Γράφει ο Μιχάλης Πούγουνας

Αρχικά θα ήθελα να δηλώσω άσχετος με την jazz αλλά με τον κορονοϊό και την κλεισούρα είπα να το ψάξω λίγο το θέμα και να γράψω σε κάποιες συνέχειες τα ευρήματά μου σχετικά με την νέα jazz σκηνή της Μεγάλης Βρετανίας. Θα ήθελα να το ξεκαθαρίσω αυτό από την αρχή επειδή η jazz είναι ένα μεγάλο κεφάλαιο και δεν θα ήθελα να το παίξω έξυπνος σε κανέναν. Δεν είμαι ειδήμων.

Να αναφέρω εδώ ότι τα τελευταία χρόνια, λόγω της εκπομπής μου, παρατήρησα μια αναβίωση του είδους στην Μεγάλη Βρετανία και καθώς πριν μια εβδομάδα έπεσαν στα χέρια μου κάποιες κυκλοφορίες συγκροτημάτων αυτής της σκηνής, όπως το EP των Kokoroko, σκέφτηκα να το ψάξω λίγο και να γράψω σχετικά.

Όταν ήμουν μικρός έμεινα όσο πιο μακριά γινόταν από την jazz, πιστεύοντας ότι ήταν δύσκολη, δυσνόητη και ότι δεν με αφορούσε. Για πολλούς από εμάς, η jazz ήταν κάτι που άκουγαν «άλλοι άνθρωποι», αλλά όσο μεγαλώνω τη βρίσκω όλο και πιο ενδιαφέρουσα, αρχικά από εκτελεστική άποψη και κατόπιν λόγω της ατμόσφαιρας κάποιων συνθέσεων ή του συναισθήματος που εκπέμπουν κάποια παλιότερα στάνταρντ jazz τραγούδια. Ομολογώ πως από τα μέσα της δεκαετίας του ’90 και μετά, γοητεύτηκα από τον μοναδικό ήχο της δισκογραφικής εταιρείας ECM και, για όποιον θυμάται εκείνη την εποχή, είχα βρει ευχάριστα πολλά acid-jazz τραγούδια.

Kendrick Lamar

Υπάρχουν μπάντες που κατά καιρούς μου έχουν τραβήξει την προσοχή όπως οι Go Go Penguin, οι Portico Quartet ή οι Comet Is Coming του 33άχρονου σαξοφωνίστα και κλαρινετίστα Shabaka Hutchings και τώρα έρχεται η επόμενη γενιά, η οποία είναι το θέμα της έρευνάς μου. Επομένως, δεν είμαι κάποιος που μέχρι χθες βράδυ άκουγε τσάμικα και ξαφνικά, όταν ξύπνησε, κάποιος του έπαιξε Jan Garbarek, αλλά ξεκινώντας από αυτό το κείμενο, θα γράψω σε μερικές συνέχειες τα αποτελέσματα μιας πρώτης, επιφανειακής προσέγγισης μου με το new wave της βρετανικής jazz σκηνής, ακούγοντας άλμπουμ αυτών των νέων καλλιτεχνών και διαβάζοντας σχετικά άρθρα και συνεντεύξεις. Μεταξύ άλλων, είναι και μια καλή ευκαιρία να διαπιστώσουμε πώς η Μεγάλη Βρετανία προστατεύει τους νέους καλλιτέχνες και πώς φροντίζει για την εξέλιξή τους.

Ο Guardian, για να αρχίσουμε από κάπου, γράφει σε σχετικό άρθρο πως «Όταν ο Kendrick Lamar κυκλοφόρησε το άλμπουμ ορόσημο To Pimp a Butterfly το 2015, μια από τις πιο ενδιαφέρουσες πτυχές του ήταν η φιλελεύθερη χρήση της jazz που συνδυάστηκε με hip-hop και έγινε άνοιγμα για μια νέα γενιά. Όχι μόνο έκανε αυτό το μουσικό είδος πιο προσιτό σε αυτή τη γενιά, αλλά όταν το υιοθέτησαν σπουδαίοι μουσικοί όπως ο μπασίστας Thundercat και ο σαξοφωνίστας Kamasi Washington, το έκαναν να φαίνεται και πιο cool».

Επειδή δεν γνωρίζω τα πάντα, έψαξα να ακούσω το άλμπουμ του Kendrick Lamar για να καταλάβω για τι πράγμα μιλάμε.

Χμμμ… Hip hop... Στο σημείο αυτό να διευκρινίσω ότι η σχέση μου με την rap είχε σταματήσει πέντε χρόνια πριν γεννηθεί ο Lamar, όταν οι Grandmaster Flash κυκλοφόρησαν το άλμπουμ The Message, το οποίο μου άρεσε πολύ λόγω των στίχων του. Κατανοώ ότι η hip hop είναι ένα μουσικό είδος που εκφράζει τη σημερινή γενιά και δεν θα πέσω στην παγίδα εκείνων που κατέκριναν όσους από εμάς άκουγαν πανκ όταν ήμασταν μικρότεροι ή εκείνους που πιο παλιά άκουγαν rock and roll – σε στυλ, «Μα δεν είναι μουσική αυτό που ακούτε».

Η άποψή μου είναι πως οι νεότεροι έχουν βρει αυτό το μουσικό είδος για να εκφράζονται και μαγκιά τους. Εγώ διατηρώ το δικαίωμα μου να έχω διαφορετικά μουσικά γούστα αλλά δεν θέλω να φοράω παρωπίδες και γι αυτό την ψάχνω τώρα να δω αυτή την jazz σκηνή.

Maisha

Το To Pimp a Butterfly του Kendrick Lamar ανοίγει με ένα hip hop τραγούδι, αλλά στο δεύτερο κιόλας κομμάτι, το «For Free? (Interlude)», ο τύπος ραπάρει με ταχύτητα μηχανής ενώ η μπάντα πίσω του παίζει jazz.

Τα τραγούδια που ακολουθούν, όπως το «Alright» ή το πειραματικό «U» ή το «How Much a Dollar Cost», δεν είναι το hip hop που είχα στο μυαλό μου με τον απλό ρυθμό και τις σαμπλαρισμένες μελωδίες. Εδώ υπάρχουν κανονικοί μουσικοί που παίζουν λίγο από soul, κάτι από funk, ενώ δεν λείπουν οι πειραματισμοί με την electronica.

Όπως λοιπόν στην Αμερική εξελίσσεται μια νέα τζαζ με τον Lamar, τον Thundercat και τον Washington, έτσι και στην Μεγάλη Βρετανία, δημιουργείται μέσα από αυτόν τον φρέσκο πειραματισμό μια νέα σκηνή που έχει φτάσει σε πολύ νεότερα και πιο ποικίλα ακροατήρια. Σε αντίθεση με τις προηγούμενες φουρνιές της jazz, όπως οι Portico Quartet ή οι Go Go Penguin που προανέφερα, ετούτοι οι μουσικοί είναι εικοσάρηδες, άντε στις αρχές των τριάντα τους, προέρχονται από διαφορετικό κοινωνικοοικονομικό υπόβαθρο και έχουν δημιουργήσει μια δική τους κοινότητα έξω από το κύκλωμα των μεγάλων δισκογραφικών εταιρειών και των μεγάλων συναυλιακών χώρων.

Έβαλα κι άκουσα το «Street Fighter Mas» του Kamasi Washington και συνέχισα παρακάτω.

KOKOROKO

Οι Kokoroko είναι μια οκταμελής afrobeat κολεκτίβα από το Λονδίνο με επικεφαλής την 29άχρονη τρομπετίστρια και visual artist Sheila Maurice-Grey. Τους είχα παρακολουθήσει στο YouTube να παίζουν ζωντανά το τραγούδι τους «Colonial Mentality» ως Kokoroko Afrobeat Collective και έτσι ψάχνω να βρω πόσες κυκλοφορίες έχουν. Είναι ακόμα νέα παιδιά, με δύο άλμπουμ στο ενεργητικό τους κι έτσι σηκώνομαι για να βάλω το ομώνυμο περσινό EP τους που είναι μια από τις αιτίες για να γράψω αυτό το κείμενο.

Οι γονείς της Maurice-Grey είναι από τη Σιέρα Λεόνε και τη Γουινέα Μπισάου, ενώ ο πατριός της είναι Νοτιοαφρικάνος.

[Τώρα θυμήθηκα το ντοκιμαντέρ Beware of Mr. Baker σχετικά με τον Ginger Baker. Μετά τους Cream, τους Blind Faith και τους Ginger Baker's Air Force, ο Baker έχτισε ένα στούντιο στο Λάγκος της Νιγηρίας και πέρασε αρκετά χρόνια στη δεκαετία του 1970 ζώντας εκεί και ηχογραφώντας με τον Fela Kuti τα άλμπουμ Why Black Man Dey Suffer (1971), Live! (1972) και Stratavarious (1972)].

Για να επιστρέψω όμως στο θέμα μας, αφού αυτές είναι οι ρίζες της Maurice-Grey, είναι πολύ φυσικό να έχει μουσικές επιρροές από τον Fela Kuti και το πολυρυθμικό παίξιμο του ντράμερ του, Tony Allen, από τον Ebo Taylor, αλλά και γενικότερα τον ήχο της Δυτικής Αφρικής.

 

Όπως λέει σε μια συνέντευξή της η Maurice-Grey, μουσικές κληρονομιές όπως η δική της είναι αυτό που κάνει αυτή την σκηνή ιδιαίτερη. Αυτή και οι συνεργάτες της διαφοροποιούν τα πράγματα αντλώντας στοιχεία από διαφορετικές πτυχές του πολιτισμού τους και δημιουργώντας κάτι βρετανικό.

Αρχικά η Maurice-Grey πήρε μέρος στους Kinetika Bloco, μια ομάδα νέων με έδρα στο Λονδίνο όπου συνυπάρχουν αρμονικά πνευστοί, τυμπανιστές και χορευτές, όλοι ντυμένοι με συγκεκριμένα κουστούμια για να δημιουργούν μια ατμόσφαιρα καρναβαλιού, αντλώντας έμπνευση από μουσικές της Καραϊβικής, της Βραζιλίας, της Δυτικής και Νότιας Αφρικής, από τη jazz της Νέας Ορλεάνης, το funk και το hip hop. Επειδή η βρετανική afrobeat έχει πολλά μουσικά σχήματα που απευθύνονται σε ανθρώπους που δεν είναι μαύροι ή νέοι, η Maurice-Grey και ο κρουστός Onome Edgeworth αποφάσισαν να σχηματίσουν τους Kokoroko με το σκεπτικό να αντιπροσωπεύσουν «τους νέους μαύρους Βρετανούς».

Δεν είναι παράξενο λοιπόν που τα παιδιά των μεταναστών δημιουργούν αυτή την σκηνή και πολύ περισσότερο, όσον αφορά στην Αγγλία, δεν είναι η πρώτη φορά. Θυμηθείτε τα ska συγκροτήματα των late 70s - early 80s, ή εκείνη την alternative σκηνή από συγκροτήματα νεαρών Ινδών στα ‘90ς. Έτσι είναι, οι κουλτούρες, ανταλλάσσονται, μπολιάζονται και γίνονται κάτι καινούργιο. Είναι η φυσική ροή της ανθρώπινης ιστορίας.

Nerija

 

WE OUT HERE

Ο Gilles Peterson είναι ραδιοφωνικός παραγωγός μιας τρίωρης jazz εκπομπής του BBC Radio 6 που βγαίνει στον αέρα κάθε Σάββατο 3 με 6 το μεσημέρι. Έχει δημιουργήσει διάφορες ανεξάρτητες δισκογραφικές εταιρίες στην ζωή του, με την τρέχουσα να ονομάζεται Brownswood Recordings έχοντας στο ρόστερ της, μεταξύ πολλών άλλων, ονόματα όπως η γιαπωνέζικη jazz-punk μπάντα Soil and Pimp Sessions, η 45μελής ορχήστρα The Heritage Orchestra.

Έψαξα στο YouTube και βρήκα και τις δύο. Εκ διαμέτρου αντίθετες μεταξύ τους αλλά περνάς καλά και με τις δυο.

Στην Brownswood Recordings ανήκει και η συλλογή που έβαλα να ακούσω για να πάρω μια γενικότερη ιδέα σχετικά με αυτό το νέο κύμα της βρετανικής jazz. Κυκλοφόρησε το 2018 με τίτλο We Out Here. Εδώ βρίσκουμε πάλι τους Kokoroko αλλά και την κολεκτίβα Maisha του ντράμερ Jake Long και των μουσικών που τον πλαισιώνουν, τους Ezra Collective με επιρροές από Fela Kuti, Sonny Rollins, Bob Marley, τον ντράμερ Moses Boyd, τον Theon Cross με την τούμπα του, τον 33άχρονο σαξοφωνίστα και κλαρινετίστα Shabaka Hutchings, το κουαρτέτο των Triforce, τον πιανίστα Joe Armon-Jones και τη σαξοφωνίστρια Nubya Garcia. Η τελευταία συμμετέχει και στους Maisha, ενώ στα 27 της χρόνια έχει κυκλοφορήσει το άλμπουμ Nubya's 5ive του 2018 και το 12” EP «When We Are» του 2019. 

Βρήκα το άλμπουμ της στο YouTube και πάτησα να το ακούσω.

Η Nubya Garcia με γονείς από την Γουιάνα και το Τρινιντάντ, έχει τελειώσει με υποτροφία το Trinity Laban Conservatoire of Music and Dance στο Λονδίνο και ένα πρόγραμμα του Berklee College of Music στην Αμερική και εκτός από τους Maisha όπου συμμετέχει, έχει δημιουργήσει την μουσική κολεκτίβα Nerija μαζί με την Sheila Maurice-Grey και την κιθαρίστρια Shirley Tetteh και πέρσι κυκλοφόρησαν το άλμπουμ Blume στην Domino. Νομίζω ότι όποιος θέλει, μπορεί να τις δει να παίζουν και οι τρεις μαζί στο βίντεο του «Colonial Mentality» των προαναφερθέντων Kokoroko.

Nubya Garcia

Για να δούμε τώρα πώς κάποιες χώρες φροντίζουν να μην πηγαίνει χαμένος ο καλλιτεχνικός θησαυρός της νεολαίας τους στο σημείο αυτό να πω εδώ οι Nérija δημιουργήθηκαν στο Tomorrow’s Warriors, ένα πρόγραμμα υπό την εποπτεία του Gary Crosby με σκοπό να βοηθάει την εξέλιξη νέων μουσικών της jazz.

Στην ιστοσελίδα τους οι Tomorrow’s Warriors αναφέρουν: «Στόχος μας είναι να εμπνεύσουμε, να καλλιεργήσουμε και να αναπτύξουμε μια ζωντανή κοινότητα καλλιτεχνών, ακροατών και ηγετών που όλοι μαζί θα μεταμορφώσουν τη ζωή των μελλοντικών γενεών, αυξάνοντας τις ευκαιρίες, την ποικιλομορφία και την αριστεία μέσα στην jazz και μέσα από την jazz». Εκεί η Garcia βρήκε και ανέπτυξε ισχυρούς δεσμούς με συνομήλικούς της που είχαν το ίδιο οικονομικό και πολιτιστικό υπόβαθρο με εκείνην κι έτσι δημιουργήθηκαν οι Nérija.

Βρήκα στο YouTube και τα τραγούδια του When We Are για το οποίο, όταν πέρσι η Garcia επέστρεψε από το φεστιβάλ South By Southwest που γίνεται στο Τέξας, δήλωσε ότι «υπήρχε μια τεράστια ουρά ανθρώπων που με ακολούθησε μέχρι έξω για να αγοράσουν το βινύλιο μου κι εγώ ήμουν του στυλ, ω, ρε γαμώτο, έχω μόνο 11 αντίτυπα μαζί μου». Η μουσική, λοιπόν, δεν της βγήκε σε κακό για ένα παιδί φτωχών μεταναστών. Έχει επίσης γράψει την μουσική για μια θεατρική παράσταση του Λεωφορείον ο Πόθος και μέχρι σήμερα έχει περιοδεύσει σε Ευρώπη, Αμερική, Ασία και Αυστραλία.

Όταν κάποιος φίλος ρώτησε την Garcia, «Ποια σαξοφωνίστρια είχες σαν πρότυπο;», εκείνη απάντησε ότι δεν είχε καμία και ότι αυτό ήταν τρελό. «Γιατί είμαστε εδώ και γιατί το κάνουμε αυτό;», λέει σήμερα. «Επειδή κάποιος ήρθε και έβαλε ένα όργανο στα χέρια μας αντί να μας πει “Γεια σου, είσαι γυναίκα, άρα θα πρέπει να τραγουδάς”. Είναι ευκαιρία να δημιουργήσουμε μια άλλη δυναμική που σε δύο τρεις γενιές από σήμερα, όλοι θα μπορούν να είναι ίσοι με βάση το φύλο και την εθνικότητα. Αυτό είναι πολύ συναρπαστικό για μένα».

ΔΙΑΒΑΣΤΕ TA ΕΠΟΜΕΝΑ ΜΕΡΗ ΤΟΥ ΑΦΙΕΡΩΜΑΤΟΣ:

Ανακαλύπτοντας το new wave της βρετανικής jazz (Μέρος 2)

Ανακαλύπτοντας το new wave της βρετανικής jazz... (Mέρος 3)

 

BLOG και ΙΣΤΟΣΕΛΙΔΕΣ ΤΟΥ MIΧΑΛΗ ΠΟΥΓΟΥΝΑ:

https://tribe4mian.wordpress.com/

https://newzerogod.com/home

ΑΚΟΥΣΤΕ ΤΙΣ ΕΚΠΟΜΠΕΣ ΤΟΥ ΜΙΧΑΛΗ ΠΟΥΓΟΥΝΑ στο Blackout Radio Show...