Γράφει ο Μιχάλης Τζάνογλος

Η δεκαετία του ’70 μόλις έχει ξεκινήσει. Το Swinging London, αν υπάρχει ακόμα, έχει καταντήσει καρικατούρα. Το ίδιο και τα κινήματα της αμφισβήτησης. Τα ναρκωτικά γίνονται όλο και πιο σκληρά. Στη rock μουσική, το πάνω χέρι έχουν πιά οι πολυεθνικές. Οι παλιοί «επαναστάτες» μουσικοί έχουν αφήσει πίσω τους τις εργατικές καταβολές τους και έχουν γίνει μέλη της «καλής» κοινωνίας: φανταχτερά ρούχα, ακριβά αυτοκίνητα, ποτά, ναρκωτικά, γκόμενες, σνομπισμός, απολιτίκ και βαρεμάρα, όλα ανάμεικτα με ένα πληγωμένο αίσθημα υπεροχής, με ιστορίες για το περασμένο μεγαλείο της αυτοκρατορία και αποκρυφιστικές τελετές. Η έμπνευση στερεύει και η καλλιτεχνική δημιουργία αναμασάει τα ίδια και τα ίδια.

O Enoch Powell, το Εθνικό Μέτωπο και ο Rod Stewart

Σε πολιτικό επίπεδο, όπως συμβαίνει πάντα σε περιόδους που η επαναστατικότητα βρίσκεται σε ύφεση, τα πιο σκοτεινά και αντιδραστικά στοιχεία ξεμυτάνε από τα λαγούμια τους προσπαθώντας να επηρεάσουν την κοινωνία. Σε αυτή τη κατηγορία ανήκουν το νεοναζιστικό Εθνικό Μέτωπο (National Front)⁽¹⁾ που είχε ιδρυθεί το 1967 και ο υπερσυντηρητικός ρατσιστής πολιτικός Enoch Powell, ο οποίος μέχρι τότε ήταν βουλευτής των Τόρηδων και το 1968 είχε εκφωνήσει μια σφόδρα αντι-μεταναστευτική ομιλία στο Birmingham με τίτλο «Ποτάμια από Αίμα» (Rivers of Blood), με αποτέλεσμα την απαρχή της ρατσιστικής βίας την Αγγλία.
Oι αντιδραστικές αυτές αντιλήψεις έδεναν απόλυτα με τη σούπα που είχαν στα κεφάλια τους πολλοί rock stars, πασπαλισμένη, συχνά, με μια αρρωστημένη διάθεση πρόκλησης.
Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση του Rod Stewart που σε μια συνέντευξη στη μουσική εφημερίδα International Times τον Δεκέμβριο του 1970, δηλώνει ότι «Ο Powell είναι ο άνθρωπός μας. Είμαι μαζί του. Αυτή η χώρα είναι υπερπλήρης. Πρέπει να ξαποστείλουμε τους μετανάστες στην πατρίδα τους…».

Ναζισμός, φετιχισμός και punk πρόκληση

Έχουν ήδη περάσει περισσότερα από 25 χρόνια από το τέλος του πολέμου. Οι νεολαίοι του σήμερα δεν έχουν ζήσει τον πόλεμο και τον φασισμό. Οι οικογένειες, οι δάσκαλοι, οι παπάδες και, κυρίως, το κράτος, τους φλομώνουν με ηθικολογίες, πατριωτισμό και ηρωικές ιστορίες από τον πόλεμο. Οι Ναζί είναι οι κακοί και οι Βρετανοί οι ήρωες. Καθημερινά βιώνουν πιέσεις, έλλειψη προοπτικής και βαρεμάρα. Θέλουν να αντιδράσουν. Θέλουν να φτύσουν τη μούρη όλων αυτών που τους καταπιέζουν. Διαλέγουν την πρόκληση για όπλο. Είναι απίστευτη η ικανοποίηση που νοιώθουν όταν βλέπουν τους «καθώς πρέπει» να κοκκινίζουν από ντροπή και, ακόμα καλύτερα, από οργή.
Βρισκόμαστε στο 1971 και μέσα σε ένα τέτοιο πλαίσιο, o Malcolm McLaren, η Vivienne Westwood, η κοπέλα του, και ο φίλος τους Patrick Casey, ανοίγουν την μπουτίκ Let It Rock. Σε αυτό το μαγαζί, που με την πάροδο των χρόνων θα αλλάξει πολλές φορές όνομα, μπορεί να βρει κανείς τα πιο προκλητικά ρούχα και αξεσουάρ. Ό,τι χρειάζεται κάποιος για να προκαλέσει τους πουριτανούς. Φετιχισμός, σαδομαζοχισμός και ναζί. Το ζητούμενο είναι η εικόνα. Αρχικά η πελατεία είναι πολύ μικρή και πιο συχνά δεν έχει απολύτως καμία σχέση με αυτά τα σύμβολα.
Το 1974, η αμφιλεγόμενη και προκλητική ερωτική ταινία The Night Porter (Ο Θυρωρός της Νύχτας) της Liliana Cavani προκαλεί αίσθηση στους underground νεολαιίστικους κύκλους. Στην ταινία ένας, αξιωματικός των SS και μία Εβραία, που επέζησε από τα στρατόπεδα συγκέντρωσης, μπλέκουν σε μία σαδομαζοχιστική ερωτική ιστορία.

Μέχρι το 1976, δεν είναι λίγοι οι punk μουσικοί που υιοθετούν αυτή την εικόνα. O Sid Vicious, ο Steve Jones και η Siouxsie Sioux είναι κάποιοι από τους πιο γνωστούς⁽²⁾.
Το πρόβλημα όμως ξεκινάει από τη στιγμή που κάποιοι περνούν από την πρόκληση της εικόνας, στη έμπρακτη πρόκληση, με ό,τι κι αν σημαίνει αυτό.

Ο David Bowie φλερτάρει με τον φασισμό

Μεταφερόμαστε στον Απρίλιο του 1976 και βρισκόμαστε στον λονδρέζικο σιδηροδρομικό σταθμό Victoria. Πάνω σε μία ανοιχτή Μερσεντές στέκεται όρθιος ο David Bowie και χαιρετάει. Σε μία φωτογραφία που δημοσιεύεται στη μουσική εφημερίδα New Musical Express φαίνεται ότι ο χαιρετισμός ήταν φασιστικός.

Αν και ο ίδιος το αρνείται, λέγοντας ότι πρόκειται για παιχνίδι του φακού – και μάλλον έχει δίκιο -, λίγοι τον πιστεύουν. Δεν είναι μυστικό ότι ο Bowie φλερτάρει επικίνδυνα με το ναζισμό. Ήδη από το 1972, στην περιοδεία που είχε κάνει για την προώθηση του άλμπουμ Ziggy Stardust and The Spiders From Mars, είχε χρησιμοποιήσει έναν κεραυνό που παρέπεμπε στα SS, ενώ το 1973 στο εμβληματικό εξώφυλλο του Aladdin Sane, η παραπομπή αυτή έγινε σαφέστερη με τον κεραυνό που είχε ως έμβλημα η Βρετανική Ένωση Φασιστών (British Union of Fascists) που είχε δράσει στη δεκαετία του ’30 και είχε απαγορευτεί με το ξέσπασμα του πολέμου.

Είναι η εποχή που έχει υιοθετήσει την περσόνα του Thin White Duke που είχε ως βάση τις θεωρίες της Άριας φυλής και του υπεράνθρωπου του Νίτσε. Ντύνεται με ρούχα της δεκαετίας του ’30 και συχνά χρησιμοποιεί σύμβολα, τα οποία παραπέμπουν στον ναζισμό.

Τον Σεπτέμβριο του 1976, σε συνέντευξη που παραχωρεί στο περιοδικό Playboy και στον δημοσιογράφο (και μελλοντικό σκηνοθέτη) Cameron Crowe, ο Bowie εκφράζει τον θαυμασμό του για τον Χίτλερ και τον παρομοιάζει τον με rock star.⁽³⁾

«Η Βρετανία είναι έτοιμη για έναν φασίστα ηγέτη... Πιστεύω ότι ένας φασίστας ηγέτης θα ωφελήσει τη Βρετανία. Πιστεύω πολύ στον φασισμό, ανέκαθεν οι άνθρωποι λειτουργούσαν πολύ αποτελεσματικά κάτω από μια στρατιωτική ηγεσία… Ο Αδόλφος Χίτλερ ήταν ένας από τους πρώτους rock stars…»

Το ρατσιστικό παραλήρημα του Eric Clapton

Ντάλα καλοκαίρι του 1976 και συγκεκριμένα στις 5 Αυγούστου, στο Odeon Theatre του Birmingham και στα πλαίσια της προώθησης του άλμπουμ No Reason To Cry που είχε κυκλοφορήσει μόλις τέσσερις μέρες νωρίτερα, είναι προγραμματισμένη συναυλία με τον Eric Clapton και την μπάντα του. Ο Clapton, εμφανώς μεθυσμένος, ανεβαίνει στη σκηνή και αρχίζει ένα ασυνάρτητο ρατσιστικό παραλήρημα…

«Μήπως έχουμε τίποτα ξένους στο κοινό απόψε; Αν ναι, παρακαλώ σηκώστε τα χέρια σας⁽⁴⁾. Αραπάδες (Wogs), σας ψάχνω. Που είστε; Λυπάμαι, αλλά κάποιος γαμημένος αράπης Άραβας χούφτωσε τον κώλο της γυναίκας μου. Καταλαβαίνετε; Όλοι οι γαμημένοι ξένοι και οι αραπάδες είναι αηδιαστικοί, αυτή είναι η αλήθεια. Μάλιστα. Λοιπόν, που είστε; Όπου κι αν είστε, πρέπει να φύγετε. Όχι μόνο από αυτή την αίθουσα, να φύγετε κι από τη χώρα μας. Δεν σας θέλω εδώ, ούτε στην αίθουσα ούτε στη χώρα μου.
Ακούστε με! Νομίζω ότι πρέπει να ψηφίσουμε τον Enoch Powell. Ο Enoch είναι ο άνθρωπος μας. Νομίζω ότι ο Enoch έχει δίκιο, νομίζω ότι πρέπει να τους στείλουμε πίσω. Εμποδίστε τη Βρετανία να γίνει αποικία μαύρων. Κρατήστε τη Βρετανία λευκή. Πριν έπαιρνα ναρκωτικά και τώρα είμαι υπέρ του ρατσισμού. Οι γαμημένοι Σαουδάραβες που καταλαμβάνουν το Λονδίνο. Η Βρετανία είναι υπερφορτωμένη και αυτό ο Enoch θα το σταματήσει και θα τους στείλει όλους πίσω. Οι μαύροι, οι αραπάδες, οι σκυλάραπες (coons), οι Άραβες και οι γαμημένοι Τζαμαϊκανοί δεν ανήκουν εδώ, δεν τους θέλουμε εδώ. Εδώ είναι Αγγλία. Πρέπει να τους το κάνουμε ξεκάθαρο ότι δεν είναι ευπρόσδεκτοι. Η Αγγλία είναι μόνο για τους λευκούς. Είμαστε χώρα λευκών. Δεν θέλω γαμημένους αραπάδες που ζουν δίπλα μου. Αυτή είναι η Μεγάλη Βρετανία, μια χώρα λευκών. Πρέπει να ψηφίσουμε τον Enoch Powell, είναι ένας σπουδαίος άνθρωπος και λέει την αλήθεια. Ψηφίστε τον Enoch, είναι ο άνθρωπος μας, στέκεται στο πλευρό μας, θα φροντίσει για εμάς. Θέλω όλοι μας εδώ μέσα να ψηφίσουμε τον Enoch, να τον υποστηρίξουμε, αυτός είναι στο πλάι μας. Ο Enoch για Πρωθυπουργός! Πετάξτε έξω τους αραπάδες! Κρατήστε τη Βρετανία λευκή!»

Αργότερα την ίδια βραδιά, επαναλαμβάνει κάτι αντίστοιχο προσθέτοντας ότι θα παρατήσει τη μουσική και θα κατέβει για βουλευτής. Όλη τη νύχτα επαναλαμβάνει το σύνθημα του Εθνικού Μετώπου: «Κρατήστε τη Βρετανία λευκή!»

Περνάει περίπου ένας μήνας και ο Clapton στέλνει μια χειρόγραφη επιστολή που δημοσιεύεται στην εβδομαδιαία μουσική εφημερίδα Sounds. Σε αυτή, αν και ζητάει συγνώμη για το φέρσιμό του, προσπαθώντας να δικαιολογηθεί ότι ήταν μεθυσμένος, εν τούτοις και εκεί εκφράζει τον θαυμασμό του για τον Enoch Powell.

Η στάση αυτή προκαλεί σάλο. Πώς είναι δυνατόν ένας rock μουσικός που έχει βασίσει την καριέρα του στα blues των μαύρων, να έχει τέτοιες απόψεις;

Η αντιρατσιστική εξέγερση στο Καρναβάλι του Notting Hill

Όπως κάθε χρόνο έτσι και το 1976, ο Αύγουστος στο Λονδίνο τελειώνει με το ελεύθερο και πολυπληθές Notting Hill Carnival. Την τελευταία μέρα (30/8/76), συγκεντρώνονται χιλιάδες άνθρωποι. Κάποιοι τους υπολογίζουν σε 150.000. Στήνεται ένα πολυπολιτισμικό γλέντι. Μαύροι, άσπροι, μελαψοί και κίτρινοι – όλοι μαζί. Μία τεράστια παρέα.
Όμως οι 3.000 αστυνομικοί,που έχουν αναλάβει να διαφυλάξουν την τάξη, δεν γουστάρουν αυτό που βλέπουν. Σύντομα αρχίζουν τις προκλήσεις, παρενοχλώντας και εκφοβίζοντας όσους από τους καρναβαλιστές δεν είναι λευκοί.
Κάποια στιγμή, κάποιος φωνάζει ότι του έκλεψαν το πορτοφόλι και η αστυνομία ορμάει να συλλάβει έναν νεαρό Τζαμαϊκανό. Εκείνος αντιστέκεται, οι αστυνομικοί αρχίζουν τα «γνωστά», ο κόσμος αντιδρά και σε λίγη ώρα ξεσπάει εξέγερση⁽⁵⁾.

Ανάμεσα στου εξεγερμένους είναι δύο νεαροί μουσικοί, ο Joe και ο Paul, που μόλις έχουν φτιάξει ένα punk συγκρότημα, τους Clash, και που λίγο αργότερα θα γράψουν το κομμάτι «White Riot», επηρεασμένοι από όσα είχαν ζήσει εκείνη τη μέρα.
Οι συγκρούσεις τελειώνουν με 100 αστυνομικούς και 60 πολίτες στα νοσοκομεία της πόλης, ενώ γίνονται 66 συλλήψεις που καταλήγουν σε 17 παραπομπές και 2 καταδίκες.

Η εμφάνιση του Rock Against Racism

Την ίδια μέρα που δημοσιεύεται η «απολογητική» επιστολή του Clapton (11 Σεπτεμβρίου 1976), η μουσική εφημερίδα New Musical Express, δημοσιεύει ανοιχτή επιστολή προς τον Eric Clapton, την οποία είχε συντάξει ο φωτογράφος Red Saunders και είχαν συνυπογράψει ακτιβιστές της αριστεράς που κινούνται στο χώρο της rock, όπως ο διοργανωτής συναυλιών Roger Huddle, ο ατζέντης Mike Stadler κ.α. Η επιστολή αναφέρει τα εξής:

«Όταν διάβασα ότι στη συναυλία του στο Birmingham ο Eric Clapton παρακίνησε [τον κόσμο] να υποστηρίξει τον Enoch Powell, μου ήρθε να ξεράσω.
Τι τρέχει Eric; Μήπως έπαθες ελαφρά εγκεφαλική βλάβη. Ώστε θα κατέβεις για βουλευτής και νομίζεις ότι γινόμαστε αποικία των μαύρων; Έλα τώρα, επηρεάζεσαι πολύ από την Daily Express και ξέρεις ότι δεν μπορείς να το χειριστείς. Παραδέξου το. Η μισή μουσική σου είναι μαύρη. Είσαι ο μεγαλύτερος αποικιοκράτης της rock μουσικής. Είσαι καλός μουσικός, αλλά που θα βρισκόσουν χωρίς το blues και το R&B;
Πρέπει να πολεμήσεις το ρατσιστικό δηλητήριο, ειδάλλως θα καταλήξεις στο βόθρο μαζί με τα ποντίκια και τους λεφτάδες που ξέσκισαν τη rock κουλτούρα με μπλοκάκια επιταγών και με τις πλαστικές τους μαλακίες.
Το rock ήταν και ακόμα μπορεί να είναι μια πραγματικά προοδευτική κουλτούρα. Όχι ένα παλιόκουτο γεμάτο εφιάλτες και σκουπίδια.
Θέλουμε να οργανώσουμε ένα κίνημα βάσης ενάντια στο ρατσιστικό δηλητήριο στη rock μουσική. Ζητάμε συμπαράσταση. Όποιος ενδιαφέρεται ας γράψει στη διεύθυνση:
ROCK AGAINST RACISM, Box M, 8 Cotton Gardens, London E2 8DN
Υ.Γ. «Ποιος πυροβόλησε τον σερίφη, Eric; Σίγουρα πάντως όχι εσύ!»

Σε λιγότερο από μια εβδομάδα, ο Saunders και η παρέα του, δέχονται περισσότερες από 500 επιστολές από μουσικούς και ακτιβιστές που επιθυμούν να βοηθήσουν.⁽⁶⁾

Από την παρέα στο κίνημα

Φθινόπωρο του 1976 και στο φωτογραφικό στούντιο που βρίσκεται στον αριθμό 41 της οδού Great Windmill στο Σόχο, και που μοιράζονται ο Sanders με τον φίλο του, Gered Mankowitz, γίνονται οι πρώτες συναντήσεις του Rock Against Racism.
Στις συναντήσεις αυτές συγκεντρώνεται πολύς κόσμος – τουλάχιστον για το μέγεθος του χώρου. Είναι ανοιχτές και συχνά μέσα στο στούντιο υπάρχουν περισσότερα από 30 άτομα. Ανάμεσά τους μουσικοί, συγγραφείς, εικαστικοί, αλλά και άνθρωποι που δεν έχουν σχέση με τις τέχνες, πέρα από αυτή του «κοινού». Όλοι αντιρατσιστές, όλοι αντιφασίστες. Είναι κάτι ανάμεσα σε κίνημα και παρέα. Δεν υπάρχει ωράριο ούτε ατζέντα. Οι συναντήσεις κρατάνε συχνά 3-4 ώρες και η κουβέντα διαμορφώνεται στην πορεία με πειράγματα, γέλια και μπυροποσίες.

Ανάμεσα στους παρευρισκόμενους βρίσκονται ονόματα όπως ο Tom Robinson, οι Chris Bolton και Clarence Baker από τους Misty in Roots, οι Aswad, o πρώην αρχισυντάκτης του Oz, Dave Widgery, η 17χρονη και μελλοντική δημοσιογράφος, Kate Webb κ.α.
Στο μεταξύ ο γραφίστας Dave King που δουλεύει για το περιοδικό των Sunday Times, σχεδιάζει το λογότυπο με το αστέρι που θα γίνει το σήμα κατατεθέν του κινήματος.

Οι πρώτες διερευνητικές εκδηλώσεις

Η στρατηγική του νέου κινήματος είναι να συνδυάσει αντιρατσιστικές πολιτικές και μηνύματα με τη ριζοσπαστική μουσική του σήμερα, προσπαθώντας να απομακρύνει αποφασιστικά τη νεολαία από τις πολιτικές του Εθνικού Μετώπου και των άλλων φασιστικών ομάδων. Είναι όμως καιρός να αφήσουν τα λόγια και να περάσουν στην πράξη. Σε μία από τις συναντήσεις, κάποιος ρίχνει την ιδέα για τη διοργάνωση μιας συναυλίας στο Ανατολικό Λονδίνο, προκειμένου να μπουν στο μάτι των οπαδών του Εθνικού Μετώπου, οι οποίοι που θεωρούν το East End τσιφλίκι τους. Έρχονται σε επαφή με την Carol Grimes, μια blues και pub-rock τραγουδίστρια, η οποία πολύ συχνά συμμετέχει σε συναυλίες για κοινωνικά και πολιτικά θέματα και η οποία δέχεται αμέσως.
Το επόμενο βήμα είναι να βρεθεί ο κατάλληλος χώρος. Αυτός είναι η παμπ Princess Alice στο Forest Gate και βρίσκεται ακριβώς εκεί που πρέπει: στο Ανατολικό Λονδίνο. Την περιφρούρηση αναλαμβάνει μία ομάδα από λιμενεργάτες που για καλό και για κακό έχουν μαζί τους ένα σάκο με στειλιάρια και σπρέι πιπεριού.
Στις 12 Νοεμβρίου, γύρω στα 200 άτομα, κυρίως λευκοί, μαζεύονται και παρακολουθούν τη συναυλία που, παρά τον κακό ήχο και τον ανεπαρκή φωτισμό, γνωρίζει μεγάλη επιτυχία. Οι φασίστες δεν τολμούν να εμφανιστούν. Ή μάλλον μόνο ένας βρίσκεται κατά λάθος στην παμπ, επειδή του αρέσει η μουσική της Carol Grimes και σαν φασίστας που είναι δεν καταλαβαίνει τι γίνεται, μέχρι που βλέπει το πανό που κρέμεται πάνω από τη σκηνή «Μαύροι και Λευκοί Ενωθείτε» και διαβάζει τα τρικάκια που ρωτούν: «Τι θα κάνουμε με το Εθνικό Μέτωπο;».
Τον Νοέμβριο κυκλοφορεί και το πρώτο τεύχος του TempoRARy Hoarding, του φανζίν του κινήματος, το οποίο συνοψίζει τους σκοπούς του RAR: «Θέλουμε επαναστατική μουσική. Μουσική που διαλύει τον φόβο των ανθρώπων του ενός για τον άλλο. Μουσική του σήμερα. Μουσική που ξέρει ποιος είναι ο πραγματικός εχθρός. Το rock ενάντια στον ρατσισμό. Αγάπη για τη Μουσική, μίσος για τον Ρατσισμό».

Ένα μήνα αργότερα (10/12/76), διοργανώνεται στο Royal College of Art μία λίγο μεγαλύτερη συναυλία. Συμμετέχουν (ξανά) η Carol Grimes, οι Matumbi (reggae) και οι Limousine (soul-jazz). Η συναυλία κλείνει με ένα τζαμάρισμα, όπου λευκοί και μαύροι μουσικοί παίζουν μαζί (κάτι σχετικά σπάνια στην Αγγλία των mid-seventies).

Το κίνημα στην Μεγάλη Βρετανία

Το 1977 οι ρατσιστικές επιθέσεις αυξάνονται ραγδαία. Από τη μία είναι το Εθνικό Μέτωπο που αποθρασύνεται βλέποντας τα εκλογικά του ποσοστά να αυξάνονται και από την άλλη η αστυνομία η οποία, χρησιμοποιώντας ως δικαιολογία την καταπολέμηση των ληστειών, εξαπολύει συχνά πογκρόμ εναντίον νέων που δεν είναι λευκοί.
Μέσα σε ένα τέτοιο κλίμα, η προσπάθεια του RAR πολύ σύντομα εξελίσσεται σε κίνημα. Όλο και περισσότερος κόσμος στριμώχνεται στο φωτογραφικό στούντιο στο Σόχο. Όλο και περισσότεροι ακτιβιστές της αριστεράς και καλλιτέχνες προσφέρουν αφιλοκερδώς τις υπηρεσίες τους. Ωστόσο, η συνεργασία μεταξύ τόσο διαφορετικών νοοτροπιών δεν είναι εύκολη υπόθεση. Οι ακτιβιστές της αριστεράς δεν έχουν σε καμία υπόληψη τους μουσικούς, ιδίως εκείνους της reggae που τους θεωρούν μάτσο και μισογύνηδες και τους punks που τους θεωρούν «αλήτες», «προϊόν του καπιταλισμού» και συχνά «κρυφο-φασίστες». Αντίστοιχα είναι και τα συναισθήματα που τρέφουν οι μουσικοί απέναντι στους ακτιβιστές. Τα όποια προβλήματα πάντως ξεπερνιούνται, έστω και δύσκολα, μέσα από τις συζητήσεις και με τις κοινές δραστηριότητες που τους φέρνουν πιο κοντά διαλύοντας τις προκαταλήψεις.

Τώρα όμως το κίνημα πρέπει να αποκτήσει μία πιο οργανωμένη δομή. Τον Ιανουάριο του 1977 συγκαλείται το πρώτο συνέδριο του RAR στην Πολυτεχνική Σχολή στο Βόρειο Λονδίνο και εκλέγεται μια συντονιστική επιτροπή (Κεντρική Κολεκτίβα), η οποία αποτελείται από τους Ruth Gregory, David Widgery, Syd Shelton, Kate Webb, John Dennis, Wayne Minter, Red Saunders και Clarence Baker.
Την Πρωτομαγιά του 1977 οργανώνεται άλλη μια συναυλία στο Roundhouse του Λονδίνου. Αυτή το φορά, εκτός από την Carol Grimes, συμμετέχουν οι Aswad, οι Mitch Mitchell και Noel Redding (ντράμερ και μπασίστας, αντίστοιχα, των Jimi Hendrix Experience), και ο τραγουδιστής των Manfred Mann, Paul Jones, που μια δεκαετία νωρίτερα συμμετείχε στους Powerhouse του Clapton.
Περίπου την ίδια περίοδο, το τροτσκιστικό Σοσιαλιστικό Εργατικό Κόμμα (Socialist Workers Party - SWP), μέλη του οποίου ήδη συμμετέχουν στο RAR, συγκροτεί την Αντιναζιστική Ένωση (Anti-Nazi League) σε μία προσπάθεια να συσπειρώσει ακτιβιστές από όλη την αριστερά στον αγώνα κατά του Εθνικού Μετώπου και του Βρετανικού Κινήματος (British Movement), της άλλης νέο-ναζιστικής οργάνωσης που δρα αυτή την περίοδο στην Αγγλία.
Από τη δημιουργία της ANL, η συνεργασία με το RAR είναι συνεχής και συχνά τα όρια μεταξύ τους είναι δυσδιάκριτα.

Μέχρι το 1978, το κίνημα έχει εξαπλωθεί σε πολλές περιοχές της Αγγλίας. Περισσότερες από 200 ομάδες συγκροτούνται σε Leeds, Birmingham, Manchester, Newcastle, Edinburgh, Glasgow, Sheffield, Cardiff, Bristol, Belfast κ.α. Η συμμετοχή των μουσικών της τοπικής σκηνής κάθε πόλης είναι σημαντική. Για παράδειγμα, στο Leeds συμμετέχουν ενεργά μεταξύ άλλων οι Gang of Four και οι Mekons, στο Manchester οι Fall και οι Buzzcocks, στο Birmingham οι Steele Pulse, οι Au Pairs και οι Beat, στο Λονδίνο οι Clash, οι Tom Robinson Band, οι Misty in Roots, οι Aswad και πολλοί άλλοι που προστίθενται σταδιακά.

Η ανερχόμενη δύναμη του Εθνικού Μετώπου (119.000 ψήφοι στην ευρύτερη περιοχή του Λονδίνου), η αυξανόμενη ρατσιστική βία, και οι πολύ συχνές δολοφονίες όπως αυτή του 10-χρονου Kenneth Singh στις 21/4/78, οξύνουν το κλίμα και στις 30 Απριλίου το Rock Against Racism και η Αντιναζιστική Ένωση οργανώνουν μια πορεία από την πλατεία Τραφάλγκαρ. Η πορεία διασχίζει τις γειτονιές του East End (το προπύργιο, όπως είπαμε, του Εθνικού Μετώπου) και καταλήγει στο πάρκο Victoria, όπου σε μία συναυλία παρουσία 100.000 θεατών συμμετέχουν ο Patrick Fitzgerald, οι X-Ray-Spex, οι Clash, oι Tom Robinson Band και οι Steel Pulse.

Τον Μάιο της ίδιας χρονιάς δολοφονείται στη περιοχή Brick Lane του Ανατολικού Λονδίνου, ο εργάτης Altab Ali από το Μπαγκλαντές, και στις 14 Μαΐου 6.000 άτομα, κυρίως ασιατικής καταγωγής, βγαίνουν στους δρόμους για να διαμαρτυρηθούν. Είναι η πρώτη φορά που διαδηλώνουν τόσοι πολλοί μετανάστες στο κέντρο του Λονδίνου. Τις διαδηλώσεις υποστηρίζουν το RAR, η ANL και το SWP. Στις αρχές Ιουνίου, περίπου 200 οπαδοί του Εθνικού Μετώπου επιτίθενται σε καταστήματα μεταναστών και λίγες μέρες αργότερα πραγματοποιείται στην περιοχή ακόμα μια αντιρατσιστική διαδήλωση με τη συμμετοχή περίπου 4.000 ατόμων.

Στα μέσα Ιουλίου τη σκυτάλη την παίρνει το Μάντσεστερ, όπου διοργανώνεται αντίστοιχη πορεία και συναυλία στο Alexandra Park. Αρχικά ως ημερομηνία ορίζεται το Σάββατο 15 Ιουλίου. Στη συνέχεια όμως προστίθενται άλλες δυο μέρες, η 13 Ιουλίου (με τη συμμετοχή των Graham Parker and the Rumor) και η 14 Ιουλίου,, αυτή τη φορά στο Επιστημονικό και Τεχνολογικό Ινστιτούτο της πόλης (με τη συμμετοχή των Rich Kids και των Fall). Στην πορεία του Σαββάτου συμμετέχουν 15.000 άτομα τα, οποία ενώνονται με τις 20.000 που έχουν ήδη συγκεντρωθεί στο πάρκο και όλοι μαζί παρακολουθούν μια συναυλία όπου συμμετέχουν οι Steel Pulse, οι Buzzcocks, οι Exodus, οι China Street, οι Smirks και ο punk ποιητής John Cooper Clarke.⁽⁷⁾

Σειρά έχει πάλι το Λονδίνο στις 24 Σεπτεμβρίου στο Brockwell Park του Brixton, αυτή τη φορά με τη συμμετοχή των Aswad, Sham 69, Misty In Roots και Elvis Costello and The Attractions. Στη πορεία που προηγείται και ξεκινάει από το Hyde Park, συμμετέχουν όπως και τον Απρίλιο, γύρω στις 80.000 άτομα.

Σε τοπικό επίπεδο διοργανώνονται μία σειρά από μικρότερα φεστιβάλ, όπως στο Cardiff (5.000 θεατές), στο Εδιμβούργο (8,000 θεατές), στο Harwich (2.000 θεατές) και στο Southampton (5.000 θεατές).
Σε μια από τις τοπικές εκδηλώσεις και συγκεκριμένα στο Brighton, εμφανίζονται οι Fabulous Poodles. Δύο από τα τραγούδια τους έχουν στίχους που εύκολα μπορούν να χαρακτηριστούν σεξιστικοί. Το κοινό, ειδικότερα οι γυναίκες, αντιδρούν έντονα. Από το γεγονός αυτό η οργανωτική κολεκτίβα του Rock Against Racism αφενός γίνεται περισσότερο προσεκτική στην επιλογή των καλλιτεχνών και αφετέρου ανοίγει μία συζήτηση, η οποία καταλήγει στη δημιουργία της ομάδας Rock Against Sexism, η οποία δρα μέσα από τις γραμμές του RAR προσπαθώντας να αντιμετωπίσει τον σεξισμό που ελλοχεύει.

Μέχρι το τέλος του ’78, έχουν διοργανωθεί σε όλη την Αγγλία, περίπου 300 συναυλίες και επτά καρναβάλια, όπως αποκαλούνται οι πορείες που καταλήγουν σε φεστιβάλ. Η χρονιά κλείνει με ένα ακόμα συνέδριο του Rock Against Racism που πραγματοποιείται στις 16 και 17 Δεκεμβρίου στο Λονδίνο.

Το 1979 είναι η χρονιά που η Μάργκαρετ Θάτσερ ανεβαίνει στην εξουσία και οι συντηρητικές πολιτικές γίνονται ακόμα πιο σκληρές.
Τον Μάρτιο και τον Απρίλιο το Rock Against Racism, πάντα σε συνεργασία με την Αντιναζιστική Ένωση, οργανώνει την περιοδεία Militant Entertainment UK Tour: σαράντα συγκροτήματα, 23 συναυλίες, 2,000 μίλια. Cambridge, Leicester, Cromer West Runton, Coventry, Sheffield, Leeds, Middlesbrough, Teeside, Lancaster, Edinburgh, Stirling, Aberdeen, Bradford, Liverpool, Manchester, Birmingham, Nottingham, Cardiff, Llanelli, Exeter, Plymouth, Newport, Bristol…
Η περιοδεία ολοκληρώνεται στις 14 Απριλίου 1979 με μία μεγαλειώδη συναυλία στο Alexandra Palace του Λονδίνου. Συμμετέχουν οι Gang of Four, οι Belt and Braces, οι Ruts, οι Stiff Little Fingers, οι Alex Harvey Band, οι Generation X, οι Sham 69, οι Tom Robinson Band, ο John Cooper Clarke και οι Barry Forde Band.

Δεν περνάνε δέκα ημέρες (23/4/79) και σε μία αντιδιαδήλωση που διοργανώνει στο Southall του Δυτικού Λονδίνου το τοπικό Κίνημα Νεολαίας και που υποστηρίζει η Αντιναζιστική Λίγκα ενάντια στη προεκλογική συγκέντρωση του Εθνικού Μετώπου, τραυματίζεται θανάσιμα από αστυνομικούς ο Νεοζηλανδός δάσκαλος Blair Peach. Στις ταραχές που ξεσπούν η αστυνομία, στη προσπάθειά της να προφυλάξει τους φασίστες, προβαίνει σε περισσότερες από 300 συλλήψεις και στέλνει δεκάδες στα νοσοκομεία. Μεταξύ των τραυματιών είναι και ο Clarence Baker, ιδρυτικό μέλος του RAR και μάνατζερ των Misty in Roots, ο οποίος έμεινε αρκετές εβδομάδες σε κώμα.

Λίγους μήνες αργότερα και συγκεκριμένα τον Ιούνιο, διοργανώνεται η πρώτη περιοδεία στην Ιρλανδία κάτω από τον γενικό τίτλο Rock Against Repression, στην οποία συμμετέχουν οι Charge, οι Oxy and The Morons. Παράλληλα στην Αγγλία συνεχίζονται οι εκδηλώσεις με αμείωτο ρυθμό σε πλήθος πόλεων.
Στις 13 και 14 Ιουλίου, πραγματοποιείται στο Rainbow του Λονδίνου άλλο ένα διήμερο φεστιβάλ, αυτή τη φορά για την υπεράσπιση των συλληφθέντων στα γεγονότα του Southall. Στο συγκεκριμένο φεστιβάλ με τίτλο Southall Kids are Innocent, συμμετέχουν οι Clash, ο Pete Townshend, οι Misty in Roots, οι Aswad, οι Members, οι Ruts, οι Pop Group και ο Bongo Danny.

Ωστόσο, στους κόλπους του κινήματος δεν είναι όλα ρόδινα. Για παράδειγμα, πέρα από το πρόβλημα του σεξισμού, το οποίο είχε οδηγήσει στη δημιουργία του RAS, στο συνέδριο που πραγματοποιείται στο Birmingham το διήμερο 21 και 22 Ιουλίου, οι σύνεδροι κατηγορούν την κεντρική κολεκτίβα για τον τρόπο με τον οποίο διαχειρίζεται τα οικονομικά του RAR, αλλά και επειδή θεωρούν ότι οι περιφερειακές ομάδες πρέπει να έχουν ουσιαστικότερη συμμετοχή στις αποφάσεις. Ανεξάρτητα από τις όποιες αντιπαραθέσεις, το συνέδριο αποφασίζει να οργανώσει από τα μέσα Σεπτεμβρίου μέχρι τα μέσα Οκτωβρίου, άλλη μία περιοδεία κάτω από τον γενικό τίτλο Dance and Defend Τour⁽⁸⁾ με σκοπό την υπεράσπιση συλληφθέντων και θυμάτων ρατσιστικής βίας. Άλλη μία σημαντική απόφαση του συνεδρίου είναι η δημιουργία μίας ακόμα στοχευμένης προσπάθειας, αυτή τη φορά ενάντια στις υπερσυντηρητικές και αντιδραστικές πολιτικές της πρωθυπουργού με τίτλο Rock Against Thatcher.
Στις παράλληλες δράσεις του κινήματος εντάσσεται και η συναυλία που διοργανώνει στα τέλη του Οκτωβρίου το Rock Against Sexism, στα πλαίσια της καμπάνιας ενάντια στον νόμο κατά των εκτρώσεων, στην οποία συμμετέχουν οι Au Pairs, οι Mo-dettes και οι Angletrax.

Τον Οκτώβριο και τον Νοέμβριο, η δισκογραφική εταιρεία 2 Tone, η οποία προωθεί την ανερχόμενη ska σκηνή, οργανώνει μία 40ήμερη περιοδεία με headliners τους Specials και supportοι τους Madness και τους Selecter. Φαινομενικά η περιοδεία αυτή δεν έχει σχέση με το RAR. Όμως, η αλήθεια είναι πως πρόκειται για μια εμφανώς αντιρατσιστική περιοδεία, αφού τα μέλη των συγκροτημάτων είναι λευκοί και μαύροι και παίζουν μουσική επηρεασμένη από τους ήχους της Τζαμάικα. Η πολιτική διάσταση της περιοδείας γίνεται ακόμα πιο έντονη όταν σε διάφορες πόλεις οι φασίστες προσπαθούν να δημιουργήσουν προβλήματα.

Η νέα δεκαετία ξεκινάει με την εκλογή, στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού, του φανατικού αντικομουνιστή και μεγάλου συμμάχου της Θάτσερ, Ronald Reagan.
Σε ό,τι αφορά το κίνημα Rock Against Racism, αρχίζουν να γίνονται ορατά τα πρώτα σημάδια κόπωσης. Αν και συνεχίζονται οι συναυλίες και οι δράσεις στο Λονδίνο και σε άλλες πόλεις, η τοπική επιτροπή στο Leeds ανακοινώνει ότι σταματάει τις εβδομαδιαίες συναυλίες που διοργανώνει ανελλιπώς τους τελευταίους 15 μήνες.
Τον Φεβρουάριο του 1980 κυκλοφορεί η συλλογή Rock Against Racism’s Greatest Hits, όπου συμμετέχουν τα περισσότερα από τα συγκροτήματα και τους καλλιτέχνες που υποστηρίζουν το κίνημα: The Members, The Piranhas, Steel Pulse, The Mekons, X-Ray Spex, Matumbi, Tom Robinson Band, Elvis Costello, Stiff Little Fingers, Barry Ford Band,Carol Grimes, Gang of Four, Aswad, The Clash.

Στο μεταξύ, οι ψυχροπολεμικές πολιτικές της Θάτσερ, ευνοούν την ενδυνάμωση και άλλων κινημάτων, όπως του Κινήματος για τον Πυρηνικό Αφοπλισμό. Αυτό δημιουργεί αναγκαστικά κατάτμηση των δυνάμεων, αφού σε όλα τα κινήματα συμμετέχουν λίγο πολύ οι ίδιοι άνθρωποι.
Παρόλα αυτά, το κίνημα συνεχίζει. Για παράδειγμα, τους δυο πρώτους μήνες του 1980 μόνο στην Οξφόρδη πραγματοποιούνται τρείς συναυλίες με συγκροτήματα όπως οι Stereotypes, οι Delta 5, οι Criminal Damage και οι ασιατικής καταγωγής Alien Kulture.
Από τις 25 Απριλίου του 1980 μέχρι και τις 24 Μαΐου της ίδιας χρονιάς και στα πλαίσια της καμπάνιας Rock Against Thatcher, το RAR διοργανώνει μια σειρά από συναυλίες με τη συμμετοχή των Jam, των Au Pairs και των UB40.
Tο καλοκαίρι διοργανώνεται η δεύτερη περιοδεία στην Ιρλανδία με τίτλο Rock the Blocks ξεκινώντας στις 8 Αυγούστου από το Belfast με τη συμμετοχή των Au Pairs, των Oxy and The Morons αλλά και ιρλανδέζικων συγκροτημάτων. Η περιοδεία αυτή έχει σκοπό την υποστήριξη της νεολαίας που δολοφονείται από τον στρατό κατοχής⁽⁹⁾ και των πολιτικών κρατούμενων του IRA και του Sinn Féin που κρατούνται χωρίς δίκη.

Το κλείσιμο ενός κύκλου

Βρισκόμαστε πλέον στο 1981 και οι φασίστες του Εθνικού Μετώπου και του British Movement έχουν ήδη χάσει το μεγαλύτερο μέρος από τους υποστηρικτές τους. Η αντεργατική πολιτική της Θάτσερ αυξάνει την ανεργία και η καταπίεση δεν επηρεάζει μόνο τους έγχρωμους αλλά και τους λευκούς. Το κίνημα μετασχηματίζεται από (κυρίως) αντιρατσιστικό σε ευρύτερα αντικαπιταλιστικό. Τον Απρίλιο του 1981, η εξέγερση στο Brixton σηματοδοτεί αυτή τη μεταστροφή.

Τον Ιούλιο, το Rock Against Racism αυτοδιαλύεται οργανώνοντας ένα τελευταίο καρναβάλι στο Leeds, με τους Au Pair, τους Aswad, τους Misty in Roots και με headliners τους Specials.⁽¹⁰⁾

Αμερική και Rock Against Reagan

Στη άλλη πλευρά του Ατλαντικού, στις Ηνωμένες Πολιτείες, πολλές ομάδες σε διάφορες πόλεις (Νέα Υόρκη, Σικάγο, Βοστώνη, Ουάσιγκτον, Σαν Φρανσίσκο, Λος Άντζελες κ.α.) επηρεάζονται από αυτά που γίνονται στην Αγγλία και μέσα από το δικό τους πρίσμα και τα δικά τους προβλήματα, κινητοποιούνται και προβαίνουν σε αντίστοιχες κινήσεις.
Τον Μάιο του 1979 στη Νέα Υόρκη πραγματοποιείται μία από τις πρώτες συναυλίες με καλλιτέχνες όπως ο παλαίμαχος David Peel, ο επίσης παλαίμαχος και κιθαρίστας της Patti Smith, Lenny Kaye, ο κιθαρίστας των Dead Boys, Cheetah Chrome, ο Root Boy Slim κ.α.

Άλλη μια από τις πρώτες προσπάθειες γίνεται από το συγκρότημα των Bad Brains. Στις 9 Σεπτεμβρίου του 1979 στήνουν τους ενισχυτές τους στο πάρκινγκ του Valley Green Housing Complex στην Ουάσιγκτον και παίρνοντας ρεύμα από το διαμέρισμα που μένει ο τραγουδιστής τους H.R., δίνουν μία δωρεάν συναυλία μπροστά σε ένα φυλετικά μικτό κοινό.

Αντίστοιχες κινήσεις πραγματοποιούν και άλλες μπάντες, κυρίως της punk σκηνής, όπως οι Dead Kennedys, οι Black Flag, οι M.D.C. κ.α. Σημαντική είναι επίσης η υποστήριξη που προσφέρει το Youth International Party, δηλαδή οι Yippies, μέσω της εφημερίδας τους Overthrow δημοσιεύοντας συνεχώς όλες τις σχετικές εκδηλώσεις που προγραμματίζονται σε ολόκληρες τις ΗΠΑ. Με πρωτοβουλία του Jello Biafra και των Dead Kennedys, διοργανώνεται περιοδεία με τον τίτλο Rock Against Reagan, με συγκροτήματα όπως Dead Kennedys, οι Butthole Surfers, οι Agnostic Front, οι Corrosion of Conformity, οι Dirty Rotten Imbeciles (DRI), οι Millions of Dead Cops (MDC), οι D.O.A., οι Reagan Youth και πολλά άλλα.

Το 1984 είναι χρονιά εκλογών και η περιοδεία ακολουθεί το προεκλογικό πρόγραμμα του Reagan και του επιτελείου του, προσπαθώντας να διοργανώνει συναυλίες στις ίδιες πόλεις τις ίδιες (ή περίπου στις ίδιες) ημέρες.

Από το 1979 μέχρι και το 1985 διοργανώνονται κάτω από την ομπρέλα του κινήματος Rock Against Racism εκατοντάδες συναυλίες και φεστιβάλ, άλλοτε έχοντας ως κεντρικό θέμα τον ρατσισμό και την Κου Κλουξ Κλαν, άλλοτε την αστυνομική βία, άλλοτε τις ακροδεξιές πολιτικές της κυβέρνησης και του προέδρου Reagan και πιο συχνά όλα αυτά μαζί.

Η συνέχεια, η κληρονομιά και τα κακέκτυπα

Αν και το RAR επίσημα δεν υπάρχει πλέον, πολλές ομάδες στην Αγγλία αλλά και σε όλο τον κόσμο συνεχίζουν να χρησιμοποιούν μέχρι και σήμερα τα σύμβολά του.
Κάπως έτσι στις 13 Μάρτη του 1982 η τοπική ομάδα της πόλης Hull, διοργανώνει σαν RAR, συναυλία με τους Bush Fire και τους Bocks o’ Phroggs.

Τον Νοέμβριο του 1985, η ηγεσία του Εργατικού Κόμματος σε συνεργασία με μουσικούς που είναι φίλα προσκείμενοι στο κόμμα, αποφασίζουν να ιδρύσουν την κίνηση Red Wedge. Βασικός σκοπός της κίνησης αυτής είναι η αύξηση της επιρροής των Εργατικών, κυρίως στη νεολαία, και η μουσική θεωρήθηκε ως ένα πετυχημένο όχημα. Από πλευράς μουσικών, τα πράγματα είναι κάπως διαφορετικά. Υπάρχει μία ομάδα (Ray Davis, Sade, Johnny Marr, David Stewart) που βλέπει την κίνηση απλώς ως μια προεκλογική καμπάνια. Υπάρχει ωστόσο μια άλλη ομάδα που θεωρεί την κίνηση αυτή κάτι ως συνέχιση του RAR και ως εσωτερική πίεση προς τους Εργατικούς προκειμένου να αγκαλιάσουν ουσιαστικά τη νεολαία. Στη δεύτερη αυτή ομάδα συμμετέχουν μουσικοί όπως ο Tom Robinson, ο Billy Bragg, ο Paul Weller, o Jimmy Somerville κ.α. Αν κάποιος εξετάσει τα αποτελέσματα από κομματική σκοπιά, τότε το Red Wedge είναι μία παταγώδης αποτυχία, αφού σε όλα τα χρόνια της δράσης του οι Συντηρητικοί είναι οι απόλυτοι κυρίαρχοι.

Απεναντίας, αν εξετάσει κάποιος την επίδραση που έχει στη νεολαία, τότε τα πράγματα είναι διαφορετικά. Στα πέντε χρόνια που η κίνηση είναι ενεργή, διοργανώνονται πολλές συναυλίες και περιοδείες στην Αγγλία, τη Βόρεια Ιρλανδία αλλά και στο εξωτερικό. Μία καινοτομία του κινήματος είναι ότι εκτός από τις μουσικές εκδηλώσεις, οργανώνει εκδηλώσεις και περιοδείες με δημοφιλείς κωμικούς. To 1990 το Red Wedge διαλύεται επίσημα λόγω έλλειψης οικονομικών πόρων, αλλά στην πραγματικότητα, επειδή οι Εργατικοί δεν έχουν διαπιστώσει τα πολυπόθητα αποτελέσματα.

Στις αρχές της νέας χιλιετίας, στην Αγγλία, σε μία προσπάθεια αναβίωσης του κινήματος, δημιουργείται η κίνηση Love Music Hate Racism (LMHR) με σκοπό αντίστοιχο με εκείνον του Rock Against Racism, δηλαδή να φέρει ανθρώπους από όλες τις φυλές κοντά και να τους ενώσει με τη δύναμη της μουσικής. Το όνομα της κίνησης είναι δανεισμένο από ένα παλιό σύνθημα του RAR και εκτός από μουσικούς συμμετέχουν πολλοί ακτιβιστές των οργανώσεων Unite Against Fascism (UAF) και Stand Up To Racism (SUTR) – η φυσική συνέχεια της Αντιναζιστικής Λίγκας. Το LMHR διοργανώνει αρκετές πετυχημένες συναυλίες και φεστιβάλ που τις παρακολούθησαν χιλιάδες κόσμου.

Η επιτυχία και η επίδραση του Rock Against Racism βοηθάει στη δημιουργία αντίστοιχων κινημάτων και σε πολλές άλλες χώρες πέρα από τη Βρετανία και τις ΗΠΑ, όπως στην Ολλανδία, το Βέλγιο, τη Γαλλία, τη Δυτική Γερμανία, τη Νορβηγία, τη Φιλανδία, τη Σουηδία, την Ιρλανδία, την Αυστραλία και τη Νότια Αφρική, που οι έγχρωμοι κάτοικοί της βιώνουν τον ρατσισμό με τον χειρότερο τρόπο ζώντας κάτω από το απάνθρωπο καθεστώς του απαρτχάιντ.

Υπάρχει μία χαλαρή σύνδεση των πολλαπλών ομάδων που δρουν κάτω από την ομπρέλα του Rock Against Racism. Συχνά υπάρχουν συνέργειες και αλληλοβοήθεια, όπως και εξίσου συχνά οι ομάδες ακολουθούν αποκλειστικά τη δική τους λογική. Το κοινό σε όλες τις περιπτώσεις είναι η αντίθεση στον ρατσισμό και τον φασισμό, η αγάπη για τις τέχνες και κυρίως για τη μουσική και, φυσικά, η βεβαιότητα ότι με όχημα τη μουσική η νεολαία μπορεί να έρθει πιο κοντά στις αντιρατσιστικές και ριζοσπαστικές ιδέες. Δεν είναι λίγες οι φορές που συγκροτήματα και ακτιβιστές ταξιδεύουν σε άλλες περιοχές και σε άλλες χώρες, υποστηρίζοντας αυτές τις προσπάθειες.
Στη Γαλλία το αντίστοιχο αντιρατσιστικό κίνημα, ονομάζεται Rock Against Police, με βάση τη λογική ότι η αστυνομία ενσαρκώνει τον ρατσισμό, ενώ στη δυτική Γερμανία ο τίτλος είναι Rock gegen Rechts (Rock ενάντια στη Δεξιά).

Το 1985 με πρωτοβουλία του Steven Van Zandt (του κιθαρίστα του Bruce Springsteen) και του μουσικού παραγωγού Arthur Baker δημιουργείται η ομάδα Artists United Against Apartheid που οργανώνει, κυρίως στις ΗΠΑ και τον Καναδά, δράσεις εναντία στο ρατσιστικό καθεστώς της Νότιας Αφρικής. Μία από τις δράσεις αυτές είναι και η κυκλοφορία του τραγουδιού «Sun City» και στη συνέχεια του ομώνυμου άλμπουμ, με τη συμμετοχή πολύ σημαντικών καλλιτεχνών όπως οι Miles Davis, Ringo Starr, Stiv Bators, Peter, Pete Townshend, Keith Richards και Ron Wood, Herbie Hancock, Kurtis Blow, Pat Benatar, David Ruffin, Eddie Kendricks, Daryl Hannah, Joey Ramone, Jimmy Cliff, Daryl Hall & John Oates, Lou Reed, Jackson Browne, Bob Dylan, Gil Scott-Heron, Afrika Bambaataa, Rubén Blades, Bono, George Clinton, Peter Wolf, Run DMC, Bruce Springsteen και πολλοί άλλοι.

Το 1986 οργανώνεται στην Αγγλία από τον Jerry Dammers των Specials η αντίστοιχη κίνηση Artists Against Apartheid που προσπαθεί να αφυπνίσει και να οργανώσει τους καλλιτέχνες για ένα καλλιτεχνικό μποϋκοτάζ της Νότιας Αφρικής. Η σημαντικότερη στιγμή της κίνησης αυτής είναι η διοργάνωση του Festival for Freedom στις 28 Ιουνίου του 1986 στο Λονδίνο, το οποίο παρακολουθούν 250.000 άτομα.

Ένα από τα πιο γνωστά κακέκτυπα του κινήματος Rock Against Racism είναι η κίνηση Rock Against Communism που δημιουργούν το 1981 Άγγλοι ακροδεξιοί φασίστες σκίνχεντ, σε μια προσπάθεια να αντιπαρατεθούν στο RAR. Αντίθετα στις ΗΠΑ, το 1987 οι σκίνχεντ της Νέας Υόρκης, οργανώνουν την κίνηση Skinheads Against Racial Prejudice (SHARP) και το 1993 δημιουργείται η κίνηση Red and Anarchist Skinheads (RASH) που εκτός των άλλων υποστηρίζει τα δικαιώματα των ομοφυλόφιλων.

Στις τάξεις των ποδοσφαιρικών οπαδών βρίσκουμε τη διεθνή κίνηση Ultras Against Racism. Στη δεκαετία του 1990, στις ΗΠΑ και τον Καναδά εμφανίζεται η κίνηση Rock for Choice που μεταξύ άλλων υποστηρίζει το δικαίωμα στην έκτρωση. Στη κίνηση αυτή που ξεκίνησε με πρωτοβουλία των L7, συμμετέχουν σημαντικά συγκροτήματα της εποχής όπως οι Foo Fighters, οι Pearl Jam, οι Red Hot Chili Peppers, οι Nirvana, οι Rage Against the Machine, οι Mudhoney, οι Fugazi, οι Radiohead, οι Soundgarden και ο αειθαλής Iggy Pop.

Φυσικά, δεν λείπει και το κακέκτυπο Rock for Life που αντιτίθεται στις εκτρώσεις και στο οποίο συμμετέχουν κάποιοι παγκοσμίως άγνωστοι καλλιτέχνες.
Στις μέρες μας το πρόθεμα «Rock Against…» χρησιμοποιείται σχεδόν από οποιονδήποτε θέλει να οργανώσει μια καμπάνια, είτε σοβαρή είτε όχι. Για παράδειγμα: Rock Against Cancer, Rock Against Trafficking, Rock Against Violence, Rock Against Poverty, Rock Against Child Pornography and Abuse, Rock Against Rape κλπ.

Η επίδραση του Rock Against Racism στα καθ’ ημάς

Στην Ελλάδα η μουσική σκηνή και ειδικότερα η ανεξάρτητη που μας αφορά, απαρτίζεται κατά βάση από δύο κατηγορίες μουσικών. Στη μία κατηγορία βρίσκονται αυτοί που θεωρούν ότι η μουσική δεν πρέπει να παίρνει θέση ούτε να ασχολείται με τα ουσιαστικά θέματα της κοινωνίας και στην άλλη αυτοί που βλέπουν τις μουσικές τους δραστηριότητες ως ένα αναπόσπαστο κομμάτι της κοινωνικής ή και πολιτικής τους δράσης.
Στα πλαίσια της δεύτερης κατηγορίας, από τα χρόνια της μεταπολίτευσης ακόμα, δηλαδή πριν την εμφάνιση του RAR, γίνονται πράγματα. Για παράδειγμα, είναι αμέτρητες οι συναυλίες αλληλεγγύης είτε για πολιτικούς κρατούμενους, είτε για συνανθρώπους μας που πάσχουν από κάποια σοβαρή ασθένεια, είτε για τους μετανάστες, είτε ενάντια στο φασισμό, είτε για το περιβάλλον και για πάρα πολλά άλλα.

Ειδική μνεία αξίζει να γίνει στα Αντισώματα, «μια πρωτοβουλία μουσικών που στο μέτρο του δυνατού προσπαθούν να συμβάλλουν στην ενίσχυση ευπαθών ομάδων ντόπιων και μεταναστών που πλήττονται άμεσα από την δύσκολη κατάσταση που βιώνουμε σαν κοινωνία και σαν άτομα.». Στα χρόνια που δραστηριοποιούνται τα Αντισώματα, είτε έχουν διοργανώσει είτε έχουν συμμετάσχει σε πολλές εκδηλώσεις, συναυλίες και δράσεις, συσπειρώνοντας σχεδόν όλη την πολιτικά και κοινωνικά ευαισθητοποιημένη εγχώρια σκηνή. Όχι απαραίτητα rock, όχι απαραίτητα underground. Αντίστοιχη πρωτοβουλία και με πολλά κοινά μέλη, είναι η ομάδα που διοργανώνει το πιο στοχευμένο φεστιβάλ Immigraniada.

Μερικά μόνο από τα ονόματα που εμφανίζονται κατά καιρούς στις συναυλίες και που πολλά από αυτά είναι ιδρυτικά μέλη των πρωτοβουλιών αυτών, είναι: Panx Romana, Mr. Highway Band, The Last Drive, Deus Ex Machina, Bad Movies, Dead Dranks, Dirty Fuse, Dustbowl, Jet Black, MC Yinka, Βέβηλος, Tsiri Band, Μike Pougounas, Δημήτρης Πουλικάκος, Σπυριδούλα, Ζωρζ Πιλαλί, Υπόγεια Ρεύματα, Αδερφοφάδες, Incirrina, Θραξ Πανκc, Coyote's Arrow, Illegal Operation, Λάμπρος Παπαλέξης, Dismissers, Αρνάκια, Stress, Φοίβος Δεληβοριάς, Σπύρος Γραμμένος, Γιάννης Αγγελάκας, Παύλος Παυλίδης, Φώτης Σιώτας και πάρα πολλοί άλλοι.
Τον Απρίλιο του 2016 γίνεται μία από τις πιο πετυχημένες συναυλίες των Αντισωμάτων στο Θησείο, που την παρακολούθησαν περισσότεροι από 10.000 θεατές.

Το φινάλε που δεν γράφτηκε ακόμα

Σήμερα από τη μία πλευρά οι αυξημένες προσφυγικές και μεταναστευτικές ροές και από την άλλη, η αυξανόμενη συντηρητικοποίηση - και πολύ συχνά φασιστοποίηση - της κοινωνίας κάνουν τον αγώνα ενάντια στο ρατσισμό να είναι τόσο αναγκαίος όσο ήταν και στις δεκαετίες του ’70 και του ’80, τότε που έδρασαν τα κινήματα αυτά. Είναι υποχρέωση όλων μας να πολεμάμε με όποιο τρόπο μπορούμε μέχρι να μη μείνει κανένας ρατσιστής και κανένας φασίστας πάνω στη γη.

Ο αγώνας συνεχίζεται !!!

Σημειώσεις

1. Εθνικό Μέτωπο (National Front): Το αγγλικό νεοναζιστικό κόμμα ιδρύθηκε το 1967 και είχε τη μεγαλύτερη απήχηση στις αρχές της δεκαετία του ’70, όταν έφτασε να έχει περίπου 17.000 μέλη.To 1978 ίδρυσε τη νεολαιίστικη ομάδα Punk Front που, αν και κράτησε μόλις ένα χρόνο, συμπεριέλαβε στις τάξεις της αρκετές μπάντες όπως οι Dentists, οι Ventz, οι Tragic Minds και οι White Boss.

2. Η χρήση ναζιστικών συμβόλων, αλλά και η ύπαρξη ναζιστικών και ρατσιστικών αντιλήψεων δεν αφορούσε μόνο την Βρετανία ούτε μόνο τη γενιά του punk. H Nico αρκετές φορές είχε προβεί σε ρατσιστικά και κυρίως αντισημιτικά σχόλια. Σε μία συναυλία στο Βερολίνο τραγούδησε τον Γερμανικό Εθνικό Ύμνο χρησιμοποιώντας τους στίχους του Τρίτου Ράιχ. Ο κιθαρίστας των Stooges, Ron Asheton, ήταν παθιασμένος με τις στολές και τα σύμβολα των Ναζί. Ακόμα και ο Brian Jones των Rolling Stones είχε φωτογραφηθεί με ναζιστική στολή, αν και όπως είχε δηλώσει σκοπός του ήταν η σάτιρα.

3. Αργότερα ο Bowie προσπάθησε να ανασκευάσει και να δικαιολογηθεί δηλώνοντας «Δεν είμαι φασίστας. Είμαι απολιτίκ»(1977) και «Βρέθηκα να κάνω παρέα με νέους στην ηλικία μου που οι πατεράδες τους ήταν στα SS.Αυτό ήταν ένα καλό έναυσμα για να ξυπνήσω. Προσγειώθηκα όταν επέστρεψα στην Ευρώπη» (1980).

4. O Roger Waters στο «In the Flesh (Part II)» από το άλμπουμ των Pink Floyd The Wall, παράφρασε την έναρξη της ομιλίας του Clapton ως εξής: «Μήπως απόψε υπάρχουν τίποτα αδερφές στο θέατρο; Στήστε τις στον τοίχο!»

5. Σύμφωνα με αυτόπτες μάρτυρες, στις επιθέσεις εναντίον των μαύρων, συμμετείχαν και μέλη του φασιστικού Εθνικού Μετώπου.

6. Όσο για τον Clapton, συνέχισε για πολύ καιρό ακόμα να υποστηρίζει τον Powell. Δύο χρόνια μετά το γεγονός, σε μια συνέντευξή που παραχώρησε στην εφημερίδα Melody Maker, τον χαρακτήρισε προφήτη και προσπάθησε να τον εξιδανικεύσει. Έπρεπε να περάσουν 40 χρόνια μέχρι ο Clapton να μετανιώσει «πραγματικά», δηλώνοντας δημόσια: «Ντρέπομαι για το ποιος ήμουν, ένας ημι-ρατσιστής. Είναι παράλογο. Οι μισοί φίλοι μου ήταν μαύροι, η κοπέλα που έβγαινα ήταν μαύρη, ενώ υπερασπίστηκα την μαύρη μουσική…»

7. Tην ίδια μέρα στο αεροδρόμιο του Blackbushe εμφανίζονται μπροστά σε 200.000 θεατές, ο Bob Dylan, ο Eric Clapton, η Joan Armatrading κ.α. Δύο μέρες νωρίτερα, την Πέμπτη 13 Ιουλίου, στη σκηνή του Alexandra Park, εμφανίστηκε ο Graham Parker με τους Rumour, εν είδη προφεστιβαλικής εκδήλωσης και εν μέρει συγνώμης επειδή, στις 15 έπαιζαν στο φεστιβάλ του Blackbushe.

8. Dance and Defend tour: 14/09/1979 – 18/10/1979 με τους Another Pretty Face, The Mekons, The Numbers, Soviet Tractors, Feed The Enemy, I’m So Hollow, Ex Rippers, Stunt Kites, Disease, Deaf Aid, Artery, Beggar, Charge, Kick Starts, Jump Gravity, Xero, The Prams, Restricted Hours, The Syndicate, The Negatives, Sheeny and The Goys, Administrators, Scritti Politti, Oxy and The Morons, Delta 5, Static, Leyton Buzzards, The Fegs, Au Pairs και Gang of Four.

9. Την επομένη της συναυλίας (9 Αυγούστου 1980) ο 21χρονος Michael Donnelly σκοτώνεται στο Belfast, από λαστιχένιες σφαίρες και αμέσως ξεσπούν μεγάλες ταραχές.

10. Κοιτώντας το πλήθος, ο Neville Staple των Specials, σχολίασε «Είναι σαν διάβαση πεζών, μαύρο και άσπρο, μαύρο και άσπρο μέχρι όπου φτάνει το μάτι σου».

Διαβάστε Σχετικά:

Walls Come Tumbling Down: The Music and Politics of Rock Against Racism του Daniel Rachel (Picador, 2017)

Never Again: Rock Against Racism and the Anti-Nazi League 1976-1982 του David Renton (Routledge, 2018)

Rock Against Racism του Syd Shelton

I Just Can't Stop It: My Life in the Beat  του Raking Rogers (Omnubis, 2019)