Γράφει ο Χρήστος Κορναράκης

Ο Bob Dylan... Μια φιγούρα μυθική, τυλιγμένη στην ομίχλη του χρόνου και των θρύλων. Σαν να τον βλέπω να εμφανίζεται στο κατώφλι του στούντιο, μια σκιά κουρασμένη από ταξίδια ατέλειωτα, από στιγμές δόξας και πτώσεις απότομες. Τα μαλλιά του άσπρα, το πρόσωπο σκαμμένο από τις ρυτίδες, μα τα μάτια... αχ, αυτά τα μάτια! Σαν πηγάδια βαθιά, γεμάτα μυστικά και ιστορίες. Μια φλόγα ακόμα καίει εκεί μέσα, μια δίψα για δημιουργία, για έκφραση. Έρχεται κουβαλώντας στις πλάτες του όλο το βάρος της ιστορίας του, την κληρονομιά ενός αιώνα γεμάτου ανατροπές και μεταμορφώσεις.

Βρισκόμαστε στη Νέα Ορλεάνη, πόλη μυστηριώδης, τυλιγμένη σε μια ατμόσφαιρα μαγική. Το στούντιο, ένα παλιό αρχοντικό με ψηλούς τοίχους και ξύλινα πατώματα, σαν να ανασαίνει ακόμα τις ιστορίες του παρελθόντος. Εδώ, σε αυτό το χώρο γεμάτο σκιές και ψίθυρους, ο Dylan θα γεννήσει το Oh Mercy, ένα άλμπουμ που στέκεται σαν γέφυρα ανάμεσα στο σκοτάδι και το φως, στην απόγνωση και την ελπίδα.

O Daniel Lanois το 1990

Και δίπλα του, ο Daniel Lanois. Ο μάγος του ήχου, ο αλχημιστής που θα μετατρέψει τις νότες σε συναίσθημα, τις λέξεις σε ποίηση. Με τα μακριά του μαλλιά και το έντονο βλέμμα, μοιάζει με σαμάνο που οδηγεί μια ιεροτελεστία. Γύρω τους, μικρόφωνα κρέμονται από το ταβάνι, καλώδια σέρνονται στο πάτωμα, όργανα παλιά και καινούργια περιμένουν την σειρά τους, έτοιμα να υπηρετήσουν το όραμα των δύο δημιουργών.

Ο Dylan κάθεται στο πιάνο, αγγίζει τα πλήκτρα με τρυφερότητα. Η φωνή του, τραχιά από τα τσιγάρα και το ουίσκι, γεμίζει την ατμόσφαιρα. Τραγουδά για τον έρωτα, για τον θάνατο, για την πολιτική, για όλα αυτά που τον βασανίζουν, που τον κάνουν να αναρωτιέται, να ψάχνει απαντήσεις. Κάθε νότα, κάθε λέξη, είναι μια κραυγή ψυχής, μια εξομολόγηση που βγαίνει από τα βάθη της ύπαρξής του.

Και ο Lanois ακούει. Ακούει με προσοχή, σαν να θέλει να κλέψει την ψυχή του Dylan, να αιχμαλωτίσει κάθε νύξη, κάθε συναίσθημα. Και μετά, με μια κίνηση του χεριού του, μεταμορφώνει τον ήχο. Προσθέτει εφέ, δημιουργεί ατμόσφαιρες, χτίζει ένα ηχητικό τοπίο μοναδικό, σαν έναν πίνακα που ζωντανεύει μπροστά στα μάτια μου. Ο Lanois γίνεται ο καθρέφτης του Dylan, αντανακλώντας τα συναισθήματά του και μετατρέποντάς τα σε ήχο.

«Political World»: Η ηχογράφηση κρατάει ώρες. Ο Dylan ψάχνει τον σωστό τόνο, τη σωστή ένταση. Ο Lanois πειραματίζεται με τα μικρόφωνα, θέλει να αιχμαλωτίσει κάθε νύξη της φωνής του Dylan, κάθε κραυγή αγωνίας, κάθε ψίθυρο απογοήτευσης. Το τραγούδι γεννιέται από τον θυμό, από την απογοήτευση για έναν κόσμο που σαπίζει. Βλέπω κόκκινο, μαύρο, χρώματα σκοτεινά και απειλητικά, σαν μια θύελλα που ξεσπά. Η οργή του Dylan ξεχειλίζει, κατακλύζοντας το στούντιο.

«Most of the Time»: Η ατμόσφαιρα αλλάζει. Ο Dylan τραγουδά με μελαγχολία, με πόνο για μια αγάπη χαμένη, για μια πληγή που δεν κλείνει. Ο Lanois προσθέτει ένα ακουστικό μπάσο, ένα απαλό πιάνο, σαν δάκρυα που κυλούν αργά. Το τραγούδι γίνεται ένα ελεγείο, μια προσευχή για παρηγοριά. Μπλε βαθύ, σαν την θάλασσα την νύχτα, τυλίγει την μουσική. Η θλίψη του Dylan απλώνεται σαν πέπλο, σβήνοντας τα φώτα και αφήνοντας μόνο την φωνή του να αντηχεί στο κενό.

«Man in the Long Black Coat»: Μυστήριο, σκοτάδι. Ο Dylan ψιθυρίζει τους στίχους, σαν να φοβάται να τους ακούσει κανείς. Ο Lanois χρησιμοποιεί εφέ, δημιουργεί μια αίσθηση απειλής, σαν να παρακολουθεί κάποιος κρυμμένος στις σκιές. Το τραγούδι γίνεται μια ιστορία θρίλερ, μια βουτιά στο άγνωστο. Σκιές που κινούνται απειλητικά, ένα πρόσωπο χωρίς χαρακτηριστικά, ένα βλέμμα που παγώνει το αίμα. Ο φόβος γίνεται χειροπιαστός, κρύβεται σε κάθε γωνιά, καραδοκεί στη σιωπή ανάμεσα στις νότες.

«Ring Them Bells»: Ακούω τα καμπανάκια να ηχούν, σαν μια πρόσκληση σε μια άλλη διάσταση, σε έναν κόσμο καλύτερο. Ο Dylan τραγουδά με πάθος, με ελπίδα, με μια πίστη που σκορπίζει το σκοτάδι. Φαντάζομαι χρώματα ζεστά, φωτεινά, σαν την ανατολή του ηλίου πάνω από την θάλασσα. Χρυσαφί και ασημί, σαν μια αχτίδα φωτός μέσα στο σκοτάδι. Η ελπίδα αναγεννιέται από τις στάχτες της απογοήτευσης, φωτίζοντας το δρόμο προς ένα μέλλον καλύτερο.

«Shooting Star»: Ένα αστέρι που πέφτει, μια στιγμή αιωνιότητας. Ο Dylan τραγουδά για την ομορφιά της ζωής, για την ευθραυστότητα της ύπαρξης, για το θαύμα της στιγμής. Βλέπω ένα ουρανό γεμάτο αστέρια, ένα τοπίο ονειρικό, μια έκρηξη χρωμάτων και συναισθημάτων. Βαθύ μπλε, με χιλιάδες φωτεινά σημεία να λαμπυρίζουν, σαν μια υπόσχεση για κάτι καλύτερο. Η μουσική γίνεται ύμνος στη ζωή, ένα τραγούδι αγάπης για όλα όσα μας περιβάλλουν.

«Disease of Conceit»: Η ματαιοδοξία, η αρρώστια της εποχής μας. Ο Dylan σατιρίζει, προειδοποιεί, δείχνει με το δάχτυλο την κενότητα και την επιφάνεια. Σαν να βλέπω ένα θίασο καρνάβαλου, με μάσκες που κρύβουν την αλήθεια, με χρώματα έντονα, φωσφοριζέ, σαν μια ψεύτικη παράσταση που ξεγελά τα μάτια. Ο Dylan γίνεται ο προφήτης που ξεσκεπάζει την απάτη, που μας καλεί να ξυπνήσουμε από τον λήθαργο.

Και η μουσική συνεχίζει να ρέει, σαν ένα ποτάμι που σε παρασύρει σε μια γη μαγική, γεμάτη σκιές και φως. Ο Dylan, ο αιώνιος ταξιδιώτης, μας οδηγεί σε μονοπάτια άγνωστα, σε μυστικά κρυμμένα στην καρδιά της ψυχής. Και εμείς, ακολουθούμε το κάλεσμά του, μαγεμένοι από την τέχνη του, από την ικανότητά του να μετατρέπει τον πόνο σε ομορφιά, την απογοήτευση σε ελπίδα. Το Oh Mercy είναι ένα ταξίδι στα αντιθετικά συναισθήματα που μας καθορίζουν, ένα πάντρεμα σκότους και φωτός που αντανακλά την ίδια την ανθρώπινη ύπαρξη.

Το Oh Mercy είναι ένα αριστούργημα, ένα δώρο του Dylan στον κόσμο. Ένα άλμπουμ που σε αγγίζει βαθιά, που σε κάνει να σκεφτείς, να ονειρευτείς, να αναρωτηθείς. Και ο Lanois, ο αόρατος συνοδοιπόρος, στέκεται δίπλα του, σαν φύλακας άγγελος της μουσικής του, συμπληρώνοντας το όραμά του, δίνοντας σάρκα και οστά στα όνειρά του. Η συνεργασία τους είναι ένα μάθημα αλληλοσεβασμού και δημιουργικής συνύπαρξης, ένα παράδειγμα για όλους τους καλλιτέχνες.

Ναι, το Oh Mercy είναι ένας πίνακας που ζωντανεύει μπροστά στα μάτια μου. Ένα έργο τέχνης που μιλάει στην ψυχή, που σε ταξιδεύει σε κόσμους μακρινούς. Και ο Dylan, ο ζωγράφος των συναισθημάτων, μας δείχνει τον δρόμο, μας καλεί να τον ακολουθήσουμε σε ένα ταξίδι χωρίς τέλος, ένα ταξίδι στην καρδιά της μουσικής, στην καρδιά της ζωής. Για μένα, το Oh Mercy είναι μια ανάσα ελπίδας μέσα στην απελπισία, μια υπενθύμιση ότι ακόμα και στα πιο σκοτεινά μονοπάτια, υπάρχει πάντα ένα φως που περιμένει να το ανακαλύψουμε.

Σημειώσεις

Η ηχογράφηση του Oh Mercy ήταν μια μοναδική εμπειρία, γεμάτη πειραματισμούς και δημιουργική ένταση. Ο Dylan και ο Lanois, δύο ισχυρές προσωπικότητες με ξεχωριστό όραμα, συνεργάστηκαν σε ένα περιβάλλον που ευνοούσε την εξερεύνηση και την καινοτομία.

Τοποθεσία: Η ηχογράφηση έλαβε χώρα σε ένα παλιό αρχοντικό στη Νέα Ορλεάνη, που είχε μετατραπεί σε στούντιο. Η ατμόσφαιρα της πόλης, με την πλούσια μουσική παράδοση και την αύρα μυστηρίου, επηρέασε σημαντικά τον ήχο του άλμπουμ.

Ώρες ηχογράφησης: Ο Dylan επέμενε να ηχογραφούν μόνο τη νύχτα. Πίστευε ότι η νύχτα προσφέρει μια ιδιαίτερη ατμόσφαιρα, πιο ευνοϊκή για δημιουργία. Ο Lanois συμφώνησε, δημιουργώντας ένα περιβάλλον ηρεμίας και συγκέντρωσης.

Τεχνικές ηχογράφησης: Ο Lanois χρησιμοποίησε μια σειρά από μη συμβατικές τεχνικές για να αιχμαλωτίσει τον ήχο του Dylan. Τοποθέτησε μικρόφωνα σε ασυνήθιστα σημεία, πειραματίστηκε με διαφορετικά εφέ και δημιούργησε ένα ηχητικό τοπίο πλούσιο σε ατμόσφαιρα και βάθος.

Συνεργασία: Η σχέση μεταξύ Dylan και Lanois ήταν έντονη και γεμάτη προκλήσεις. Ο Dylan, γνωστός για τον ιδιότροπο χαρακτήρα του, δοκίμαζε τα όρια του Lanois, ο οποίος με τη σειρά του προσπαθούσε να τον καθοδηγήσει χωρίς να του επιβάλλεται. Παρά τις δυσκολίες, η συνεργασία τους οδήγησε σε ένα αποτέλεσμα μοναδικό.

Όργανα: Στο Oh Mercy ακούγονται μια ποικιλία οργάνων, από ακουστική κιθάρα και πιάνο μέχρι μπάσο και ντραμς. Ο Lanois έδωσε έμφαση στους φυσικούς ήχους, χρησιμοποιώντας ελάχιστα ηλεκτρονικά εφέ.

Η ιστορία με το Dobro: Κατά τη διάρκεια των ηχογραφήσεων, ο Dylan κόλλησε σε ένα σημείο και δεν ήταν ευχαριστημένος με τίποτα από όσα είχαν κάνει. Σε μια στιγμή απόγνωσης, ο Lanois άρπαξε ένα Dobro (ένα είδος κιθάρας) και το έσπασε. Μια κοπέλα που σερβίριζε ποτά έφυγε τρέχοντας από το δωμάτιο κλαίγοντας, και όλοι πάγωσαν. Αλλά ο Dylan επέστρεψε και συνέχισε την ηχογράφηση, σαν να μην είχε συμβεί τίποτα.

Εκτός από τον Bob Dylan και τον Daniel Lanois, στην ηχογράφηση του Oh Mercy συμμετείχαν και άλλοι μουσικοί, εμπλουτίζοντας τον ήχο του άλμπουμ με τις ξεχωριστές τους πινελιές.

Malcolm Burn: Πολυοργανίστας (πλήκτρα, μπάσο, κιθάρα) και μηχανικός ήχου, o Burn συνεργάστηκε στενά με τον Lanois στη δημιουργία των ηχητικών τοπίων του άλμπουμ.

Willie Green: Ο Willie Green έπαιξε ντραμς σε αρκετά τραγούδια, προσθέτοντας μια δυναμική και groovy αίσθηση στον ρυθμό.

Tony Hall: Ο Tony Hall, γνωστός για τη δουλειά του με τους Neville Brothers, έπαιξε μπάσο σε μερικά κομμάτια, δίνοντας μια funky νότα.

Daryl Johnson: Ο Johnson συνέβαλε με το μπάσο του σε κάποια τραγούδια, προσθέτοντας μια bluesy αίσθηση.

Brian Stoltz: Ο Brian Stoltz έπαιξε κιθάρα σε μερικά κομμάτια, εμπλουτίζοντας τον ήχο με τις κιθαριστικές του ικανότητες.

Rockin' Dopsie: Ο θρυλικός ακορντεονίστας Rockin' Dopsie έπαιξε στο «Everything Is Broken», προσθέτοντας μια ξεχωριστή Cajun πινελιά.

 

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΣΧΕΤΙΚΑ:

Όταν ο Dylan συνάντησε τον Woody Guthrie

Όταν ο Bob Dylan βρέθηκε στο στούντιο με τον Johnny Cash...

O (μη) πολιτικοποιημένος Bob Dylan...

 

ΔΕΙΤΕ:

Παρακολουθήστε το ντοκιμαντέρ του Martin Scorsese "Rolling Thunder Revue - Α Bob Dylan Story" για τη θρυλική αμερικανική περιοδεία του Bob Dylan το 1975-76...