του Shane Burley
Αναδημοσίευση από το Provo (αρχική πηγή: Insitute of Anarchist Studies)
(Επιμέλεια: Γιάννης Καστανάρας)
Με την άνοδο της Εναλλακτικής Δεξιάς και το κίνημα υπέρ του Τραμπ στις Ηνωμένες Πολιτείες, η αριστερά ψάχνει να κατανοήσει και να προσδιορίσει το φασισμό στο πλαίσιο του 21ου αιώνα. Οι συνθήκες, οι πρωταγωνιστές και οι τακτικές διαφέρουν θεμελιωδώς από τις προηγούμενες εκφάνσεις του και ένα σωρό απαρχαιωμένες, πλέον, μελέτες τον έχουν περιγράψει με ασάφεια, δίχως να εστιάζουν με ακρίβεια στους ενόχους και τις αιτίες για την δυναμική επανεμφάνισή του. Σε αντίθεση με αυτές, οι συγκεκριμένες είκοσι πέντε θέσεις είναι μια πρόταση του πώς να κατανοήσουμε το βασικό πυρήνα του φασισμού - τι είναι αυτό που τον συσπειρώνει ως μια σύγχρονη παρόρμηση παρ' όλες τις διαφορετικές πολιτιστικές και χρονολογικές εκδηλώσεις του.
1.
Ο φασισμός στον 21ο αιώνα είναι η άμεση συνέχεια των επαναστατικών κινημάτων που διέλυσαν την Ευρώπη, με αποκορύφωμα τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο. Οι μέθοδοι, οι τακτικές και οι στρατηγικές έχουν αλλάξει αλλά η δυναμική του γενοκτόνου/ρατσιστικού μηχανισμού παραμένει, και οι ιδεολογίες συνδέονται διαμέσου της ιστορίας.
2.
Ο φασισμός δεν απαιτεί κάποιο συγκεκριμένο είδος κρατικής πολιτικής (ή ενός κράτους), ούτε κάποιον κομματικό μηχανισμό, ένα σαφή δημογραφικό προσδιορισμό χρηματοπιστωτικού κεφαλαίου ή κάποια οικονομική ύφεση. Αυτό που χρειάζεται είναι μαζική πολιτική, ευρεία λαϊκή συναίνεση και τη συνεχιζόμενη καταστροφική αναταραχή μιας ταξικής κοινωνίας.
3.
Όταν η ανισότητα καθαγιάζεται, οι ταυτότητες παγιώνονται και αποκτούν ουσία, και απαιτείται ένα μυθικό παρελθόν σε ένα ξεκάθαρα μεταβιομηχανικό, σύγχρονο κόσμο, ο φασισμός είναι η υλοποίηση της «Πραγματικής Δεξιάς», μιας ξεχωριστής πολιτικής ταυτότητας που επαναστατεί εναντίον της δημοκρατίας και της ισότητας. Αυτή η πραγματική δεξιά πτέρυγα υφίσταται σε όλη τη διάρκεια της ιστορίας, με το φασισμό να λειτουργεί ως η «αντιδραστική μοντερνιστική» εκδοχή της τάσης προς τη βίαιη ανισότητα και προς μια ουσιοκρατικού τύπου ταυτότητα. Ο φασισμός αντιπροσωπεύει την εικονική εκδήλωση της «Πραγματικής Δεξιάς», που στη συνέχεια παρουσιάζεται ως άρνηση των θεμελιωδών αξιών της φιλελεύθερης δημοκρατίας.
4.
Ο μηδενισμός, ως μια απολίτικη καταστροφική δύναμη, αποτελεί ένα συστατικό της φασιστικής διαδικασίας που απαιτεί μια καταστροφή της παλιάς υποδομής της ηθικής, έτσι ώστε να δημιουργηθεί μια νέα που θα έχει μυθικό χαρακτήρα. Συχνά ο φασισμός προσπαθεί να προσεταιριστεί μεθόδους, τις οποίες χρησιμοποιεί η αριστερά/μετά-αριστερά προκειμένου να επιτύχει αυτή την δημιουργική καταστροφή, υιοθετώντας με υποκριτικά την επαναστατική αποδόμηση.
5.
Η παρορμητική φύση της αντιδραστικής βίας τροφοδοτείται από την ιδεολογία και τους ιδεολόγους του φασισμού σε μια προσπάθεια να επικεντρώσει μια ανορθολογική αντίδραση στην ανεξέλεγκτη οργή του μοντερνισμού. Σε έναν πολιτισμό που εκπαιδεύει την εργατική τάξη σε συστήματα μισαλλοδοξίας, η ενέργεια κατευθύνεται προς τη δημιουργία αποδιοπομπαίων τράγων αντί να στρέψει αυτή την αποξένωση προς τους καταπιεστικούς μηχανισμούς που την προκαλούν.
6.
Σήμερα, ο φασισμός οικοδομείται ως επί το πλείστον πάνω στη μεταπολιτική παρά σε κάποια συγκεκριμένη πολιτική. Φασιστικά εγχειρήματα προσπαθούν να επηρεάσουν τη κουλτούρα, τις απόψεις και την ηθική ως προοίμια στην πολιτική. Αυτό εντάσσει μεγάλο μέρος του έργου τους στο πεδίο της τέχνης και της μουσικής, της φιλοσοφίας και των διαλέξεων, αλλά και απέναντι στους θεσμούς και την εξουσία. Πρόκειται για την εξέλιξη μιας φασιστικής αξίας και ενός φασιστικού αισθητικού συνόλου και όχι απλώς για ένα φασιστικό πολιτικό πρόγραμμα.
7.
Οι αξίες που θέτουν οι φασίστες τους επιτρέπουν να χρησιμοποιούν μεθοδολογίες που παραδοσιακά συνδέονται με την αριστερά, όπως η μαζική πολιτική, η μετα-αποικιοκρατία, ο αντι-ιμπεριαλισμός και ο αντικαπιταλισμός. Ο φασίστες εκμεταλλεύονται την δύναμη των περιθωριοποιημένων τάξεων και ανακατευθύνουν την οργή τους εναντίον της συστημικής ανισότητας και αποξένωσης αλλά και εναντίον άλλων περιθωριοποιημένων ανθρώπων, καθορίζοντας εκ νέου την προέλευση της κρίσης.
8.
Λόγω του στρατηγικού και επαναστατικού προσανατολισμού τους, από ιστορικής πλευράς οι φασίστες έχουν καταφέρει να στρατολογούν από χώρους, οι οποίοι έχουν αποξενωθεί από την αριστερά. Δεν υπάρχει καμιά επαναστατική παράδοση που να είναι ελεύθερη από την ακροδεξιά διείσδυση, όπου τα σφάλματα της ριζοσπαστικής ανάλυσης και πρακτικής της αριστεράς να μην επιτρέπουν στους φασίστες να στρατολογούν εμφανιζόμενοι ως εναλλακτική λύση.
9.
Ο εθνικισμός θεωρείται καθαυτός ως το βασικό κίνητρο στο όραμα του φασισμού, αλλά στην ουσία είναι απλώς ένα υποσύνολο μιας ευρύτερης τάσης που συνδέεται με το ζήτημα της ταυτότητας. Το κύριο συστατικό σε αυτό τον ισχυρισμό περί ουσιώδους ταυτότητας είναι η αφοσίωση στη φυλή και ο εθνικισμός είναι μόνο μια μορφή της. Ο εθνικισμός είναι μια εκδοχή της, η οποία θα συνδέεται πάντα με το εθνικό κράτος και ως εκ τούτου η αφοσίωση προς τη φυλή όταν τοποθετηθεί σε ένα σύγχρονο πλαίσιο καθίσταται καθαυτή αναγκαία μέσω του εθνικισμού, κάτι που ωστόσο δεν ισχύει σε καθολικό επίπεδο. Το σύγχρονο φασιστικό κίνημα επαναπροσδιορίζει τον εαυτό του διαρκώς και φαντασιώνεται εκ νέου ότι αφοσίωση στη φυλή σημαίνει ότι ο τρόπος διαχωρισμού της φυλής και οι κοινωνικές αρχές που ενισχύουν τα όρια αυτής της φυλής μπορεί να αλλάξουν
10.
Ο «εθνικός» εθνικισμός είναι μια βασική αρχή του φασισμού σήμερα, ένας τύπος ρατσιστικού φυλετισμού, που δεν αφορά μόνο τον λευκό εθνικισμό ή τον πολιτικό εθνικισμό των Δυτικών κρατών. Αυτό πηγάζει από την εθνοπλουραλιστική ηθική του «εθνικισμός για όλους» που προσπαθεί να εδραιώσει συμμαχίες με τα εθνικιστικά στοιχεία των απελευθερωτικών κινημάτων του Τρίτου Κόσμου, με εθνικιστικά μειονοτικά κινήματα και με όσους αντιστέκονται τις ιμπεριαλιστικές δυνάμεις της Δύσης. Όταν ο φυλετικός εθνικισμός χρησιμοποιείται ως ένα συστατικό της λύσης στην αντιμετώπιση καταπιεστικών δυνάμεων, παρουσιάζεται ως ενδεχόμενος σύμμαχος μιας φασιστικής λογικής, σύμφωνα με την οποία η απάντηση στο καπιταλισμό και τον ιμπεριαλισμό είναι αυταρχικές μορφές ταυτοτισμού.
11.
Το ενδιαφέρον του φασισμού για τη μετανάστευση που βασίζεται στην επιθυμία για μονοφυλετικές χώρες πηγάζει μέσα από τις ανησυχίες που συχνά συνδέονται με τους τρόπους οργάνωσης της αριστεράς. Η «μετανάστευση» θέσεων εργασίας λόγω της νεοφιλελεύθερης παγκοσμιοποίησης, η ρητορική του απομονωτισμού στο αντιπολεμικό κίνημα, οι φόβοι των εργασιακών θεσμών ότι οι μετανάστες εργάτες ρίχνουν τους μισθούς, οι περιβαλλοντολογικοί φόβοι που σχετίζονται με την αύξηση του πληθυσμού, η ενοχοποίηση των μουσουλμάνων μεταναστών για την υποτιθέμενη απόρριψη φιλελεύθερων προτύπων, και η αυτάρεσκη φιλελεύθερη εκκοσμίκευση των ακτών των ΗΠΑ, όλα αυτά έχουν επιστρατευτεί αποτελεσματικά από φασιστικά κινήματα, τα οποία προσπαθούν να χρησιμοποιήσουν φιλελεύθερους τρόπους σκέψης για το δικό τους αντιμεταναστευτικό λαϊκισμό.
12.
Η (αμερικανική) Εναλλακτική Δεξιά (alt-right) είναι το πιο συνεκτικό και πλήρως διαμορφωμένο φασιστικό κίνημα εδώ και αρκετές δεκαετίες. Η εσφαλμένη ταυτοποίηση όλων των οπαδών του Trump ως υποστηρικτές της Alt-Right, είτε ανήκουν σε πατριωτικές είτε σε παραστρατιωτικές οργανώσεις, ή εκείνων που ανήκουν στη Νέα Δεξιά ή σε μετριοπαθή εναλλακτικά σχήματα δεξιού λαϊκισμού, έχει δημιουργήσει ένα ασαφές επικοινωνιακό θέαμα που συσκοτίζει τα πραγματικά κίνητρα της Alt-Right. Η πίστη στην ανθρώπινη ανισότητα, τον κοινωνική παραδοσιαρχία, το φυλετικό εθνικισμό και το αυταρχικό όραμα που βασίζεται στην αναβίωση ηρωικών μυθολογιών είναι τα στοιχεία που διακρίνουν την Alt-Right ως ένα ενσυνείδητο φασιστικό κίνημα.
13.
Η πολιτική της Τρίτης Θέσης που εισάγει στην φασιστική πολιτική ιδέες, οι οποίες αντλούνται από την αριστερά, είναι σήμερα η κυρίαρχη μορφή του καθαρού φασισμού. Οι πραγματικοί φασίστες ιδεολόγοι, οι «διαμορφωτές ιδεών» των κινημάτων αυτών που αυτή τη στιγμή συνθέτουν το πιο ριζοσπαστικό στοιχείο, θεωρούν απαραιτήτως τον εαυτό τους αντιμπεριαλιστή, αντικαπιταλιστή και αντιτάσσονται στις σύγχρονες δυτικές κυβερνήσεις.
14.
Συχνά ο φασισμός περιγράφεται ως μια διαδικασία πολλαπλών φάσεων, με την έννοια ότι ξεκινά από ένα ριζοσπαστικό πλαίσιο και εξελίσσεται σε σημείο να αποκτήσει πολιτική εξουσία. Αυτή όμως είναι η περιγραφή μιας συγκεκριμένης ιστορικής στιγμής του φασισμού, παρά μια συνολική περιγραφή της επιχειρησιακής του τροχιάς. Η αντίληψη αυτή πρέπει να αναθεωρηθεί για διαφορετικές χρονικές περιόδους και χώρες όπου η εξουσία, η επιρροή και η κοινωνική συνοχή εμφανίζονται με διαφορετικό τρόπο. Στην Ευρώπη του μεσοπολέμου για παράδειγμα, οι πολιτικές των κομμάτων δημιούργησαν συνασπισμούς με στόχο την κρατική εξουσία, αλλά σε άλλες εποχές και μέρη η εξουσία θα μπορούσε επίσης να συμπεριλάβει την εκκλησία, τα μέσα ενημέρωσης ή συγκεκριμένες πολιτισμικές τάσεις. Στη σύγχρονη Αμερική, οι φασίστες συμμαχούν με μια διαδικτυακή κουλτούρα που βοήθησε την Εναλλακτική Δεξιά να αναπτυχθεί και να καταλάβει σημαντικούς πολιτιστικούς χώρους με τη δυνατότητα να επηρεάζουν σημαντικά τμήματα της ευρύτερης κοινωνίας. Στις ΗΠΑ του 21ού αιώνα, οι πολιτικοί των κομμάτων εμφανίζουν φθίνουσα επιρροή ενώ διαδικτυακές διασημότητες επηρεάζουν περισσότερο από όσο θα μπορούσε να φανταστεί κανείς.
15.
Ενώ «Τα Πέντε Στάδια Του Φασισμού» που περιέγραψε ο ακαδημαϊκός Robert O. Paxton δίνουν το περίγραμμά της διαδικασίας μέσω της οποίας ο φασισμός πήρε την εξουσία και στην συνέχεια παρήκμασε στην Ευρώπη πριν και κατά τη διάρκεια του Β΄Παγκοσμίου Πολέμου, τόσο οι συνθήκες όσο και τα κινήματα σήμερα διαφέρουν θεμελιωδώς. Η πρόβλεψη της διαδικασίας για την κατάκτηση της εξαιτίας και η πιθανή αποτυχία σε μια περίοδο που ο φασισμός επιδρά κυρίως στη κουλτούρα και σε επαναστατικά κινήματα, είναι αδύνατο να προβλεφθεί πλήρως εκ των προτέρων.
16.
Η κρίση για τους σημερινούς φασίστες προέρχεται από τις αντιφάσεις στην προσέγγισή τους προς την ίδια τους την ανάπτυξη. Ο φασισμός του μεσοπολέμου βασίστηκε πρώτα στην πολιτική οργάνωση, η οποία στη συνέχεια έπρεπε να εξετάσει την εκπροσώπηση στα μέσα ενημέρωσης. Η Εναλλακτική Δεξιά του 21ου αιώνα αναπτύχθηκε σχεδόν αποκλειστικά στο διαδίκτυο, μέσα από τη κουλτούρα των memes και των hashtags. Ενώ αυτό έδωσε μεγάλη ώθηση στην διάδοση του μνήματός της, το πρόβλημα που πλέον αντιμετωπίζει είναι η μετάδοσή του στον πραγματικό κόσμο και η συνακόλουθή οργάνωσή της σε αυτόν. Η χυδαιότητα της γλώσσας της, ο τρόπος προσέγγισής της και το δημογραφικό προφίλ των retweeter της,δεν σημαίνει απαραίτητα και την επέκτασή της σε ριζοσπαστικές οργανώσεις και οργανωτικά πλαίσια.
17.
Αν οι φασίστες θεωρούν τους πολιτιστικούς χώρους ως προσχέδια των πολιτικών χώρων, τότε η κίνηση των φασιστών σε πολιτιστικούς χώρους είναι στην ουσία πολιτική. Αν ο δημόσιος λόγος των φασιστών αποσκοπούσε στην στρατολόγηση και την οργάνωση, τότε η φασιστική δημόσια έκφραση δεν ξεχωρίζει από τη φασιστική οργάνωση. Αν η φασιστική οργάνωση καταλήγει στη βία, είτε πρόκειται για εκρήξεις μιας «φαινομενικά τυχαίας» βίας στο δρόμο ή για γενοκτονία σε περίπτωση κατάληψης της εξουσίας, τότε η φασιστική οργάνωση είναι φασιστική βία. Σε αντίθεση με άλλες μορφές επαναστατικής πολιτικής, ο φασισμός επιδιώκει να καθαγιάσει τη βία, η οποία είναι άμεσα ενσωματωμένη στην αντίληψή του περί ταυτότητας και μιας σωστά δομημένης ιεραρχικής κοινωνίας. Έτσι, ακόμη και ο πιο σιωπηλός φασίστας ιδεολόγος κρύβει μέσα του τους σπόρους της βαρβαρότητας.
18.
Ο φασισμός δεν μπορεί να κρύβει τη βία του για τόσο μεγάλο διάστημα. Η ιστορία του λευκού εθνικισμού είναι η ιστορία μιας αιματοβαμμένης τρομοκρατίας, ένα στοιχείο το οποίο χαρακτηρίζει όλα τα φασιστικά κόμματα και οργανώσεις σε όλες τις χώρες σε όλες τις εποχές. Ενώ οι φασίστες διανοούμενοι και ηγέτες κινημάτων ζητούν απεγνωσμένα να διαχωρίσουν την εικόνα των ταυτοτικών εθνικιστικών ιδεών από τη βία τόσο από το δρόμο όσο και από τη κρατική βία, αυτό είναι αδύνατο στον πραγματικό κόσμο. Μέσα σε ένα επαρκές χρονικό πλαίσιο θα υπάρχει πάντα φόνος.
19.
Ο φασισμός δεν θα μπορούσε να υπάρξει σε μια περίοδο πριν τη μαζική πολιτική. Ενώ είναι καθοριστικά εκλεκτικός – θεωρεί ότι η κοινωνία πρέπει να διευθύνεται, εν μέρει, από μια προνομιούχα κάστα – απαιτεί επίσης την μαζική συμμετοχή του κόσμου. Αυτό σημαίνει στρατολόγηση από μεγάλα τμήματα της εργατικής τάξης, απαιτώντας την συνενοχή τους στην αυξανόμενη καταπίεση. Η Hannah Arendt περιέγραψε τον τρόπο που αυτό λειτουργεί ως «κοινοτοπία του κακού» για να χαρακτηρίσει την περιστασιακή συνενοχή και τη γραφειοκρατική ασθένεια του γερμανικού λαού στα γεγονότα του Β΄ Παγκόσμιου Πολέμου και του Ολοκαυτώματος. Η κοινοτοπία αυτή είναι μια προϋπόθεση προκειμένου ο φασισμός να καταλάβει την εξουσία, για να πιστέψουν οι μάζες ότι τα οφέλη του αξίζουν το κόστος. Αυτή είναι η ενότητα του λαϊκισμού με τον ελιτισμό που ρυθμίζει εκ νέου τη νοοτροπία των μαζών ώστε να μπορούν να οδηγηθούν από μόνες τους στην καταστροφή.
20.
Οι συνθήκες που εκτρέφουν το φασισμό, η ανολοκλήρωτη εξίσωση του ύστερου καπιταλισμού, είναι απλώς πιθανόν να γίνουν βαθύτερες και πιο δραματικές. Η κρίση είναι ουσιώδης για τον καπιταλισμό και θα μεγαλώσει καθώς η αστάθεια συνεχίζει να κλονίζει τις παγκόσμιες οικονομικές αγορές. Αυτή η τάση για κρίση αναμειγνύεται με τη διαστρωμάτωση που οικοδομείται μέσα στον καπιταλισμό και την εξάρτηση του κράτους από το ρατσισμό Η τάση αυτή για τη κρίση, αναμειγμένη με τη διαστρωμάτωση που είναι ενσωματωμένη στο καπιταλισμό και την εξάρτηση του κράτους από τη μισαλλοδοξία, κάνουν αναπόφευκτες τις φασιστικές εκρήξεις.
21.
Η ανικανότητα της αριστεράς να δώσει μια πραγματική και βιώσιμη εναλλακτική λύση στο σημερινό σύστημα και η άνευ όρων παράδοσή τους στους θεσμούς της εξουσίας, είναι αυτά που παρέχουν στο φασισμό την ισχυρότερη ρητορική του γοητεία. Ένα αποτελεσματικό αντιφασιστικό κίνημα θα έκανε περισσότερα από το να αντιτάσσεται απλώς στους φασίστες ώστε στη συνέχεια να επιστρέψουν την κοινωνία στην προηγούμενη κατάσταση της. Απεναντίας, η αριστερά θα πρέπει να παρουσιάζει ένα ριζικά διαφορετικό όραμα που δίνει απαντήσεις στα ίδια συναισθήματα αποξένωσης και μιζέριας, στα οποία ο φασισμός αντιπροτείνεται καθαυτός ως λύση.
22.
Η ικανότητα του φασισμού να προσαρμόζεται στις τεχνολογικές αλλαγές, στα κοινωνικά συστήματα, στις αξίες, στα ήθη και στις πολιτικές και πρακτικές της αριστεράς είναι πολύ σημαντική. Καθώς πραγματοποιείται μια πρόοδος στους κύκλους της αριστεράς προς την αντιμετώπιση των παραδόσεων της αποικιοκρατίας, του ρατσισμού, της πατριαρχίας, της ετεροκανονικότητας και άλλων καταπιεστικών συστημάτων, οι ιδεολόγοι φασίστες θα βρουν τρόπους εκμετάλλευσης αυτών των σχεδίων προς όφελός τους. Για την πρόληψη αυτής της αφομοίωσης απαιτείται η κατανόηση της ουσιώδους ιδεολογίας και μεθοδολογίας του φασισμού από το αντιφασιστικό κίνημα, ενώ ταυτόχρονα θα πρέπει είναι σταθερό στις ιδέες της αριστερής οργάνωσης, παλεύοντας πάντα για μεγαλύτερη ελευθερία και ισότητα.
23.
Ο Donald Trump μπήκε στον Λευκό Οίκο με το ίδιο είδος του δεξιού λαϊκισμού που οδήγησε στο Brexit, την έξοδο της Μεγάλης Βρετανίας από την Ε.Ε., ενθάρρυνε την Marine Le Pen και το Εθνικό Μέτωπο στη Γαλλία και επέτρεψε στο αντιμεταναστευτικό κόμμα Εναλλακτική για τη Γερμανία να μπει στο κοινοβούλιο. Αυτό δημιουργεί την πιθανή γέφυρα ανάμεσα στις λαϊκές μάζες και τους φασίστες ή τους πρωτοφασίστες ιδεολόγους, που θέλουν να δουν μια κοινωνία επιβεβλημένης ανισότητας και ουσιοκρατικής ταυτότητας. Η γεφύρωση αυτή είναι αναγκαία προϋπόθεση για μια μαζική φασιστική κοινωνική μετατόπιση και πρέπει να αντιμετωπιστεί ως κομμάτι των ομόκεντρων κύκλων που δίνουν στο φασισμό τη δυνατότητα να νομιμοποιεί τη μαζική βία.
24.
Επομένως, η αντίσταση στο φασισμό πρέπει επίσης να λάβει την μορφή μαζικής πολιτικής, να ανατρέψει τη μακροπολιτική του δεξιού λαϊκισμού που γεφυρώνει το συντηρητισμό του κυρίαρχου ρεύματος με τα φασιστικά στελέχη. Αυτό δε μπορεί να γίνει μόνο από ένα ριζοσπαστικό περιθώριο αλλά με την κινητοποίηση τόσο της βάσης από όπου στρατολογεί ο φασισμός όσο και των μαζικών περιθωριοποιημένων κοινοτήτων στις οποίες στοχεύει ο φασισμός (και που αποτελούν τη συντριπτική πλειοψηφία της εργατικής τάξης). Η πιο αποτελεσματική αντίσταση στη φασιστική στρατολόγηση είναι η κινητοποίηση της αριστεράς, και το μόνο πράγμα που σταματά τη μαζική βία είναι η μαζική άρνηση.
25.
Ο ρατσισμός και η κοινωνική ιεραρχία υπονοούνται στην ταξική κοινωνία, αλλά ο φασισμός επιδιώκει να τις καταστήσει σαφείς. Η απάντηση της αριστεράς σε αυτό μπορεί επίσης να κάνει σαφή αυτή την καταπίεση, να καταδείξει τις υποβόσκουσες ιεραρχίες του πολιτισμού έτσι ώστε να υπονομεύσει τη φασιστική πρόοδο. Το μόνο πράγμα που θα βάλει για πάντα τέλος στο φασισμό είναι η καταστροφή των μηχανισμών τους μηχανισμούς που κατ’ αρχάς επιτρέπουν την εμφάνισή του. Η καταστροφή των παρορμήσεων του αυταρχισμού και της εσωτερικής ανισότητας είναι προϋπόθεση για το ξερίζωμα του φασισμού από τη συλλογική συνείδηση. Το μόνο πράγμα που μπορεί να το καταφέρει αυτό είναι ένα επαναστατικό κίνημα που προχωρεί πέρα από τις απλές αντιδράσεις στα βίαια φασιστικά κινήματα.
