Γράφει ο Μιχάλης Πούγουνας

Σήμερα, μετά από πολλά χρόνια, έβαλα το άλμπουμ Into The Labyrinth των Dead Can Dance στο πικάπ. Υπάρχει κάτι το περίεργο με τους Dead Can Dance: Πιστεύω ότι κάθε άλμπουμ τους είναι μια μουσική μελέτη πάνω σε κάτι συγκεκριμένο και εδώ, σε αυτό το άλμπουμ, παίρνουν στοιχεία από ό,τι τους έχουν διδάξει οι μουσικές ανακαλύψεις που είχαν κάνει στα πέντε προηγούμενα που κυκλοφόρησαν και εδώ τις περνούν αφιλτράριστες, προσθέτοντας νέες μουσικές πινελιές.

Για παράδειγμα, στο “Yulunga (Spirit Dance)” που ανοίγει την πρώτη πλευρά του βινυλίου, υπάρχουν ήχοι από εξωτικά πουλιά της ζούγκλας, με την Gerrard να χρησιμοποιεί την φωνητική τεχνική που δημιούργησε η ίδια. Μια τεχνική χωρίς λέξεις παρά μόνο με ήχους. Στην πατρίδα της Gerrard, την Αυστραλία, yulunga σημαίνει "χορός" ή "πνευματικός χορός", μια λέξη που προφανώς σχετίζεται με το ρήμα yulugi (να χορεύεις, να παίζεις) στη γλώσσα Gamilaraay των Αβορίγινων  Kamilaroi (αυτόχθονες Αυστραλοί). Σε έναν θρύλο των Αβορίγινων που αφορά τα όνειρα, το Yulunga είναι μια παραλλαγή της Julunggul, του θηλυκού ερπετού του Ουράνιου τόξου της αβοριγιανής μυθολογίας. (Στη νότια Αυστραλία, μάλιστα πραγματοποιείται, το φεστιβάλ Yulunga).

Προσωπικά, δεν θεωρώ τους Dead Can Dance ένα gothic μουσικό σχήμα. Τους θεωρώ πολύ περισσότερο ethnic ερευνητές ή ένα world music σύνολο, το οποίο δεν χωράει κάτω από ταμπέλες του τύπου gothic ή medieval κλπ., επειδή οι μουσικές τους έχουν, κατά την γνώμη μου, στενότατη επαφή με τη φύση, το χρόνο, τον άνθρωπο και τα μουσικά ιδιώματα διαφόρων γεωγραφικών περιοχών.

Με αυτό το σκεπτικό, έβαζα κάθε Παρασκευή βράδυ το Into the Labyrinth στο πικάπ και άραζα στο ζεστό νερό της μπανιέρας μέχρι να τελειώσει η πρώτη πλευρά να βγω αναγκαστικά από το λουτρό για  να βάλω την δεύτερη.

Η αλήθεια είναι ότι αυτός ήταν ο πρώτος δίσκος που το δίδυμο Brendan Perry και Lisa Gerrard ηχογράφησαν από τότε που ο πρώτος εγκαταστάθηκε στην Ιρλανδία ενώ η Gerrard έμεινε με τον άντρα της και την κόρη της στην Αυστραλία. Η Lisa μεγάλωσε στο Pahran, ένα προάστιο της Μελβούρνης με έντονο ελληνικό στοιχείο, και η ίδια θεωρεί ότι η μεσογειακή μουσική που ακουγόταν από τα σπίτια επηρέασε την μουσική της.

Δεύτερο τραγούδι του δίσκου, το "The Ubiquitous Mr Lovegrove", με τον Perry να τραγουδάει στίχους που έχω πει άπειρες φορές στην ζωή μου για κάποια ερωτική μου περιπέτεια:

Νόμιζα ότι ήξερες τα πάντα / μιας και τα είχες δει δέκα φορές στο παρελθόν.

Νόμιζα ότι είχες πιάσει το νόημα και ότι πατούσες στην γη και με τα δυο σου πόδια.

Εγώ ερωτεύομαι αργά… αργά αλλά βαθιά / η προσποιητή στοργή δεν με αγγίζει.

Με χτίζεις κι έπειτα με γκρεμίζεις / κάνεις τη χαζή κι εγώ παριστάνω τον κλόουν.

Κρατάμε κι οι δύο το ρυθμό στο τύμπανο της σκλαβιάς / Μου δίνεις ελπίδες και μετά αυξάνεις τα προβλήματα

Μου λες ότι ονειρεύομαι πάρα πολύ /Τώρα περνάω τον χρόνο μου φυλακισμένος στην απογοήτευση.

Δεν σε πιστεύω πια ... Δεν σε πιστεύω...

Τα έντονα ανατολίτικα μουσικά στοιχεία είναι παρόντα και οι δυο συνεργάτες παίζουν όλα τα όργανα. Ο ρυθμός του τραγουδιού θα μπορούσε να είναι ο σχεδόν βιαστικός βηματισμός μιας καμήλας σε μια έρημο συναισθημάτων. Πραγματικά, σε κάθε ρεφρέν μου δίνει την εντύπωση ότι βλέπουν μια όαση και ότι εκεί θα ξεδιψάσει ο Brendan τον έρωτά του. Όμως, το τέλος του "The Ubiquitous Mr Lovegrove" μου δίνει να καταλάβω ότι ο έρωτας αυτός έμεινε ανεκπλήρωτος…

Το “The Wind That Shakes The Barley” είναι ένα παραδοσιακό Ιρλανδικό αντιπολεμικό τραγούδι του 18ου αιώνα, το οποίο τραγουδάει η Gerrard (εξάλλου, οι γονείς της ήταν Ιρλανδοί μετανάστες).

Εδώ είναι η στιγμή που βγαίνεις από την μπανιέρα και πηγαίνεις να αλλάξεις πλευρά.

Στο "The Carnival Is Over", οι Dead Can Dance δανείζονται έναν στίχο από το “The Eternal” των Joy Division (Τhe procession moves on, the shouting is over") και δημιουργούν το ηχοτοπίο ενός συννεφιασμένου σκηνικού. Όποτε το άκουγα και έκλεινα τα μάτια μου, νόμιζα πως έβλεπα ένα μπαλόνι να φεύγει από τα χέρια ενός παιδιού σε κάποιο λούνα παρκ, να παίρνει ύψος και τελικά να χάνεται στον ουρανό.

Το επόμενο τραγούδι έχει να κάνει με το μύθο του λαβύρινθου στον οποίο αναφέρεται ο τίτλος του άλμπουμ, με την Gerrard να κάνει τα δικά της, ενώ αμέσως μετά το “Saldek” ξεσκεπάζει ακόμα περισσότερο τη Μέση Ανατολή που κρύβεται σε κάποια κομμάτια του άλμπουμ. 

Η πλευρά κλείνει παρασύροντας τον ακροατή όλο και πιο βαθιά, με το “Towards the Within” και τη μυστηριακή ατμόσφαιρα που δημιουργούν τα κρουστά και οι φωνές των Perry και Gerrard, καθώς σπρώχνουν ο καθένας τον προσωπικό του Θησέα όλο και βαθύτερα στο σκοτάδι ενός λαβύρινθου που ακούγεται πολυρυθμικός, και απειλητικός, όπως κάθε ψυχολογική αναζήτηση.

Η κόπια του δίσκου που έχω είναι ελληνική και την τελευταία φορά που τσέκαρα, διαπίστωσα ότι είναι συλλεκτική και σχετικά ακριβή, αλλά όπως έλεγα σε έναν φίλο τώρα τελευταία, έχουμε πια μπερδέψει τον σπάνιο με τον καλό δίσκο, αφού το ένα δεν σημαίνει απαραίτητα το άλλο. Καλά θα κάναμε να εκτιμούμε τους δίσκους για τη μουσική τους και όχι για την τιμή που έχουν στο record collector.

Το Into the Labyrinth είναι η περίτρανη απόδειξη ότι οι Dead Can Dance δεν κολλάνε σε συγκεκριμένη μουσική κατηγορία. Αυτοί οι δύο με κάθε άλμπουμ τους διδάσκουν κι ένα μάθημα μουσικολογίας. (Οκέι, ούτως ή άλλως, νομίζω ότι  ο Perry είναι καθηγητής μουσικής σε κάποια σχολή…)

Στο “Bird” που ανοίγει την τρίτη πλευρά, ακούγονται περισσότερα πουλιά, δίνοντας την αίσθηση μιας υγρής και γεμάτης ζωή ζούγκλας, ενώ η Gerrard περνάει σε τρία σημεία κάποια μελωδικά στιγμιότυπα, μια πενταφωνία που θα μπορούσε να ανήκει σε κάποιο ηπειρώτικο τραγούδι. Δεν μου φαίνεται παράξενο. Σε προηγούμενο άλμπουμ τους έχω ακούσει και βυζαντινές γραμμές - όπως είπα είναι και οι δυο τους μελετητές της μουσικής.

Η σειρά του Brendan Perry έρχεται με το “Tell Me About The Forest (You Once Called Home)”, για το οποίο έχει εξηγήσει: «Όταν ζεις στην Ιρλανδία, βλέπεις ανθρώπους που έλειπαν για χρόνια να  επιστρέφουν στους γονείς τους, αλλά βλέπεις κι εκείνους που αφήνουν πίσω τους... την κατάρρευση της παράδοσης μαζί με τον ξεριζωμό και την αναταραχή των φυλών. Στην Ιρλανδία και στα τροπικά δάση. Αν μπορούσαμε να συνεχίσουμε μόνο τις προφορικές παραδόσεις, και να αφήσουμε πίσω τις θρησκευτικές διαμάχες ...». Εδώ, οι Dead Can Dance δανείζονται άλλους δύο στίχους των Joy Division.

Η τρίτη πλευρά κλείνει με ένα άλλο ρυθμικό τραγούδι που επαναφέρει την μαγεία της Ανατολής και τη φωνή της Lisa Gerrard. Λέγεται “The Spider's Strategem” και είναι κάπως ξεκάθαρο πως όταν οι δύο μουσικοί συναντήθηκαν στο στούντιο του Perry για να ηχογραφήσουν το συγκεκριμένο δίσκο, ο καθένας είχε φέρει τις δικές του συνθέσεις και της Gerrard είναι εκείνες με το έντονο ανατολίτικο στοιχείο. Εδώ, τραγουδάει πάλι με αυτή τη γλώσσα που έχει φτιάξει, όπου δεν υπάρχουν λέξεις, αλλά η ατμόσφαιρα ηλεκτρίζεται έντονα από ήγχους που κρατούν το σασπένς και τονίζουν την όμορφη φωνή της τραγουδίστριας. O τίτλος είναι δανεισμένος από την ταινία Strategia del ragno (Η στρατηγική της Αράχνης) που είχε γυρίσει για την ιταλική τηλεόραση ο Μπερνάρντο Μπερτολούτσι το 1970 και ήταν βασισμένη στη μικρή, μόλις δυο σελίδων, ιστορία, "Tema del traidor y del héroe" (Η ιστορία του προδότη και του ήρωα) του Χόρχε Λουίς Μπόρχες.

Η τέταρτη και τελευταία πλευρά ανοίγει με το “Spirit”, με τον μινιμαλιστικό ηλεκτρονικό ρυθμό του και τον Perry να τραγουδάει με πόνο επίσης κάτι  προσωπικό:

Πίστευα ότι θα έβρισκα έναν λόγο να ζω όπως πριν, όταν ήμουν παιδί,

μόνο και μόνο για να βρω όνειρα από άμμο, που διαλύονταν και γλιστρούσαν μέσα από τα χέρια μου.

Όμως το πνεύμα της ζωής μας κρατά δυνατούς και το πνεύμα της ζωής είναι η θέληση να συνεχίσεις.

Τι σου έκανα με την συμπεριφορά μου και  προκάλεσε  αυτή τη σιωπή που έχει μπει ανάμεσά μας;

Και το πνεύμα της ζωής παραμένει στο φως... Και το πνεύμα της ζωής…

Ποτέ δεν πίστευα ότι θα ήταν έτσι, η ζωή μακριά από την κοινή μας ευτυχία.

Όσο όμως αντέχουν οι φλέβες στο χέρι μας, το πνεύμα της ζωής συνεχίζει να ζει.

Ξέρω ότι πολλές φορές αναρωτιόμαστε αν η πηγή της έμπνευσης είναι ο πόνος. Το έχω κάνει τραγούδι και τίτλο σε άλμπουμ μου με τους Flowers of Romance. Και είναι ένας πόνος τόσο δυνατός και αλησμόνητος, που αν δεν τον μεταφέρεις σε μουσική ή στίχους, νιώθεις ότι θα σου σκίσει το σώμα. Αυτό μου θυμίζει ο Brendan Perry σε αυτό το άλμπουμ.

Προτελευταίο τραγούδι για αυτό που γράφω και έχει πλέον γίνει ολόκληρο σεντόνι, είναι το ελληνικό “Emmeleia” που σημαίνει αρμονία, μελωδικότητα, μουσικότητα και ήταν ένα είδος χορού στις τραγωδίες των αρχαίων Ελλήνων (έψαξα για να το βρω αυτό, επειδή δύσκολα αναφέρεται στο ίντερνετ, αλλά φαίνεται ότι οι Αυστραλοί και οι Ιρλανδοί είναι πιο μάγκες από εμάς και το ξέρουν…) Εδώ λοιπόν, υπάρχει ένα σύντομο τραγούδι, στο οποίο τραγουδούν οι δυο μαζί, a capela.

Ο δίσκος κλείνει το κορυφαίο, κατά την άποψή μου, τραγούδι του άλμπουμ, το οποίο έγραψε ο Perry για την Temenos Academy, μια ανθρωπιστική οργάνωση με σκοπό την προώθηση των τεχνών και της φιλοσοφίας στις παραδόσεις της Ανατολής και της Δύσης.

Το “How Fortunate The Man With None” είναι μια εννιάλεπτη απόδοση του  ποιήματος "Die Ballade von den Prominenten" που είχε γράψει ο Μπέρτολντ Μπρεχτ το 1928 και αυτή ήταν η δεύτερη φορά στην ιστορία που οι κληρονόμοι των δικαιωμάτων του μεγάλου ποιητή και δραματουργού, έδιναν την άδεια για να χρησιμοποιηθεί το ποίημα (η πρώτη ήταν το 1963).

Με λίγα λόγια, θεωρώ ότι το Into The Labyrinth είναι ένα πανανθρώπινο άλμπουμ που μιλάει για τον πόνο του έρωτα, τα δεινά του πολέμου, την απουσία, την ομορφιά της ζωής και της φύσης, το τώρα και το πριν...

 

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΛΛΕΣ ΙΣΤΟΡΙΕΣ ΒΙΝΥΛΙΟΥ (ΚΑΙ ΑΛΛΑ ΠΟΛΛΑ) ΣΤΗ ΣΕΛΙΔΑ ΤΟΥ ΜΙΧΑΛΗ ΠΟΥΓΟΥΝΑ ΣΤΟ MERLIN'S

 

BLOG και ΙΣΤΟΣΕΛΙΔΕΣ ΤΟΥ MIΧΑΛΗ ΠΟΥΓΟΥΝΑ:

https://tribe4mian.wordpress.com/

https://newzerogod.com/home

ΑΚΟΥΣΤΕ ΤΙΣ ΕΚΠΟΜΠΕΣ ΤΟΥ ΜΙΧΑΛΗ ΠΟΥΓΟΥΝΑ στο Blackout Radio Show...