Το απόγευμα της Μεγάλης Τετάρτης, ο Βαγγέλης Χαλικιάς βρέθηκε στο φιλόξενο σπίτι του Μιχάλη Πούγουνα με σκοπό να καλύψει τριάντα και πλέον χρόνια καριέρας ενός από τα πιο σημαντικά κεφάλαια του ελληνικού underground. Από τους Flowers of Romance των 8t’ s και των 9t’ s στους Nexus από τα τέλη των 9t’ s ως τα μέσα των 0’ s και από κει περίπου ως το σήμερα στους New Zero God. Μεταξύ αυτών, λίγη σκηνοθεσία, λίγη ηθοποιία, αρκετό ραδιόφωνο και πολύ δημιουργία. Με αφορμή αυτή την κουβέντα που ξεκίνησε με καφέ και προχώρησε με ουίσκι, έχοντας για αρκετή ώρα στην παρέα μας και το μπασίστα των New Zero God Μιχάλη Σεμερτζόγλου, αντλήθηκαν πολλές και ενδιαφέρουσες πληροφορίες για την εκάστοτε εποχή, ακούσαμε την άποψη του για το τι συμβαίνει στην Ελλάδα και τον κόσμο και για την άνοδο του φασισμού, για το λόγο που θεωρεί πως ό,τι κάνεις καλό είναι να το κάνεις underground και για πολλά άλλα.

(Φωτό: George Lab)

 Βαγγέλης: Μιχάλη, θα ήθελα να ξεκινήσουμε από πολύ πίσω πριν φτάσουμε στο υπερδραστήριο παρών σου. Τι σε έκανε να ασχοληθείς με τη μουσική, πρώτα ως ακροατής και μετά ως μουσικός;

Μιχάλης: Η ανάγκη μου να εκφράσω αυτά που αισθανόμουν από μικρό παιδί. Μεγάλωσα σε μία περιοχή που ήταν φτωχική, (σ.σ. αναφέρεται στις Τζιτζιφιές στην Καλλιθέα), είχε διάφορα  προβλήματα και είχα την ανάγκη κάπως να εκφραστώ. Βρήκα αυτό τον τρόπο, τη μουσική, και αυτό ξεκίνησα να κάνω.

Ο Μιχάλης Πούγουνας το 1982

Βαγγέλης: Ποια ήταν τα ακούσματα σου που σε επηρέασαν ώστε να γίνεις μουσικός; Άκουγες κάτι μέσα στο σπίτι ή στις παρέες σου, διάλεξες να ακούσεις κάτι μόνος σου;

Μιχάλης: Όχι, εκείνη την εποχή στο ραδιόφωνο μεσουρανούσαν οι ραδιοπειρατές. 

Βαγγέλης: Για ποια εποχή μιλάμε;

Μιχάλης: Μετά τα μέσα τις δεκαετίας του ’70, μετά τη χούντα. Ο Τάκης ο Κανίβαλος, ο Λάκης ο Music Corner είναι υπαρκτά πρόσωπα και συνήθως έπαιζαν αυτά που ήταν της εποχής - Barclay James Harvest, Santana, Janis Joplin, Jimi Hendrix. Αυτό που έκανα με τις ώρες από την έκτη δημοτικού και μετά, ήταν ότι έβαζα το ραδιόφωνο πίσω από το κεφάλι μου και έπεφτα στον καναπέ, κοιμόμουν κι εκείνο έπαιζε με τις ώρες και αφομοίωνα αυτά που άκουγα. Κάποια στιγμή ένοιωσα την ανάγκη να εκφραστώ μέσα από αυτόν τον τρόπο κι έτσι κι έγινε.

Βαγγέλης: Απέκτησες κάποιο μουσικό όργανο;

Μιχάλης: Δεν πήρα τίποτα. Κάποιοι φίλοι είχαν φτιάξει μια μπάντα, παίζανε διασκευές και εμφανίστηκα κι εγώ, προσκολλήθηκα σε αυτή την παρέα, τραγουδώντας, προβάροντας αυτά που έπαιζαν. Υπήρχε μία μονοκατοικία στη γειτονιά όπου έκαναν πρόβες και σιγά σιγά προσχώρησα στο συγκρότημα. Την πρώτη μας εμφάνιση την κάναμε σε ένα κατάστημα ηλεκτρονικών ειδών μια Κυριακή, έντεκα η ώρα το πρωί, όπου τραγούδησα είκοσι δύο (!!!) τραγούδια. Από Jethro Tull (το «Locomotive Breath»), μέχρι Animals. Έτσι ξεκίνησε η φάση.

Βαγγέλης: Δημιούργησες και τους Flowers of Romance σε μικρή σχετικά ηλικία;

Μιχάλης: Ναι, το ’81 ξεκινήσαμε τους Flowers of Romance με δύο φίλους από τη γειτονιά, αλλά πάνω σε μία εντελώς διαφορετική βάση. 

Βαγγέλης: Πώς εξελίχθηκαν μετά;

Μιχάλης: Ξεκίνησαν σαν punk συγκρότημα, στην αρχή ονομάστηκαν Τhe Gift και σε κάποια φάση ο ένας, ο Κώστας φορούσε μία κονκάρδα η απεικόνιζε τον τάφο του Sid Vicious κι έγραφε πάνω «Flowers of Romance». Έτσι είπαμε ας πάρουμε αυτό το όνομα γιατί έτσι κι αλλιώς και οι τρεις ήμασταν οπαδοί του Vicious. Παίζαμε κανονικά punk τύπου Clash, Sex Pistols κτλ.

Flowers of Romans, An Club, 1987

Βαγγέλης: Πώς ήταν τα πρώτα χρόνια της μπάντας.

Μιχάλης: Τα πρώτα χρόνια της μπάντας αυτό που ουσιαστικά κάναμε ήταν κάποιες πρόβες στα Ταμπούρια με τους  Birth World και τους Κουμπότρυπες, και κάποιες άλλες σε ένα στούντιο στην πλατεία Αμερικής με τους  Ausschwitss  και τους Ex Humans.

Βαγγέλης: Πες μας δυο λόγια  για τους Ausschwitss και τους Ex Humans.

Μιχάλης: Οι Ausschwitss (κατόπιν άλλαξαν το όνομα τους σε The Hands of Cain) ήταν ο Σπύρος Φλώρος, ο Κώστας Παπακίτσος (λεγόταν Κινέζος τότε), ο Ραφαήλ ο τραγουδιστής τους, αδελφός του Ζαννή από την Καλλιθέα που ήταν ο DJ της Αρετούσας. Τον Σπύρο τον ξαναβρήκα αργότερα, ήταν ο ντράμερ των Film Noir. Οι άλλοι χάθηκαν, ο Δημήτρης που έπαιζε κιθάρα ασχολήθηκε με άλλα μουσικά είδη. Οι Ex Humans ήταν το συγκρότημα του Γιώργου του Havoc και του Γιάννη του Τρομπέτα. Εγώ, ο Τάσος και ο Κώστας που ήμασταν στο συγκρότημα, ο Ζαννής που ανέφερα πιο πριν και ο Frank από τους Panx Romana,  ήμασταν οι πάνκηδες της Καλλιθέας. Πέντε όλοι κι όλοι, βέβαια εμείς ήμασταν πιο μικροί από τον Frank που είναι πιο παλιός και από την Ακρόπολη (γέλια)…

Βαγγέλης: Οι Flowers of Romance άλλαζαν συχνά σύνθεση;

Μιχάλης: Είχαν μόνο αλλαγές στη σύνθεση τους (γέλια). 

Βαγγέλης: Τους είχες αλλάξει τα φώτα; 

Μιχάλης: Δεν τους τα άλλαζα μόνο εγώ, ο καθένας είχε τα προβλήματα του κι έτσι όπως πέρναγαν τα χρόνια… Μα έτσι και αλλιώς στην Ελλάδα νομίζω ότι το ροκ έχει αυτό το πρόβλημα επειδή δεν μπορείς να πεις «α, τώρα θα γίνω επαγγελματίας και θα ζήσω από αυτό» και να το δεις σαν δουλειά. Το ροκ είναι κάτι το οποίο το κάνεις γιατί σε εκφράζει. Το να είσαι ροκ μουσικός γίνεται τρόπος ζωής κι έχει μια ολόκληρη φιλοσοφία. Μεγαλώνοντας μπορεί να αλλάξεις, μπορεί να σε καταβάλουν τα προβλήματα που μπορεί να παρουσιασθούν στο δρόμο. Το πρώτο πρόβλημα που έχεις να αντιμετωπίσεις είναι ο στρατός που εκείνα τα χρόνια έκανες δύο χρόνια. Αυτοί είναι κυρίως οι λόγοι που μπαινοβγαίνουν άτομα σε ένα ελληνικό συγκρότημα.

O Μιχάλης το 1984

Βαγγέλης: Οπότε, καθένας ανάλογα με τις ανάγκες του έπαιζε ή δεν έπαιζε μουσική. Αυτό ήταν θέμα μόνο αναγκών ή και προτεραιοτήτων;

Μιχάλης: Η μουσική νομίζω πως παίζει ένα ρόλο στο ποια θέση θα πάρει στη βαθμίδα των προτεραιοτήτων. Δηλαδή μπορεί να είναι σε δεύτερη μοίρα ή μπορεί να είναι η προτεραιότητα σου.

Βαγγέλης: Εσύ το έχεις βάλει σαν πρώτη προτεραιότητα;

Μιχάλης: Ναι, από ένα σημείο και πέρα έγινε προτεραιότητα. Κάποια στιγμή ξεκίνησε σαν ανάγκη, μετά έγινε πείσμα, έπειτα είδα ότι μου κάνει καλό και στο τέλος έγινε προτεραιότητα. Δεν ήθελα να την παρατήσω γιατί όποτε την παρατούσα δεν ένοιωθα καλά οργανικά.

Βαγγέλης: Οι Flowers of Romance είχαν ανοίξει συναυλίες για ξένα συγκροτήματα;

Μιχάλης: Προσπαθήσαμε να το αποφύγουμε αυτό. Για πρώτη και, νομίζω, για τελευταία φορά ανοίξαμε για τους Sisters of Mercy και τους New Model Army στη Ριζούπολη. 

Βαγγέλης: Αποφεύγατε δηλαδή να παίζετε με ξένους;

Μιχάλης: Το σκεπτικό μου πάντα ήταν ότι πολλές φορές εκτιμάς κάποιον από απόσταση και όταν τον συναντήσεις μπορεί να σου γκρεμιστεί εντελώς η εικόνα. Οπότε δεν ήθελα να συμβεί αυτό. Όταν πλέον φτάσαμε να παίξουμε με τους Sisters of Mercy και τους New Model Army ερχόμασταν από την κυκλοφορία του Brilliant Mistakes που είχαμε κάνει με τον Wayne Hussey και το θεωρήσαμε ευκαιρία γιατί θα είχαμε παίξει με όλους περίπου τους Sisters of Mercy αλλά σε διαφορετικές χρονικές περιόδους (γέλια). Δεν ανοίξαμε για άλλους και δεν θέλαμε να ανοίξουμε για άλλους.

Βαγγέλης: Σε αυτές τις δύο μπάντες χάλασε καθόλου η εικόνα που είχες ή ήταν αυτό που φανταζόσουν;

Μιχάλης: Πριν το live, στο soundcheck, ο ντράμερ μας για κάποιο λόγο τσακώθηκε με τον Sullivan (σ.σ. των New Model Army). Ουσιαστικά έπιασε κουβέντα με την κοπέλα που κάνει τα εξώφυλλα των New Model Army, η οποία ήταν η φιλενάδα του Sullivan και ψιλοαρπάχτηκαν. Υπήρχε μια απόσταση μεταξύ Ελλήνων και Άγγλων, μας είχαν βάλει και σε διαφορετικά μέρη, αλλά δεν συνέβη κάτι άλλο. Οι μεν είχαν μπουφέ και ψυγεία με ποτά και νερά κι εμείς…

Βαγγέλης: Αυτό όμως είναι θέμα διοργανωτή…

Μιχάλης: Ναι, αυτό δεν είναι θέμα του συγκροτήματος αλλά το πως σε βλέπει ο διοργανωτής. Σε βλέπει σα μαλάκα και τους άλλους τους βλέπει αλλιώς. Ξεκινάει από άλλη βάση το πρόβλημα.

Βαγγέλης: Με τον Wayne Hussey πως μπλέξατε και συνεργαστήκατε;

Μιχάλης: Με τον Wayne είχα μια συζήτηση, δεν θυμάμαι με ποιον, γύρω στο ’94 και επειδή τότε του είχε επιτεθεί ο βρετανικός τύπος κυρίως για την στιχουργική του και τον κατηγορούσε σαν ψευτοποιητή. Είχε κυκλοφορήσει εκείνη την εποχή με τους Mission το Mask και κάποιος μου είπε ότι δεν ήταν σε καλή ψυχολογική κατάσταση. Είχα μια συζήτηση του στυλ «κοίτα να δεις πως θα αισθάνεται τώρα ο Wayne κτλ» και μέσω του Γιώργου του Φακίνου βρήκα το φαξ ή τη διεύθυνση του και του έστειλα ένα μήνυμα. Βέβαια ήμουν σε άλλο trip τότε και… (γέλια), και του έγραψα «μην ανησυχείς, να είσαι καλά, κουράγιο» και κάτι τέτοια. Μου απάντησε, με ρώτησε τι κάνω εγώ, ποιο είναι το συγκρότημα μου, είχε ακούσει το όνομα των Flowers of Romance από περιοδικά και μου ζήτησε να του στείλω το pre-production για το Brilliant Mistakes. Του έστειλα μια κασέτα, την άκουσε και μου ζήτησε να συναντηθούμε στο Λονδίνο να κουβεντιάσουμε. Έτσι ταξίδεψα στο Λονδίνο για να συζητήσουμε για να αναλάβει την παραγωγή του δίσκου. Έτσι κυκλοφόρησε το άλμπουμ.

O Μιχάλης με τον Wayne Hassey (Λονδίνο, 1995)

Βαγγέλης: Συνολικά πόσα άλμπουμ κυκλοφόρησαν οι Flowers of Romans;

Μιχάλης: Τρία, το Dorian Grey το ‘90, το Pleasure and the Pain το ‘93 και το Brilliant Mistakes το ’96, ένα 12’’ το Love Means Death το ’92, ένα 7’’ το «Pleasure and the Pain» με το «Winter Waltz »από πίσω το ’93 και ένα ακόμα 7’’, το «Channel  Z» το ’97.

(Κάπου εδώ ο μπασίστας των New Zero God ο Μιχάλης ο Σεμερτζόγλου μας είπε ότι, όντας δεκαεξάχρονος όταν κυκλοφόρησε το Dorian Grey, θεώρησε πολύ σημαντικό που υπήρχε στα ράφια των δισκοπωλείων και γενικότερα τόνισε τη σημαντικότητα των δύο πρώτων άλμπουμ πριν το Brilliant Mistakes με παραγωγό τον Hussey.)

Βαγγέλης: Σε τι χώρους παίζατε εκείνη την εποχή;

Μιχάλης: Στα τέλη της δεκαετίας του ’80 υπήρχε το Σκιάχτρο που έχει μετονομαστεί σε Rock Palace, το Αν, το Cats Miaou στη Συγγρού (δηλαδή το Mad που είχε μεταφερθεί), το West, το Ρόδον, ενώ μια δυο φορές το χρόνο παίζαμε και στη Θεσσαλονίκη.

Βαγγέλης: Εκείνη την εποχή πως ήταν η μουσική σκηνή στην Ελλάδα, πως τη ζούσατε; Τι υπήρχε γύρω σας;

Μιχάλης: Είχε γίνει η αναβίωση της νεοψυχεδέλειας. στα τέλη της δεκαετίας του ’80, ήταν οι No Man’s Land και οι Purple Overdose. Πολύ garage όπως οι Last Drive, υπήρχαν οι Τρύπες… Ήταν μια κατάσταση διαφορετική από το πρώτο μισό της δεκαετίας του ’80 όπου έβλεπες Punk, Hardcore Punk, New Wave. Μετά άρχισε η γκαραζοψυχεδέλεια και άρχισαν να μειώνονται τα συγκροτήματα που έπαιζαν σε πιο σκοτεινό ύφος όπως οι Ding An Sich και  οι Drops. Κάπου εκεί, στις αρχές του ’90 είχαν εμφανιστεί οι Stereo Nova, είχαν αρχίσει να μπαίνουν δυναμικά και τα ηλεκτρονικά,  οι Deus X Machina που έπαιζαν πιο σκληροπυρηνικά. Γενικά λίγα συγκροτήματα κάλυπταν όλο αυτό το ευρύ φάσμα της μουσικής.

(φωτό: Γιώργος Αργυρόπουλος)

Βαγγέλης: Κάπου εκεί με τη Λευκή Συμφωνία τραγούδησες στα ελληνικά;

Μιχάλης: Ναι, το «Γυρίζοντας Πίσω» για μία συλλογή. Κάναμε παρέα με τα παιδιά και μου ζήτησαν να κάνω τα δεύτερα φωνητικά. Η ηχογράφηση έγινε στο στούντιο Praxis. 

Βαγγέλης: Υποστηρίζεις το ελληνόφωνο ροκ ή θεωρείς ότι το ροκ πρέπει να τραγουδιέται μόνο στα αγγλικά;

Μιχάλης: Το ροκ μπορεί να τραγουδιέται σε ότι γλώσσα θέλεις. 

Βαγγέλης: Ελληνόφωνες μπάντες ακούς;

Μιχάλης: Η πιο αγαπημένη μου ελληνόφωνη μπάντα ήταν οι Άβατον. Ακούω πολλά πράγματα και μέσα σε αυτά υπάρχουν κάποιες ελληνόφωνες μπάντες όπως υπάρχουν και γερμανόφωνες, γαλλόφωνες, ισπανόφωνες. Δεν μπορείς να στενεύεις τα περιθώρια στο πώς θα τραγουδάει κάποιος εφόσον εκφράζεται τραγουδώντας στη γλώσσα του.

Βαγγέλης: Κάποια στιγμή λοιπόν διαλύουν οι Flowers of Romance κι έρχονται οι Nexus;

Μιχάλης: Ναι στα τέλη του 1998 η μπάντα διέλυσε. 

Βαγγέλης: Ποια ανάγκη σε οδήγησε σε αυτή τη μετάβαση;

Μιχάλης: Μέσα στη δεκαετία του ’90 ήταν τόσα πολλά τα πράγματα που άκουγα, θα θυμάσαι και συ πως στο πρώτο μισό της δεκαετίας γινόταν χαμός με την acid jazz, υπήρχε το trip hop, η electronica, Prodigy, Massive Attack, όλοι αυτοί. Μέσα σε αυτή τη φάση αρχίζουν να ψευτοβγαίνουν οι Nine Inch Nails. Η Hitch Hyke κάνει εισαγωγή σε ένα διπλό άλμπουμ των Die Krupps, οι οποίοι είχαν τότε στείλει τα τραγούδια τους σε διάφορους, από τους Slayer μέχρι τον Andrew Eldritch για να κάνουν remix. Aκούω το Fatherland όπως το είχε μιξάρει ο Eldritch και λέω… Ωπ! Στοπ! Δηλαδή, μου φαίνεται πολύ ενδιαφέρουσα και η jazz της ECM αλλά και τα samplers και όλα αυτά. Αν βάλεις κάτω το Brilliant Mistakes φαίνεται το παλιό στιλ των Flower of Romance, φαίνονται οι jazz επιρροές σε κάποια τραγούδια και φαίνεται και το φλερτάρισμα με τα samplers. Αλλά δε θα μπορούσα να το συνεχίσω με το ίδιο όνομα του στυλ «είμαστε οι Flowers of Romance και τώρα πάμε παιδιά να ακούσουμε ένα industrial πράγμα».  

Nexus

Βαγγέλης: Οπότε θα έχανε την ταυτότητα του το συγκρότημα κι εσύ ήθελες να απεγκλωβιστείς;

Μιχάλης: Ναι, έτσι το επόμενο πράγμα που είχα να κάνω ήταν να βγάλω κάτι που θα ήταν εντελώς διαφορετικό από τους Flowers of Romance για να ξεχωρίζει. Οτι αυτό δεν είναι συνέχεια του προηγούμενου αλλά μια εξέλιξη, ένας πειραματισμός για κάπου αλλού. Έτσι δημιουργήθηκαν οι Nexus και αυτό μου έλυσε λίγο τα χέρια.

Βαγγέλης: Άλλαξαν ριζικά τα άτομα της μπάντας;

Μιχάλης: Ο τελευταίος κιθαρίστας των Flowers of Romance, ο Λευτέρης Στρουγγάρης ο οποίος έπαιζε στα live, ήρθε και στους Nexus. Οι άλλοι δύο ήταν διαφορετικοί.  Μαζί με τον Λευτέρη βγάλαμε και το πρώτο σινγκλ «Nexus» το 1998 στην FM και το πρώτο άλμπουμ που το κυκλοφόρησα εγώ στην Cyberdelia – και τα δυο με ελληνικό στίχο. Ο Λευτέρης έπαιξε και στο αγγλόφωνο που έβγαλα κατόπιν στη Cyberdelia. Ύστερα αποχώρησε γιατί όπως είπαμε ο καθένας φεύγει (γέλια).

Βαγγέλης: Πως δέχθηκε το κοινό που ακολουθούσε τους Flowers of Romance τους Nexus; Διατηρήσατε τον ίδιο κόσμο ή ήρθε διαφορετικός; Έβλεπες φαν των Romance στις συναυλίες;

Μιχάλης: Νομίζω ότι το κοινό των Flowers of Romans αποχώρησε, δε νομίζω ότι τους ενδιέφερε να ακολουθήσουν τους Nexus. Αλλά αυτό δεν σημαίνει τίποτα, θα πρέπει να συνεχίζεις αυτό που κάνεις. Δεν κάνεις πράγματα για τους άλλους.

Βαγγέλης: Κάπου εκεί δημιουργήθηκε και η Cyberdelia, η δισκογραφική σου εταιρεία. Την έφτιαξες για να έχεις τον πλήρη έλεγχο της μουσικής σου;

Μιχάλης: Ναι, αυτό έγινε το 2000, γιατί από ένα σημείο και μετά δεν μπορούσες να ελέγχεις τι βγάζεις. Εκτός του ότι θα έπρεπε να ρωτάς το τι θα γίνει και πότε θα κυκλοφορούσε αυτό που ετοίμαζες.

Βαγγέλης: Το πότε θα βγει το καταλαβαίνω, το τι θα γίνει δεν το καταλαβαίνω. Τι εννοείς;

Μιχάλης: Θα δεις πόσο συμπληρωματικά είναι όλα αυτά. Για το Brilliant Mistakes ενδιαφέρθηκε κάποια στιγμή ο Bill Laswell. Το ελεύθερο να το ρεμιξάρει έπρεπε να του το δώσει η εταιρεία και όχι εγώ αφού είχα ήδη υπογράψει και το άλμπουμ είχε περάσει στην εταιρεία. Η εταιρεία αρνήθηκε να του το δώσει, οπότε πήγε το πράγμα έτσι. Από την άλλη, η Cleopatra Records είχε ζητήσει το κομμάτι «Τhe Crying Puppet» για να το βάλει σε μια πενταπλή συλλογή με τίτλο Gothic Rock μαζί με Bauhaus, Fields of the Nephilim, Cult κτλ. Μας έβαλε η εταιρεία να κάνουμε ένα ειδικό editing  στο τραγούδι γιατί είναι πεντάλεπτο αλλά μετά δεν το έδωσε στην Cleopatra. Εκεί γυρνάς και λες «ωραία παιδιά, απαλλάξτε με από εσάς, να σας απαλλάξω κι εγώ από εμένα και να πάω αλλού». Οπότε απαλλάσσεσαι και πας και κάνεις μια δική σου δισκογραφική εταιρεία κι ας μην πας καλά. Τουλάχιστον σου ανήκει το έργο. Όταν κάποιος σε ρωτήσει «φιλαράκο να το πάρω αυτό (σ.σ. τραγούδι)  λίγο; Του λες ναι ή όχι. Όλα, τα λάθη ή τα σωστά, είναι δικά σου. Εκείνη την εποχή έλεγα και στα άλλα συγκροτήματα «μάγκες δεν λέει να είσαστε σε δισκογραφική εταιρεία και να γίνεται τουρλουμπούκι». Έρχονταν συγκροτήματα και μου έλεγαν «ουάου, υπογράψαμε!!! Έξι χρόνια, έξι δίσκοι» και τους έλεγα «καλά ρε μάγκες βρίσκεστε σε τέτοια πνευματική διάρροια ώστε κάθε χρόνο να βγάζετε δίσκο;» Επίσης, η πολυεθνική εταιρεία αναφέρει στο συμβόλαιο ότι θα σε απελευθερώσει έξι μήνες μετά την κυκλοφορία του έκτου δίσκου. Αυτό σημαίνει ότι μπορεί να σε πάει πίσω μια εικοσιπενταετία γιατί η εταιρεία μπορεί να σου απορρίπτει συνέχεια το δίσκο λέγοντας ότι δεν είναι καλός.

New Zero God (φωτό: Steisy Mandaltsi)

Βαγγέλης: Επομένως γίνεσαι έρμαιο της εταιρείας…

Μιχάλης: Ακριβώς.

Βαγγέλης: Ποιες ήταν οι δραστηριότητες της Cyberdelia; 

Μιχάλης: Κυκλοφορήσαμε σχεδόν όλα τα Nexus αλλά και δίσκους άλλων συγκροτημάτων όπως οι Rag, οι Mission, οι Into the Abyss (σ.σ. του Γιάννη Καλλιφατίδη, νυν Penny Dreadful), Μην Πυροβολείτε τον Πιανίστα κ.α. Το σκεπτικό είναι να δώσεις στον άλλο μία ανάσα, να μην τον πάρεις στον ώμο σου και τον κουβαλάς. Γι’ αυτό όταν έκλεισα την εταιρεία τους έδωσα πίσω όσα cd είχαν περισσέψει. Αλλά επειδή η κρίση είχε ήδη ξεκινήσει στις αρχές τις δεκαετίας του 2000, άρχιζες να τρως εκβιασμούς από τις μεγάλες δισκογραφικές αλυσίδες όσον αφορά τις πληρωμές, ή έβλεπες ότι τα μικρά μαγαζιά δεν είχαν τη δυνατότητα να παραγγείλουν και να σε πληρώσουν. Έτσι λοιπόν χανόταν η χονδρική πώληση. Όταν το 2005 αυτό έφτασε πλέον στο απροχώρητο – φαντάσου ότι το τελευταίο άλμπουμ των Nexus είχε βγει λίγους μήνες πριν – έκανα μία γύρα στην Ελλάδα για να δω τι γίνεται με τα μαγαζιά. Όταν γύρισα πίσω είπα ως εδώ, το σταματάω, μπαίνω μέσα και θα δουλέψω μερικά χρόνια για να ξεπληρώσω όλη τη ζημιά. Γιατί έβλεπα ότι αν ήμουν ας πούμε είκοσι χιλιάδες ευρώ μέσα εκείνη την ημέρα, έπειτα από έξι μήνες θα χρωστούσα σαράντα χιλιάδες γιατί το εμπόριο σου ζητάει να παίρνεις συνέχεια καινούργια πράγματα να ανανεώνεσαι. 

Βαγγέλης: Μίλησε λίγο για τους Nexus και την ιστορία τους.

Μιχάλης: Με τους Nexus κατάφερα αυτό το πράγμα. Δηλαδή, με είχαν φάει δέκα χρόνια «γιατί τραγουδάς αγγλόφωνα και όχι ελληνόφωνα;». 

Βαγγέλης: Ποιοι;

Μιχάλης: Στις συνεντεύξεις ήταν η στάνταρ ερώτηση. Φτάσαμε στους Nexus λοιπόν και είπα «να η ευκαιρία να δω τι μπορώ να κάνω». Έτσι ξεκίνησα με το πρώτο σινγκλ της μπάντας, όπου ουσιαστικά η πρώτη πλευρά ήταν ένα spoken word τραγούδι, το «Παράνοια». Το δεύτερο από τα τρία τραγούδια ήταν επίσης με ελληνικό στίχο αλλά ήδη το είχα κάνει και με αγγλικό. Το πρώτο άλμπουμ των Nexus ήταν ολόκληρο με ελληνικούς στίχους. 

Βαγγέλης: Αυτό τελικά το έκανες επειδή σε είχαν πρήξει ή ήταν κάτι που κι εσύ το ήθελες;

Μιχάλης: Όχι, ήθελα κι εγώ να πειραματιστώ, να δω τι γίνεται με τον ελληνικό στίχο. Όταν το τελείωσα, είπα μέσα μου «φίου, κανένας δε θα με ξαναρωτήσει τώρα γιατί τραγουδάω μόνο στα αγγλικά» (γέλια). Έξι μήνες μετά την κυκλοφορία του ελληνόφωνου άλμπουμ, το έβγαλα και στα αγγλικά.

Βαγγέλης: Ακριβώς το ίδιο;

Μιχάλης: Σχεδόν το ίδιο. Από τα δώδεκα τραγούδια (σ.σ. του αγγλόφωνου) τα έξι υπήρχαν και στο ελληνόφωνο και γράψαμε άλλα έξι. Και ξαφνικά άρχισε το αγγλόφωνο να πουλάει στο εξωτερικό. Ξεκίνησε να παραγγέλνει η Nightbreed που μας έκανε τη διανομή κι εκεί έβλεπες τη διαφορά του ελληνόφωνου με το αγγλόφωνο. Εκεί βλέπεις πως αυτός που θέλει να τραγουδήσει ελληνικά, το κάνει και πουλάει μόνο στην Ελλάδα. Αυτός που θέλει να τραγουδήσει αγγλικά το κάνει και πουλάει στο εξωτερικό.

Βαγγέλης: Στην Ελλάδα δεν πουλάει; Είναι μικρό το κοινό;

Μιχάλης: Στην Ελλάδα πόσο να πουλήσεις; Ακριβώς, είναι μικρό το κοινό. Μην ξεχνάμε πως υπάρχουν ελληνικές ροκ μπάντες που τραγούδια τους τραγουδήθηκαν σε σκυλάδικα. Δηλαδή ξέφυγε η μπάντα από τα στενά όρια του ροκ. Πέρασε σε άλλους χώρους το οποίο σημαίνει ότι κάποιοι που δεν άκουγαν ροκ άρχιζαν να αγοράζουν το δίσκο ενός συγκεκριμένου συγκροτήματος, ο οποίος ήταν ροκ. Έτσι και αλλιώς όταν γυρνάει ο άλλος από τη δουλειά του π.χ.  ο φούρναρης ή ο μηχανικός σε συνεργείο, δε θα πει «εγώ μόνο ροκ ή μόνο funk». Εμείς καθόμαστε και βάζουμε τις ταμπέλες, για μας παίζει ρόλο το τι είναι garage, αν και το  garage είναι είδος του ροκ. Ο άλλος που είναι έξω και η μουσική παίζει ένα τρίτο τέταρτο ρόλο στη ζωή του, σου λέει «α, ροκάκι; James Brown ε;». Του λες ότι ο James Brown δεν είναι ροκ, είναι soul.

Βαγγέλης: Προφανώς δεν το θέτεις το θέμα όσον αφορά στο τι δουλειά κάνει ο άλλος, αλλά στο ότι υπάρχουν άνθρωποι που δεν έχουν προτεραιότητα τη μουσική στη ζωή τους.

Μιχάλης: Ακριβώς, και αυτοί οι άνθρωποι έτσι το πάνε. Την ημέρα που κυκλοφόρησε το 6 των Nexus, το ελληνόφωνο, ήταν η ημέρα που παίξαμε με τους Mission. Η εμφάνιση που θα κάναμε στην Αθήνα ακυρώθηκε διότι το soundcheck τους πήγε μέχρι αργά το βράδυ και την επόμενη βραδιά παίξαμε μαζί στη Θεσσαλονίκη. Οπότε, μπήκαν και οι Mission στο σακούλι των συγκροτημάτων με τα οποία έχω παίξει. Με το Cybernaut, το πρώτο αγγλόφωνο άλμπουμ των Nexus, αρχίσαμε να γυρίζουμε στις μέρες των Flowers of Romance: τραγούδια άρχισαν να μπαίνουν σε ξένες συλλογές, είτε σε ιταλικές, είτε σε γερμανικές.

Βαγγέλης: Συνολικά πόσα άλμπουμ έκανες με τους Nexus;

Μιχάλης: Τέσσερα. Ένα ελληνόφωνο και τρία αγγλόφωνα.

Βαγγέλης: Να κάνουμε ένα μικρό διάλλειμα στα μουσικά για να αναφερθούμε στο ότι έχεις σπουδάσει και σκηνοθεσία. Θα ήθελα να μας μιλήσεις και γι’ αυτό το κεφάλαιο της ζωής σου.

Μιχάλης: Στα τέλη της δεκαετίας του ’70 ένας φίλος μου πήγε στο Λονδίνο και σπούδασε σκηνοθεσία στο London National Film School. Για να βγάζει κάποιο χαρτζιλίκι δούλευε σαν ηχολήπτης, κουβάλαγε καλώδια ή ηχεία και ηχογραφούσε με ένα κασετόφωνο τις μπάντες που έπαιζαν. Ερχόταν πίσω τα καλοκαίρια και κουβάλαγε κασέτες από αυτά τα live, Psychedelic Furs, Blondie, Nazareth, και ταυτόχρονα μας έλεγε τι ωραία που περνούσαν στη σχολή. Έτσι, όταν τελείωσα το λύκειο και έχοντας φάει μία πετριά με τις ταινίες, πήγα και γράφτηκα σε μια σχολή κινηματογράφου τριετούς φοίτησης και άρχισα να βλέπω πώς λειτουργούσε αυτή η κατάσταση. Εκείνη την εποχή υπουργός πολιτισμού ήταν η Μελίνα Μερκούρη. Ήταν αστεία φάση: στη μία σχολή σου έδειχναν την 35άρα μηχανή μόνο σε σχεδιάγραμμα και στην άλλη σου έλεγαν ότι η μηχανή έχει πρόβλημα γιατί μπάζει φως και ο μοναδικός άνθρωπος στη χώρα μας που τις επισκευάζει δεν βρίσκεται εδώ αλλά στην Ιταλία. Υπήρχε κόσμος, ο οποίος πήγαινε στις σχολές για να πάρει αναβολή και κόσμος του οποίου το όνειρο ήταν να δουλέψει στην ΕΡΤ. Η σχέση της ελληνικής πραγματικότητας με τον κινηματογράφο ήταν η εξής: φίλος μου οπερατέρ, όταν τον έστειλαν από το κέντρο στο τάγμα με μετάθεση τον ρώτησαν τι είσαι συ; Φωτογράφος. Οκ, οι φωτοτυπίες είναι εκεί. Όχι φωτοτυπίες, λέει αυτός, φωτογράφος. Το ίδιο κάνει, του λένε.  Αυτό έχει να κάνει με την ελληνική πραγματικότητα. Όταν είσαι μέσα στη σχολή και το συνειδητοποιείς λες πως ασχολούμαι με δύο πράγματα σε αυτή τη χώρα, που είναι λάθος. Τη ροκ μουσική και τον κινηματογράφο. Πρέπει να επιλέξω τι θα κάνω. Ένα από τα δύο. Δεν μπορώ να τα κάνω και τα δύο. Έτσι επέλεξα να ασχοληθώ μόνο με τη μουσική. Το 1986 έκανα για την πτυχιακή μου μία ταινία η οποία βραβεύτηκε το 2008. 

Mιχάλης Πούγουνας 1994

Βαγγέλης: Το θέμα είναι ότι βραβεύτηκε. (γέλια)

Μιχάλης: Μετά απομακρύνθηκα από αυτό το χώρο γιατί δεν μου πήγαινε. Όχι ότι μου πάει ο μουσικός χώρος (γέλια), αλλά τουλάχιστον είσαι σε ένα βάλτο. Άμα είναι, ας κάνεις ένα πήδο για να βγεις από τον ένα βάλτο, να πατήσεις σε στέρεο έδαφος, όχι για να πατήσεις σε άλλο βάλτο.

Βαγγέλης: Έχεις εμφανισθεί και σε κάποιες ταινίες σωστά;

Μιχάλης: Έχω παίξει σε ένα ντοκιμαντέρ που έκανε ο Γιώργος Καγιαλεδάκης το οποίο λεγόταν Back in Black – the History belongs to the Bands ή κάπως έτσι. Ήταν το 2012, ουσιαστικά πηγαίνω και παίρνω συνέντευξη από δισκοπώλες, από ιδιοκτήτες ανεξάρτητων δισκογραφικών εταιρειών και από μουσικούς με θέμα το αν αξίζει να παίζεις μουσική στην Ελλάδα και τι σχέση έχει ο Έλληνας μουσικός με τη μουσική βιομηχανία. Αυτή ήταν η μία ταινία. Η άλλη ήταν ενός Άγγλου, του Paul Druce, και λέγεται Athens Drift. Ήταν μια ταινία για την ελευθερία και την ευτυχία στον άνθρωπο στην Ελλάδα αλλά και σε όλο τον κόσμο. Είχε βρει το μονοπάτι που είχαν χρησιμοποιήσει για να γυρίσουν το Zorba the Greek, είχε βρει και το ξενοδοχείο που έμεναν οι συντελεστές της ταινίας κι εγώ έκανα το ρόλο ενός ποιητή – φιλοσόφου που ήμουν με μία μπάντα του δρόμου. Ήταν ένας μικρός ρόλος. 

Βαγγέλης: Πάμε τώρα στο τρίτο συγκρότημα που δημιούργησες, τη μετάβαση από τους Nexus στους New Zero God.

Μιχάλης: Όταν είπα στοπ η Cyberdelia το 2005, είχα φτάσει σε σημείο που για τον επόμενο χρόνο δεν άκουσα ούτε νότα, δεν ήθελα να ακούσω μουσική ούτε για πλάκα. 

Βαγγέλης: Έκανες αποτοξίνωση;

Μιχάλης: Το είχα ανάγκη, δεν γινόταν να ακούσω τίποτα. Πήγα στα παιδιά του συγκροτήματος και τους είπα «ας το βάλουμε το συγκρότημα στον πάγο γιατί δεν θέλω να ακούω μουσική». Ταυτόχρονα, οι Nexus με είχαν πάρει από εκεί που ήμουν, όπου παίζαμε με τρεις – τέσσερις ανθρώπους σε ένα χώρο και υπήρχε η επαφή, και με είχαν βάλει σε ένα άλλο trip όπου ήμουν εγώ το ποντίκι και το μόνιτορ με το cubase και έτσι γράφαμε μουσική. Μετά έρχονταν το συγκρότημα για να πλαισιώσει αυτά που είχα γράψει. Δεν ήταν συνθετικά σωστό, είχε χαθεί η ανθρώπινη επαφή.

Βαγγέλης: Δηλαδή είχατε χάσει την παραδοσιακή έννοια της ηχογράφησης ως μπάντα και αυτό είχε αρχίσει να μην σου αρέσει;

Μιχάλης: Ναι, Έτσι ένα χρόνο αργότερα, το 2006, δημιουργήσαμε τους New Zero God , όπου οι τρεις από τους Nexus ήρθαν στη μπάντα και προστέθηκε άλλος ένας κιθαρίστας από τους Flowers of Romance. Ουσιαστικά, επειδή ήθελα να κρατάω απόσταση από την όποια μουσική βιομηχανία στην Ελλάδα, αυτό που κάναμε ήταν να περνάμε την ώρα μας κάνοντας πλάκα και κάνοντας και πρόβες μέχρι το πρώτο μας live το Δεκέμβριο του 2006, Από κει και πέρα άρχισε να προχωράει το πράγμα. Βέβαια, γυρίσαμε σε κλασικό Rock ‘N’ Roll σχήμα. 

Βαγγέλης: Άλλαξες τελείως τον ήχο από των Nexus; Το λες με έναν τρόπο σαν να ξέφυγες τελείως, σαν να το είχες ανάγκη.

Μιχάλης: Ναι, φαντάσου ότι ξεκίνησα τη δεκαετία ’80 με ένα κλασικό R ‘N’R σχήμα, έφτασα στα μέσα της δεκαετίας του ’90 όπου έπαιζαν ο πληκτράς, να και κάποια λούπα και να και η μπάντα, και από εκεί περάσαμε στους Nexus όπου είχανε φύγει από τη μέση οι μουσικοί, είχε μείνει μόνο η λούπα και τα samples, ενώ κάπου έπαιζαν και οι μουσικοί.

Βαγγέλης: Πιο πολύ κατασκευή δηλαδή;

Μιχάλης: Ναι, οπότε ξαναγύρισα πάλι σε μια κανονική R ‘N’ R  μπάντα.

 

Flowers of Romance (ROΔΟΝ 1991-1992)

Βαγγέλης: Πως κινήθηκαν δισκογραφικά οι New Zero God;

Μιχάλης: Το συγκρότημα ξεκίνησε να κυκλοφορεί άλμπουμ το 2010 με το Fun is a Four Letter Word. Το 2013 βγάλαμε το δεύτερο, αρχικά στην Αγγλία και έπειτα από ένα χρόνο στην Ελλάδα. Ανάμεσα σε αυτά τα δύο άλμπουμ υπήρξε ένα μίνι άλμπουμ, το Club Bizarre, με έξι τραγούδια από το πρώτο άλμπουμ και ένα καινούργιο, γιατί η αγγλική εταιρεία ήθελε να προετοιμάσει το έδαφος για το επερχόμενο άλμπουμ. Επίσης, κάναμε ένα digital single για ένα αμερικάνικο ίδρυμα για κακοποιημένες γυναίκες και παιδιά, άλλο ένα digital single για ένα αγγλικό ίδρυμα, το Sophie Lancaster Foundation, το οποίο ασχολείται με εγκλήματα μίσους. Επίσης μου ζήτησαν και τραγούδησα το «Everyone Says Hi» του Bowie πάλι για το S.O.P.H.I.E. Σχεδόν κάθε χρόνο μπαίνει σε μια στάνταρ συλλογή της Deadfall, που είναι το management μας στο Λονδίνο. Το 2015 κυκλοφορήσαμε ένα EP ηχογραφημένο στη διάρκεια μιας συναυλίας μας στην Ιταλία με δωρεάν διανομή μέσω του bandcamp. Πολλά είναι… (γέλια)

Βαγγέλης: Και κοντεύει ένας χρόνος από τότε που κυκλοφόρησε το τελευταίο σας άλμπουμ Short Tales & Tall Shadows...

Μιχάλης: Τον Μάρτιο του 2016 το βγάλαμε σε cd και τον Απρίλιο σε βινύλιο. Επίσης, τον Οκτώβριο βγάλαμε ένα επτάιντσο μαζί με ένα σκωτσέζικο συγκρότημα (σ.σ. τους Savage Cut), σε μια αγγλική συλλογή συμμετείχαμε με ένα τραγούδι, κυκλοφορήσαμε μια digital free διασκευή του «Airport» των Motors και συμμετείχαμε ακόμα και σε δύο digital γερμανικές συλλογές.

Βαγγέλης: Ησυχία δεν έχετε δηλαδή; Υπάρχει πολύ υλικό.

Μιχάλης: Αν είσαι άνεργος υπάρχει χρόνος…

Βαγγέλης: Το βινύλιο με το cd έχουν διαφορές μεταξύ τους σωστά;

Μιχάλης: Ναι υπάρχουν διαφορές. 

Βαγγέλης: Οπότε ο κόσμος θα πρέπει να τα πάρει όλα για να τα έχει όλα.

Μιχάλης: Κοίτα, εγώ είμαι λάτρης του βινυλίου, οπότε έπρεπε να υποστηρίξω και το βινυλιάκι το καημένο…

Βαγγέλης: Και να του προσθέσεις ένα επιπλέον ενδιαφέρον…

Μιχάλης: Ξέρεις συνήθως κάνουν το άλλο, βάζουν τα ίδια ακριβώς τραγούδια που έχει το βινύλιο και στο cd και προσθέτουν στο cd δυο – τρία ακόμα επειδή έχει χώρο. 

Βαγγέλης: Αυτό όμως ισχύει κάποιες φορές.

Μιχάλης: Ισχύει για άλμπουμ που έχουν βγει πριν χρόνια. Δηλαδή, έβγαλε κάτι το τάδε συγκρότημα, διαλύθηκε και πήγε η εταιρεία και κυκλοφόσε το άλμπουμ σε cd προσθέτοντας και δυο – τρία κομμάτια που υπήρχαν σε demo. 

Βαγγέλης: Οι Blackmail του Γιώργου του Καρανικόλα κυκλοφόρησαν το άλμπουμ The Gift με το cd να συνοδεύει το βινύλιο και το ομώνυμο τραγούδι υπάρχει μόνο στο cd.

Μιχάλης: Ναι, υπάρχουν και μπάντες που μαζί με την κυκλοφορία δίνουν κωδικό για να κατεβάσεις δωρεάν κάποιο έξτρα τραγούδι. Όλοι προσπαθούν να βρουν μια χρυσή τομή ώστε να είναι και ικανοποιημένοι και ο ακροατής και ο καλλιτέχνης. 

Βαγγέλης: Ο κόσμος των Flowers of Romance έχει έλθει κοντά στους  New Zero God; Βέβαια, είναι πολλά τα χρόνια που χωρίζουν τις δύο μπάντες αλλά στα live παίζεις τραγούδια των Flowers of Romance κι έχω διαπιστώσει ότι υπάρχει κόσμος που τα ζητάει.

Μιχάλης: Ναι, παίζουμε τραγούδια των Flowers of Romance, αλλά πόσοι θα είναι αυτοί που…; Το κάνεις αυτό γιατί έχεις μια γέφυρα με το παρελθόν σου, αλλά αυτό που θες να κάνεις είναι να συνεχίζεις να βγάζεις μουσική. Ουσιαστικά, κάνεις μουσική για σένα, δεν κάνεις μουσική για τους άλλους. Τώρα, αν οι άλλοι το γουστάρουν ή δεν το γουστάρουν αυτό… Νομίζω ότι ολόκληρη η πορεία μου αυτό δείχνει. Δηλαδή, ενώ οι Flowers of Romance ήταν στο peak τους πήγα αλλού γιατί με ενδιέφερε να πάω αλλού. Έχω δει βέβαια και ανθρώπους ηλικιακά μεγαλύτερους από μένα στα live μας…

Βαγγέλης: Καλά, δεν είσαι τόσο μεγάλος (γέλια).

Μιχάλης: Όταν είχε βγει το Brilliant Mistakes σε μια συνέντευξη στον Rock FM είχε πάρει κάποιος τηλέφωνο και είχε πει «καλά ρε παιδιά σε αυτή την ηλικία έχουν αυτοί τέτοιες άκρες με Sisters of Mercy και Mission; Και λέει ο άλλος, εσύ τι ηλικίας νομίζεις ότι είναι το συγκρότημα; Ε, πόσο λέει ο άλλος; Εικοσιένα – είκοσι δύο;» (πολλά γέλια)

Βαγγέλης: Περιμένουμε ένα live σας σε λίγες μέρες. Μίλησέ μας για αυτό.

Μιχάλης: Στις 5 Μαΐου θα εμφανισθούμε στο αυτοδιαχειριζόμενο θέατρο Εμπρός  στου Ψυρρή μαζί με τους Rumors και με τους Nochnoy Dozor. Η είσοδος θα είναι ελεύθερη

Βαγγέλης: Μιχάλη μου είχες πει παλιότερα σε μια κατ’ ιδίαν συζήτηση που είχαμε πως «αν είναι να κάνεις κάτι στην Ελλάδα κάνε το underground». Θα ήθελα να το αναλύσεις λιγάκι αυτό.

Μιχάλης: Νομίζω πως γενικά ότι είναι να κάνεις θα πρέπει να το κάνεις underground και όχι μόνο στην Ελλάδα. Πιστεύω ότι κρατάς πολύ περισσότερα κομμάτια του εαυτού σου όταν είσαι underground παρά όταν είσαι mainstream. Ένα παράδειγμα είναι αυτό με τις εταιρείες που αναφέρθηκα νωρίτερα. Δεν καταλαβαίνω γιατί να θυσιάζεις τον εαυτό σου για να κυνηγήσεις κάποια πράγματα. Τώρα τελευταία είδα ένα ντοκιμαντέρ για τους Pink Floyd όταν ηχογράφησαν το Dark Side of the Moon. Έφτασαν να μιλάνε για το «Money». Είπαν πως είχε να κάνει με το ότι δέχονταν τέτοια πίεση από τη δισκογραφική εταιρεία, και μιλάμε για ένα mainstream συγκρότημα, ώστε αποφάσισαν να γράψουν ένα τραγούδι για αυτό. Ήθελαν (σ.σ. η εταιρεία) έναν ακόμα πιο επιτυχημένο δίσκο από ένα συγκρότημα όπως οι Pink Floyd και όχι από κάποιο τυχαίο συγκρότημα. Όταν φτάσεις σε τέτοιο σημείο αρχίζεις να βλέπεις τον εαυτό σου να χάνει αυτό για το οποίο ξεκίνησε. Αρχίζεις να μην εκφράζεις τον εαυτό σου αλλά κάτι άλλο. Γι’ αυτό λοιπόν καλύτερα να είσαι underground παρά mainstream και να μην μπορείς να ελέγχεις τις πράξεις σου.

Βαγγέλης: Και να μην χάνεις τις αξίες σου σαν άνθρωπος.

Μιχάλης. Ναι! Έκανα μία σκέψη όταν είχαν βγει οι Rolling Stones σε περιοδεία με χορηγό την Volkswagen. Πες ότι είσαι οι Rolling Stones, o Mick Jagger, είσαι σε εξάμηνη περιοδεία και βρίσκεσαι στην Ιαπωνία, έχεις υπογράψει συμβόλαιο με χορηγό τη Volkswagen που σε έχει προπληρώσει και σου τηλεφωνεί ένας συγγενής σου και σου λέει ότι σε χρειάζεται ένα κοντινό σου πρόσωπο. Τι λες τότε; «Παιδιά θα λείψω;» Θα σου σπάσουν τα γόνατα, διότι έχουν ακουμπήσει λεφτά πάνω σου. Αυτό δεν μπορούμε να το σκεφτούμε όντας ακροατές και μακριά αυτούς τους μουσικούς που πέφτουν πάνω τους χρήματα. Είναι μία επένδυση, αλογάκια.

Βαγγέλης: Είναι προϊόντα. 

Μιχάλης: Ακριβώς. Όποιος θέλει να φτάσει σε αυτή την κατάσταση καλά κάνει, αλλά θα πρέπει να ξέρει ότι θα τον πιάσει το σύστημα και θα τον ξεσκίσει. Γι αυτό προτιμάς να είσαι underground. Π.χ. μου αρέσει πολύ περισσότερο η κατάσταση των Black Flag από την κατάσταση των Rolling Stones. Θα μου πεις, πού ζει ο ένας και πού ο άλλος. Μην ξεχνάς ότι τις πρώτες 2000 λίρες που κέρδισαν οι Stones τις πήραν το 1965, όντας ήδη πέντε χρόνων συγκρότημα και μάλιστα αναρωτήθηκαν τι ήταν αυτά. Ο Iggy Pop έμενε με το στόμα ανοιχτό όταν στις δεκαετίες του ’90 και του ’00 τον πλήρωναν από τις πωλήσεις δίσκων των Stooges.

New Zero God 

Βαγγέλης: Γιατί ουσιαστικά όταν ξεκινάς το κάνεις με πιο ρομαντικό τρόπο…

Μιχάλης: …και αθώα καρδιά, δεν περιμένεις ότι θα γεμίσουν οι τσέπες σου λεφτά. Που είναι ο τρόπος και ο λόγος που ξεκινά κάποιος στο mainstream.  Να κάνω κάτι τώρα, να πουλήσει, να γεμίσουμε φράγκα. 

Βαγγέλης: Το ότι ο κόσμος που πηγαίνει στις συναυλίες των ελληνικών συγκροτημάτων δεν είναι πολύς και ουσιαστικά οι περισσότεροι είναι ή μουσικοί ή φίλοι της μπάντας πού το αποδίδεις, αν βέβαια συμφωνείς;

Μιχάλης: Και στο εξωτερικό το ίδιο γίνεται. Το 1976, όταν οι Sex Pistols έπαιξαν στο Μάντσεστερ εμφανίστηκαν 42 άτομα. Από εκείνη τη βραδιά φτιάχτηκε η Factory, οι Joy Division κλπ. Το ντοκιμαντέρ Punk Attitude που αφορά στην πρώτη γενιά του punk, ξεκινάει λέγοντας ότι «χρειάζεται μόνο 1% για να πάρει αυτό που θα δει και να το μεταλαμπαδεύσει σε όλο τον υπόλοιπο κόσμο». Γι’ αυτό υπάρχει το underground στην Ελλάδα. Αν ήταν mainstream, δεν θα ήταν μόνο οι φίλοι του συγκροτήματος και μέλη άλλων συγκροτημάτων στο κοινό, αλλά αυτό συμβαίνει παντού.  Όταν ένα συγκρότημα αρχίζει και υποστηρίζεται από mainstream media ή έχει φτιαχτεί μία σκηνή όπως φτιάχτηκε για το ελληνικό ροκ στη δεκαετία του ’90, τότε έρχεται κόσμος. Αλλά για να φτιαχτεί η σκηνή θέλει μπάντες, κλαμπ, πληροφόρηση από το ραδιόφωνο, περιοδικά που να το στηρίζουν κι έτσι θα δημιουργηθεί και το κοινό. 

Βαγγέλης: Στην Ελλάδα πως μπορεί να μεταλαμπαδευτεί η μουσική;

Μιχάλης: Επανέρχομαι στο παρελθόν. Κάποτε εμείς είχαμε δυο – τρία μουσικά περιοδικά, π.χ. το ΠΟΠ + ΡΟΚ, τον Ήχο, το Audio και σου πρότειναν δέκα συγκροτήματα, υπήρχαν από πίσω κάποια φανζίν όπως το Merlin’s Music Box, το Rollin’ Under, το Στις Σκιές του Β23 που σου έλεγαν «κοίτα και αυτά εδώ τα είκοσι» και έλεγες δέκα αυτοί και είκοσι οι άλλοι, τριάντα. Αυτό όμως όταν έφυγε από τη μέση, έκανε το ακροατήριο να λέει «καλά βρήκα αυτό εδώ το οποίο γαμάει, τους έχεις ακούσει;» λες εσύ «όχι αλλά βρήκα αυτά εδώ», στο ίντερνετ όλα αυτά, «τα οποία γαμάνε και αυτά, τα έχεις ακούσει;» Έτσι λοιπόν μιλάμε για σταγόνες στον ωκεανό, που υπήρχαν και πριν αλλά τώρα το πρόβλημα είναι πάρα πολύ εμφανές διότι κανείς δε θα σου πει «κοίτα αυτούς τους δέκα». Εσύ ανάβεις τον υπολογιστή, μπαίνεις στο ίντερνετ και αρχίζεις να ανακαλύπτεις εκατομμύρια συγκροτημάτων. Αν υπήρχαν μόνο τα περιοδικά που λέμε, δε θα τις μάθαινα. Θα μάθαινα ξανά για τους Pink Floyd, για τους Arctic Monkeys, για τους Oasis, για το mainstream. 

Βαγγέλης: Και η εκπομπή σου, το Blackout Radio Show;

Μιχάλης: Γύρω στο 2011 ή το 2012, όταν κυκλοφόρησε το πρώτο μίνι άλμπουμ των New Zero God στην Αγγλία, μου έκαναν πρόταση να πάρω μία εκπομπή σε έναν αγγλικό ιντερνετικό ραδιοφωνικό σταθμό που λέγεται Wicked spins radio και είναι από το Devon. Είπα εντάξει, δεν έχω κάτι άλλο να κάνω, ήταν μια φορά την εβδομάδα, σούπερ! Αυτή η εκπομπή μεταδίδεται κάθε Πέμπτη. Μετά από δύο χρόνια μου έκαναν πρόταση να πάρω μία εκπομπή σε έναν ραδιοφωνικό σταθμό στα FM αυτή τη φορά, στον KOWS στην Καλιφόρνια. Άρχισα να γκρινιάζω γιατί με την Καλιφόρνια έχουμε δέκα με έντεκα ώρες διαφορά, ότι δεν θα μπορώ να την κάνω live και δεν γίνεται. Τελικά καταλήξαμε να τους στέλνω την εκπομπή που κάνω για τον αγγλικό σταθμό με τα σήματα των Αμερικάνων, γιατί ο αμερικάνικος νόμος λέει πως κάθε μία ώρα πρέπει να αναφέρεις ποιος είναι ο σταθμός που ακούγεται. Οπότε, η εκπομπή ακούγεται στην Καλιφόρνια κάθε Τρίτη. Κάποια στιγμή έστελνα την ίδια εκπομπή για ένα ραδιοφωνικό σταθμό στο Μπορντό στη Γαλλία και τώρα τη στέλνω σε έναν καναδέζικο στο Κεμπέκ στον οποίο επίσης βγαίνει Τρίτη αλλά με μία εβδομάδα διαφορά από τον αμερικάνικο σταθμό. Αυτό μου δίνει τη δυνατότητα να έρχομαι σε επαφή με πάρα πολλούς μουσικούς, να βλέπω γενικά πως εξελίσσεται ολόκληρο το underground. Δεν βάζω mainstream, εκτός αν είναι κάποια παλιότερα, ίσως π.χ. παίξω ένα τραγούδι των Gong ή των Black Sabbath, αλλά θα υπάρχει λόγος, δηλαδή μπορεί κάποια συγκροτήματα στο πρόγραμμα να είναι επηρεασμένα από ένα συγκρότημα οπότε θα βάλω π.χ. ένα Bauhaus και τα συγκροτήματα που μοιάζουν με Bauhaus. Επίσης, εφόσον μου στέλνουν πληροφορίες, ενημερώνω κι εγώ το κοινό σχετικά με τις καινούργιες τους κυκλοφορίες και τις συναυλίες τους. Αφού μεταδοθεί η εκπομπή, την επόμενη μέρα την ανεβάζω και στο mixcloud για όσους θέλουν να τη βρουν.

Βαγγέλης: Υπάρχουν πράγματα από αυτά που λαμβάνεις που απορρίπτεις και δεν τα βάζεις στην εκπομπή σου;

Μιχάλης: Υπάρχουν, π.χ. black metal. Όταν μου στέλνουν κάτι δε λέω όχι, το ακούω και αναλόγως το παίζω ή όχι.  Είναι μία μπάντα οι Echoes από το Μεξικό όπου ξεκίνησαν σαν tribute στους Pink Floyd και εξελίχθηκαν βγάζοντας καταπληκτικά δικά τους τραγούδια. Αλλά μου στέλνουν και μεξικάνικα τραλαλά (γέλια).

Βαγγέλης: Θα ήθελα κάποιο σχόλιο για την πολιτική κατάσταση στην Ελλάδα.

Μιχάλης: Γενικά, η πολιτική κατάσταση στην Ελλάδα είναι η πολιτική κατάσταση που επικρατεί σε όλο τον κόσμο. Αυτό που παίζει ρόλο είναι οι τράπεζες, αυτές κυβερνάνε, αυτές θέλουν να σε έχουν από κάτω. Μπορείς να ξεκινήσεις από το ότι όσα κράτη δεν συνεργάζονται με την κεντρική τράπεζα δέχονται επίθεση. Βγαίνουν ξαφνικά ότι είναι κακοί. Π.χ. στη Συρία ο Άσαντ, στο Ιράκ ο Σαντάμ, στη Λιβύη ο Καντάφι, στη Βενεζουέλα ο Τσάβες πέθανε ξαφνικά από ένα καρκίνο που τον χτύπησε «έτσι», η Βόρεια Κορέα τώρα. Ξεκινάς από κει που είναι μια μεγάλη εικόνα για όλο τον πλανήτη και φτάνεις πλέον στον καθημερινό Έλληνα στον οποίον το 2010 του ζητά η εφορία περαίωση, την οποία θα κάνει με τραπεζική συναλλαγή ή με τραπεζική επιταγή και η τράπεζα θα κρατά ένα ποσοστό από αυτή τη συναλλαγή. Άρα, τα λεφτά τα παίρνει η τράπεζα. Τώρα γυρνάει και σου λέει «πάρτε πιστωτική κάρτα και χρησιμοποιήστε την για να δημιουργηθεί το αφορολόγητο. Να την χρησιμοποιώ δηλαδή για να βλέπουν τη συναλλαγή. Στους επαγγελματίες λέει «πάρε το POS για να έρχεται ο άλλος να χρησιμοποιεί την κάρτα του και δίνε μου εμένα ένα ποσοστό.» Δηλαδή η τράπεζα κερδίζει συνέχεια. Έτσι λοιπόν από τη μεγάλη εικόνα που είναι το τι κάνουν οι τράπεζες και οι επιχειρήσεις και το πώς θέλουν να κυβερνήσουν στον πλανήτη, μέχρι την καθημερινότητα σου η τράπεζα θέλει να είναι παρούσα. Είναι ο κυβερνήτης σου και σε κυβερνάει. Όποιος δεν το έχει καταλάβει αυτό μάλλον δεν ζει σε αυτόν τον πλανήτη. Από κει και πέρα χρησιμοποιούνται διάφοροι τρόποι αστυνόμευσης. Είτε είναι η τηλεόραση, η οποία είναι και το mainstream που λέγαμε πριν και αυτό σου περνάει – την άποψη της τράπεζας στο τρίγωνο τράπεζα-εταιρεία ΜΜΕ- πολιτικός γιατί οι πολιτικοί ουσιαστικά είναι η βιτρίνα της τράπεζας κι αν θες εσύ το τσιμπάς. Αν δε θέλεις δεν το τσιμπάς. 

 

(Φωτό: Fabio Vezzani)

Βαγγέλης: Θέλω να μου σχολιάσεις και την άνοδο του φασισμού.

Μιχάλης: Η άνοδος του φασισμού πάντα νομίζω σε καταστάσεις όπου τα πράγματα δεν πήγαιναν καλά άρχιζε να προωθείται από τα mainstream media – πάλι μία κατάσταση δακτυλοδεικτούμενη. Δηλαδή, για αυτό που περνάς εσύ, που ουσιαστικά στο δημιούργησε η τράπεζα μην κοιτάς από κει, αυτός φταίει, ο πρόσφυγας, ο ξένος, ο φτωχός, αυτός που φορά κίτρινα παπούτσια, ο διαφορετικός, δημιουργείς έναν στόχο. Π.χ. στον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο είχαν δημιουργήσει τους Εβραίους,  καλά τώρα ότι οι Εβραίοι μας φταίνε το θεωρούμε δεδομένο, αλλά τώρα μας φταίνε και όσοι δεν είναι μαζί μας. Αλλά αυτός είναι ο τρόπος του συστήματος. Διαίρει και βασίλευε. Ολυμπιακός – Παναθηναϊκός, δεξιός – αριστερός, φασίστας – κομμουνιστής, άντρας – γυναίκα, πλούσιος – φτωχός, και δημιουργείται όλο αυτό το πράγμα, όπως έλεγε ο George Carlin «ώστε να μπορεί ή άρχουσα τάξη να πηγαίνει στην τράπεζα και να κάνει τις συναλλαγές της άνετη, ενώ η μεσαία τάξη με τη φτωχή να τσακώνονται μεταξύ τους». Φυσικά και θα υπήρχε άνοδος του φασισμού. Όταν έγινε η Μικρασιατική Καταστροφή αυτοί που έμεναν εδώ κατηγορούσαν εκείνους που έρχονταν και τους διαολόστελναν μολονότι ήταν Έλληνες, δε θα διαολόστελναν αυτούς που έρχονται τώρα και είναι ξένοι; Αλλά αυτό συμβαίνει παντού.  Συζήταγα σήμερα με ένα φίλο πως σε έναν κόσμο φασιστικό, αφού εξοντώσεις αυτούς που ήταν πριν οι στόχοι σου, λογικά θα αρχίσεις να εξοντώνεις και δικούς σου γιατί η ύπαρξη τους απειλεί και σένα. Αλλά εμείς βλέπουμε μόνο την πολιτική πραγματικότητα σε όλα αυτά, όμως δεν έχουμε αντιληφθεί πως το ανθρώπινο ον είναι μια φασιστική ύπαρξη από τη στιγμή που καταστρέφει τον πλανήτη. Αφανίζει ζώα, αφανίζει στον Αμαζόνιο π.χ. δάση ολόκληρα στα οποία ουσιαστικά οφείλει την ύπαρξή του πάνω στον πλανήτη. 

Βαγγέλης: Υπάρχει μέλλον για τους New Zero God ή θα υπάρξει και τέταρτο πλάνο αλλαγής πλεύσης; 

Μιχάλης: Όχι, δεν έχω τέτοια όρεξη.

Βαγγέλης: Ποιο είναι το μέλλον των New Zero God λοιπόν και ποιοι είναι οι New Zero God σήμερα;

Μιχάλης: Οι New Zero God είναι ο Μιχάλης Σεμερτζόγλου στο μπάσο, ο Άκης Νικολαΐδης στην κιθάρα, ο Γιάννης Ψιμόπουλος παίζει τύμπανα στα live και κάνει και τα mastering και ο Μπάμπης ο Ευθυμίου που παίζει τύμπανα, κάνει το programming, τον ήχο και τις παραγωγές. Αυτό που έχουμε σαν πλάνο είναι μετά το live στις 5 του Μάη να κυκλοφορήσουμε ένα digital single το οποίο θα είναι διαφορετικό από ό,τι έχουμε κάνει μέχρι τώρα…

Βαγγέλης: Θα είναι ρέγκε; (γέλια)

Μιχάλης: Περίπου (γέλια), θα πιάνει ένα ευρύ φάσμα, θα το ονομάσω σκοτεινό R ‘N’ R, αυτή είναι έτσι και αλλιώς η ετικέτα που δίνω στους New Zero God. Αυτό που θέλω να κάνω, δεν ξέρω αν θα μου βγει αλλά είμαι στο δρόμο προς τα εκεί, είναι ένα άλμπουμ στο οποίο να παρουσιάζονται όλοι οι λόγοι οι οποίοι κάνουν τον σημερινό άνθρωπο να παθαίνει κρίσεις πανικού και να βρίσκεται σε αυτή την ψυχολογική κατάσταση.

Βαγγέλης: Αυτή τη φορά θα καλύψεις μεγάλο ποσοστό του κόσμου, αν βέβαια το ανακαλύψει.

Μιχάλης: Ξεκίνησα να γράφω κάθε τραγούδι για ένα λόγο που θα περνούσες κρίση πανικού. Δεν με ενδιαφέρει καθόλου πλέον σε τι μουσική φόρμουλα θα είναι. Υπάρχουν κομμάτια που είναι περίεργα rhythm & blues ή κάποια που φλερτάρουν με soul – funk, ή με jazz. Δεν με ενδιαφέρει πια τι θα είναι, γιατί και αυτή η ψυχολογική κατάσταση δεν έχει να κάνει με ένα συγκεκριμένο μουσικό ύφος. Αυτό ίσως ενώνει και τα τρία συγκροτήματα που έχω φτιάξει. Ένας άνθρωπος περνάει από διάφορες καταστάσεις μέσα στη ζωή του αλλά τις περνάει με το ίδιο σώμα και αυξάνει τις εμπειρίες του, δεν αλλάζει ριζικά το ποιος είναι. Δεν υπάρχει deadline για την κυκλοφορία κι έτσι κάποια κομμάτια μας βοηθούν να βγάζουμε κάποια σινγκλ όπως αυτό που θα βγάλουμε τώρα με τίτλο «Under The Influence of Captain Panic Attack». Βλέπω πλέον τη μουσική σαν δημιούργημα παρά σαν μία μουσική ταυτότητα που δεν με ενδιαφέρει πια. Σε αυτό με βοηθάει το ότι είμαι underground και δεν είμαι mainstream.

(Φωτό: Ηλίας Μωραΐτης)

Βαγγέλης: Μιχάλη, είσαι ο αποκλειστικός δημιουργός των τραγουδιών των τριών συγκροτημάτων σου;

Μιχάλης: Υπάρχουν τραγούδια που έχουν γραφτεί συλλογικά. Στα έντεκα - δώδεκα άλμπουμ μπορεί να υπάρχουν δύο τραγούδια που έχουν γραφτεί οι στίχοι από άλλους, στο «The Saviour's Own Slump» των Nexus ο Δημήτρης ο Στεβής και στο «My Reaper» των New Zero God η Άννα η Ψαρέα. Σε όλα τα άλλα 80 – 100 τραγούδια είμαι εγώ ο στιχουργός και στα περισσότερα είμαι και ο συνθέτης.

Βαγγέλης: Άρα καταλήγουμε ότι έχεις γράψει όλα τα τραγούδια των τριών συγκροτημάτων σου εκτός από δύο. (γέλια) Μια τελευταία ερώτηση για να κλείσει η κουβέντα. Από τους μουσικούς που έχεις γνωρίσει ποιος σου έχει κάνει μεγαλύτερη εντύπωση και γιατί;

Μιχάλης: Ο Hussey κατά ένα μεγάλο ποσοστό. Γιατί είναι ένας άνθρωπος ο οποίος καταλαβαίνει και σου αφήνει το ελεύθερο να δημιουργήσεις. Πάνω από όλα, το άλμπουμ που βγάλαμε με τον Hussey οφείλεται αποκλειστικά σε αυτόν διότι παρά τις δυσκολίες που αντιμετωπίσαμε όταν στα μέσα της ηχογράφησης μας εγκατέλειψε η δισκογραφική εταιρεία, εκείνος είπε «δεν πειράζει, θα το κάνουμε». Έκανε ό,τι περνούσε από το χέρι του ώστε να ολοκληρωθεί ο δίσκος και προσπάθησε να διευκολύνει την όλη κατάσταση. Από κάποιο σημείο και πέρα σταματήσαμε να μιλάμε με τον Hussey γιατί τσαντίστηκε επειδή δυο φορές που ήρθε στην Αθήνα δεν πήγα να τον δω live. 

Βαγγέλης: Τώρα θα πας;

Μιχάλης: Όχι γιατί τώρα έχω τσαντιστεί εγώ (γέλια).

Πατώντας το stop στο κασετοφωνάκι μου και το play στο στερεοφωνικό του Μιχάλη, η καταγεγραμμένη συνέντευξη τελείωσε αλλά εμείς συνεχίσαμε να τα λέμε σε μια απολαυστική βραδιά που ξεκίνησε νωρίς το απόγευμα και κράτησε για κάμποση ώρα μετά τα μεσάνυχτα, σε μια κουβέντα που θα μπορούσε εύκολα να φτάσει ως το ξημέρωμα και ακόμα παραπέρα, με έναν άνθρωπο πραγματικά ανεξάντλητο και σε απόψεις και σε πληροφορίες και σε ιστορίες! Ανανεώσαμε το ραντεβού μας τσουγκρίζοντας το τελευταίο ποτήρι ουίσκι για τις 5 του Μάη, όταν οι New Zero God θα εμφανισθούν στο θέατρο Εμπρός.

New Zero God facebook 

New Zero God official site

To blog του Μιχάλη Πούγουνα είναι το tribe4mian's