Γράφει ο Θανάσης Ζελιαναίος
Β. Τρία αμερικάνικα άλμπουμ
Όπως επισημάνθηκε στο Πρώτο Μέρος, οι Αμερικανοί δεν ακολουθούσαν τον βρετανικό κανόνα σύμφωνα με τον οποίο τα σινγκλ έμεναν έξω από τα άλμπουμ. Οι αμερικανικές εκδόσεις συνήθως τα συμπεριλάμβαναν στη θέση άλλων που υπήρχαν μόνο στο βρετανικό και έμεναν προς στιγμή ανέκδοτα στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού. Αυτά, μαζί με κάποια άλλα που υπήρχαν μόνο σε αγγλικά επτάιντσα, κατά καιρούς οι Αμερικάνοι τα συγκέντρωναν σε κάποια άλμπουμ τα οποία, φυσικά, δεν ήταν ούτε best of αλλά ούτε και κανονικά στούντιο LP. Σε αυτή την κατηγορία εντάσσονται τρία τέτοια άλμπουμ που έχουν αρκετό ενδιαφέρον μιας και περιλαμβάνουν μερικά τραγούδια εντελώς ανέκδοτα στην αγγλική δισκογραφία τους. Γι’ αυτό αξίζει να εξεταστούν πιο αναλυτικά.
Πρώτο στη σειρά ήταν το 12x5 που κυκλοφόρησε τον Οκτώβριο του 1964. Όπως φανερώνει ο τίτλος, τον κύριο κορμό του αποτελούν τα πέντε τραγούδια του βρετανικού EP 5x5. Κατά τα άλλα, περιείχε το πρόσφατο σινγκλ It's All Over Now / Good Times Bad Times και το αποκλειστικά αμερικάνικο επτάιντσο Time Is on My Side / Congratulations. Υπενθυμίζω ότι στη συγκεκριμένη κυκλοφορία η εκτέλεση του Time Is on My Side είναι η «organ intro» του αμερικάνικου σινγκλ και όχι η «guitar intro» του βρετανικού άλμπουμ ενώ το b side Congratulations δεν παρουσιάστηκε πουθενά στην Αγγλία. Τέλος, το 12X5 συμπληρώνεται με τα Under the Boardwalk, Grown Up Wrong και Susie Q από το βρετανικό The Rolling Stones No 2, τα οποία είχαν μείνει έξω από το αντίστοιχο αμερικάνικο The Rolling Stones Now.
Τον Δεκέμβριο του 1965 ακολούθησε το December's Children με σκοπό να συμπληρώσει κάποια κενά από το βρετανικό Out of Our Heads που δεν είχαν συμπεριληφθεί στο αμερικάνικο. Πρόκειται για τα She Said Yeah, Talkin' About You, I'm Free και Gotta Get Away. Επίσης, περιλαμβάνει και τις δυο πλευρές του πρόσφατου βρετανικού σινγκλ Get Off of My Cloud / The Singer Not the Song, δυο από το βρετανικό ΕΡ Got Live If You Want It! , το You Better Move On από το πρώτο τους ομώνυμο EP του ’64 και το πρόσφατα ηχογραφημένο As Tears Go By, το οποίο συναντάμε μόνο σε σινγκλ και στις δυο πλευρές του Ατλαντικού. Το δέλεαρ όμως αυτού του άλμπουμ είναι δυο εντελώς ανέκδοτα κομμάτια που δεν υπάρχουν πουθενά αλλού: τα Look What You've Done και Blue Turns to Grey!
Και τρίτο είναι το Flowers που κυκλοφόρησε το καλοκαίρι του 1967. Κλείνει την περίοδο με τον Oldham και κλείνει κάποιες εκκρεμότητες που είχαν μείνει εκτός Αμερικής μέσα από τα δυο πιο πρόσφατα albums τους. Πιο συγκεκριμένα, τα Take It or Leave It, Mother's Little Helper και Out of Time υπήρχαν μόνο στο βρετανικό Aftermath. To Out of Time όμως εδώ δεν υπάρχει στην πεντάλεπτη εκτέλεση του βρετανικού αλλά σε μια πιο σύντομη. Τα Backstreet Girl και Please Go Home έμειναν έξω από το αμερικάνικο Between the Buttons ενώ τα Let's Spend the Night Together και Ruby Tuesday μάλλον είναι άχρηστα, αφού είχαν συμπεριληφθεί και στην αμερικάνικη έκδοση. Επίσης υπήρχαν τα Have You Seen Your Mother και Lady Jane που τα έχουμε ξανασυναντήσει αλλά συναντάμε τρία ακόμα τραγούδια που ήταν ανέκδοτα και υπάρχουν μόνο εδώ. Τα My Girl, Ride On Baby και Sittin' on a Fence είχαν ηχογραφηθεί το 1965 αλλά είχαν μείνει έξω και από τις δυο εκδόσεις του Aftermath.
Γ. Live κυκλοφορίες
Οι live κυκλοφορίες εκείνης της περιόδου δεν παρουσιάζουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Η αρχή έγινε με το EP Got Live If You Want It! , το οποίο κυκλοφόρησε μόνο στην Αγγλία τον Ιούνιο του 1965. Οι ηχογραφήσεις προέρχονταν από τον Μάιο της ίδιας χρονιάς. Στην Αμερική δεν κυκλοφόρησε αλλά τρία από τα πέντε κομμάτια του βρήκαν θέση σε δυο αμερικάνικες κυκλοφορίες. Τα Route 66 και I'm Moving On έκλειναν τις δυο πλευρές του December's Children ενώ το I'm Alright εντάχθηκε στο αμερικάνικο Out of Our Heads.
Got Live If You Want It! ονομαζόταν και ένα άλλο live, άλμπουμ αυτή τη φορά, που κυκλοφόρησε μόνο στην Αμερική τον Δεκέμβριο του 1966. Οι ηχογραφήσεις προερχόταν από τον Οκτώβριο της ίδιας χρονιάς εκτός από δυο πονηριές. Όπως προαναφέρθηκε, το Fortune Teller ήταν η στούντιο εκτέλεση που επρόκειτο να μπει σαν b side στο ακυρωμένο δεύτερο σινγκλ Poison Ivy, αλλά με την προσθήκη ήχων ακροατηρίου προκειμένου να μοιάζει με live. Το ίδιο συνέβη και με το I've Been Loving You Too Long, είναι μια στούντιο ηχογράφηση από τα sessions της RCA τον Μάιο του ’65 – μόνο που η studio εκτέλεσή του δεν κυκλοφόρησε ποτέ επισήμως στην εποχή της.
Ωστόσο, ένα αξιόλογο live από μουσικής άποψης είναι το Get Yer Ya-Ya's Out! που κυκλοφόρησε τον Σεπτέμβριο του 1970. Ήταν ηχογραφημένο στα τέλη του 1969 και εδώ κάνει την εμφάνισή του ο Mick Taylor σε μια από τις πρώτες μέρες του στο συγκρότημα. Εδώ όλα τα τραγούδια είναι πραγματικά ζωντανές εκτελέσεις και το Little Queenie είναι το μοναδικό κομμάτι που δεν υπάρχει πουθενά αλλού.
Από εκεί και μετά, από τα πολυάριθμα live αυτής της περιόδου που έχουν κυκλοφορήσει τουλάχιστον επίσημα, αξίζει να αναφερθεί μόνο το The Rolling Stones Rock and Roll Circus, αν και δεν πρόκειται για αμιγώς δικό τους άλμπουμ. Ωστόσο, το 1/3 των κομματιών τους ανήκει και είναι η καταγραφή ενός ιστορικού event που τελικά κυκλοφόρησε μόλις το 1996.
Δ. Συλλογές
Απαραίτητο συμπλήρωμα αυτού του δισκογραφικού μαραθώνιου είναι και συλλογές. Φυσικά, αυτές είναι σχεδόν αδύνατο να τις εντοπίσει κανείς, ακόμα κι αν θέλει να περιοριστεί μόνο στις επίσημες. Γι αυτό το λόγο θα ανατρέξουμε μόνο στις πιο γνωστές που έχουν να προσφέρουν κάτι. Όσο το συγκρότημα ανήκε ακόμα στο δυναμικό της Decca κυκλοφόρησε δυο best, αμφότερα με διαφορετικό tracklist σε Αγγλία και Αμερική.
Το πρώτο με τίτλο Big Hits (High Tide and Green Grass) κυκλοφόρησε το 1966 (Μάρτιο στην Αμερική και Σεπτέμβριο στην Αγγλία) και δεν παρουσιάζει κανένα ακυκλοφόρητο τραγούδι.
Το δεύτερο είναι ουσιαστικά ένα Big Hits Vol. 2 και πρόκειται για το πασίγνωστο Through the Past Darkly με το χαρακτηριστικό οκταγωνικό εξώφυλλο. Εδώ υπάρχουν κάπως πιο ενδιαφέρουσες επιλογές, μιας και στη βρετανική έκδοση συναντάμε το Sittin' on a Fence, ένα από τα τρία αποκλειστικά κομμάτια του Flowers, αλλά και το You Better Move On που στην Αγγλία υπήρξε μόνο στο πρώτο ομώνυμο EP τους. Αντιθέτως, η αμερικανική έκδοση δεν προσφέρει τίποτα το αποκλειστικό, ούτε καν κάτι δύσκολο.
Από κει και πέρα, όταν οι Stones έφυγαν από τη Decca, ένα πλήθος από συλλογές άρχισαν να βγαίνουν, οι περισσότερες από τις οποίες είναι κανονικότατες αρπαχτές. Συνδυάζουν γνωστά κομμάτια με κάποια δυσεύρετα, έτσι ώστε να αναγκάζουν κάποιον να αγοράζει ολόκληρο άλμπουμ για δυο-τρία δύσκολα κομμάτια που πιθανώς να του λείπουν. Ωστόσο, υπάρχουν και μερικές αρκετά σημαντικές που θα πρέπει να αναφερθούν.
Πρώτη χρονολογικά είναι το Metamorphosis που κυκλοφόρησε το 1975. Το άλμπουμ αυτό είναι γεμάτο με ακυκλοφόρητες ηχογραφήσεις απλωμένες χρονικά σε όλη την περίοδο των 60ς. Ούτε ένα από τα δεκαέξι κομμάτια του δεν είχαν κυκλοφορήσει πιο πριν και τα μόνα γνωστά είναι τα Out of Time και Heart of Stone αλλά σε διαφορετικές και αρκετά ενδιαφέρουσες εκτελέσεις από τις επίσημες.
Το 1989 κάνει την εμφάνισή του το Singles Collection: The London Years και είναι σχεδόν τέλειο. Όπως φανερώνει και ο τίτλος του, στις οκτώ πλευρές του βινυλίου ή στο τριπλό CD υπάρχουν όλα τα σινγκλ της περιόδου των 60s, μαζί με τις δεύτερες πλευρές τους σε αμφότερες τις πλευρές του Ατλαντικού. Μοναδική παρασπονδία: δεν περιλαμβάνει τα δυο EP τους, δηλαδή το ομώνυμο και το 5x5.
Το ολόφρεσκο Rolling Stones On Air (κυκλοφόρησε τον Δεκέμβριο του 2017), προσφέρει δεκαοκτώ κομμάτια για την μονή έκδοση ή τριάντα δυογια τη διπλή, με ακυκλοφόρητο υλικό από ραδιοφωνικές εκπομπές των 60s. Τα περισσότερα κομμάτια είναι διαφορετικές εκτελέσεις ήδη κυκλοφορημένων, αλλά υπάρχουν και αρκετά (περίπου δέκα) που απαντώνται μόνον εδώ.
Υπάρχουν ακόμα τρία πανάκριβα κουτιά (The Singles 1963–1965, 1965–1967 και 1968–1971) που προσφέρουν τα σινγκλ και τα δυο EP αλλά απευθύνονται αποκλειστικά σε συλλέκτες και δυστυχώς δεν υπάρχουν σε πιο απλοποιημένες μορφές που θα έκαναν πιο προσιτή την αγορά αυτού του υλικού.
Το ίδιο ασύμφορο είναι και το προπέρσινο (2016) κουτί The Rolling Stones in Mono με τα δεκατέσσερα άλμπουμ της πρώτης περιόδου στις μονοφωνικές εκδόσεις τους, μαζί με ένα ακόμα CD με τίτλο Stray Cat, το οποίο περιλαμβάνει είκοσι τέσσερις δυσεύρετες ηχογραφήσεις κυρίως από τις επτά ίντσες και δυστυχώς δεν πωλείται αυτόνομο.
Ε. Επίλογος
Συμπερασματικά, αν κάποιος που ξεκινάει τώρα με τους Stones θέλει να καλύψει όλα τα επίσημα κυκλοφορημένα studio tracks της περιόδου θα μπορούσε να αγοράσει τα 8 στούντιο άλμπουμ στις βρετανικές εκδόσεις τους, συν το τριπλό CD-συλλογή Singles Collection: The London Years. Σ’ αυτή την περίπτωση θα του λείπουν τα εξής:
- Το δεύτερο ακυρωμένο σινγκλ Poison Ivy / Fortune Teller
- Τα δυο EP The Rolling Stones και 12x5.
- Ίσως η συντομευμένη εκτέλεση του Tell Me που κυκλοφόρησε στο αμερικάνικο σινγκλ. Κάποιες εκδόσεις του Singles Collection έχουν αυτή ενώ κάποιες άλλες την ολοκληρωμένη.
- Την ολοκληρωμένη εκτέλεση του 2120 South Michigan Avenue.
- Τη συντομευμένη εκτέλεση του Everybody Needs Somebody To Love που μπήκε στο The Rolling Stones Now.
- Το One More Try που υπάρχει μόνο στο αμερικανικό Out of Our Heads.
- Τα Blue Turns To Grey και Look What You’ve Done που υπάρχουν μόνο στο December's Children.
- Η στούντιο εκτέλεση του I've Been Loving You Too Long.
- Η ιταλική εκτέλεση του As Tears Go By (Con Le Mie Lacrime).
- Τα τέσσερα τραγούδια που υπάρχουν μόνο στο Flowers: My Girl, Ride On Baby, Sittin’ On A Fence και η συντομευμένη εκτέλεση του Out Of Time.
Για όλα αυτά θα πρέπει μάλλον να καταφύγει στις διάφορες συλλογές όπου υπάρχουν διάσπαρτα τα παραπάνω κομμάτια. Ειδάλλως, τα κατεβάζει από κανά torrent χωρίς να ξεφραγκιάζεται, όπως την πατήσαμε ημείς οι γηραιότεροι!!!
ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Επειδή ένα τέτοιο εγχείρημα δεν είναι τόσο εύκολο και τα παιχνίδια της μουσικής βιομηχανίας είναι αμέτρητα, πάντα υπάρχει η πιθανότητα να κάνω κάπου λάθος. Συνεπώς, διορθώσεις, παρατηρήσεις, συμπληρώσεις κλπ. όχι μόνο είναι επιθυμητές αλλά και απαραίτητες!
(Διαβάστε το Πρώτο Μέρος ΕΔΩ)
Θανάσης Ζελιαναίος
Γεννήθηκα το 1973 και μέχρι τώρα παραμένω αθεράπευτα ερασιτέχνης σε όλα εκείνα τα πράγματα που κάνουν τη ζωή να έχει νόημα. Κινούμενος ανάμεσα στη μουσική και το σινεμά έχω το παράξενο χούι να βαριέμαι εύκολα, να αλλάζω ενδιαφέροντα αλλά πάντα να παραμένω εραστής των δυο παραπάνω τρόπων έκφρασης σε όλες τις μορφές της. Που και που γράφω και καμιά αράδα για όλα αυτά.
Θανάσης Ζελιαναίος
Γεννήθηκα το 1973 και μέχρι τώρα παραμένω αθεράπευτα ερασιτέχνης σε όλα εκείνα τα πράγματα που κάνουν τη ζωή να έχει νόημα. Κινούμενος ανάμεσα στη μουσική και το σινεμά έχω το παράξενο χούι να βαριέμαι εύκολα, να αλλάζω ενδιαφέροντα αλλά πάντα να παραμένω εραστής των δυο παραπάνω τρόπων έκφρασης σε όλες τις μορφές της. Που και που γράφω και καμιά αράδα για όλα αυτά.
Θανάσης Ζελιαναίος
Γεννήθηκα το 1973 και μέχρι τώρα παραμένω αθεράπευτα ερασιτέχνης σε όλα εκείνα τα πράγματα που κάνουν τη ζωή να έχει νόημα. Κινούμενος ανάμεσα στη μουσική και το σινεμά έχω το παράξενο χούι να βαριέμαι εύκολα, να αλλάζω ενδιαφέροντα αλλά πάντα να παραμένω εραστής των δυο παραπάνω τρόπων έκφρασης σε όλες τις μορφές της. Που και που γράφω και καμιά αράδα για όλα αυτά.
