Ο αποδημητικός άνθρωπος 

Η ιστορία της ανθρωπότητας είναι μια ιστορία μετανάστευσης. Από τότε που σχηματίστηκαν οι πρώτες κοινωνικές ομάδες, οι άνθρωποι διαρκώς μετανάστευαν από το ένα μέρος στο άλλο προς αναζήτηση τροφής ή ασφάλειας, αναζητώντας τόπους όπου θα μπορούσαν να επιβιώσουν, να αναπτυχθούν.

Ο πλανήτης που μας φιλοξενεί έχει οργωθεί από τα βήματα δισεκατομμυρίων ανθρώπων που χάραξαν μονοπάτια τα οποία έγιναν δρόμοι. Δρόμοι που έκαναν το πλανήτη ένα φιλόξενο μέρος για το ανθρώπινο είδος, δρόμοι που έφεραν κοντά τους πολιτισμούς, τους ανάμειξαν, τους μετέφεραν σε άλλους τόπους κάνοντας νέους πολιτισμούς πιο εξελιγμένους. Ο ίδιος ο πολιτισμός είναι το αποτέλεσμα της διαρκούς μετανάστευσης του ανθρώπινου είδους και ξεκίνησε χωρίς να φορά παπούτσια.

Ο αρχαίος Ελληνικός πολιτισμός γεννήθηκε σε μια βάρκα 

Ο αρχαίος Ελληνικός πολιτισμός συγκροτήθηκε λόγω των μετακινήσεων των διάφορων ελληνικών φύλων στην ανατολική Μεσόγειο και τη Βαλκανική χερσόνησο. Ο Μινωικός πολιτισμός στην Κρήτη δεν θα είχε αναπτυχθεί σε αυτό το βαθμό αν δεν είχε δεχτεί πιο πριν επιρροές από τους Φοίνικες και τους Αιγύπτιους. Ο Μυκηναϊκός πολιτισμός κατέρρευσε υπό το βάρος της μετατόπισης των Δωριέων προς τον Νότο που αντικατέστησαν τον χαλκό με τον σίδηρο. Ο αρχαίος ελληνικός πολιτισμός του 5ου αιώνα π.χ. (που με υπεροψία επικαλούνται οι σύγχρονοι ελλαδέμποροι ότι είναι απόγονοι του), δε θα υπήρχε αν οι άνθρωποι δε μετανάστευαν αντλώντας γνώση από άλλους τόπους και πολιτισμούς. Και η Μεγάλη Ελλάδα της Νότιας Ιταλίας είναι αποτέλεσμα εποικισμού από κατοίκους των ελληνικών πόλεων-κρατών.

Στην ιστορική πια εποχή, η μετανάστευση αρχίζει να διαφοροποιείται, χωρίς να σταματά. Μεγάλες ομάδες ανθρώπων μεταφέρονται από τον ένα τόπο στον άλλο, μέσα στα πλαίσια κυριάρχησης πάνω στους συνανθρώπους τους και κατάκτησης καινούριων τόπων και βασιλείων. Αυτό ισχύει τόσο για τον αποικισμό από τους αρχαίους Έλληνες μεγάλων περιοχών της Μεσογείου, πράγμα που γενικεύεται κατά τους αλεξανδρινούς χρόνους, όσο και αργότερα στους χρόνους των μεγάλων αυτοκρατοριών, Ρωμαϊκής, Βυζαντινής και Οθωμανικής. Και αν ισχυριστεί κανείς ότι δεν έτρεξε ούτε μια σταγόνα αίμα, να θυμάστε ότι το ψέμα έχει κοντά πόδια και δε μπορεί να ταξιδέψει μακριά.

Οι «πολιτισμένοι» Ευρωπαίοι μετανάστες που εξήγαγαν τον πολιτισμό του σπαθιού και του μπαρουτιού 

Η μετανάστευση των Ευρωπαίων, που άρχισε από την Αναγέννηση και συνεχίστηκε για αρκετούς αιώνες, έπαιξε καθοριστικό ρόλο στην εξέλιξη της παγκόσμιας ανθρώπινης ιστορίας. Οι «πολιτισμένοι» Ευρωπαίοι μεταναστεύουν προς την Αμερική, την Ασία και την Αφρική, μετά την ανακάλυψη αυτών των ηπείρων και του φυσικού πλούτου που διέθεταν, δημιουργώντας αποικίες. Η αποικιακή μετανάστευση των Ευρωπαίων θα συνδεθεί με τη διαμόρφωση της αποικιοκρατίας και της κυριαρχούμενης από τη Δύση παγκόσμιας αγοράς. Οι Ευρωπαίοι έποικοι αποτέλεσαν τον πρώτο φορέα-δίκτυο της καπιταλιστικής παγκοσμιοποίησης. Τα αποτελέσματα αυτής της μετανάστευσης για τους αυτόχθονες λαούς ήταν τραγικά, γιατί ουσιαστικά οι Ευρωπαίοι μετανάστες φέρνουν μαζί τους τον «πολιτισμό» της υποδούλωσης προς τους ιθαγενείς «βαρβάρους» κατασφάζοντας, καταστρέφοντας, λεηλατώντας και σκλαβώνοντας τους, ενώ παράλληλα ξεκίνησαν να τους «εκπολιτίζουν» μέσω του χριστιανισμού που πάντα είχε μεγάλη αδυναμία στο χρυσάφι και στους σκλάβους. Όσοι γλυτώνουν από το σπαθί και τις αλυσίδες, θα «εκπολιτιστούν» από τις άγνωστες σε αυτούς επιδημίες και αρρώστιες της «πολιτισμένης» Ευρώπης. Κατά τους 17ο, 18ο, και 19ο αιώνες έχουμε πια μαζικές μετακινήσεις των Ευρωπαίων στην αποικίες που είχαν δημιουργήσει στο νέο κόσμο, στην Αφρική και στην Ασία. Παράλληλα χιλιάδες Αφρικανοί σκλάβοι μεταφέρονται αλυσοδεμένοι στις αποικίες της Αμερικάνικης ηπείρου, δεδομένου ότι οι εγχώριοι, προς εκμετάλλευση, πληθυσμοί εξοντώθηκαν κατά το μεγαλύτερο μέρος τους για να χτίσουν με το αίμα τους και τον ιδρώτα τους στις φυτείες και στα ορυχεία τα παλάτια και τη δόξα των Ευρωπαίων Βασιλέων, τα χρηματοκιβώτια των τραπεζιτών, των μεγαλοκτηματιών και βιομηχάνων στο νέο και παλιό κόσμο, γεμίζοντας με χρυσά νομίσματα τα σεντούκια τους. Μετανάστες, δια της βίας και αυτοί, μιας εποχής που οι άνθρωποι με σκούρα επιδερμίδα αποτελούσαν ένα πολύ επικερδές εμπόρευμα.

 

Η βιομηχανική επανάσταση ταΐζει τις μηχανές της μετανάστες

Η περίοδος που γέννησε τον καπιταλισμό και το Μαρξισμό κατά τον 19ο αιώνα, κι έγινε γνωστή ως βιομηχανική επανάσταση, ίσως να μην είχε τόσο αλματώδη ανάπτυξη αν δεν είχε βασιστεί πρώτα στην εσωτερική μετανάστευση από την ύπαιθρο στα αστικά κέντρα και αργότερα στην εξωτερική μετανάστευση από τις φτωχές αγροτικές χώρες του Ευρωπαϊκού Νότου προς εκείνες του Βορρά και του Νέου Κόσμου. Χιλιάδες αγρότες εγκατέλειψαν αναγκαστικά την ύπαιθρο για να επιβιώσουν και έγιναν εργάτες στις νεοσύστατες βιομηχανίες της Αγγλίας, στα σιδηροδρομικά εργοτάξια, στα ανθρακωρυχεία και τα μεταλλεία της βόρειας Ευρώπης και των ΗΠΑ. Χιλιάδες άτομα ξεσηκώθηκαν από τους τόπους τους και μετανάστευσαν κάτω από τη βία της πείνας και της ανέχειας, για να γίνουν το «καύσιμο» που έκανε τις μηχανές να παράγουν προϊόντα, πολιτισμό και πλούτο για τους λίγους. Η νέα βιομηχανική εποχή είχε ανάγκη σε πρώτες ύλες, πάμφθηνα εργατικά χέρια και εξαντλητική ολοήμερη εργασία. Οι μετανάστες ήταν η τροφή των μηχανών και οι μηχανές πεινούσαν όλο και περισσότερο.

 

Οι βόμβες δεν είναι διαβατήρια μόνο για το θάνατο 

Καταλυτικό ρόλο στα μεγάλα μεταναστευτικά κύματα έπαιξαν και οι δύο παγκόσμιοι πόλεμοι του 20ου αιώνα. Ο Πρώτος Παγκόσμιος Πόλεμος κατάστρεψε τις περισσότερες χώρες της Ευρώπης ρίχνοντας τες σε οικονομική κρίση και αναγκάζοντας χιλιάδες ανθρώπους να μεταναστεύσουν κυρίως στις ΗΠΑ που δεν είχαν θιγεί άμεσα από την παγκόσμια σύρραξη και βάδιζαν σταθερά κι ανοδικά προς την κατάκτηση της παγκόσμιας ηγεμονίας. Μετά το Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, στην Ευρώπη η Γερμανία και στην Αμερική οι ΗΠΑ και ο Καναδάς, άρχισαν σιγά-σιγά να γίνονται οι παγκόσμιες αγορές εργατικής δύναμης, που «εισήγαν» μετανάστες εργάτες από τα φτωχά και κατεστραμμένα από τον πόλεμο νοτιοευρωπαϊκά και ασιατικά κράτη. Η ζήτηση όλων αυτών των μεταναστών εργατών στις παραπάνω χώρες προέκυψε λόγω της τεράστιας οικονομικοτεχνικής ανάπτυξης των μεταπολεμικών χρόνων. Οι ΗΠΑ βγήκαν νικήτριες όχι μόνο στα πεδία των μαχών αλλά και οικονομικά από τον πόλεμο. Το ίδιο και η Γερμανία, η οποία παρότι ηττήθηκε, κατόρθωσε μέσα σε λίγο διάστημα να γίνει μια από τις μεγαλύτερες βιομηχανικές χώρες της Ευρώπης. Έτσι έχουμε το λεγόμενο «γερμανικό οικονομικό θαύμα», που δεν το έκανε κάποιος άγιος, αλλά μετανάστες από τη νότια Ευρώπη με τα φθηνά εργατικά τους χέρια. Όσοι δεν έγιναν τροφή για τα κανόνια, έγιναν το γράσο στα γρανάζια των μηχανών για να ανοικοδομηθεί ο ρημαγμένος κόσμος που ξαναέχτιζαν αυτοί που τον είχαν καταστρέψει πριν. Στο διάστημα 1870-1989, πάνω από 250 εκατομμύρια ανθρώπων μετανάστευσαν ανά την υφήλιο, (από τα οποία 30 με 50 εκατομμύρια προέρχονταν από τις χώρες του Τρίτου Κόσμου) με κύριους προορισμούς τη Βόρεια Ευρώπη, την αμερικάνικη ήπειρο και την Αυστραλία. Κανένας από αυτούς δεν άφησε το τόπο του για να κάνει τουρισμό.

 

Το Τείχος πέφτει, τα τείχη υψώνονται 

Βερολίνο, Νοέμβριος του 1989. Οι λαοί της Ανατολικής Ευρώπης παρακολουθούν με χαρά και όχι με δάκρυα την πτώση του Τείχους. Μαζί του, παρακολουθούν και την πτώση του πολιτικού συστήματος που κάποτε είχε εξαγγείλει τη δικτατορία του προλεταριάτου και κατέληξε να ασκεί τη δικτατορία της γραφειοκρατίας και τη θρησκεία των κομμάτων και των ηγετών τους, παρότι πίστευε ότι η «θρησκεία είναι το όπιο του λαού». Τα δάκρυα θα έρθουν αργότερα όταν διαπιστώνουν ότι ο καπιταλισμός δεν είναι ο παράδεισος που τους υποσχόταν το «Radio Free Europe»* αλλά η κόλασή τους. Καραβάνια γυναικών και αντρών παίρνουν τους δρόμους προς τη Δυτική Ευρώπη περιμένοντας να αντικρίσουν τη γη της επαγγελίας. Αντί αυτής θα αντικρίσουν τις βιτρίνες και τα πεζοδρόμια της πορνείας, τις οικοδομές και τους αγρούς της ολοήμερης (και οικονομικά πενιχρής) δουλείας. Από «περήφανους συντρόφους» θα ακούν να τους αποκαλούν κλέφτες, δολοφόνους, άξεστους, βιαστές, ληστές, πουτάνες, τοποθετώντας μπροστά σε καθεμιά από τις παραπάνω λέξεις και την εκάστοτε χώρα καταγωγής τους. Οι χώρες του ευρωπαϊκού νότου από παραδοσιακοί εξαγωγείς μεταναστών κάποτε, θα «αναβαθμιστούν» επιτέλους σε εισαγωγείς. Οι δουλειές πάνε καλά, αρκεί να έχουμε πάμφθηνα εργατικά χέρια να μας τις κάνουν και νεανικά κορμιά να σβήνουμε τον πόθο μας. Για πρώτη φορά, τα άλλοτε θύματα της μεταναστευτικής εκμετάλλευσης θα έχουν τη χαρά να γίνουν οι θύτες της. Για πρώτη φορά, αυτοί που ένιωσαν το ρατσισμό στο πετσί τους θα έχουν τη χαρά να αισθανθούν φυλετικά ανώτεροι. Η αυγή του 21ου αιώνα θα αναβιώσει και το ξεχασμένο επάγγελμα του δουλεμπόρου. Οι τωρινές φυτείες είναι τα μπουρδέλα, τα στριπτιτζάδικα, τα χωράφια και τα θερμοκήπια. Οι κατασκευαστικές εταιρίες και τα εργολαβικά συνεργεία. Οι δουλέμποροι δεν κρατούν αλυσίδες αλλά διαβατήρια, οι διαφημίσεις στα σκλαβοπάζαρα δε γράφουν: «πωλούνται υγιέστατοι/ες και νέοι/ες νέγροι/ες για τη συγκομιδή βαμβακιού», αλλά: «Προσεχώς Βουλγάρες» και «Αλβανός για όλες τις δουλειές». Ο βούρδουλας, το μαχαίρι και το μπαρούτι όμως θα παραμείνουν μια διαχρονική αξία.

 

Τα κλουβιά που πλέουν στη θάλασσα 

    Όταν οι σκλάβοι στα λιμάνια της Αφρικής με τις αλυσίδες στα πόδια, αντίκριζαν πρώτη φορά τα πλοία που θα τους μετέφεραν στις φυτείες του νέου κόσμου, τους έπιανε τρόμος. Πίστευαν ότι ήταν τέρατα που θα τους φάνε. Είχαν δίκιο. Στα αμπάρια τους οι σκλάβοι ήταν δεμένοι και ακίνητοι ο ένας πάνω στον άλλο μέρα-νύχτα, ώστε να μη χαραμίζεται ούτε σπιθαμή από τον πολύτιμο χώρο για το φορτίο. Πολλοί πέθαιναν κατά τη διάρκεια του ταξιδιού και οι φύλακες κάθε μέρα πετούσαν κορμιά στη θάλασσα. Ήταν όμως τυχεροί γιατί έκαναν το ταξίδι δωρεάν. Σήμερα, τριακόσια χρόνια μετά, οι άθλιες βάρκες και τα μικρά σαπιοκάραβα, ξεχειλισμένα με μετανάστες που βουλιάζουν στα πέλαγα της Μεσογείου, είναι τα δισέγγονα εκείνων των δουλεμπορικών. Οι σημερινοί σκλάβοι δεν ονομάζονται πια σκλάβοι αλλά «λαθρομετανάστες». Έχουν όμως μια ομοιότητα με τους προ-παππούδες τους και μία διαφορά: δε φεύγουν μόνοι τους. Τους αναγκάζουν οι πρόεδροι που τους δόθηκε ιερή εντολή από το Θεό να διορθώσουν το λάθος που διέπραξε η γεωγραφία, όταν έβαλε το πετρέλαιο της Δύσης στο υπέδαφος της Ανατολής και τα ορυκτά κατασκευής ηλεκτρονικών εξαρτημάτων (όπως το κοβάλτιο) στο υπέδαφος της Αφρικής. Κανείς τους δε μεταναστεύει επειδή το θέλει. Από την Αφρική, τη Μέση Ανατολή, την Κεντρική και Νότια Ασία, οι απελπισμένοι προσπαθούν να γλιτώσουν τα κεφάλια τους από τους πυραύλους των F16, την ξηρασία, τα χέρσα χωράφια, τα μολυσμένα ποτάμια και το άδειο τους στομάχι. Οι βιβλικές πληγές προκαλούνται από εκδικητές αγγέλους που δε φέρουν ρομφαίες όπως μας λένε οι γραφές και δε τους φωνάζουν Χερουβείμ και Σεραφείμ αλλά με περίεργα ονόματα όπως: Union Carbide Corporation, Bayer, Shell, Exon Mobil, Blackwater, Nestle, Siemens, IBM, Dow Chemical, ITT, NATO, U.S. Marines, CIA, MI6, Mosantο. Όσοι γλυτώσουν από τα κύματα ή τις νάρκες των συνόρων, συλλαμβάνονται επειδή είναι «λαθραίοι» και δεν έχουν χαρτιά, σε αντίθεση με ένα χαρτί που ονομάζεται χρήμα το οποίο κυκλοφορεί ελεύθερα ανάμεσα στις χώρες. Το ίδιο αυτό χαρτί κάνει και τη μοναδική διαφορά. Οι σημερινοί σκλάβοι πρέπει να το διαθέτουν σε μεγάλη ποσότητα ώστε να δεθούν στις αλυσίδες των δουλεμπορικών και να διασχίσουν τις νοητές γραμμές που έχουν καθοριστεί με διακρατικές συμφωνίες και τις ονομάζουμε σύνορα. Τα τείχη υψώνονται και νέα στρατόπεδα συγκέντρωσης χτίζονται στην Ευρώπη ακριβώς εβδομήντα χρόνια μετά από το κλείσιμο τους με το τέλος του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου για να υποδεχτούν αυτούς που τους αποκαλούν «λαθρομετανάστες». Το ότι τότε τους έλεγαν: «Εβραίους», «γύφτους», «ομοφυλόφιλους», «κομμουνιστές», «αναρχικούς», είναι αποτέλεσμα καθαρά λεκτικών νεωτερισμών.

 

Ο Τρόμος του παγκόσμιου τρομοκράτη 

Πολλούς από αυτούς οι δυτικές κυβερνήσεις τους θεωρούν εν δυνάμει «τρομοκράτες» που θέλουν να ανατινάξουν τις πόλεις μας επειδή πιστεύουν σε μια άλλη καταπιεστική θρησκεία που λέγεται Ισλάμ και της αρέσει το αίμα και οι θυσίες, όπως μας λένε. Όχι και τόσο «φιλεύσπλαχνη» όπως ο χριστιανισμός που επί χίλια χρόνια «δίδασκε» την αγάπη και την ειρήνη με την Ιερά Εξέταση στους Εβραίους, τους Άραβες, τους επιστήμονες και τους καλλιτέχνες της Ευρώπης. Αυτοί, οι προκαταβολικά καταδικασμένοι πριν τη «τέλεση του εγκλήματος», θεωρούνται από τους δυνατούς και τους χορτασμένους της Δύσης η μεγαλύτερη απειλή. Το ότι καταδικάστηκαν – πριν πάρουν τους δρόμους της προσφυγιάς και της μετανάστευσης – να ζουν ταπεινωμένοι μέσα στην πείνα και οι τόποι τους να συρρικνώνονται καθημερινά από τις συνεχείς εισβολές της Δύσης, είναι μια λεπτομέρεια που λόγω του «πολιτισμού» τους, δε την καταλαβαίνουν. Αυτοί φταίνε για τα δεινά τους, επειδή είναι τρομοκράτες...

«Και αν δεν είναι, σίγουρα θα γίνουν !» Αναφώνησε ο πατήρ Άνθιμος (που και σε αυτόν το είπε ο Θεός…) 

Αρχή και τέλος μέσα από τα λόγια ενός πολίτη του κόσμου. 

«Ελεύθερο χρήμα, φυλακισμένοι άνθρωποι: Το χρήμα κυκλοφορεί ελεύθερα, χωρίς σύνορα, χωρίς τελωνεία, αλλά ο άνθρωπος μπορεί να βρεθεί φυλακισμένος για το απλό έγκλημα του να είναι «παράνομος», δηλαδή επειδή δεν έχει χαρτιά. Βέβαια, κανείς δε ζήτησε διαβατήριο από το Χριστόφορο Κολόμβο, κανείς δεν απαίτησε άδεια εργασίας ή πιστοποιητικό καλής διαγωγής από τον Φραγκίσκο Πιζάρο ή από τον Ερνάν Κορτές, ούτε από τόσους και τόσους δολοφόνους των ιθαγενών, που διέσχισαν τη θάλασσα από την Ευρώπη της Αναγέννησης ως τις ακτές της Αμερικής. Πηγαίνοντας ακόμα πιο πίσω στο χρόνο, αρκετά πιο παλιά, εάν η παγκόσμια αμνησία δεν μας εμποδίζει να ανακτήσουμε την πρώτη μας μνήμη, ας αναρωτηθούμε από πού προερχόμαστε. Ο Αδάμ και η Εύα ήταν μαύροι; Μπορεί και να ήταν, ποιος ξέρει. Ο ήλιος ανέλαβε να μοιράσει τα χρώματα πολύ αργότερα.

Το ανθρώπινο ταξίδι πάνω στη γη άρχισε από την Αφρική. Από εκεί ξεκίνησαν να κατακτήσουν τον πλανήτη οι πρόγονοί μας. Τώρα είμαστε περισσότερα χρώματα κι από το ουράνιο τόξο, όμως είμαστε όλοι Αφρικανοί μετανάστες. Ακόμη και οι πιο λευκοί από τους λευκούς κατάγονται από την Αφρική. Ίσως αρνούμαστε να θυμόμαστε την κοινή μας καταγωγή (γιατί ο ρατσισμός προκαλεί αμνησία) ή γιατί δεν μπορούμε να πιστέψουμε πως εκείνα τα μακρινά χρόνια η χώρα μας ήταν ολόκληρος ο κόσμος. Ένας απέραντος χάρτης δίχως σύνορα, και πως τα πόδια μας ήταν το μοναδικό απαιτούμενο διαβατήριο».

(Eduardo Galeano «Καθρέπτες»)

*Radio Free Europe ο μεγαλύτερος ραδιοσταθμός της Δυτικής Ευρώπης, που έφτιαξαν οι ΗΠΑ το 1947 με προπαγανδιστικό αντικομμουνιστικό πρόγραμμα σε 24ωρη βάση, ο οποίος εξέπεμπε στις χώρες της Ανατολικής Ευρώπης σε πάνω από 30 γλώσσες

Το παραπάνω κείμενο γράφτηκε και δημοσιεύτηκε για πρώτη φορά τον Μάρτη του 2010 στην εφημερίδα δρόμου Άπατρις. Η αναδημοσίευσή και κοινοποίησή του είναι κάτι παραπάνω από επιθυμητή, ακόμη και χωρίς καμία αναφορά στο συγγραφέα του. Απαγορεύεται ρητώς η αναδημοσίευσή του από αστικά-εμπορικά Μ.Μ.Ε.