Οut, demons, Out!: Η μέρα που «ανυψώθηκε» το Πεντάγωνο

Details: Published: Tuesday, 09 May 2017 21:53; Written by Γιάννης Καστανάρας

«Θα το κλείσουμε το Πεντάγωνο» (Jerry Rubin)

«Δεν θα επιτρέψω στο ειρηνευτικό κίνημα να αποκλείσει το Πεντάγωνο» (Λίντον Μπ. Τζόνσον, πρόεδρος των Η.Π.Α.)

Το καλοκαίρι τους 1967, «το καλοκαίρι της αγάπης» σύμφωνα με τη ρομαντική φρασεολογία των χίπις, είχε τελειώσει. Η Αμερική κλυδωνιζόταν από ένα ολοένα διογκούμενο κύμα αμφισβήτησης και αντικουλτούρας από μια γενιά που, στην πλειοψηφία της, έχει βιώσει τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο μέσα από δημοσιεύματα και αφηγήσεις για τα ηρωικά κατορθώματα των Αμερικανών στρατιωτών στα διάφορα θέατρα των συγκρούσεων εναντίον του Άξονα. Ο Ψυχρός Πόλεμος είχε ήδη ξεκινήσει από τα τέλη της δεκαετίας του ’40, με την αντικομμουνιστική υστερία του Μακαρθισμού και με την Αμερική να εμπλέκεται ενεργά στον Πόλεμο της Κορέας (1951-1953). Ο κομμουνισμός είναι ο νέος εχθρός των Η.Π.Α. και η χώρα έχει οδηγηθεί σε μια νέα πολεμική σύρραξη που όχι μόνον δεν έδειχνε να έχει τέλος, αλλά καθημερινά στοίχιζε τη ζωή σε δεκάδες Αμερικανούς στρατιώτες. Το Βιετνάμ, μια πληγή που έχαινε, βάθαινε ολοένα και περισσότερο, και μια τεράστια μάζα της νεολαίας σε ολόκληρο τον κόσμο ύψωνε τη γροθιά της διαμαρτυρόμενη για την εμπλοκή της Αμερικής σε μια εμφύλια σύγκρουση στην άλλη άκρη του κόσμου. Ο στρατός του Νοτίου Βιετνάμ αδυνατούσε να αντιμετωπίσει τους κομμουνιστές Βιετκόνγκ του Βορρά και η αμερικανική κυβέρνηση σπαταλούσε αφειδώς έμψυχο και άψυχο υλικό, σε μια προσπάθεια να ενισχύσει το δικτατορικό καθεστώς του Νότου και να αποτρέψει την κατάληψη ολόκληρης της ασιατικής χώρας από τους κομμουνιστές. Στις ίδιες τις Ηνωμένες Πολιτείες, οι μαύροι διεκδικούσαν πολιτικά δικαιώματα και συγκρούονταν με την αστυνομία σε διάφορες πόλεις, με αποκορύφωμα τις ταραχές στην πόλη Ουότς τον Αύγουστο του 1965. Ο Αμερικανός πρόεδρος Λίντον Τζόνσον αντιμετώπιζε πολλά προβλήματα, εν όψει μάλιστα των προεδρικών εκλογών που ήταν προγραμματισμένες για το 1968.

Τον Οκτώβριο του 1967 όλοι οι δρόμοι οδηγούσαν στην Ουάσινγκτον. Πλήθη νέων άρχισαν να συρρέουν στην πρωτεύουσα του καπιταλισμού, προκειμένου να διαμαρτυρηθούν ειρηνικά εναντίον του πολέμου, της σφαγής των αμάχων από τα νοτιοβιετναμικά και αμερικανικά στρατεύματα και της πολιτικοστρατιωτικής εμπλοκής των ΗΠΑ στο Βιετνάμ και, γενικότερα, στην Άπω Ανατολή. Η διαδήλωση (οργανωμένη από την Mobe – Εθνική Επιτροπή για το Τέλος του Πολέμου στο Βιετνάμ, με τη βοήθεια της SDS – Φοιτητές για μια Δημοκρατική Κοινωνία, της SNCC – Φοιτητική Συντονιστική Επιτροπή Μη Βίας και διαφόρων άλλων οργανώσεων, όπως βετεράνων του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, της Κορέας και του Βιετνάμ, αλλά και της Ταξιαρχίας Λίνκολν που είχε πολεμήσει στο πλευρό των Ισπανών Δημοκρατικών) είχε προγραμματιστεί για το Σάββατο 21 Οκτωβρίου. Εκείνη τη μέρα, περίπου εκατό χιλιάδες άτομα (οι οργανωτές περίμεναν ένα εκατομμύριο) συγκεντρώθηκαν στο μνημείο του Λίνκολν με απώτερο σκοπό να περικυκλώσουν το Πεντάγωνο και, μέσω… εξορκισμών να το ανυψώσουν για να… αιωρηθεί στους ουρανούς. Ένα μάλλον δύσκολο εγχείρημα, καθώς η έδρα του αμερικανικού στρατού την εποχή εκείνη ήταν το μεγαλύτερο κτήριο γραφείων στον κόσμο. Το παράλογο της ιδέας του εξορκισμού (κατόπιν «ώριμης σκέψης» των Abbie Hoffman και Jerry Rubin, δυο ακραίων μελών του κινήματος των χίπις), είχε μια προέκταση που σήμερα λίγοι γνωρίζουν: οι διοργανωτές ζήτησαν άδεια από τις αρχές προκειμένου να πραγματοποιηθεί η αιώρηση στο ένα χιλιόμετρο αλλά τελικά τους επιτράπηκε να ανυψώσουν το Πεντάγωνο μόλις στα δέκα μέτρα! Εξάλλου, τι ένα χιλιόμετρο τι δέκα μέτρα. Ό,τι και να συνέβαινε το αποτέλεσμα θα ήταν το ίδιο: ο πόλεμος θα τελείωνε αμέσως.

Ομιλητές στη συγκέντρωση ήταν ο ακτιβιστής David Dellinger (φυλακισμένος ως αντιρρησίας συνείδησης στη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, πρόεδρος της Mobe και εκδότης του αναρχοπασιφιστικού εντύπου Liberation) και ο πρώην Ολυμπιονίκης, παιδοψυχίατρος και στέλεχος της Νέας Αριστεράς, δρ. Benjamin Spock, οι οποίοι κατακεραύνωσαν την κυβερνητική πολιτική. Ακολούθησε συναυλία των Peter, Paul & Mary, ενός από τα σημαντικότερα και βαθιά πολιτικοποιημένα folk συγκροτήματα της δεκαετίας του ’60.

Στη συνέχεια, σχεδόν οι μισοί από τους συγκεντρωμένους άρχισαν να διασχίζουν την Memorial Bridge πάνω από τον ποταμό Πότομακ προς το Πεντάγωνο. Ήταν μια αλλοπρόσαλλη, πολύχρωμη πορεία χιλιάδων ανθρώπων που κρατούσαν λουλούδια, κιθάρες, διάφορα κρουστά και σημαίες του Βορείου Βιετνάμ, ενώ πολλοί ήταν τριπαρισμένοι με LSD. Αρκετές εκατοντάδες από αυτούς με επικεφαλής τον beat ποιητή Allen Ginsberg, τον Abbie Hoffman και τα μέλη του συγκροτήματος των Fugs, άρχισαν να ψέλνουν τους εξορκισμούς. Στόχος τους ήταν να περικυκλώσουν το κτήριο, ελπίζοντας ότι αυτό θα ανυψωθεί, θα πάρει πορτοκαλί χρώμα και θα δονηθεί μέχρις ότου φύγουν από μέσα του όλα τα κακά που τροφοδοτούσαν τον πόλεμο. «Out, demons, out!” (“Έξω δαίμονες, έξω!»), επαναλάμβανε σαν μάντρα το πλήθος, αψηφώντας τα ελικόπτερα που έκαναν γύρους πάνω από τα κεφάλια τους. Ο εξορκισμός περιλάμβανε ένα τελετουργικό εξαγνισμού, το κείμενο της οποίας είχε γραφτεί από τον ποιητή και μέλος του νεοϋορκέζικου ανατρεπτικού συγκροτήματος των Fugs, Ed Sanders:

Στο όνομα των φυλαχτών της επαφής, της όρασης, της ψηλάφησης, της ακοής και της αγάπης, καλούμε τις δυνάμεις του σύμπαντος να προστατεύσουν τις τελετές μας στο όνομα του Δία, στο όνομα του θεού των νεκρών Άνουβι, στο όνομα εκείνων που σκοτώθηκαν επειδή δεν καταλαβαίνουν, στο όνομα της ζωής των στρατιωτών στο Βιετνάμ που σκοτώθηκαν από κακό κάρμα, στο όνομα της θαλασσογέννητης Αφροδίτης, στο όνομα της Μεγάλης Μητέρας, στο όνομα του Διόνυσου, του Ζαγρέα, του Ιησού, του ακατανόμαστου Γιαχβέ του, της τελεσίδικης πεμπτουσίας της ζωροαστρικής φωτιάς, στο όνομα του Ερμή, στο όνομα του σκαραβαίου, στο όνομα, στο όνομα, στο όνομα της Επουράνιας Εταιρείας Κέικ Τάιρον Πάουερ, στο όνομα του Ρα, του Όσιρι, του Ώρου, του Νέπτα, τις Ίσιδας, στο όνομα του ρέοντος ζώντος σύμπαντος, στο όνομα της εκβολής του ποταμού, καλούμε το πνεύμα να ανυψώσει το Πεντάγωνο από το πεπρωμένο του και να το διατηρήσει.

Στην περίπτωση που η ανύψωση αποτύγχανε, ο Abbie Hoffman είχε δώσει μια άλλη, εναλλακτική υπόσχεση:

Θα βάψουμε τον Πότομακ κόκκινο, θα κάψουμε τις κερασιές, θα επιτεθούμε με νεροπίστολα, μάρμαρα, περιτυλίγματα από τσιχλόφουσκες, μπαζούκας, κορίτσια θα τρέχουν ολόγυμνα και θα ουρούν τους τοίχους του Πενταγώνου, μάγοι, μάγισσες, βουντού, Ινδοί γητευτές, σαμάνοι και φρικιά στη σπίντα θα εκτοξεύσουν τα μαγικά τους πάνω στους ξεφτισμένους καφέ τοίχους… Θα χορεύουμε και θα τραγουδάμε και θα ψέλνουμε το πανίσχυρο ΟΜ. Θα γαμιόμαστε πάνω στο γρασίδι και θα κοπανιόμαστε πάνω στις πόρτες. Όλοι θα ουρλιάζουν «Ψήφο σε μένα». Θα υψώσουμε τη σημαία της ασημαντότητας πάνω από το Πεντάγωνο και μια εκκωφαντική κραυγή θα αντηχήσει απ’ άκρη σ’ άκρη σε ολόκληρη τη χώρα.

Ήταν ένας σεξουαλικά απελευθερωμένος στρατός οπαδών της ισότητας ενάντια στην πραγματικότητα. Μπορεί να ήταν παράλογο, αλλά αυτή ήταν η ουσία.

Αμέσως οι διαδηλωτές διαπίστωσαν ότι ήταν αδύνατον να περικυκλώσουν το Πεντάγωνο. Παντού είχαν στηθεί οδοφράγματα. Οι στρατιώτες και οι αστυνομικοί (8.500 άνδρες, συνολικά) στέκονταν απέναντί τους με τα τουφέκια προτεταμένα. Κάποιοι ξεχώρισαν από το πλήθος και αφού τους πλησίασαν τοποθέτησαν λουλούδια μέσα στις κάνες των όπλων. Φωτογράφοι και τηλεοπτικές κάμερες απαθανάτιζαν τις σκηνές. Μερικοί άρχισαν να φωνάζουν «Κάψτε το χρήμα, κάψτε το!» Ένα «φρενήρες καρναβάλι», σύμφωνα με τον νομπελίστα συγγραφέα Νόρμαν Μέιλερ, «από κρόταλα, κουδουνάκια και acid rock».

Τότε οι «προστάτες» του Πενταγώνου άρχισαν να εκτοξεύουν δακρυγόνα και να ξυλοκοπούν τους συγκεντρωμένους με τα κλομπ και τους υποκόπανους των όπλων. Καμιά διακοσαριά διαδηλωτές κατάφεραν να διασπάσουν τις γραμμές τους και να φτάσουν μέχρι την κεντρική είσοδο του κτηρίου. Αμέσως συνελήφθησαν (ανάμεσά τους ο Μέιλερ και ο Dellinger) και οδηγήθηκαν με κλούβες στα κρατητήρια. Στη διάρκεια των γεγονότων του Πενταγώνου (που θα διαρκούσαν μέχρι τις πρώτες πρωινές ώρες της 23ης Οκτωβρίου, οπότε θα αποχωρούσαν και οι τελευταίοι διαδηλωτές) θα συλλαμβάνονταν συνολικά 683 άτομα και θα τραυματίζονταν εκατοντάδες άλλα.

Αργότερα, ο Jerry Rubin (ο οποίος στη δεκαετία του ’70 θα αποτινάξει το επαναστατικό του παρελθόν για να γίνει επιχειρηματίας και εκατομμυριούχος – από τους πρώτους επενδυτές στην Apple), παραχώρησε συνέντευξη στον Νόρμαν Μέιλερ, λέγοντας: «Αν διδαχτήκαμε ένα μάθημα από το Πεντάγωνο, είναι ότι οι νέοι δεν δίνουν δεκάρα για πολιτικές θεωρίες, ιδεολογίες, πλάνα, οργανώσεις, συνελεύσεις ή διαπραγματεύσεις με τους μπάτσους. Η μόνη πρωτοπορία είναι η πρωτοπορία στη δράση. Όλες εκείνες οι εκατοντάδες ώρες μαλακισμένων συζητήσεων ήταν απλώς… μαλακίες. Υποστηρίζω οτιδήποτε βάζει τους ανθρώπους σε δράση και δημιουργεί διασπάσεις και αντιπαραθέσεις, οτιδήποτε προκαλεί χάος και αναγέννηση».

Ο εξορκισμός του Πενταγώνου σηματοδότησε μια μετατόπιση από την παλιά Αριστερά στη νέα, μια Αριστερά που αφενός είχε ένα πολιτικό μήνυμα και αφετέρου κήρυσσε τον ελεύθερο έρωτα. Μια Αριστερά που ήθελε να γκρεμίσει την παράλογη εξουσία και τη διαφθορά του Πενταγώνου, χρησιμοποιώντας ως μέσον το δικό της παραλογισμό. Δυο μήνες αργότερα, στις 31 Δεκεμβρίου 1967, η Αριστερά αυτή θα προχωρούσε ένα βήμα παραπέρα, αυτή τη φορά συμπεριλαμβάνοντας τον εξτρεμισμό και τη διάθεση για ανοιχτή σύγκρουση με την ίδρυση του Διεθνούς Κόμματος Νέων (Youth International Party) από τον Jerry Rubin και τον Abbie Hoffman, ενός κινήματος, το οποίο ένα χρόνο αργότερα θα πρωταγωνιστούσε στις ταραχές του Σικάγο που θα ξεσπούσαν με αφορμή το συνέδριο του Δημοκρατικού Κόμματος. Αλλά αυτή είναι μια άλλη ιστορία…

ΣΗΜΕΡΑ: Στις 30 Μαΐου 2017, σε μια μεγάλη αντιπολεμική συγκέντρωση που προγραμματίζουν οι Βετεράνοι για την Ειρήνη, οι εναπομείναντες Fugs με επικεφαλής τον Ed Sanders, θα εμφανιστούν και θα παρουσιάσουν μια σύγχρονη, τροποποιημένη εκτέλεση του «Exorcising the Evil Spirits from Pentagon», ενός κομματιού που είχαν γράψει για την περίπτωση και είχε συμπεριληφθεί στο άλμπουμ του συγκροτήματος Tenderness Junction (Reprise, 1968). Δείτε το σχετικό βίντεο: