Μαθήματα Ιστορίας: Γουρούνια!

Details: Published: Sunday, 13 October 2019 17:36; Written by Στέλιος Μιχ.

Ίσως ήταν η πρώτη λέξη που σου ήρθε στο μυαλό, την πρώτη φορά που σου έκαναν εξακρίβωση στοιχείων στην εφηβεία σου, την τελευταία φορά που ρούφηξες δακρυγόνο ή που τραντάχτηκες από μια κρότου λάμψης. Το μουρμούρισες όταν είδες το βίντεο με τη δολοφονία της Ζackie Oh, όταν έμαθες ότι οι μπάτσοι μπορούσαν αλλά δεν εμπόδισαν τη δολοφονία του Παύλου Φύσσα, όταν άκουσες για τους θανάτους του Μοχάμεντ Καμράν, του Εμπουκά Μαμασουμπέκ και τόσων άλλων στα αστυνομικά τμήματα. Το πιθανότερο είναι να το φώναξες μετά τη δολοφονία του Αλέξανδρου Γρηγορόπουλου και ίσως είναι η λέξη που ψιθυρίζεις κάθε φορά που τους βλέπεις να τσεκάρουν τα χαρτιά σε μετανάστες ή απλά σε στραβοκοιτάζουν στο δρόμο τρώγοντας τυρόπιτα.

Πότε και πού ξεκίνησε όμως η παρομοίωση; Σύμφωνα με τον Χιούι Νιούτον και τον Μπόμπι Σιλ, τους ιδρυτές και ηγέτες των Μαύρων Πανθήρων, η άτυχη για τα καημένα τα γουρουνάκια έμπνευση προέκυψε σε μια σύσκεψη στα γραφεία τους στο Όκλαντ την άνοιξη του 1967, ενώ συζητούσαν το επόμενο φύλλο της εφημερίδας τους. Παρόντες ήταν ο Νιούτον, ο Σιλ, η τρίτη ηγετική φυσιογνωμία των Μαύρων Πανθήρων, Έλντριντζ Κλίβερ, και ο Έμορι Ντάγκλας, υπουργός Πολιτισμού των Πανθήρων και γραφίστας/σκιτσογράφος της εφημερίδας τους The Black Panther.

Να πώς περιγράφει ο Χιούι Νιούτον την επινόηση του όρου στην αυτοβιογραφία του Revolutionary Suicide.

Δοκιμάσαμε τις λέξεις ‘κτήνος’ (beast και brute), και ‘ζώο’ (animal), αλλά κανένα από αυτά δεν συμπύκνωνε την ουσία αυτού που θέλαμε να περιγράψουμε. Ο Έλντριντζ μας έδειξε μια καρτ ποστάλ του Μπέβερλι Άξελροντ [ο δικηγόρος του Κλίβερ]. Στην μπροστινή πλευρά είχε το σύνθημα ‘Στηρίξτε την τοπική αστυνομία’. Πάνω από τη φράση είχε το αστέρι του σερίφη και στο κέντρο ένα χαμογελαστό γουρούνι. Ήταν ακριβώς αυτό που ψάχναμε. Αρχίσαμε να απεικονίζουμε τους αστυνομικούς σαν γουρούνια στα σκίτσα μας και κάπου κάπου χρησιμοποιούσαμε τη λέξη ‘pig’. Ο χαρακτηρισμός έπιασε και έτσι τον υιοθετήσαμε... Η λέξη ‘pig’ ήταν τέλεια για διάφορους λόγους. Καταρχάς, λέξεις που περιγράφουν το γουρούνι όπως ‘swine’, ‘hog’, ‘sow’ και ‘pig’ πάντα είχαν αρνητικό περιεχόμενο. Το ‘pig’ ωστόσο έχει ένα πλεονέκτημα. Από φυλετικής άποψης είναι ουδέτερη λέξη. Πολλοί λευκοί νέοι στις πανεπιστημιουπόλεις άρχισαν να καταλαβαίνουν πώς έμοιαζε η αστυνομία όταν άνοιγε τα κεφάλια τους κατά τη διάρκεια διαδηλώσεων ενάντια στη στρατολόγηση για τον πόλεμο του Βιετνάμ. Αυτό διέδωσε τη χρήση του όρου και βοήθησε στο να ενωθούν τα θύματα κατά των καταπιεστών τους. Παρότι οι λευκοί νέοι δεν στοχοποιούνταν με τον ίδιο τρόπο ή στην ίδια έκταση με εμάς, σίγουρα έγιναν σύμμαχοί μας ενάντια στην αστυνομία. Σε αυτή την περίπτωση, η άρχουσα τάξη δεν κατάφερε να βάλει τα θύματα το ένα ενάντια στο άλλο, όπως έκαναν οι ρατσιστές στον Νότο στρέφοντας τους φτωχούς λευκούς εναντίον των μαύρων».

Χιούι Νιούτον και Μπόμπι Σιλ

Στο βιβλίο του με τίτλο Seize Τhe Τime, ο Μπόμπι Σιλ περιγράφει τη συζήτηση με περισσότερες λεπτομέρειες:

Λίγο πριν τυπώσουμε το δεύτερο τεύχος της εφημερίδας, ο Χιούι είπε: «Χρειαζόμαστε κάποιες έννοιες που θα περιγράφουν με ακρίβεια την αστυνομία και τους φανατισμένους φασίστες που δολοφονούν, βασανίζουν και επιτίθενται στα συνταγματικά κατοχυρωμένα ανθρώπινα δικαιώματα». Του απάντησα ότι ήδη στο έντυπο τους αποκαλούμε «φασίστες» και «χοίρους» (swine). Τότε ο Χιούι είπε: «Ναι, αλλά οι Μαύροι δεν το πιάνουν. Δεν το έχουμε κάνει τόσο απλό ώστε να πιάνουν το νόημα τα παιδιά, οι έφηβοι, οι ηλικιωμένοι, όλοι». Ο Χιούι περπατούσε πάνω κάτω στο δωμάτιο και σκεφτόταν. «Χοίρος... γουρούνι... χοίρος», είπε και ο Έλντριντζ κάθισε στη γραφομηχανή και δακτυλογράφησε τον ορισμό: «Τι είναι το γουρούνι; Το ‘γουρούνι’ είναι ένα αρρωστημένο κτήνος που δεν τρέφει τον παραμικρό σεβασμό απέναντι στη νομιμότητα, τη δικαιοσύνη και τα ανθρώπινα δικαιώματα. Ένα πλάσμα που δαγκώνει το χέρι που το ταΐζει. Ένας απατεώνας, ένας αισχρός συκοφάντης που συνήθως μασκαρεύεται ως θύμα απρόκλητων επιθέσεων».

Η αναφορά στον «απατεώνα που μασκαρευόταν ως θύμα απρόκλητων επιθέσεων», το πιθανότερο έχει να κάνει με την αστυνομική πρακτική που γιγαντώθηκε στη συνέχεια, όταν Μαύροι (Πάνθηρες και όχι μόνο) συλλαμβάνονταν ή έπεφταν νεκροί έπειτα από ένοπλες επιθέσεις της αστυνομίας, οι οποίες αργότερα παρουσιάζονταν ως απρόκλητες ενέργειες των Μαύρων. Η ίδια η σύσκεψη που περιγράφει ο Μπόμπι Σιλ ήταν ιδιαίτερα φορτισμένη καθώς γινόταν στον απόηχο της δολοφονίας του Ντένζιλ Ντάουελ, ενός άοπλου Μαύρου, που είχε πέσει νεκρός από έξι σφαίρες αστυνομικού περιστρόφου στο Βόρειο Ρίτσμοντ της Καλιφόρνιας. Μια δολοφονία που προκειμένου συγκαλυφθεί φορτώθηκε με ένα σωρό ψέματα από την αστυνομία και τα ΜΜΕ κι έγινε το πρωτοσέλιδο του πρώτου τεύχους της εφημερίδας των Μαύρων Πανθήρων.

Ας ας επιστρέψουμε όμως στη σύσκεψη...

Αυτός ο ορισμός δημοσιεύτηκε στο δεύτερο τεύχος της εφημερίδας των Μαύρων Πανθήρων το Μάιο του 1967. Αν το διαβάσετε προσεκτικά, θα διαπιστώσετε τι ακριβώς σημαίνει ‘γουρούνι’. Με αυτόν τον χαρακτηρισμό αναφέρεται συνολικά η αστυνομία. Αλλά οι φανατικοί ρατσιστές, οι σαδιστές φασίστες που βοηθούν στη συνέχιση της καταπίεσης των ανθρώπων – αυτοί ειδικά θεωρούνται γουρούνια. Το αντιλαμβάνεσαι καλύτερα όταν κοιτάξεις την ιστορίας της Κου Κλουξ Κλαν και της χιτλερικής Γκεστάπο.

Έτσι περιγράφει ο Μπόμπι Σίλ τον ορισμό του Κλίβερ. Και συνεχίζει:

Ο Έλντριτζ έδωσε το δακτυλογραφημένο κείμενο με τον ορισμό στον Χιούι. «Ναι!» απάντησε εκείνος. Ο Έμορι έφτιαξε το σκίτσο ενός γουρουνιού. Το κάναμε πρωτοσέλιδο και γράψαμε από κάτω ‘Στηρίξτε την τοπική αστυνομία’ – ένα ακροδεξιό σύνθημα που χρησιμοποιούσαν λευκές ρατσιστικές και αυτοαποκαλούμενες «πατριωτικές» οργανώσεις. «Ελπίζω ότι ο χαρακτηρισμός της αστυνομίας ως γουρούνια θα κάνει κάποιους να σκεφτούν και να εναντιωθούν σε αυτά που κάνουν οι ρατσιστές στα αστυνομικά τμήματα», είπε ο Χιούι. «Θα διαδοθεί σε εκατομμύρια ανθρώπους που καταλαβαίνουν ότι οι μπάτσοι είναι γουρούνια και ελπίζω ότι θα ξεσηκώσει κάποιο πολιτικό κίνημα για τον ουσιαστικό έλεγχο της αστυνομίας εκ μέρους της κοινότητας. Τα αστυνομικά τμήματα δρουν όπως η γερμανική Γκεστάπο που αποκαλούσε τον κόσμο χοίρους, δηλαδή γουρούνια. Οι ρατσιστές αυτής της χώρας είναι ακριβώς αυτό, όπως ο ορισμός που διατύπωσε ο Έλντριντζ». Γουρούνια, γουρούνια, γουρούνια», συνέχισε ο Χιούι. «Έστω ότι οι άνθρωποι συνεχίζουν να χρησιμοποιούν τα συνταγματικά τους δικαιώματα, τους καταψηφίζουν και συγκροτήσουν μια πραγματική λαϊκή αστυνομική δύναμη, και στη συνέχεια, αν οι σάπιοι πολιτικοί δεν σεβαστούν το δικαίωμα της λαϊκής ψήφου και χρησιμοποιήσουν τα όπλα τους όπως ο Χίτλερ, τότε επαληθεύονται ως σύγχρονη Γκεστάπο και μοιάζουν στον κόσμο με γουρούνια. Οι λαϊκές μάζες θα πρέπει τότε να καταφύγουν στον ανταρτοπόλεμο. Προς το παρόν όμως πρέπει να προστατέψουμε τους εαυτούς μας. Οπότε, αν η αστυνομία κατοχυρωθεί ως Γκεστάπο, τότε, “Τσακίστε τα γουρούνια!” Αν, πάλι, μας επιτεθούν άδικα, πάλι “Τσακίστε τα γουρούνια!”, γιατί έχουμε ανθρώπινο δικαίωμα στην αυτοάμυνα και ο κόσμος πρέπει να μάθει να προστατεύει τον εαυτό του από τις άδικες, βάρβαρες, δολοφονικές επιθέσεις των γουρουνιών».

'Ελντριτζ Κλίβερ

Ο Έλντριντζ, ο Χιούι κι εγώ τσεκάραμε το πρωτοσέλιδο του Έμορι με το γουρούνι και είπαμε «Αυτό είναι, Έμορι. Αυτό είναι». «Ένα ποταπό γουρούνι, ένας συκοφάντης», είπε ο Έλντριντζ, «που συνήθως μασκαρεύεται σε θύμα απρόκλητων επιθέσεων».

Τρέξαμε με ενθουσιασμό να στείλουμε την εφημερίδα για τύπωμα και μετά βγήκαμε στους δρόμους. «Έτσι ο κόσμος θα μάθει πώς βλέπει η μαύρη κοινότητα την αστυνομία που καταλαμβάνει τις κοινότητές μας σαν ξένος στρατός εισβολής και παραβιάζει τα θεμελιώδη ανθρώπινα δικαιώματα», είπε ο Χιούι.

Τότε ο Έλντριντζ είπε: «Παιδιά, τα γουρούνια θα μας πυροβολήσουν μόλις μας δουν να κυκλοφορούμε αυτή την εφημερίδα στο δρόμο».

«Ασκούμε το δικαίωμα στην ελευθερία του Τύπου και του λόγου προκειμένου να ενημερώσουμε τον κόσμο για το τι πραγματικά συμβαίνει και τι πρέπει να αλλάξει», απάντησε ο Χιούι. «Οπότε, αν μας επιτεθούν ή προσπαθήσουν να μας σκοτώσουν γι’ αυτό, εμείς θα προστατέψουμε τους εαυτούς μας. Θα τσακίσουμε όποιο γουρούνι μας επιτεθεί».

Ο Έλντριντζ είπε: «Έμορι, πρέπει με την τέχνη σου να δείξεις στον κόσμο πως να υπερασπιστεί τον εαυτό του με τα όπλα και τι να κάνει στο μέλλον, γιατί πιστεύω ότι από δω και πέρα δεν θα αντιμετωπίζουμε τίποτα άλλο παρά ένα φασιστικό αστυνομικό κράτος, χειρότερο από ότι ήταν μέχρι τώρα».
«Επίσης», πρόσθεσε ο Χιούι, «ο κόσμος πρέπει να μάθει ότι δεν υποστηρίζουμε τις δολοφονίες, αλλά μόνο την αυτοάμυνα, και στο μέλλον και στο παρόν. Πρέπει να καταλάβει ότι αυτοάμυνα σημαίνει περισσότερα από το να υπερασπιζόμαστε τους εαυτούς μας με τα όπλα. Σημαίνει την πολιτική οργάνωση και την υλοποίηση του προγράμματος των 10 σημείων, αυτό είναι το αληθινό πολιτικό, οικονομικό και κοινωνικό νόημα της αυτοάμυνας. Επομένως, ο κόσμος πρέπει να δει πράγματα που να συνδέονται με τα προβλήματά τους και το πιστόλι πρέπει να το βλέπει ως το κατάλληλο εργαλείο αυτοάμυνας όταν εμείς, οι μάζες, οργανώνουμε επαναστατικά προγράμματα αυτοσυντήρησης και επιβίωσης».

Από εκείνη τη σύσκεψη και μετά η λέξη «pig» αντικατέστησε σχεδόν κάθε άλλο χαρακτηρισμό για την αστυνομία.

Ήταν η περίοδος που σύμφωνα με τον Σιλ, «Τα αστυνομικά τμήματα προσλάμβαναν μέλη της Κου Κλουξ Κλαν, ακροδεξιούς αντικομμουνιστές και άλλους λευκούς ρατσιστές. Αυτό αργότερα αποσιωπήθηκε. Αλλά τα αστυνομικά τμήματα είχαν διπλασιαστεί και τριπλασιαστεί σε όλη τη χώρα, ειδικά σε περιοχές που ζούσαν μεγάλοι πληθυσμοί Μαύρων κι άλλων φτωχών καταπιεσμένων ανθρώπων. Οι δολοφονίες και η βαρβαρότητα της αστυνομίας συνεχίζονταν για εκατοντάδες χρόνια, αλλά η άδικη μεταχείριση και η σφαγή των Μαύρων από τους ρατσιστές και την αστυνομία, που δεν αναφέρονταν ιδιαίτερα από τον Τύπο, την τελευταία δεκαετία είχαν φτάσει σε νέα επίπεδα ρεκόρ».

Η χρήση του γουρουνιού ως χαρακτηρισμός για την αστυνομία δεν έμεινε μόνο στα κείμενα, τις ομιλίες των Μαύρων Πανθήρων και, όπως ήταν φυσικό, στην αργκό το γκέτο. Έγινε αφίσες, ζωγραφική, ακόμα και μουσική. Πιο γνωστό είναι ίσως το τραγουδιστό σύνθημα των Μαύρων Πανθήρων «Off the pig» που αποδίδουμε ως «Τσακίστε τα γουρούνια».

«Το “Τσακίστε τα γουρούνια”, άρχισε να χρησιμοποιείται ευρέως όταν Μαύροι και λευκοί διαδήλωναν στη δίκη του αδερφού Χιούι Νιούτον. Σήμαινε “Μην εκτελέσετε τον Χιούι, μην τον βάλετε στον θάλαμο αερίων». Βάλτε το “γουρούνι” στο θάλαμο αερίων για τις δολοφονίες των Μαύρων. Θέλουμε έλεγχο της αστυνομίας από την κοινότητα. Θα περιπολούμε την πάρτη μας, είπαμε. Κι έτσι στις διαδηλώσεις κατά τη διάρκεια της δίκης του Χιούι ακουγόταν ένα τραγούδι: “Όχι άλλα γουρούνια στην κοινότητά μας/Τσακίστε τα γουρούνια/Ώρα να πάρουμε το όπλο”», γράφει ο Μπόμπι Σιλ.

Λίγα λόγια για τον Έμορι Ντάγκλας

Χωρίς τον Έμορι Ντάγκλας, ίσως τα αξιαγάπητα ζωάκια να τη γλίτωναν και να μην φορούσαν στολή. Αυτός αυτός ήταν που τους φόρεσε πηλίκιο σε αναρίθμητα σκίτσα της εφημερίδας, σε πρωτοσέλιδα και σε αφίσες. Ο Ντάγκλας ήταν ήδη ενεργός στο κίνημα των Μαύρων Τεχνών όταν γνώρισε τους Μπόμπι Σιλ και Χιούι Νιούτον. Οι τρεις τους συναντήθηκαν σε μια συνεδρίαση με θέμα την περιφρούρηση μιας εκδήλωσης με προσκεκλημένη την Μπέτι Σαμπάζ, χήρα του Μάλκολμ Χ. Ο Σιλ ήδη προετοίμαζε το πρώτο φύλλο της εφημερίδας The Black Panther και η στρατολόγηση του Ντάγκλας εμπλούτισε κατευθείαν το εγχείρημα χάρη στις καλλιτεχνικές και σχεδιαστικές ικανότητές του. Χρησιμοποιώντας τα εργαλεία και τις τεχνολογίες των γραφικών τεχνών της δεκαετίας του '60, ο Έμορι Ντάγκλας δημιούργησε έργα τέχνης που μιλούσαν άμεσα στον κόσμο των μαύρων φτωχογειτονιών αλλά και της λευκής νεολαίας που ξεσηκωνόταν στα πανεπιστήμια. Όπως διαπιστώνεται από την παραπάνω ιστορία, οι Μαύροι Πάνθηρες έδιναν μεγάλη σημασία στο να κάνουν το λόγο τους κατανοητό μέσω της τέχνης και των συμβολικών απεικονίσεων, και ο Ντάγκλας ήταν βασικός εκφραστής αυτής της προσπάθειας. Επίσης έδιναν τεράστια σημασία στη διακίνηση της εφημερίδας τους. Τα πρωτοσέλιδα με τα σκίτσα αλλά και τα ποιήματα του Ντάγκλας μπήκαν σε χιλιάδες σπίτια της μαύρης κοινότητας, καθώς η εφημερίδα έφτασε να πουλάει έως και 140.000 φύλλα. Ο Έμορι Ντάγκλας, μέχρι και τη διάλυση των Μαύρων Πανθήρων το '80, ήταν υπουργός Πολιτισμού του Κόμματος, όπως συνήθιζε να κατανέμει τα πεδία δράσης της η ηγετική ομάδα.