Γράφει η Eva M. Grey
Αρκεί την ακούσεις να τραγουδάει μία φορά να και θα την θυμάσαι για πάντα. Μία φορά να τη δεις και θα σου μείνει αξέχαστη. Η Poly Styrene (κατά κόσμον Marianne Joan Elliott-Said), ήταν και θα συνεχίσει να είναι η εξαίρεση στον κανόνα της πανκ σκηνής. Ήταν η Βρετανίδα μουσικός, front woman, στιχουργός και είδωλο της μπάντας X-Ray Spex.
Γεννήθηκε τον Ιούλιο του 1957 στο Kent της Αγγλίας και μεγάλωσε στο Brixton από μητέρα Σκωτσέζα-Ιρλανδή και πατέρα Σομαλέζο. Εγκατέλειψε το πατρικό της στα 15 και, μόνη της, η χίπισσα Marianne κάνει ωτοστόπ πηγαίνοντας από το ένα μουσικό φεστιβάλ στο άλλο και εξερευνώντας τις μουσικές σκηνές της εποχής. Κάπως έτσι, στα 19 της βλέπει για πρώτη φορά τους Sex Pistols στο Pier Pavilion του Hastings και αποφασίζει να δημιουργήσει το δικό της μουσικό σχήμα. Η προσέγγισή της για να βρει μουσικούς ήταν μία αγγελία στα βρετανικά μουσικά έντυπα NME και Melody Maker με τη χαρακτηριστική φράση «For young punx who want to stick it together». Το 1976 λοιπόν, με την Poly στα φωνητικά, τον Jak Airport στις κιθάρες, τον Paul Dean στο μπάσο, τον B.P. Hurding στα ντραμς και την 16χρονη Lora Logic στο σαξόφωνο, δημιουργούνται οι X-Ray Spex.
Γενικά η Poly ήταν μια πολύ ιδιαίτερη παρουσία. Μία μιγάδα με περήφανο άφρο μαλλί , σιδεράκια στα δόντια και πολύχρωμα ρούχα. Είχε εντελώς δική της ταυτότητα. Το ίδιο της το όνομα, Poly Styrene, το διάλεξε από μια διαφήμιση σε σελίδα του κίτρινου τύπου ψάχνοντας κάτι που να θυμίζει πλαστικό (Polystyrene = συνθετικό πολυστυρένιο φελιζόλ). Είχε κόλλημα με τη μόδα. Είχε στήσει το δικό της μαγαζί (στην ουσία έναν πάγκο) στην Kings Road κοντά το κατάστημα ρούχων «SEX» της Vivienne Westwood (της πρώτης Βρετανίδας πανκ σχεδιάστριας μόδας και ακτιβίστριας) και του διαβόητου Malcolm ΜcLaren και πουλούσε αντικείμενα που η ίδια αποκαλούσε «πλαστικά σκουπίδια» από την αμερικάνικη εταιρεία κατασκευής χρωμάτων Day-Glo . Μία μέρα την πλησίασε ο μάνατζερ της τοπικής παμπ «Man on the Μoon» και αγόρασε μια Day-Glo γραβάτα αν και το επίκεντρο του ενδιαφέροντός του ήταν κυρίως η Poly. Ο τύπος είχε διαβάσει για την μπάντα της και της προσέφερε «χώρο» στο μαγαζί του (την πασίγνωστη σήμερα World’s End Pub) στο Chelsea. Οι X-Ray Spex άρχισαν να παίζουν τα βράδια της Τετάρτης στο Man on the Moon, να δίνουν συνεντεύξεις στο ραδιόφωνο (μεταξύ άλλων στην εκπομπή του John Peel) , ενώ όταν εμφανίστηκαν στο CBGB’s της Νέας Υόρκης εντυπωσίασαν μεταξύ άλλων τους Blondie, τον Richard Hell και, αργότερα, τον Kurt Cobain. Στα τέλη της δεκαετίας του ’70, οι X-Ray Spex συμμετείχαν σε εκδηλώσεις με αντιρατσιστικό και αντιφασιστικό χαρακτήρα, όπως το Rock Against Racism.
Το πρώτο σινγκλ της μπάντας είχε τίτλο «Oh Bondage Up Yours!» και κυκλοφόρησε τον Σεπτέμβριο του 1977 για να γίνει αμέσως ένας από τους ύμνους της πανκ σκηνής περιέχοντας τον φεμινιστικό στίχο “Some people think little girls should be seen and not heard, but I think… oh bondage, up yours!”. Η Poly γίνεται είδωλο.
Το 1978 κυκλοφορεί το εμβληματικό άλμπουμ Germfree Adolescents, το οποίο γνωρίζει τρελή επιτυχία, ενώ στην ουσία οι ίδιοι οι X-Ray Spex δεν έπαιρναν τον εαυτό τους και πολύ σοβαρά. Συγκεκριμένα, η Poly έχει περιγράψει τον εαυτό της εκείνη την περίοδο ως «έναν παρατηρητή κι όχι κάποιον βασανισμένο καλλιτέχνη που γράφει έχοντας βιώσει πονεμένες εμπειρίες. Έπαιζα με τις λέξεις και τις ιδέες και γελούσαμε με τα πάντα». Ο ήχος του άλμπουμ χαρακτηρίστηκε στα όρια του punk και του new wave και γρήγορα η μπάντα απέκτησε μεγάλο κοινό.
Το 1978, μετά από μια συναυλία στο Donkaster του νότιου Yorkshire, η Poly βίωσε ένα όραμα: ένα ρόδινο φως εμφανίστηκε από τον ουρανό και η Poly ένιωθε αντικείμενα να σπάνε στο άγγιγμά της. Η μητέρα της την μετέφερε στο νοσοκομείο όπου η Poly διαγνώστηκε λανθασμένα με σχιζοφρένεια και της ανακοίνωσαν ότι δε θα μπορούσε να δουλέψει ποτέ ξανά. Αφού απομονώθηκε για κάποιο διάστημα, επέστρεψε στη σκηνή αλλά η ανακοίνωση της αποχώρησης της Lora Logic ήταν ουσιαστικά η αρχή για την κατάρρευσή της. Η ασφυκτική πίεση των μέσων ενημέρωσης τελικά λύγισε την Poly, σε συνδυασμό με την επεισοδιακή σχέση της με τον Falcon Stuart, τον μάνατζερ της μπάντας (και μάνατζερ των Adam and the Ants). Κάπως έτσι, τo 1979 οι X-Ray Spex αποφάσισαν να κάνουν ένα... παρατεταμένο διάλειμμα.
Το 1983 η Poly έγινε χορτοφάγος και άρχισε να ενδιαφέρεται για το κίνημα των Hare Krishna, δυο πράγματα που συνδυαστικά της προσέφεραν την ηρεμία και την ισορροπία που αναζητούσε. Το 1991 διαγνώστηκε με διπολική διαταραχή.
Μετά τη διάλυση των X-Ray Spex, η Poly είχε στη διάθεσή της αρκετό υλικό για να συνεχίσει να εξελίσσεται μουσικά και να προχωρήσει σε σόλο καριέρα, αλλά καμία προσπάθειά της δεν είχε την προσδοκώμενη ανταπόκριση, παρόλο που πολλοί θα περίμεναν το αντίθετο. Το 1995 η μπάντα επανασυνδέθηκε με την αρχική της σύνθεση για ένα δεύτερο και τελευταίο άλμπουμ με τίτλο Conscious Consumer, αλλά παρά την εμφάνισή τους στο Brixton Academy του Λονδίνου ο δίσκος απέτυχε εμπορικά και οι X-Ray Spex διαλύθηκαν οριστικά. Ο Paul Dean και ο Rudi Thomson σχημάτισαν τους Agent Orange, o Jak Airport πέθανε το 2004 από καρκίνο, η Lora συνεχίζει να φτιάχνει μουσική και η Poly έμεινε στο Hastings της Αγγλίας με την οικογένειά της μέχρι το 2011, όταν επίσης πέθανε χτυπημένη από τον καρκίνο.
Η κληρονομιά που άφησε η Poly, εκτός από την μουσική της με τους Χ-Ray Spex, είναι πολύ σημαντική. Ήταν μία μιγάδα της εργατικής τάξης με τη σπαραχτική φωνή μιας αμαζόνας. Απέφυγε να προβάλλει μια σεξουαλική εικόνα και ήταν το ακριβώς το αντίθετο από το πρότυπο της Debbie Harry των Blondie. Τραγουδούσε για την ταυτότητα και τον καταναλωτισμό και όχι μόνο για το πανκ των λευκών αντρών. Δημιουργούσε η ίδια τα εξώφυλλα των δίσκων και τα διαφημιστικά μπλουζάκια της μπάντας της και είχε όλη την καλλιτεχνική επιμέλεια. Η αισθητική της επηρέασε ανθρώπους από την Kathleen Hanna των Bikini Kill μέχρι τους Sonic Youth και τον Henry Rollins. Όταν εκείνη την εποχή το πανκ μεταφραζόταν σε αλυσίδες, παραμάνες και bondage, η Poly έκανε στον κόσμο κωλοδάχτυλο φορώντας γιαγιαδίστικα ζακετάκια και «plastic fantastic» Day-Glo κοσμήματα. Ήταν αυθεντική και πάλευε ουσιαστικά και στιχουργικά με τον μισογυνισμό, τον ρατσισμό και την ψυχολογική αστάθεια. Το αμερικανικό Billboard την περιέγραψε ως το «αρχέτυπο για την σημερινή φεμινιστική πανκ» επειδή αντιστάθηκε στα πρότυπα της γυναικείας ροκ σταρ φιγούρας των 70’s ως σεξουαλικό αντικείμενο.
Διαβάζοντας μια συνέντευξή της που είχε παραχωρήσει στο Sugarbuzz Magazine (δεν θυμάμαι ακριβώς πότε), στην ερώτηση ποιο μήνυμα θα ήθελε να περάσει στην επόμενη γενιά, εκείνη είχε απαντήσει: «Η γενιά των ίντιγκο είναι μια σπουδαία γενιά και δεν χρειάζεται να γίνεις κομμάτια για να είσαι κούλ. Όσο για εκείνους που κουβαλούν όπλα στους δρόμους, παρακαλώ αφήστε τα κάτω, ξανασκεφτείτε το και αρχίστε από την αρχή».