Μεταφράζει ο Αλέξης Καλοφωλιάς
Τα απολυταρχικά καθεστώτα, οι δικτάτορες, οι δυνάστες είναι συχνά, αλλά όχι πάντα, ηλίθιοι. Όμως κανείς δεν είναι τόσο ηλίθιος ώστε να παραχωρήσει σε εύστοχους, αντιφρονούντες συγγραφείς την ελευθερία να δημοσιεύουν τις κρίσεις τους ή να ακολουθούν τα δημιουργικά τους ένστικτα. Δεν είναι αρκετά ηλίθιοι ώστε να εγκαταλείψουν τον έλεγχο (απροκάλυπτο ή δόλιο) στα μέσα ενημέρωσης. Στις μεθόδους τους περιλαμβάνονται η επιτήρηση, η λογοκρισία, η σύλληψη, ακόμα και ο σφαγιασμός των συγγραφέων που πληροφορούν και ενοχλούν το κοινό. Συγγραφείς που προκαλούν ανησυχίες, που θέτουν ερωτήματα, έχουν ένα άλλο, πιο βαθύ βλέμμα. Συγγραφείς, δημοσιογράφοι, δοκιμιογράφοι, μπλόγκερ, ποιητές, θεατρικοί συγγραφείς – μπορούν να διαταράξουν την κοινωνική καταπίεση που λειτουργεί σαν κώμα στον πληθυσμό, ένα κώμα που οι δυνάστες αποκαλούν ειρήνη• επίσης, μπορούν να σταματούν τη ροή του αίματος του πολέμου που φέρνει ρίγη χαράς στα γεράκια και τους κερδοσκόπους. Αυτός είναι ο δικός τους κίνδυνος.
Ο δικός μας, είναι άλλου είδους. Πόσο άχαρη, αβίωτη, ανυπόφορη γίνεται η ύπαρξή μας όταν μας λείπει η τέχνη. Είναι επιτακτικό να προστατευθεί η ζωή και το έργο των συγγραφέων που βρίσκονται σε κίνδυνο, αλλά δίπλα σε αυτή την επιτακτικότητα πρέπει να θυμίσουμε στους εαυτούς μας ότι η απουσία τους, ο πνιγμός του έργου ενός συγγραφέα, είναι ένας στυγνός ακρωτηριασμός και συνιστά εξίσου σοβαρό κίνδυνο για μας. Η διάσωση που τους προσφέρουμε είναι μια κίνηση γενναιοδωρίας προς τους ίδιους μας τους εαυτούς. Όλοι γνωρίζουμε έθνη που αναγνωρίζονται από τη φυγή των συγγραφέων από τα εδάφη τους. Πρόκειται για καθεστώτα των οποίων ο φόβος για μη ελεγχόμενη γραφή δικαιολογείται, γιατί η αλήθεια είναι μπελάς. Είναι μπελάς για τον πολεμοκάπηλο, τον βασανιστή, τον κλέφτη των πολυεθνικών, τον πολιτικό απατεώνα, τη διεφθαρμένη δικαιοσύνη και το ληθαργικό κοινό. Συγγραφείς που δεν διώκονται, δεν φυλακίζονται, δεν υποφέρουν είναι μπελάς για τον αστοιχείωτο νταή, τον ύπουλο ρατσιστή και τα αρπακτικά που τρέφονται από τους πόρους του κόσμου. Η ανήσυχη αφύπνιση που προκαλούν είναι διδακτική επειδή είναι ανοιχτή και ευάλωτη, επειδή αν είναι ανεξέλεγκτη γίνεται απειλητική. Επομένως, η καταπίεση των συγγραφέων διαμέσου της ιστορίας είναι ο προάγγελος της επίμονης λεηλασίας των δικαιωμάτων και ελευθεριών που θα ακολουθήσει. Η ιστορία των διωκόμενων συγγραφέων είναι τόσο μακρά όσο η ιστορία της ίδιας της λογοτεχνίας. Και προσπάθειες να μας λογοκρίνουν, να μας κάνουν να πεινάσουμε και να μας εκμηδενίσουν είναι ξεκάθαρα σημάδια ότι έχει συμβεί κάτι σημαντικό. Οι πολιτιστικές και πολιτικές δυνάμεις μπορούν να σαρώσουν τα πάντα εκτός από την «ασφαλή» τέχνη που εγκρίνει το κράτος.
Μου έχουν πει ότι υπάρχουν δύο ανθρώπινες αποκρίσεις στην αντίληψη του χάους: η ονοματοθεσία και η βία. Όταν το χάος είναι απλά το άγνωστο, η ονοματοθεσία μπορεί να επιτευχθεί άκοπα – ένα νέο είδος, άστρο, συνταγή, εξίσωση, πρόγνωση. Υπάρχει επίσης η χαρτογράφηση, η ταξινόμηση ή η επινόηση κατάλληλων ουσιαστικών για ανώνυμα ή στερημένα από ονόματα γεωγραφικά σημεία, τοπία ή πληθυσμούς. Όταν το χάος αντιστέκεται είτε αναμορφώνοντας τον εαυτό του ή επαναστατώντας ενάντια στην επιβεβλημένη τάξη, η βία γίνεται κατανοητή ως η πιο συχνή και η πιο λογική αντίδραση όταν αντιμετωπίζουμε το άγνωστο, το καταστροφικό, το άγριο, το ακόλαστο ή το αδιόρθωτο.
Οι λογικές αποκρίσεις μπορούν να είναι οι μομφές, ο εγκλεισμός σε στρατόπεδα κράτησης και φυλακές ή ο θάνατος, μεμονωμένα ή σε συνθήκες πολέμου. Παρ’ όλα αυτά υπάρχει μια τρίτη απόκριση στο χάος, για την οποία δεν έχω ακούσει, η οποία είναι η ακινησία. Μια τέτοια ακινησία μπορεί να είναι παθητικότητα και κατάπληξη• μπορεί να είναι παραλυτικός φόβος. Όμως μπορεί επίσης να είναι τέχνη. Οι συγγραφείς που εξασκούν την τέχνη τους κοντά ή μακριά από τον θρόνο της ωμής ισχύος, της στρατιωτικής ισχύος, της αυτοκρατορίας που χτίζει και μετράει σπίτια, συγγραφείς που παράγουν νόημα ενώπιον του χάους πρέπει να γαλουχηθούν, να προστατευτούν. Και είναι σωστό μια τέτοια προστασία να ξεκινήσει από άλλους συγγραφείς. Και είναι επιτακτικό όχι μόνο να σώσουμε τους πολιορκημένους συγγραφείς αλλά να σώσουμε και τους εαυτούς μας. Η σκέψη που με οδηγεί να συλλογιστώ με τρόμο την εξάλειψη άλλων φωνών, άγραφτων μυθιστορημάτων, ποιημάτων που τα ψιθύρισαν ή τα κατάπιαν από φόβο μήπως ακουστούν από τους λάθος ανθρώπους, γλωσσών που κρίθηκαν παράνομες και άνθισαν υπόγεια, ερωτημάτων από δοκιμιογράφους που αμφισβητούσαν την εξουσία και δεν τέθηκαν ποτέ, θεατρικών έργων που δεν ανέβηκαν ποτέ, ταινιών που ακυρώθηκαν - αυτή η σκέψη είναι εφιάλτης. Λες και ένα ολόκληρο σύμπαν έχει περιγραφεί με αόρατο μελάνι. Ορισμένα είδη τραυμάτων που έχουν πλήξει τους λαούς είναι όσο βαθιά, τόσο σκληρά, που σε αντίθεση με το χρήμα, σε αντίθεση με την εκδίκηση, ακόμα και σε αντίθεση με τη δικαιοσύνη ή τα δικαιώματα ή την καλή θέληση των άλλων, μόνο οι συγγραφείς μπορούν να ερμηνεύσουν ένα τέτοιο τραύμα και να μετατρέψουν τη λύπη σε νόημα, οξύνοντας την ηθική φαντασία. Η ζωή ενός συγγραφέα δεν είναι ένα δώρο προς την ανθρωπότητα• είναι μια αναγκαιότητά της.
