Γράφει ο Γιάννης Καστανάρας
Με περισσότερα από 100 εκατομμύρια πωλήσεις βιβλίων σε όλο τον κόσμο μεταφρασμένα σε 43 γλώσσες, σίγουρα ο Terry Pratchett είναι ένας από τους εμπορικότερους συγγραφείς της σύγχρονης εποχής και στην ακμή της καριέρας του έγραφε κατά μέσο όρο δυο βιβλία το χρόνο. Όταν, μετά το θάνατό του στις 12 Μαρτίου 2015 σε ηλικία 66 ετών, άνοιξαν τον υπολογιστή του, διαπίστωσαν ότι ο σκληρός δίσκος περιείχε καμιά δεκαριά ημιτελή μυθιστορήματα, το περιεχόμενο των οποίων δυστυχώς δε θα γίνει ποτέ γνωστό. Σύμφωνα με τις τελευταίες επιθυμίες του συγγραφέα, όλα καταστράφηκαν στο 2017. Ο σκληρός δίσκος καταστράφηκε κάτω από τον κύλινδρο ενός οδοστρωτήρα και στη συνέχεια τον περιέλαβε ένα μηχάνημα λιθοτριψίας. Ο άνθρωπος είχε χιούμορ. Στη ζωή του και στα βιβλία του…
Ο Terry David John Pratchett γεννήθηκε στο Μπίκονσφιλντ του Μπάκιγχαμσαϊρ στις 28 Απριλίου 1948, τον ίδιο μήνα που, μεταξύ άλλων, ιδρύθηκε ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας, οι χριστιανοδημοκράτες νίκησαν στις πρώτες μεταπολεμικές ιταλικές εκλογές με τις ευλογίες (και την άπλετη χρηματοδότηση) των ΗΠΑ που έτρεμαν την πιθανή νίκη των κομμουνιστών, στην Παλαιστίνη σημειώθηκαν δυο σφαγές αθώων (η πρώτη από τους Εβραίους και η δεύτερη από τους Άραβες) πριν από την επίσημη ανακοίνωση της ίδρυσης του κράτους του Ισραήλ τον επόμενο μήνα, η Βρετανία εθνικοποίησε την εταιρεία ηλεκτρισμού, ενώ γεννήθηκαν ο μπασίστας των Allman Brothers, Berry Oakley, και ο Τζαμαϊκανός σταρ της reggae Jimmy Cliff.
Όταν ήταν παιδί, το όνειρο του Pratchett ήταν να γίνει αστρονόμος και σε όλη του τη ζωή είχε το βλέμμα στραμμένο στα άστρα, ενώ όταν μεγάλωσε κατασκεύασε ένα μίνι αστεροσκοπείο στον κήπο του σπιτιού του.
Δημοσίευσε την πρώτη του ιστορία σε ηλικία 13 ετών σε ένα σχολικό περιοδικό. Ο τίτλος ήταν The Hades Business και την επόμενη χρονιά, τον Αύγουστο του 1963, οι 3650 λέξεις του αναδημοσιεύτηκαν, αυτή τη φορά πιο επίσημα, στο περιοδικό Science Fantasy. Ήταν ένα σατιρικό διήγημα όπου ο Διάβολος αποφασίζει να προσλάβει έναν υπεύθυνο δημοσίων σχέσεων για να διαφημίσει την Κόλαση επειδή το βασίλειό του δεν είχε καμία σχέση με την περιγραφή του Δάντη, εξαιτίας της οποίας όλοι οι δαίμονες είχαν μείνει άνεργοι και αναγκάζονταν να εργάζονται στη Γη ως φοροεισπράκτορες! Για τη δημοσίευση ο Terry εισέπραξε 14 λίρες και τις χρησιμοποίησε για την αγορά της πρώτης γραφομηχανής του.
Στα 17 του χρόνια παράτησε το σχολείο που του φαινόταν απίστευτα βαρετό για να γίνει δημοσιογράφος γράφοντας μια εβδομαδιαία στήλη με τίτλο Children’s Circle Story. Μερικά από αυτά τα διηγήματα δημοσιεύτηκαν το 2014 στη συλλογή διηγημάτων Dragons at Crumbling Castle. Η δουλειά του ως δημοσιογράφος συνέβαλε στην επίσημη συγγραφική καριέρα του. Το 1968 πήρε συνέντευξη από έναν τοπικό εκδότη, τον Peter Bander van Duren, και έτυχε να αναφέρει ότι εργαζόταν πάνω σε ένα βιβλίο. Ο Μπάντερ βαν Ντύρεν παρέδωσε το χειρόγραφο στον Colin Smythe που έγινε εκδότης και λογοτεχνικός πράκτορας του Πράτσετ. Την ίδια χρονιά, ο Pratchett παντρεύτηκε τη του Lyn Purves, με την οποία έμεινε μέχρι το θάνατό του.
Κάπου κάπου όλοι πρέπει να παραβαίνουμε το νόμο με ένα μικρό και απολαυστικό τρόπο. Κάνει καλό στην υγιεινή του εγκεφάλου...
(Τerry Pratchett)
Το πρώτο βιβλίο του Pratchett είχε τίτλο The Carpet People (ελλ. Οι Χαλιμάντζαροι, Πατάκης) και εκδόθηκε το 1971, όταν ο συγγραφέας ήταν μόλις 23 ετών. Ήταν είναι ένα κωμικό μυθιστόρημα φαντασίας για μια φυλή μικροσκοπικών ανθρώπων που ζουν σε ένα χαλί. Όταν έγινε πιο γνωστός, ο Pratchett αποφάσισε να ξαναγράψει τη σειρά, με βελτιωμένο κείμενο, πρωτότυπη ασπρόμαυρη εικονογράφηση και μια αποκλειστική ιστορία που την είχε γράψει όταν ήταν 17 ετών. Το The Carpet People έθεσε το πρότυπο για τη χρήση της σάτιρας από τον Pratchett.
Τελικά ο Pratchett αποφάσισε να εγκαταλείψει τη δημοσιογραφία για να γίνει υπεύθυνος Τύπου τεσσάρων πυρηνικών σταθμών στο Κεντρικό Συμβούλιο Παραγωγής Ηλεκτρικής Ενέργειας. Αυτό έγινε αμέσως μετά την πυρηνική καταστροφή στο Three Mile Island. Το διάστημα που υπηρέτησε εκεί συνέχιζε να γράφει τα μυθιστορήματά του. Το 1983 κυκλοφόρησε το πρώτο από τα αγαπημένα του μυθιστορήματα Discworld (Δισκόκοσμος, διάφοροι τίτλοι στα ελληνικά από διάφορες εκδόσεις) με θέμα έναν κόσμο σε σχήμα δίσκου που στηρίζεται στις πλάτες τεσσάρων ελεφάντων και που με τη σειρά τους στέκονται πάνω στο καύκαλο μιας χελώνας. Αυτό το βιβλίο είχε ως αποτέλεσμα μια σειρά 41 βιβλίων που εναλλακτικά απέτειναν φόρο τιμής και παρωδούσαν συγγραφείς όπως ο JRR Tolkien, ο HP Lovecraft, ο Charles Dickens και ο William Shakespeare , καθώς και άλλα παραμύθια και μυθολογίες. Η σειρά Discworld παρήγαγε επίσης βιντεοπαιχνίδια, θεατρικά έργα, τηλεοπτικές διασκευές, συμπληρωματικά βιβλία και χάρτες, και πολλά άλλα. Ένας άπληστος παίκτης βιντεοπαιχνιδιών, ο Pratchett, συχνά συνεργαζόταν στη δημιουργία βιντεοπαιχνιδιών εμπνευσμένων από το συγγραφικό έργο του.
Ο Pratchett είχε την τάση να αποφεύγει τη χρήση κεφαλαίων στα μυθιστορήματά του. Όπως είχε εξηγήσει, «Η ζωή δεν συμβαίνει σε κανονικά κεφάλαια, ούτε σε ταινίες, και ο Όμηρος δεν έγραψε σε κεφάλαια». Υπήρχαν μερικές εξαιρέσεις στα βιβλία του για μικρότερες αναγνώστες.
Ο Pratchett είχε μια μοναδική αίσθηση περί μόδας. Του άρεσε να φοράει μεγάλα μαύρα καπέλα – ένας αστός καουμπόης παρά ένας αριστοκράτης, όπως έλεγε.
Μέχρι το 1987, τα βιβλία του γνώριζαν πλέον τόση επιτυχία που εγκατέλειψε τη δουλειά του στο συμβούλιο ηλεκτρικής ενέργειας για να γίνει συγγραφέας πλήρους απασχόλησης και το 1996, οι Times τον ανακήρυξαν ως τον συγγραφέα με τις μεγαλύτερες πωλήσεις στο Ηνωμένο Βασίλειο. Είχε πουλήσει 70 εκατομμύρια βιβλία παγκοσμίως και ήταν ο δεύτερος πιο διαβασμένος συγγραφέας στη Βρετανία πίσω από τα βιβλία της σειράς Χάρι Πότερ της JK Rowling.
Αν πάντως τον ρωτούσες, το βραβείο για το οποίο ήταν πιο περήφανος ήταν το μετάλλιο Carnegie που του απονεμήθηκε το 2002 για το παιδικό του βιβλίο, The Amazing Maurice and His Educated Rodents (ελλ. Ο Εκπληκτικός Μορίς και τα Σοφά Τρωκτικά, Ψυχογιός).
Στο απόγειο της καριέρας του, ο Pratchett αντιμετώπισε μεγάλα ιατρικά προβλήματα. Το 2007 διαγνώστηκε με σοβαρή μορφή Αλτσχάιμερ, οπίσθια φλοϊκή ατροφία, ένα σταδιακό εκφυλισμό του φλοιού του εξωτερικού στρώματος του εγκεφάλου στο πίσω μέρος του κεφαλιού του. Η ασθένεια έχει ως αποτέλεσμα δυσκολίες στην ανάγνωση, στον υπολογισμό των αποστάσεων, στη χρήση εργαλείων και στην ορθογραφία. Μετά από αυτή τη δυσάρεστη είδηση ο Pratchett, ο οποίος χαρακτήριζε τη διάγνωση ως «η μεγάλη αμηχανία», δώρισε ένα εκατομμύριο δολάρια στην έρευνα για το Αλτσχάιμερ.
Ωστόσο αυτό δεν έβαλε φρένο στην ένδοξη πορεία του. Το 2009, η Βασίλισσα ανακήρυξε τον Pratchett ιππότη για τις υπηρεσίες του στη λογοτεχνία, καθιστώντας τον επίσημα σερ Terry Pratchett. Ο Pratcett είχε μια εκκεντρική προσωπικότητα και, φυσικά, απεριόριστη. Τώρα που ήταν ιππότης, είπε, χρειαζόταν ένα σωστό σπαθί. Έτσι έφτιαξε μόνος του ένα σπαθί από μετεωριτικό σίδηρο. Βρήκε ένα χωράφι με κοιτάσματα σιδήρου κοντά στο σπίτι του στο Wiltshire και ανέσκαψε ο ίδιος το μετάλλευμα – 81 κιλά. Στη συνέχεια έλιωσε το σιδηρομετάλλευμα χρησιμοποιώντας έναν αυτοσχέδιο κλίβανο από πηλό και σανό. Ένας ντόπιος σιδεράς κόλλησε τις χειροποίητες σιδερένιες ράβδους του Pratchett σε ένα σπαθί με ασημένιο φινίρισμα. «Το μεγαλύτερο μέρος της ζωής μου παράγω πράγματα που είναι άυλα και έτσι είναι εκπληκτικό το επίτευγμα που νιώθεις όταν έχεις κάνει κάτι που είναι πραγματικά αληθινό», σχολίασε σχετικά με τη διαδικασία.
Στο μεταξύ, το Αλτσχάιμερ του Pratchett προχωρούσε. Παρά την εγκεφαλική του ατροφία, το 2013 δημοσίευσε αρκετά βιβλία και λίγους μήνες πριν από το θάνατό του, στις 12 Μαρτίου 2015, ολοκλήρωσε το τελευταίο μυθιστόρημα του Discworld. Πολλοί θαυμαστές του το αποθηκεύουν αδιάβαστο στα ράφια τους προς τιμήν του.
Μέχρι το τέλος της ζωής του, ο Pratcett είχε πουλήσει περισσότερα από 85 εκατομμύρια βιβλία παγκοσμίως, μεταφρασμένα σε 37 γλώσσες. Τη στιγμή του θανάτου του ο σκληρός δίσκος του υπολογιστή του περιείχε έως και δέκα ημιτελή μυθιστορήματα αλλά ποτέ δεν θα μάθουμε το περιεχόμενό τους. Όπως αναφέρθηκε στην αρχή, σύμφωνα με τις τελευταίες του επιθυμίες καταστράφηκαν «βίαια» το 2017..
Οι θαυμαστές του Pratchett τον αναφέρουν ως «GNU Terry Pratchett», μια φράση μέσα από το 33ο μυθιστόρημα του Discworld, Going Postal , το οποίο μιλάει για τη δημιουργία ενός συστήματος πύργων επικοινωνίας παρόμοιο με το Διαδίκτυο που ονομάζεται «clacks» (κροτίδες). Στο συγκεκριμένο βιβλίο ο Pratchett γράφει, «Ένας άνθρωπος δεν είναι νεκρός όσο το όνομά του προφέρεται ακόμη». Το GNU είναι σαν μια γραμμή κώδικα, με το G να σημαίνει ότι το μήνυμα πρέπει να μεταδοθεί, το N σημαίνει να μην καταγραφεί και το U σημαίνει ότι το μήνυμα πρέπει να επαναληφθεί. Είναι ο τρόπος των θαυμαστών του να κρατούν ζωντανή τη μνήμη του.
Γιάννης Καστάναρας
Ο Γιάννης Καστάναρας είναι καθ' έξιν και κατ΄ επάγγελμα slacker, συνεκδότης και executive producer (ο,τι κι αν σημαίνει αυτό το πράγμα) του φανζίν Merlin's Music Box.
Γιάννης Καστάναρας
Ο Γιάννης Καστάναρας είναι καθ' έξην και καθ΄ επάγγελμα slacker, συνεκδότης και executive producer (ο,τι κι αν σημαίνει αυτό το πράγμα) του φανζίν Merlin's Music Box.
Γιάννης Καστάναρας
Ο Γιάννης Καστάναρας είναι καθ' έξην και καθ΄ επάγγελμα slacker, συνεκδότης και executive producer (ο,τι κι αν σημαίνει αυτό το πράγμα) του φανζίν Merlin's Music Box.
