Γράφει ο ΑΝΤΩΝΗΣ ΖΗΒΑΣ

Η μουσική είναι ένα από τα βασικά συστατικά της πολιτισμικής εξέλιξης του ανθρώπινου είδους, απαραίτητη, όχι μόνο για ψυχαγωγικούς σκοπούς, αλλά και σαν μέσο έκφρασης λογής συναισθημάτων, αλλά και πολιτικού λόγου, κυρίως μέσα από το τραγούδι. Είναι γεγονός ότι ο επαναστατικός πολιτικός λόγος μέσα από τη μουσική και το τραγούδι βρήκε ένα σπουδαίο όπλο σαν δίαυλο επικοινωνίας και προπαγάνδας των μηνυμάτων του, τόσο άμεσο και δυνατό όσο κανένα πολιτικό μανιφέστο και διακήρυξη.Σε εποχές σκληρής  φίμωσης και λογοκρισίας από την εκάστοτε κυριαρχία, η μουσική (και γενικότερα η τέχνη) όχι μόνο διέδιδε τον πολιτικό λόγο, αλλά τον έκανε να φτάνει σε αυτιά πολύ περισσότερα από εκείνα που θα μπορούσε να φτάσει και ο πιο δεινός πολιτικός αγκιτάτορας. Αυτό επαληθεύεται με τον καλύτερο τρόπο αν μελετήσουμε την ιστορία της λογοκρισίας ανά τους αιώνες. Καμία άλλη μορφή τέχνης, και ειδικότερα λαϊκής, δεν έχει λογοκριθεί και διωχθεί τόσο πολύ όσο η μουσική. Τα παραδείγματα είναι τόσα πολλά που αν τα παραθέσω θα ξεφύγω εντελώς από το θέμα που αναγγέλλει η επικεφαλίδα του κειμένου που διαβάζετε αυτή τη στιγμή.

Το 1973, οι Hawkwind είναι ένα από τα πολύ “δυνατά” ονόματα του βρετανικού ψυχεδελικού rock, προπάτορες και απόλυτοι εκφραστές του λεγόμενου “space rock”. Η ιστορία τους ξεκίνησε το 1966  στο Ladbroke Grove του Λονδίνου από τον κιθαρίστα Dave Brock, όταν σχημάτισε τους Dharma Blues Band, με τους οποίους ηχογράφησε τέσσερα τραγούδια για την Media Records. Μετά τη διάλυση της μπάντας, ο Brock σχηματίζει τους Famous Cure και μαζί τους περιοδεύει σε διάφορα μέρη της Ολλανδίας, παίζοντας κάτω από μία τέντα τσίρκου στο στήσιμο της οποίας βοηθάει ένας νεαρός σαξοφωνίστας ονόματι Nik Turner. Οι Turner και Brock γνωρίζονται, όμως τίποτα τότε δεν προμηνύει τη μελλοντική τους συνεργασία. Ο ήχος των Famous Cure βασιζόταν στα ηλεκτρικά blues με πολλά ψυχεδελικά στοιχεία, ενώ μαζί τους περιόδευαν οι άγνωστοι τότε Golden Earring.

Μετά τη διάλυση των Famous Cure, o Brock επιστρέφει στο Λονδίνο και στο δρόμο παίζοντας μουσική κυρίως στους υπόγειους σταθμούς του μετρό. Εκεί γνωρίζεται με τον John Harrison, έναν άλλο μουσικό του δρόμου, o οποίος είχε παίξει σε διάφορες jazz μπάντες. Οι δύο τους αρχίζουν να παίζουν στο σπίτι του Brock και δημοσιεύουν μια αγγελία στη Melody Maker ψάχνοντας ντράμερ. Απαντά ο Terry Ollis, εκείνοι τον δέχονται στο συγκρότημα και κάπως έτσι ξεκινούν τις πρόβες στο υπόγειο ενός καταστήματος μουσικών οργάνων. 

Οι Hawkwind το 1973. Σε πρώτο πλάνο η θρυλική χορεύτρια Stacia

Βρισκόμαστε στο 1969. Στο μεταξύ, ο Nik Turner έχει επιστρέψει στο Λονδίνο και συνεργάζεται με την μπάντα ως roadie, μεταφέροντας με το βαν του το συγκρότημα στις υπαίθριες συναυλίες που έδινε με τη βοήθεια μιας μικρής γεννήτριας. Μέσω του Turner γνωρίζεται με το συγκρότημα ο Dik Mik, ο άνθρωπος που έδωσε ταυτότητα στον ήχο τον πρώιμων Hawkwind μέσα από τις γεννήτριες και τα εφέ. Τέλος, με την προσθήκη των Nik Turner στο σαξόφωνο και του κιθαρίστα Huw-Lloyd Langton αρχίζουν εντατικές πρόβες κάτω από το όνομα Group X.

Αρχικά και μετά από πρόταση του Turner θα μετονομαστούν σε Hawkwind Zoo για να καταλήξουν σκέτα σε Hawkwind το 1970. Την ίδια χρονιά υπογράφουν δισκογραφικό συμβόλαιο με την United Artists και την άνοιξη μπαίνουν στα Trident Studios του Λονδίνου και ηχογραφούν το πρώτο ομώνυμο άλμπουμ τους με παραγωγό τον Dick Taylor των Pretty Things. Ο δίσκος προκαλεί εντύπωση τόσο στο κοινό όσο και στο μουσικό τύπο της εποχής. Παράλληλα, η φήμη του σχήματος σαν ένα από τα καλύτερα live συγκροτήματα μεγαλώνει με αποτέλεσμα να αποκτά όλο και μεγαλύτερο ακροατήριο.

Γύρω από τους Hawkwind αρχίζει να χτίζεται ένας σημαντικός πυρήνας καλλιτεχνών (χαρακτηριστικό της εποχής), όπου τα συγκροτήματα λειτουργούν παράλληλα και σαν κολεκτίβες ελεύθερης καλλιτεχνικής (και όχι μόνο) έκφρασης. Ο Robert Calvert, ένας ποιητής και συγγραφέας έργων επιστημονικής φαντασίας γεννημένος στη Νότιο Αφρική, γνωρίζεται με τους Hawkwind και αρχίζει να συμμετέχει στις συναυλίες τους, είτε διαβάζοντας κείμενα, είτε τραγουδώντας. Ο Calvert έδωσε διαφορετική πνοή στους Hawkwind και σε αυτόν οφείλεται κατά πολύ η sci-fi αισθητική τους. Το όραμά του για τους Hawkwind ήταν "να αποτελέσουν σημείο συνάντησης της σοφιστικέ αισθητικής και των κόμιξ της Marvel". 

O Robert Calver, αναρχικός ποιητής, συγγραφέας και μουσικός, στιχουργός του "Urban Guerilla"

Το 1971 κυκλοφορεί η δεύτερη ολοκληρωμένη δουλειά των Hawkwind με τίτλο In Search Of Space, ενώ στο μεταξύ έχει προστεθεί ο Del Dettmar παίζοντας πλήκτρα. Το In Search Of Space ουσιαστικά οριοθετεί την αρχή του space-rock. Ο ήχος γίνεται πιο σκληρός και οι Hawkwind στρέφονται πλέον προς ένα ψυχεδελικό μουσικό μοτίβο που αντλεί μηνύματα από ένα δυστοπικό μέλλον. Ο δίσκος συνοδεύεται από ένα ένθετο βιβλιαράκι του Calvert, το Hawkwind Log.

Στα τέλη του 1971 ο Harrison αποχωρεί από το συγκρότημα και στη θέση του έρχεται ο Ian Kilmister, γνωστότερος και ως Lemmy. Τον επόμενο χρόνο κυκλοφορούν το επτάιντσο "Silver Μachine", το οποίο σκαρφαλώνει στο Νο. 2 του καταλόγου των βρετανικών επιτυχιών. Οι στίχοι είναι γραμμένοι από τον Robert Calvert και στα φωνητικά πρωταγωνιστεί ο Lemmy. Είναι η πρώτη μεγάλη επιτυχία των Hawkwind. Την ίδια χρονιά κυκλοφορεί και ο τρίτος τους δίσκος με τίτλο Doremi Fasol Latido. 

 

Σε παράλληλη αφήγηση...

Το 1972  Βρετανοί αλεξιπτωτιστές πυροβολούν εναντίον ειρηνικών καθολικών διαδηλωτών στο Μπέλφαστ της Βόρειας Ιρλανδίας. Το αιματοκύλισμα συνέβη στις 30 Ιανουαρίου 1972, με αποτέλεσμα το θάνατο είκοσι επτά αμάχων και τον τραυματισμό δεκάδων. Η συγκεκριμένη μέρα θα ονομαστεί Ματωμένη Κυριακή (Bloody Sunday), τα γεγονότα της οποίας θα εξιστορήσουν μέσα από το ομώνυμο τραγούδι τους-κάνοντάς το επιτυχία- μία δεκαετία αργότερα, μια ανερχόμενη Ιρλανδική μπάντα που ονομαζόταν U2. 

Δυόμιση σχεδόν χρόνια νωρίτερα και συγκεκριμένα στις 12 Αυγούστου του 1969, μια προβοκατόρικη και προκλητική πορεία των Ενωτικών Προτεσταντών (Βορειοϊρλανδών που αντιτίθενται έντονα στην απόσχιση της Βόρειας Ιρλανδίας από το άρμα της Μεγάλης Βρετανίας) επιχείρησε να διασχίσει τη συνοικία Μπόγκσαϊντ ( η περιοχή των καθολικών Ιρλανδικής καταγωγής) της βορειοϊρλανδικής πόλης Ντέρι.  Αρχίζει πετροπόλεμος από τους καθολικούς που θέλουν να εμποδίσουν την διέλευση της πορείας και τότε κάνει την εμφάνισή της η ιρλανδική αστυνομία που επιτίθεται στους καθολικούς, οι οποίοι αρχίζουν να στήνουν οδοφράγματα και να εκτοξεύουν πέτρες και κοκτέιλ μολότοφ εναντίον των αστυνομικών. Για τρεις μέρες το Μπόγκσαϊντ είχε παραδοθεί στις φλόγες. 

The Troubles...

Από την μια πλευρά νεαροί καθολικοί ανεβασμένοι σε στέγες σπιτιών πετούσαν πέτρες και μολότοφ  και από την άλλη η αστυνομία (που περισσότερο λειτουργούσε ως παραστρατιωτική ομάδα) έπνιγε με δακρυγόνα ολόκληρη την πόλη. Στο "Ελεύθερο Ντέρι", όπως αποκαλούσαν το Μπόγκσαϊντ οι καθολικοί υπερασπιστές του, λειτουργούσε παράνομος ραδιοσταθμός, το "Radio Free Derry" που καλούσε όλους τους Iρλανδούς του Μπόγκσαϊντ να αντισταθούν στην εισβολή. 

Την τρίτη μέρα των ταραχών οι αστυνομικοί χρησιμοποιούν τα όπλα τους χωρίς διαταγή. Από την άλλη πλευρά εμφανίζονται κυνηγετικά όπλα και μια γενικευμένη σύρραξη βρίσκεται προ των πυλών. Ο πρωθυπουργός της Βρετανίας Ουίλσον, έπειτα από παράκληση του Πρωθυπουργού της Βόρειας Ιρλανδίας Τζέιμς Κλαρκ, στέλνει στρατεύματα με την διαταγή να σταματήσουν τη σύγκρουση. Οι ταραχές έχουν μείνει στην ιστορία ως "The Troubles" ("οι Ταραχές"), ενώ στάθηκαν η αφορμή για την άφιξη βρετανικού στρατού ξανά στην Ιρλανδία έπειτα από αρκετά χρόνια. 

Οι ταραχές στο "Ελεύθερο Ντέρι" είχαν αντίκτυπο και στο Μπέλφαστ. Οι "Ενωτικοί Προτεστάντες", ενθαρρυμένοι από την παρουσία του βρετανικού στρατού, αρχίζουν να καίνε τα σπίτια των καθολικών με σκοπό να τους εκδιώξουν από το Μπέλφαστ. Το αποτέλεσμα των νέων αυτών συγκρούσεων ήταν πέντε νεκροί καθολικοί και ένας προτεστάντης, ενώ 3.500 έμειναν άστεγοι. 

Ένοπλος αντάρτης του IRA παραμονεύει σε διασταύρωση του Μπέλφαστ στη διάρκεια των Ταραχών...

Οι συγκρούσεις αυτές προκάλεσαν την αναγέννηση του IRA (Irish Republican Army) που επίσημα είχε διαλυθεί το 1921. Αυτή τη φορά οι μαχητές του ήταν νέοι άνεργοι από τα γκέτο των καθολικών στη Β. Ιρλανδία, πλημμυρισμένοι απόγνωση και χωρίς μέλλον. Τον Δεκέμβριο του ίδιου έτους ο IRA διασπάται στον "επίσημο" (official), που απαιτούσε την ένωση της Βορείου Ιρλανδίας με την υπόλοιπη Δημοκρατία της Ιρλανδίας και τον "προσωρινό" (provisional), πού ήθελε να συνεχίσει τον ένοπλο αγώνα του 1916 όχι μόνο για ανεξαρτησία, αλλά για κοινωνική δικαιοσύνη και σοσιαλισμό. 

Επιστροφή στο 1972. Ο "Επίσημος IRA" έχει σταματήσει τις εχθροπραξίες (τουλάχιστον φανερά), ενώ ο "Προσωρινός IRA" ξεκινάει αντάρτικο πόλεων με αυτοσχέδιες βόμβες σε βρετανικούς στόχους, πορείες που καταλήγουν σε συγκρούσεις με τους Βρετανούς στρατιώτες, ενέδρες σε βρετανικά οχήματα και ακροβολισμένους σε στέγες σπιτιών ελεύθερους σκοπευτές. Στις 30 Ιανουαρίου συμβαίνει η Ματωμένη Κυριακή.  

Αυτή η μέρα γίνεται η αφορμή να αλλάξει στρατηγική ο IRA και παράλληλα με την Βόρεια Ιρλανδία να μεταφέρει το αντάρτικο στο Λονδίνο, στην "καρδιά του εχθρού", ένα χρόνο μετά το 1973. Δεκάδες βόμβες ανατινάζουν καπιταλιστικούς στόχους (όπως τα μεγαλοκαταστήματα Harold's) αλλά και παμπ όπου συχνάζουν Άγγλοι στρατιωτικοί με δεκάδες νεκρούς και ακόμη περισσότερους τραυματίες. Οι βόμβες σπέρνουν τον τρόμο και οδηγούν σε μια άνευ προηγούμενου καταστολή με στημένες κατηγορίες και προειλημμένες δικαστικές αποφάσεις εναντίον δεκάδων αθώων Ιρλανδών που ζουν κυρίως στο Λονδίνο, οι οποίοι σέρνονται στα ανακριτικά γραφεία και τις φυλακές με μοναδική κατηγορία  την καταγωγή τους. 

 

 Ο “Urban Guerrilla” (αντάρτης πόλεων) και το κυνήγι των μαγισσών

Μέσα σε όλη αυτή τη τρομοϋστερία, στις 27 Ιουλίου 1973 οι Hawkwind κυκλοφορούν το επτάιντσο “Urban Guerrilla”/"Brainbox Pollution" στη United Artists Records (UP35566) σε στίχους του Robent Calvert. Το σινγκλ κυκλοφορεί τη περίοδο που ο IRA τοποθετεί από μια βόμβα σχεδόν καθημερινά.

Οι Άγγλοι φρικάρουν με το τραγούδι και σχεδόν ζητούν τα κεφάλια των Hawkwind “επί πίνακι”. Το BBC Απαγορεύει τη ραδιοφωνική του μετάδοση και η κυβέρνηση στην ουσία ζητά από την United Artists την απόσυρσή του από τα δισκοπωλεία – στη πραγματικότητα πρόκειται για ένα κυνήγι του τραγουδιού με σκοπό την απαγόρευσή του. Οι Hawkwind αποφασίζουν να το αποσύρουν παρά τις καλές πωλήσεις και για πολλά χρόνια το “Urban Guerrilla” δεν υπάρχει σε επίσημη ηχογράφηση του συγκροτήματος. Θα συμπεριληφθεί πολλά χρόνια αργότερα στη remaster έκδοση του Doremi Fasol Latido. 

Αρχικά οι Hawkwind και ο Robert Calvert είχαν δηλώσει ότι οι στίχοι του τραγουδιού είναι σατυρικοί, ότι είχαν γραφτεί τουλάχιστον τρία χρόνια νωρίτερα και ότι το τραγούδι είχε ηχογραφηθεί τουλάχιστον τρεις μήνες πριν ο IRA εξαπολύσει το μπαράζ των επιθέσεων του στο Λονδίνο. Σύμφωνα με τον Brock: "Ήταν ηλίθιο να το αποσύρουν, ήταν παρανοϊκό, νόμιζαν ότι τους βομβαρδίζουμε κι εμείς. Το κομμάτι δεν είναι τίποτε άλλο παρά η περιγραφή όλων αυτών που συνέβαιναν σε παγκόσμιο επίπεδο τη δεκαετία του 1970". 

Όντως η δεκαετία του '70 μπορεί να χαρακτηριστεί ως η “Άνοιξη” των απανταχού ένοπλων οργανώσεων και αντάρτικων πόλης. Από τα αντάρτικα κινήματα της Λατινικής Αμερικής ως τις απελευθερωτικές οργανώσεις των Παλαιστινίων, την Μπάαντερ-Μάϊνχοφ, τη RAF και το Κίνημα 2 Ιούνη στη Δυτική (τότε) Γερμανία, τις Ερυθρές Ταξιαρχίες στην Ιταλία, τη 17 Νοέμβρη και τον ΕΛΑ στην Ελλάδα, την Action Direct στη Γαλλία, κ.α.

Εδώ που τα λέμε πάντως, οι Hawkwind υποστηρίζοντας εκείνη την εποχή ότι οι στίχοι του τραγουδιού είναι σατιρικοί, προσπαθούσαν να ξεμπλέξουν από τα δίχτυα της αγγλικής αντιτρομοκρατικής υπηρεσίας. Ο Lemmy είχε δηλώσει ότι το είχαν γράψει κάνοντας πλάκα όταν τους κάλεσαν να παίξουν σε μία συναυλία αλληλεγγύης για τους Οκτώ του Stoke Newington, μιας μικρής αναρχικής ομάδας με το όνομα The Angry Brigade (Οργισμένη Ταξιαρχία), οι οποίοι είχαν κατηγορηθεί ότι κατασκεύαζαν βόμβες στο υπόγειο ενός σπιτιού και ότι οι στίχοι αναφέρονταν σε αυτούς. 

Μερικά χρόνια αργότερα πάντως ο Calvert δήλωνε ότι, παρά τις δηλώσεις των Hawkwind περί σατιρικών στίχων, εκείνος το είχε γράψει θέλοντας να περιγράψει τις συνθήκες και τις αντιδράσεις της εποχής και ότι περίμενε την απαγόρευσή του από το BBC. Το κομμάτι θα προκαλέσει μεγάλη διαμάχη, πράγμα που ήταν και το ζητούμενο από τη πλευρά του όταν έγραφε τους στίχους του.

Γεγονός είναι ότι οι στίχοι του “Urban Guerrilla” παραμένουν ακόμη και σήμερα επίκαιροι. Αστείο ή πολιτική διακήρυξη; Εναπόκειται στο πώς τους αντιλαμβάνεται όποιος έρθει σε επαφή μαζί τους. 

Διαβάστε τους παρακάτω και αποφασίστε υπεύθυνα: 

I' m an urban guerrilla

I make bombs in my cellar

I'm a derelict dweller

I'm a potential killer

I'm a street fighting dancer

I'm a revolution romancer

I'm society's cancer

I'm a two-tone panther

 

So let's not talk of love and flowers

And things that don' t explode

You know we used up all of our magic powers

Trying to do it in the road

 

I'm a political bandit

And you don't understand it

You took my dream and canned it

It is not the way I planned it

I'm society's destructor

I'm a petrol bomb constructor

I'm a cosmic light conductor

I'm the people's debt collector

 

So watch out Mr. Business Man

Your empire's about to blow

You know I think you had better listen, man

In case you did not know

 

I'm an urban guerrilla

I make bombs in my cellar

I'm a derelict dweller

I'm a potential killer

A street fighting dancer

I'm a revolution romancer

I'm society's cancer

I'm a two-tone panther

 

So let's not talk of love and flowers

And things that don't explode

You know we used up all of our magic powers

Trying to do it in the road

 

I'm a political bandit

And you just don't understand it

You took my dream and canned it

It is not the way I planned it

Society's destructor

I'm a petrol bomb constructor

I'm a cosmic light conductor

I'm the people's debt collector

All right 

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΣΧΕΤΙΚΑ:

Μichael Moorcock: Ο αιώνιος πρόμαχος...

Daevid Allen & Gong: Σύντομη αναδρομή σε μια διαστημική καριέρα...