστοί άγνωστοι υπήρχαν ανέκαθεν», ίσως και πριν τους δεινοσαύρους. Ενώ άλλοι πιο σκοτεινοί υποστηρικτές των θεωριών συνωμοσίας ίσως να ισχυριστούν ότι το Πολυτεχνείο χτίστηκε στα θεμέλια αρχαίου μυστικιστικού ναού, ο οποίος επικοινωνεί υπόγεια με την ΓΑΔΑ ή άλλα κέντρα αποσταθεροποίησης και «προβοκάτσιας», εφόσον το κράτος γνωρίζει ποιοι είναι αλλά δεν τους συλλαμβάνει. Φυσικά τίποτα από τα παραπάνω δεν είναι αλήθεια, αλλά αποτελούν μέρος της φαιδρής πραγματικότητας της κατασκευής του αναρχικού και των χώρων του. Τα πράγματα δεν ήταν ποτέ έτσι όπως θέλουν να τα προβάλουν τα ΜΜΕ.
Η εξέλιξη και η χρονικότητα της ιδεολογικής κατασκευής της εικόνας των γνωστών αγνώστων, των νεαρών ταραξιών με τα μαύρα ή των κουκουλοφόρων, ξεκινά στις αρχές της δεκαετίας του 90 και είναι συνακόλουθη με την ανάπτυξη της ιδιωτικής τηλεόρασης στην Ελλάδα και της γιγάντωσης του θεάματος ως συλλογική αναπαράσταση. Από την μεταπολίτευση και μέχρι τα μέσα του ’80, ο αναρχικός χώρος αγωνίζεται σε ένα ειδησεογραφικό περιβάλλον πιο στατικό, με μηδαμινή κάλυψη των γεγονότων του σε επίπεδο εικόνας από την κρατική τηλεόραση. Η δολοφονία του17χρόνου Μιχάλη Καλτεζά αποτελεί στην ουσία το εφαλτήριο για αυτό που θα ακολουθήσει. Στην αρχή η εικόνα αυτή, ήταν του επαναστατημένου ροκ νεολαίου και αντιμετωπίστηκε με ψυχαναλυτικούς όρους ως η συμβολική αντίσταση ενάντια στην κοινωνία της γονεϊκής καταπίεσης με την εξουσία να προσδιορίζεται ως ο αυταρχικός γονέας. Στην πλειονότητα πάντως των αναφορών από τα ΜΜΕ την εποχή εκείνη οι αναρχικοί αναφέρονται πάντα με την ταυτότητα τους να καλύπτεται από ιδεολογικούς χαρακτηρισμούς ως οι «νεαροί» που πάντα είναι στην ουρά της εξωκοινοβουλευτικής αριστεράς. Όσο απομακρυνόμαστε από την «μεταπολίτευση» και σε συνάρτηση με την παρακμή της αριστεράς γενικά, την επίθεση του κράτους και τον πόλεμο ενάντια στην «τρομοκρατία» ειδικά, η εικόνα των αναρχικών περνάει από τον ουτοπικό ρομαντισμό, στον αντικοινωνισμό και της εσωτερικής απειλής με το πρόσχημα της ένοπλης βίας.
Είναι τότε στις αρχές του ’90 που εμφανίζεται αποσπασματικά ο χαρακτηρισμός «γνωστοί άγνωστοι». Στην ουσία αποτελεί έναν εύηχο λεκτικό μιμητισμό της έκφρασης «συνήθεις ύποπτοι» που είχε χρησιμοποιηθεί στα τέλη της δεκαετίας του ’80 από τους ίδιους τους διωκόμενους από το κράτος αναρχικούς. Τότε ήταν καθημερινά στην ημερήσια διάταξη σκευωρίες εναντίων τους με το πρόσχημα της ένοπλης πάλης. Πιο πριν τα ΜΜΕ και ειδικότερα οι συντηρητικές εφημερίδες είχαν βαφτίσει τους νοσταλγούς της χούντας και λοιπά φασιστικά αντικοινωνικά εκτρώματα ως «Αγανακτισμένους Πολίτες», για να δικαιολογήσουν τις βιαιοπραγίες ενάντια σε κοινωνικούς αγωνιστές. Είναι προφανές ότι εφόσον κατασκευάζεται ο αποδιοπομπαίος τράγος θα πρέπει αντίστοιχα να κατασκευαστεί και ο πολίτης εκδικητής ο οποίος αναγκάζεται να πάρει τον νόμο στα χέρια του εφόσον το ανίκανο κράτος αδυνατεί. Κατ’ αυτόν τον τρόπο όλοι χωράνε και αποκτάνε ρόλο για τα ΜΜΕ.
Οι «γνωστοί άγνωστοι» αποτελούν ένα ιδεολογικό κατασκεύασμα των ΜΜΕ της δεκαετίας του ’90
για να το διαχειριστούν ως θεαματική εικόνα του κοινωνικού ανταγωνισμού
Η ιδιωτική τηλεόραση και ο θεαματικός τρόπος προβολής των ειδήσεων, ώστε όλοι οι κοινωνικοί αγώνες να μοιάζουν ως απειλή, δημιούργησαν ένα νέο εικονικό πρότυπο συμπεριφοράς, το οποίο μέσα από έναν «ηρωικό αδιάλλακτο ναρκισσισμό» λειτουργεί πολλαπλασιαστικά προς την επιδίωξη του εξοστρακισμού των αναρχικών ως πολιτικών όντων. Αυτό σε συνάρτηση με την ανάδειξη ενός εξατομικευμένου lifestyle τρόπου ζωής, έχει ως συνέπεια την απομάκρυνση του ατόμου γενικά από τον κοινωνικό αγώνα, την αναζήτηση ενός πιο trendy ονείρου, αλλά και την παρακμή του αναρχισμού από κοινωνικό εξωστρεφές κινήματος σε ένα εσωστρεφή γκέτο αποκλεισμένων, με την σύγκρουση να αποτελεί την μόνη διέξοδο επικοινωνίας με τον υπόλοιπο κόσμο. Στο σημείο αυτό η δημόσια εικόνα γίνεται ο εσωτερικός καταπιεστής ενός πολιτικού χώρου, ο οποίος μαθαίνει να συμπεριφέρεται με δεδομένο και προβλέψιμο τρόπο ως εξαρτημένα αντανακλαστικά στις επιβολές του θεάματος προς χάριν της εμπορευματικής τηλεοπτικής κατανάλωσης, ακόμα και αν ο ίδιος (ο χώρος) θεωρεί ότι έτσι την αντιμάχεται. Ο εκφυλισμός της πολιτικής οντότητας του αναρχικού ως κοινωνικού φορέα ιδεολογίας, αξίων και οραμάτων για έναν διαφορετικό κόσμο, δεν πρέπει να αποδοθεί για να είμαστε δίκαιοι μόνο σε αυτόν που τον επιβάλει - στην προκειμένη περίπτωση τα κυρίαρχα ΜΜΕ, αλλά και σε αυτόν που τον υφίσταται και τελικά τον αποδέχεται ως πραγματικότητα. It takes two to tango!
O ιδεολογικός χειρισμός στοχεύει πάντα στην μεταστροφή του κοινού από την αιτία - στο άτομο ως ερμηνεία.
Στην συνέχεια ακολουθεί η ψυχολογιοποίηση της συμπεριφοράς ώστε αυτή να δικαιολογηθεί με όρους απόκλισης, για να επέλθει τελικά ο εξορθολογισμός ως άλλοθι προς την κυρίαρχη κατάσταση
Θα πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη μνεία για τις ευθύνες που έχει ο καθένας που συμμετέχει στον αναρχικό χώρο ατομικά και συλλογικά για την ευκολία με την οποία επέτρεψε την αποιδεολογιοποίηση να μεταβάλει το αναρχικό πρόταγμα από ευρεία κοινωνικό σε μια οργισμένη αντικοινωνική εικόνα και να την περιορίσει στην παραβατικότητα εντός του αστυνομικού δελτίου των ειδήσεων. Εφόσον τα έργα μας φωνάζουν δυνατότερα από τα λόγια μας, τα ΜΜΕ ως φερέφωνα του συστήματος κυριαρχίας, παίρνουν τις χίλιες λέξεις ενός κινήματος και τις κάνουν μια εικόνα. Στην ουσία την ιδιοποιούνται και την μεταχειρίζονται όπως θέλουν. Φτάνοντας στο σημείο να μην υπάρχει καμιά επαφή της εικόνας που αναπαράχθηκε με το πραγματικό δρώμενο (η μία μολότοφ που διαρκώς πέφτει και ξαναπέφτει είναι χαρακτηριστικό παράδειγμα). Σε αυτό το σημείο η δυνατότητα εξήγησης της κατασκευής είναι αδύνατη σε σχέση με το εύρος και το περιεχόμενο της αλλοτρίωσης. Γιατί πως αλλιώς μπορεί ο αναρχικός να εμφανίζεται μόνο ως νεολαίος ταραχοποιός, ενώ ταυτόχρονα να προβάλλεται ο νεοναζί φασίστας ως πατριώτης και να νομιμοποιείται ο σταλινικός ως αγνός κομμουνιστής ιδεολόγος? Και τα τρία είναι στερεοτυπική κατασκευή που εξυπηρετεί το σύστημα και αναπαράγεται με μέθοδο από τα ΜΜΕ γιατί αυτός είναι ο ρόλος τους και αυτό εξυπηρετούν στην δημοκρατία. Το ζήτημα είναι εμείς τις κάνουμε.
Γερνάνε ορέ οι Αναρχικοί?
Τα ΜΜΕ δεν ενημερώνουν αλλά εξημερώνουν τα πλήθη. Γι αυτό άλλωστε και θεωρούνται ως η τέταρτη εξουσία. Δημιουργούν μύθους και αναπαράγουν αυτοεκπληρούμενες προφητείες. Στο βαθμό αυτό ο καθένας μπορεί να ζήσει τον μύθο του μέσα από τα ΜΜΕ στην Ελλάδα και όχι μόνο. Στην συνείδηση του απλού κόσμου θέλω να πιστεύω ότι ο εκφυλισμός των αναρχικών δεν έχει πετύχει, αλλά δεν το πιστεύω αυτό για τον εγκλωβισμένο τηλεθεατή γιατί είναι κοινωνιοψυχολογικά πιο έντονος ως ρόλος. Είναι δε εύκολος, αφομοιώσιμος και χωρίς κόστος. Αναφορικά με την κοινωνική αναπαράσταση των «αυτοαποκαλούμενων αναρχικών» η πλειονότητα του «δείγματος της AGB» και του κοινού των δελτίων ειδήσεων θεωρούν ότι οι αναρχικοί δεν γερνάνε, δεν έχουν κοινωνική ζωή και ίσως πιστεύουν ότι δεν αναπαράγονται, μα παραμένουν αιώνια οι ίδιοι νεαροί ταραξίες και απορούν γιατί δεν τους πιάνουν τόσα χρόνια εφόσον τους ξέρουν. Γιατί το πιο επικίνδυνο είναι η έννοια της στασιμότητας που καλλιεργούν τα ΜΜΕ για τον αναρχικό χώρο, το επόμενο είναι η ιδιότητα του «αυτοαποκαλούμενου». Μπροστά λοιπόν στην αφομοίωση και το θέαμα είναι καιρός να βγούμε στο προσκήνιο, διακριτά και επώνυμα, με αυτό τον ανιδιοτελή τρόπο που έχουμε να εκπλήσσουμε τους άλλους όταν τους συμπαραστεκόμαστε και είμαστε δίπλα τους στον αγώνα, χωρίς να τους πουλάμε ελπίδα ή να εξαργυρώνουμε την αλληλεγγύη μας.
Σε μια εποχή που όλοι ζητάνε: Τα ΜΜΕ τηλεοπτικό χρόνο ή αναγνωσιμότητα, το κράτος υποταγή και η αγορά τα πάντα, η διακριτότητα του αναρχικού επώνυμου και κοινωνικού αγώνα είναι μονόδρομος. Διότι ως αγωνιζόμενοι άνθρωποι, βιώνουμε την πραγματικότητα στον δρόμο και δεν ζούμε την «αλήθεια» ως επιμέρους θέαμα ενός φοβικού reality δελτίου ειδήσεων. Η μόνη δυνατότητα γι αυτό, είναι να πάψουμε να φαινόμαστε αόρατοι και να γίνουμε ορατοί άνθρωποι. Να καταρρίψουμε τον μύθο του «γνωστού» μα συνάμα «άγνωστου» υπερβατικού αναρχικού, του «προβοκάτορα», αυτού που παρεισφρύει στις πορείες ή του «εξωσχολικού» και να έρθουμε ακόμα πιο κοντά με την κοινωνία. Γιατί ο αγώνας μας είναι επώνυμος και διακριτός, ενώ οι κοινωνικοί ρόλοι που μας αντιστοιχούν είναι πολύ περισσότεροι από αυτούς που θέλουν να μας καταλογίζουν, πρέπει να έχουν δε μόνο θετικό περιεχόμενο. Προς έκπληξη των ΜΜΕ, οι αναρχικοί μεγαλώνουν, γερνάνε και αναπαράγονται όπως όλοι οι συνηθισμένοι άνθρωποι. Η ειδοποιός διαφορά είναι, ότι στο όραμα τους παραμένουν οι αιώνια έφηβοι του κοινωνικού αγώνα για την ελευθερία, αλλά δεν πρόκειται να γεράσουμε περιμένοντας να ζήσουμε την εικονική ευτυχία που υπόσχονται ως τηλεθέαση. Ο αγώνας για την ελευθερία και την κοινωνική απελευθέρωση από μόνος του είναι η πιο ζωντανή δημιουργική αναπαράσταση και εδώ δεν υπάρχουν θεατές παρά μόνο πρωταγωνιστές.
Αργύρης Αργυριάδης
Ο Αργύρης Αργυριάδης αφού πρώτα έζησε την συγκλονιστική εμπειρία της συναυλίας του Rory Gallagher στην Νέα Φιλαδέλφεια το 1981 έκτοτε, από μικρή ηλικία τρέχει στα στενά των Εξαρχείων, πιστός στην Ιδέα της ελευθερίας, παραμένει πάντα καταληψίας «τρελός και ευτυχισμένος», υπερασπιστής του Ιστορικού Μείζονος Αναρχισμού και μέλους του Ενός Δυνατού Συνδικάτου. Μισό αιώνα μετά την γέννηση του, έχει αφιερώσει τις σπουδές του στην ιατρική, την ψυχιατρική και την ψυχολογία στον αγώνα για την κοινωνική χειραφέτηση. Όταν δεν διαβάζει επικίνδυνα βιβλία, δεν ακούει παράξενες μουσικές ή να γράφει ακατανόητες ιστορίες στο merlin's, συμμετέχει σε Αυτοργανωμένες Συλλογικότητες Υγείας,συνελεύσεις, πορείες και δράσεις διότι τίποτα δεν έχει τελειώσει ακόμα.
Αργύρης Αργυριάδης
Ο Αργύρης Αργυριάδης αφού πρώτα έζησε την συγκλονιστική εμπειρία της συναυλίας του Rory Gallagher στην Νέα Φιλαδέλφεια το 1981 έκτοτε, από μικρή ηλικία τρέχει στα στενά των Εξαρχείων, πιστός στην Ιδέα της ελευθερίας, παραμένει πάντα καταληψίας «τρελός και ευτυχισμένος», υπερασπιστής του Ιστορικού Μείζονος Αναρχισμού και μέλους του Ενός Δυνατού Συνδικάτου. Μισό αιώνα μετά την γέννηση του, έχει αφιερώσει τις σπουδές του στην ιατρική, την ψυχιατρική και την ψυχολογία στον αγώνα για την κοινωνική χειραφέτηση. Όταν δεν διαβάζει επικίνδυνα βιβλία, δεν ακούει παράξενες μουσικές ή να γράφει ακατανόητες ιστορίες στο merlin's, συμμετέχει σε Αυτοργανωμένες Συλλογικότητες Υγείας,συνελεύσεις, πορείες και δράσεις διότι τίποτα δεν έχει τελειώσει ακόμα.
