Γράφει ο Αργύρης Αργυριάδης
Κανείς δεν μπορεί να πει με σιγουριά από πού προέρχονται τα blues, αλλά πιθανότατα αυτό το μουσικό είδος εξελίχθηκε από τους προσφάτως χειραγωγημένους σκλάβους στον βαθύ Αμερικανικό Νότο. Επειδή αρχικά θεωρήθηκε ως μια "ευτελής" μορφή τέχνης που δεν άξιζε την προσοχή του λευκού κατεστημένου, αυτή η εξελισσόμενη μορφή των blues είναι ελλιπώς τεκμηριωμένη μιας και υπάρχουν πολύ λίγες αναφορές, ώστε οι μουσικολόγοι να ανατρέξουν σχετικά μέχρι τη δημοσίευση των δύο πρώτων "επίσημων blues τραγουδιών ", του "Dallas Blues" και του "The Memphis Blues", το 1912. Αξίζει να σημειωθεί ότι τα πρώτα blues τραγούδια περιείχαν επίσης στοιχεία ragtime - ένα πολυρυθμικό μουσικό είδος που σχεδόν εξαφανίστηκε μετά το τέλος του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου.
Κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1920, παραλλαγές των blues υπήρχαν σε όλες τις ΗΠΑ, αλλά δύο εξ αυτών, αξίζουν την προσοχή. Οι blues τραγουδιστές του vaudeville ευημερούσαν στο περιθώριο της επικρατούσας τάσης: ορισμένες από τις πρωτοπόρες Αφροαμερικανίδες, όπως η Bessie Smith, ενέπνευσαν αμέτρητους τραγουδιστές νυχτερινών κέντρων, ιδίως στη Νέα Υόρκη, και τα τραγούδια τους ακούγονταν συχνά από το λευκό ακροατήριο. Σε αντίθεση με το vaudeville, τα blues που επηρεάστηκαν από τη jazz και το θρησκευτικό ευαγγελικό τραγούδι, τα Delta Βlues στα βάθη του αμερικανικού Νότου ήταν πιο αυστηρά και πιο αυθεντικά. Καλλιτέχνες όπως ο Robert Johnson, o Charlie Patton και ο Blind Willie McTell, έντυσαν τους εντυπωσιακούς στίχους τους με τη συνοδεία slide κιθάρας. Ωστόσο, σπανίως η μουσική αυτή ήταν προσβάσιμη στο ευρύ κοινό.
Για να είμαστε όμως ειλικρινείς, τα blues ίσως να μην υπήρχαν χωρίς τον “Jim Crow”, ένα φανταστικό πρόσωπο απαξιωτικό για τους Αφροαμερικάνους. και συνάμα ένα υπαρκτό αμερικανικό νομοθετικό σύστημα ρατσιστικής ανισότητας και διαχωρισμού, που πραγματικά έκανε την ζωή των μαύρων στον Νότο κόλαση. Από την αρχή της εξέλιξης των blues, τα τραγούδια για τον Jim Crow ήταν μια σαφής καταγγελία εναντίον του ρατσισμού.
Ένα από τα παλιότερα παραδείγματα είναι το τραγούδι “Northbound Blues” από τη Maggie Jones τo 1925, το οποίο αναφέρεται στους διαβόητους νόμους Jim Crow:
Going where they don’t have Jim Crow laws
Going where they don’t have Jim Crow laws
Don’t have to work there, like in Arkansas
Στο τραγούδι αυτό υπάρχει αναφορά στα συνοριακό ορόσημο Mason–Dixon, το οποίο συμβολίζει ως τις μέρες τα πολιτισμικά σύνορα μεταξύ Βορά και Νότου - από εκεί βγήκε ο όρος “Dixie”. Από την εποχή που η Πενσιλβάνια κατάργησε τη δουλεία, η συνοριακή γραμμή Mason–Dixon οριοθετούσε τις περιοχές όπου η δουλεία ήταν νόμιμη. Επομένως, η Maggie Jones τραγούδησε το όνειρο όλων των μαύρων να περάσουν στον βορά. Κάτι πολύ επικίνδυνο, αφού το να φύγεις εκτός της ρατσιστικής Dixieland δεν ήταν εύκολη υπόθεση.
Αυτό αντικατοπτρίζεται ξεκάθαρα στο τραγούδι του Charles Edward «Cow Cow» Davenport, ο οποίος το 1927 έγραψε το “Jim Crow Blues” , ένα τραγούδι με θλιβερό τέλος:
But if I get up there, weather don’t suit, I don’t find no job
Go and tell that boss man of mine, Lord I’m ready to come back to my Jim Crow town.
Στον νότο δεν υπήρχε μέλλον για τους μαύρους γιατί παντού ίσχυε ο Jim Crow. Η διαπίστωση αυτή γίνεται έδωσε στον Leadbelly την αφορμή για να γράψει το 1930 ένα ακόμα τραγούδι με τίτλο “Jim Crow Blues”. Χαρακτηριστικό είναι ότι στο τραγούδι αυτό η αναφορά δεν είναι γινόταν στον ρατσισμό γεωγραφικά, αλλά και στον φυλετικό διαχωρισμό που υπήρχε στο ραδιόφωνο, στις ταινίες, και στις εφημερίδες της εποχής.
Η κατάσταση δεν άλλαξε ούτε την δεκαετία του 1940, την εποχή που ο μαύρος τραγουδοποιός και ακτιβιστής Josh White ηχογράφησε τον δίσκο An Album of Jim Crow Blues που περιείχε το περίφημο “Jim Crow Train”.
Τα χρόνια μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο έγινε στις ΗΠΑ η «δεύτερη μεγάλη μετανάστευση», όταν εκατομμύρια Αφροαμερικανοί εγκατέλειψαν τον νότο για οικονομικά ανθηρές πόλεις σε άλλες περιοχές της Αμερικής. Αρκετοί μουσικοί των delta blues έφθασαν στο Σικάγο όπου υιοθέτησαν ηλεκτρικά όργανα και ενισχυτές και άρχισαν να προσελκύουν ένα ευρύτερο αστικό κοινό. Αν κάποιος θέλει να έχει μια καλή αίσθηση για τα blues του Σικάγου, ας ακούσει το "Mannish Boy" του Muddy Waters, ένα τραγούδι εμπνευσμένο από το κλασικό "Hoochie Coochie Man" του Willie Dixon. Ο Waters, ο Dixon και άλλοι καλλιτέχνες των blues του Σικάγου, όπως ο Little Walter και ο Sonny Boy Williamson, είχαν γεννηθεί και μεγαλώσει στον Μισισιπή κι έτσι συνέβαλαν στην προσαρμογή του ήχου των delta blues στις σύγχρονες συνθήκες. Η κατάσταση του φυλετικού διαχωρισμού δεν είχε αλλάξει.
Χαρακτηριστική περίπτωση είναι η ιστορική διαμαρτυρία του Γκρίνσμπορο στη Βόρεια Καρολίνα, όταν τέσσερις μαύροι σπουδαστές μπήκαν σε ένα καφέ μόνο για λευκούς και το προσωπικό αρνήθηκε να τους σερβίρει. Αυτό ενέπνευσε τον Bill McAdoo να γράψει το “I Don’t Want No Jim Crow Coffee”, με τον περίφημο τραγουδοποιό και ακτιβιστή Peter Seeger να τον συνοδεύει στο μπάντζο. Οι αγώνες συνεχίστηκαν και το 1965 καταργήθηκαν επιτέλους όλοι οι ρατσιστικοί νόμοι και οι μαύροι απέκτησαν δικαίωμα ψήφου. Είναι η στιγμή που οι νόμοι του Jim Crow πέθαναν φαινομενικά. Και η Nina Simone τραγούδησε τον επικήδειό τους με το “Old Jim Crow”.
Τα πράγματα άλλαξαν και στην μουσική βιομηχανία. Την ίδια εποχή που ο Muddy Waters και οι συνάδελφοί του εγκαθίσταντο στο Σικάγο, στελέχη της μουσικής βιομηχανίας δημιούργησαν το rhythm ‘n’ blues, με στοιχεία blues, jazz και gospel. Εκείνη τη εποχή, το rhythm and blues ήταν βασικά μια κωδικοποιημένη φράση για τη μουσική που αφορούσε τους μαύρους ως αναδυόμενο καταναλωτικό κοινό. Αναπόφευκτα, η επόμενη γενιά μαύρων ερμηνευτών όπως ο Bo Diddley, ο Little Richard και ο Ray Charles, άρχισε να αντλεί έμπνευση από το rhythm and blues και γράφοντας το επόμενο σημαντικό κεφάλαιο στην ιστορία των blues.
Μπορεί να ισχυριστεί κανείς ότι η μεγαλύτερη πολιτιστική ιδιοποίηση στην ιστορία της μουσικής, ήταν η εκτέλεση των blues από λευκούς μουσικούς στα μέσα έως τα τέλη της δεκαετίας του 1950. Ωστόσο, αυτό θα ήταν υπερβολικό ως γεγονός, διότι κανένα μουσικό είδος δεν υπάρχει εν κενώ και όπου υπάρχει επιτυχία είναι βέβαιο ότι θα επακολουθήσει κάποια μορφή εκμετάλλευσης. Ή, όπως είχε δηλώσει ο Sam Phillips, ο άνθρωπος που ανακάλυψε τον Elvis Presley, “Αν θα μπορούσα να βρω έναν λευκό άνθρωπο με τον ήχο και το συναίσθημα των νέγρων, θα μπορούσα να κερδίσω ένα δισεκατομμύριο δολάρια”.
Είναι πάντως γεγονός ότι ο Elvis Presley δανείστηκε περισσότερο από το "R" παρά από "B" σκέλος του rhythm and blues. Κάτι που δεν ισχύει εν γένει για τα βρετανικά συγκροτήματα των sixties όπως οι Beatles και οι Rolling Stones, τα οποία προσάρμοσαν και διασκεύασαν διάφορες τρόπους των blues και τους παρουσίασαν στο αφελές αμερικανικό εφηβικό κοινό ως κάτι άγνωστο και καινούργιο. Ωστόσο, επειδή δεν το έκαναν με κακόβουλο, κανείς δεν μπορεί να αρνηθεί ότι οι Beatles και οι Stones ότι δεν προσέθεσαν κάτι νέο και πολύ σημαντικό, καθώς στην ουσία έκαναν γνωστό στο ευρύτερο κοινό το πρωτότυπο είδος.
Μέχρι τη στιγμή που το πρώτο τσουνάμι είχε περάσει πάνω από το αμερικανικό τοπίο, είχαν απομείνει απομείνει πολύ λίγα από τα κλασικά blues του Δέλτα και του Σικάγου. Οι μόνοι σημαντικοί μπλουζίστες ήταν ο Muddy Waters και ο B.B. King που προσέφεραν μια βαριά κληρονομία μαζί με τα blues τους. Ευτυχώς, αυτή η ιστορία που είναι η επιτομή της μετάβασης από τον φυλετικό διαχωρισμό στην πολιτισμική διάχυση, έχει ευχάριστο τέλος: τα αυθεντικά blues εξακολουθούν να εκτελούνται παγκοσμίως από μουσικούς όλων των φυλών και εθνοτήτων, σε πείσμα των υποστηρικτών του αναχρονισμού, οι οποίοι παραμένουν στην εθνοφυλετική ανυπαρξία τους. Ίσως αυτή η εξάπλωση να είναι τελικά η εκδίκηση για τους ρατσιστικούς νόμους του Jim Crow.
Αργύρης Αργυριάδης
Ο Αργύρης Αργυριάδης αφού πρώτα έζησε την συγκλονιστική εμπειρία της συναυλίας του Rory Gallagher στην Νέα Φιλαδέλφεια το 1981 έκτοτε, από μικρή ηλικία τρέχει στα στενά των Εξαρχείων, πιστός στην Ιδέα της ελευθερίας, παραμένει πάντα καταληψίας «τρελός και ευτυχισμένος», υπερασπιστής του Ιστορικού Μείζονος Αναρχισμού και μέλους του Ενός Δυνατού Συνδικάτου. Μισό αιώνα μετά την γέννηση του, έχει αφιερώσει τις σπουδές του στην ιατρική, την ψυχιατρική και την ψυχολογία στον αγώνα για την κοινωνική χειραφέτηση. Όταν δεν διαβάζει επικίνδυνα βιβλία, δεν ακούει παράξενες μουσικές ή να γράφει ακατανόητες ιστορίες στο merlin's, συμμετέχει σε Αυτοργανωμένες Συλλογικότητες Υγείας,συνελεύσεις, πορείες και δράσεις διότι τίποτα δεν έχει τελειώσει ακόμα.
Αργύρης Αργυριάδης
Ο Αργύρης Αργυριάδης αφού πρώτα έζησε την συγκλονιστική εμπειρία της συναυλίας του Rory Gallagher στην Νέα Φιλαδέλφεια το 1981 έκτοτε, από μικρή ηλικία τρέχει στα στενά των Εξαρχείων, πιστός στην Ιδέα της ελευθερίας, παραμένει πάντα καταληψίας «τρελός και ευτυχισμένος», υπερασπιστής του Ιστορικού Μείζονος Αναρχισμού και μέλους του Ενός Δυνατού Συνδικάτου. Μισό αιώνα μετά την γέννηση του, έχει αφιερώσει τις σπουδές του στην ιατρική, την ψυχιατρική και την ψυχολογία στον αγώνα για την κοινωνική χειραφέτηση. Όταν δεν διαβάζει επικίνδυνα βιβλία, δεν ακούει παράξενες μουσικές ή να γράφει ακατανόητες ιστορίες στο merlin's, συμμετέχει σε Αυτοργανωμένες Συλλογικότητες Υγείας,συνελεύσεις, πορείες και δράσεις διότι τίποτα δεν έχει τελειώσει ακόμα.
Αργύρης Αργυριάδης
Ο Αργύρης Αργυριάδης αφού πρώτα έζησε την συγκλονιστική εμπειρία της συναυλίας του Rory Gallagher στην Νέα Φιλαδέλφεια το 1981 έκτοτε, από μικρή ηλικία τρέχει στα στενά των Εξαρχείων, πιστός στην Ιδέα της ελευθερίας, παραμένει πάντα καταληψίας «τρελός και ευτυχισμένος», υπερασπιστής του Ιστορικού Μείζονος Αναρχισμού και μέλους του Ενός Δυνατού Συνδικάτου. Μισό αιώνα μετά την γέννηση του, έχει αφιερώσει τις σπουδές του στην ιατρική, την ψυχιατρική και την ψυχολογία στον αγώνα για την κοινωνική χειραφέτηση. Όταν δεν διαβάζει επικίνδυνα βιβλία, δεν ακούει παράξενες μουσικές ή να γράφει ακατανόητες ιστορίες στο merlin's, συμμετέχει σε Αυτοργανωμένες Συλλογικότητες Υγείας,συνελεύσεις, πορείες και δράσεις διότι τίποτα δεν έχει τελειώσει ακόμα.
