Γράφει ο Χρήστος Κορναράκης

(Ήχος από κόρνα ενός Toyota Hilux του 1993 που σκίζει τη νύχτα. Κάπου στην Κρήτη, βαθιά. Ίσως Καστέλι. Ίσως Αμαριανό. Ίσως πουθενά και παντού)

Το '21, o κόσμος μου ήταν ασπρόμαυρος. Όχι από επιλογή, αλλά από ανάγκη. Μια φτηνή τηλεόραση, ένα δωμάτιο με αραχνοΰφαντα, και η αίσθηση ότι η ζωή μου έμοιαζε με ταινία του Cassavetes - γεμάτη ασπρόμαυρες αποχρώσεις, σκληρά πλάνα, αδιέξοδα. Κάπου εκεί, ανάμεσα σε τσιγάρα και καφέδες που κρύωναν, άκουσα για πρώτη φορά το Nebraska.

Δεν ήταν έρωτας με την πρώτη ματιά. Ήταν σοκ. Σαν να άνοιξα την πόρτα και να βρήκα τον Charles Starkweather και την Caril Ann Fugate να με κοιτάνε κατάματα. Τα μάτια τους κενά, τα χέρια τους λερωμένα με αίμα και βενζίνη. Ο Springsteen, με αυτή την αγριεμένη φωνή του, μου τραγουδούσε για δολοφόνους, για καταραμένους εραστές, για μια Αμερική που σαπίζει από μέσα.

Το Nebraska δεν ήταν απλά ένας δίσκος. Ήταν ένα ταξίδι στην καρδιά του σκότους. Μια κατάδυση στα σκοτεινά νερά της αμερικανικής ψυχής. Και εγώ, ένας νεαρός με σπασμένη καρδιά και άδεια τσέπη, βρήκα καταφύγιο σε αυτή τη σκοτεινιά. Γιατί στο Nebraska, ο Springsteen δεν σου χαρίζει παρηγοριά. Σου δείχνει τον πόνο, την απελπισία, την ασχήμια. Και μέσα από αυτή την ασχήμια, βρίσκεις μια περίεργη ομορφιά. Μια αλήθεια που πληγώνει, αλλά σε απελευθερώνει.

(Παύση. Ήχος από κύματα που σκάζουν σε βράχια. Κάπου στο Νότιο Κρητικό Πέλαγος. Ίσως σε κάποια ερημική παραλία. Ίσως στη Βιάννο. Ίσως πουθενά και παντού.)

Στο Nebraska, ο Springsteen απογυμνώνεται. Αφήνει στην άκρη τα στάδια, τα φώτα, τη δόξα. Μένει μόνος με μια ακουστική κιθάρα και ένα κασετόφωνο τεσσάρων καναλιών. Η φωνή του είναι τραχιά, σπασμένη, σαν να έρχεται από τον πάτο ενός πηγαδιού. Και οι ιστορίες που διηγείται είναι ιστορίες απλών ανθρώπων, ανθρώπων που ζουν στο περιθώριο, που παλεύουν για την επιβίωση.

Θα μιλήσουμε για τον Charles Starkweather, τον έφηβο δολοφόνο που στοιχειώνει το Nebraska. Θα μιλήσουμε για τον «Highway Patrolman», τον αστυνομικό που αναγκάζεται να κυνηγήσει τον αδερφό του. Θα μιλήσουμε για το Atlantic City, την πόλη της αμαρτίας και της απελπισίας. Θα μιλήσουμε για το «Mansion on the Hill», το όνειρο που μετατρέπεται σε εφιάλτη.

(Φωτογραφία ενός φθαρμένου βινυλίου με το εξώφυλλο του Nebraska. Μια Polaroid ξεθωριασμένη από τον χρόνο.)

Ας μιλήσουμε για την ηχογράφηση. Ο Springsteen, κλεισμένος στο υπνοδωμάτιό του, με μια ακουστική κιθάρα και ένα τεσσάρων καναλιών κασετόφωνο. Καμία μπάντα, κανένα στούντιο, κανένας παραγωγός. Μόνο η φωνή του, γυμνή και ευάλωτη, σαν ηχώ από ένα μακρινό παρελθόν.

Η αρχική ιδέα ήταν να ηχογραφήσει τα τραγούδια με τους E Street Band. Να τους δώσει την ένταση και την δύναμη που είχαν συνηθίσει οι φαν. Αλλά κάτι τον σταμάτησε. Ίσως ήταν η ατμόσφαιρα των τραγουδιών, ίσως η ανάγκη του να εκφραστεί με έναν πιο άμεσο και προσωπικό τρόπο. Όπως και να 'χει, η απόφαση ήταν μοιραία.

Το Nebraska γεννήθηκε στην απομόνωση, στην ησυχία της νύχτας, μακριά από τα φώτα της δημοσιότητας.

Και αυτή η απομόνωση ακούγεται σε κάθε νότα, σε κάθε στίχο. Τα τραγούδια του Nebraska είναι σαν μικρές ιστορίες, σαν στιγμιότυπα από τη ζωή ανθρώπων που ζουν στο περιθώριο. Ο Springsteen δεν κρίνει, δεν διδάσκει. Απλά παρατηρεί, αφηγείται, με μια συμπόνια που συγκινεί.

(Κοντινό στο πρόσωπο του Springsteen. Μαύρο άσπρο φιλμ, κοκκώδες, σαν ντοκιμαντέρ του D.A. Pennebaker.)

Μα, ας περάσουμε τώρα στα τραγούδια. Ένα ένα, σαν σταθμούς σε ένα road trip στην καρδιά της Αμερικής.

«Nebraska». Το ομώνυμο τραγούδι, μια ballad σκοτεινή και ατμοσφαιρική. Ο Springsteen υποδύεται τον Charles Starkweather, τον έφηβο δολοφόνο που στοιχειώνει την αμερικανική μυθολογία. «I saw her standing on the corner of Twelfth and Vine...», τραγουδάει με φωνή μονοκόμματη, σαν ψίθυρος από τον άλλο κόσμο. Και μας παίρνει μαζί του σε ένα ταξίδι χωρίς επιστροφή, ένα ταξίδι γεμάτο αίμα, βία και απελπισία.

«Atlantic City». Η πόλη των καζίνο, των φωτεινών επιγραφών και των σκοτεινών μυστικών. Ο Springsteen τραγουδάει για την ελπίδα που σβήνει, για τα όνειρα που γίνονται στάχτη. «Everything dies baby that's a fact...», μας λέει, και η φωνή του είναι γεμάτη πίκρα και resignation.

«Mansion on the Hill». Μια ιστορία για την ταξική ανισότητα, για το χάσμα ανάμεσα στους έχοντες και τους μη έχοντες. Ο Springsteen θυμάται τα παιδικά του χρόνια, τον πατέρα του που δούλευε σε εργοστάσιο, το όνειρο για μια καλύτερη ζωή που πάντα έμενε μακριά. «I swear that house looked like heaven...», τραγουδάει, και η φωνή του σπάει από συγκίνηση.

(Πανοραμική άποψη μιας ερημικής autobahn. Νύχτα. Φώτα αυτοκινήτων που χάνονται στον ορίζοντα. Ίσως Route 66. Ίσως η autobahn που διασχίζει την πεδιάδα της Νεμπράσκα. Ίσως πουθενά και παντού.)

«Highway Patrolman». Μια από τις πιο συγκινητικές ιστορίες του δίσκου. Ο Springsteen τραγουδάει για τον Joe Roberts, έναν αστυνομικό που αναγκάζεται να κυνηγήσει τον αδερφό του, τον Frankie, που έχει μπλέξει σε μπελάδες. «My father said, 'Son, this world's been rough...», και η φωνή του είναι γεμάτη βάρος και απογοήτευση. Μια ιστορία για την οικογένεια, την αγάπη, το χρέος, και τις δύσκολες επιλογές που καλούμαστε να κάνουμε στη ζωή.

«State Trooper». Μια κραυγή απελπισίας, ένα blues γεμάτο θυμό και παραίτηση. «Mr. State Trooper, please don't stop me...», τραγουδάει ο Springsteen, και η φωνή του είναι σαν μαχαίρι που σκίζει τη σιωπή της νύχτας. Μια ιστορία για την ελευθερία, τη μοναξιά, και την αέναη μάχη με τους δαίμονες του εαυτού μας.

«Used Cars». Μια ντροπαλή ματιά στο αμερικανικό όνειρο, στην υπόσχεση για μια καλύτερη ζωή που ποτέ δεν έρχεται. Ο Springsteen θυμάται τα παιδικά του χρόνια, την ντροπή και την ταπείνωση που ένιωθε όταν ο πατέρας του αγόραζε μεταχειρισμένα αυτοκίνητα. «Now those memories come back to haunt me...», τραγουδάει, και η φωνή του είναι γεμάτη νοσταλγία και μελαγχολία.

(Κολάζ εικόνων: ένα παλιό jukebox σε ένα σκοτεινό bar, μια Harley Davidson παρκαρισμένη σε έναν άδειο δρόμο, ένα ζευγάρι να χορεύει αγκαλιασμένο κάτω από το φως ενός φανοστάτη.)

«Open All Night». Μια στιγμή απελπισίας και μοναξιάς στη μέση της νύχτας. Ο Springsteen τραγουδάει για έναν άντρα που οδηγάει μόνος του, ψάχνοντας για ένα φως στο σκοτάδι. «I got the radio on, and I'm pulling you close...», λέει ο Bruce, και η φωνή του είναι γεμάτη λαχτάρα και πόνο.

«My Father's House». Μια συγκινητική επιστροφή στα παιδικά χρόνια, μια αναζήτηση για την αγάπη και την αποδοχή του πατέρα. Ο Springsteen τραγουδάει για ένα όνειρο που τον στοιχειώνει, ένα όνειρο όπου προσπαθεί να φτάσει στο σπίτι του πατέρα του, αλλά κάτι τον εμποδίζει. «I walked up the steps and stood on the porch...», αφηγείται, και η φωνή του σπάει από συγκίνηση.

«Reason to Believe». Το τελευταίο τραγούδι του δίσκου, μια ματιά στην ελπίδα που ανθίζει μέσα στην απελπισία. Ο Springsteen τραγουδάει για ανθρώπους που παλεύουν να επιβιώσουν, που ψάχνουν ένα νόημα στη ζωή τους. «At the end of every hard earned day...», μας λέει, και η φωνή του είναι γεμάτη πίστη και αγάπη για τη ζωή.

(Μακρινό πλάνο. Ένας άντρας περπατά μόνος σε ένα χωματόδρομο. Η σκιά του μακραίνει καθώς ο ήλιος πέφτει. Πουθενά και παντού.)

Αλλά το Nebraska δεν είναι απλά μια συλλογή τραγουδιών. Είναι μια κατάθεση ψυχής. Μια ματιά στην καρδιά της Αμερικής, μακριά από τα φώτα της δόξας και του glamour. Είναι η φωνή των ξεχασμένων, των αποκλεισμένων, των χαμένων.

Ο Springsteen, με το Nebraska, μας υπενθυμίζει ότι η ομορφιά μπορεί να βρεθεί και στα πιο σκοτεινά μέρη. Ότι η ελπίδα μπορεί να ανθίσει ακόμα και στην απελπισία. Ότι η αγάπη μπορεί να νικήσει ακόμα και τον θάνατο.

Και ίσως αυτό είναι το μεγαλείο του Nebraska. Η ικανότητά του να μας συγκινεί, να μας προκαλεί, να μας κάνει να σκεφτόμαστε. Να μας υπενθυμίζει ότι όλοι μας, κάπου μέσα μας, κουβαλάμε μια Νεμπράσκα. Ένα σκοτεινό μυστικό, μια χαμένη αγάπη, ένα όνειρο που έσβησε.

(Close-up σε μια σκηνή από ταινία του Terrence Malick. Χρυσό φως δύσης, αέρας που σκίζει τα στάχυα, μια φιγούρα να χάνεται στον ορίζοντα. Πουθενά και παντού.)

Και τι γίνεται με εμάς; Πώς ακούμε το Nebraska σήμερα, τόσα χρόνια μετά; Είναι ένα κειμήλιο από το παρελθόν, μια vintage κασέτα που ξεθάβουμε από το πατάρι; Ή μήπως η φωνή του Springsteen ακούγεται πιο επίκαιρη από ποτέ;

Σε έναν κόσμο που τρέχει με ιλιγγιώδη ταχύτητα, που βομβαρδίζεται από εικόνες και ήχους, το Nebraska μας προσφέρει μια στιγμή ησυχίας. Μια ευκαιρία να κοιτάξουμε μέσα μας, να αντιμετωπίσουμε τους δαίμονές μας, να ακούσουμε τις φωνές που ψιθυρίζουν από τα βάθη της ψυχής μας.

Ίσως το Nebraska να μην είναι ένας εύκολος δίσκος. Δεν προσφέρει εύκολες απαντήσεις, δεν χαρίζει παρηγοριά. Αλλά μας δίνει κάτι πολύ πιο σημαντικό: μας δίνει αλήθεια. Μας δείχνει την ομορφιά που κρύβεται μέσα στον πόνο, την ελπίδα που ανθίζει μέσα στην απελπισία.

Tο άλμπουμ Nebraska του Bruce Springsteen κυκλοφόρησε από την Columbia στις 30 Σεπτεμβρίου 1982.