Γράφει ο Μιχάλης Πούγουνας

Την ώρα που ο  σχετικά άγνωστος εικοσιτριάχρονος Ελβετός καλλιτέχνης Hans Ruedi Giger εργαζόταν στο διαμέρισμά του στη Ζυρίχη εκείνο τον Απρίλιο του 1973, σε κοντινή απόσταση οι Emerson, Lake & Palmer έδιναν συναυλία στο Ηallenstadion της πόλης. Ο Giger ήταν θαυμαστής του βρετανικού τρίο και ένα από τα βίντεο που είχε φτιάξει εκείνη την εποχή τον παρουσιάζει να ακούει το άλμπουμ τους Trilogy, καθώς και το άλμπουμ του Σουηδού prog rock μουσικού Bo Hansson,  Lord of the Rings.

Οι πίνακες και τα γλυπτά που δημιουργούσε ο Giger ήταν αποτέλεσμα διαγνωσμένης διαταραχής ύπνου και ναρκωτικών, τα οποία χρησιμοποιούσε για να μπορεί να ξεφεύγει από τα μηχανικά τέρατα που υπήρχαν στο μυαλό του όπως ο Ξενόμορφος, τον οποίον όλοι πλέον γνωρίζουμε από τη σειρά ταινιών Alien του Ridley Scott.

Lil I

Ο Ελβετός διοργανωτής της συναυλίας των ELP γνώριζε την δουλειά του Giger και έτσι ανέλαβε να γνωρίσει στον Emerson τον καλλιτέχνη προκειμένου να συζητήσουν για το εξώφυλλο του επόμενου άλμπουμ της μπάντας. Ο τίτλος του έργου που τράβηξε την προσοχή του Emerson ήταν Landscape 19 και απεικόνιζε ένα μηχανικό κρανίο με ένα τρυπάνι τοποθετημένο μέσα του. Ο μουσικός σκέφτηκε ότι θα ήταν τέλειο για το νέο άλμπουμ που ετοίμαζαν οι ELP. Η εικόνα ταίριαζε επίσης με τον προσωρινό τίτλο του άλμπουμ, Whip Some Skull on Her, μια φράση που χρησιμοποιούσαν μεταξύ τους τα μέλη της μπάντας για να περιγράψουν τον πεοθηλασμό. Ο Emerson ζήτησε από τον Giger να προσαρμόσει τo έργο του σε κάτι που να ταιριάζει περισσότερο στο σχήμα του εξωφύλλου ενός άλμπουμ και στη σημασία του τίτλου.

Σε κάποια συνέντευξή του, ο Keith Emerson σχολίασε την πρώτη του εντύπωση από το εργαστήριο του Giger: «Θυμάμαι ότι απέξω έμοιαζε να είναι ένα μάλλον ταπεινό μπανγκαλόου – μέχρι που μπήκα μέσα. Η εσωτερική διακόσμηση ήταν τόσο απαράμιλλα γοτθική που έφτανε στα άκρα. Από το πάτωμα ως το ταβάνι, η μοναδική του τεχνική με την οποία δούλευε τον αερογράφο είχε μεταμορφώσει ένα απλό δωμάτιο σε καθεδρικό ναό. Ο Giger είχε δημιουργήσει μια τρισδιάστατη διακόσμηση. Από την τουαλέτα προεξείχαν μπράτσα που σχεδόν αγκάλιαζαν τον καθήμενο. Παρατήρησα ότι μέσα στα μπράτσα έσταζαν τροφές. Την υπόλοιπη διακόσμηση αποτελούσαν μάσκες αερίων».

Λίγες εβδομάδες αργότερα, στη διάρκεια της περιοδείας των ELP, ο Emerson κάλεσε το υπόλοιπο συγκρότημα να γνωρίσει τον καλλιτέχνη και να δουν όλοι μαζί το πρόσφατα προσαρμοσμένο έργο τέχνης που είχε δημιουργήσει για αυτούς. Ο Giger ήταν ενθουσιασμένος με τη γνωριμία, αλλά και επειδή αυτή ήταν η πρώτη μεγάλη δουλειά που του ανέθεταν από τότε που είχε τελειώσει αρχιτεκτονική και βιομηχανικό σχέδιο, σε πείσμα της άποψης του πατέρα του, ο οποίος ήθελε να σπουδάσει χημικός ώστε να ακολουθήσει το δικό του επάγγελμα. Αυτά που έκανε μέχρι τότε ήταν να δημιουργεί αφίσες με την μακάβρια πραγματικότητά του, τις οποία διένειμε ο φίλος του H. H. Kunz.

Από τα μέσα μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του ’60 τον απασχολούσε η εσωτερική διακόσμηση και τον ελεύθερο χρόνο του ο Giger ζωγράφιζε ή έκανε γλυπτά από πολυεστέρα. Οι φίλοι του είχαν χρησιμοποιήσει όλη τους την πειθώ για να παρατήσει την διακόσμηση και να αφοσιωθεί στην τέχνη.

Στη διάρκεια εκείνης της συνάντησης με τους Emerson, Lake & Palmer το 1973, ο Giger αποκαρδιώθηκε όταν πληροφορήθηκε ότι ο τίτλος του άλμπουμ είχε αλλάξει σε Brain Salad Surgery, αλλά τελικά χάρηκε όταν τον ενημέρωσαν ότι απλώς επρόκειτο για έναν ευφημισμό με το ίδιο νόημα. Ήταν μια φράση δανεισμένη από το τραγούδι «Right Place, Wrong Time» του Dr. John που μόλις είχε κυκλοφορήσει.

Το εξώφυλλο απεικονίζει ένα κρανίο πίσω από το οποίο κρύβεται το πρόσωπο μιας γυναίκας. Η γυναίκα που ο Giger είχε χρησιμοποιήσει ως μοντέλο ήταν η Li Tobler, η τότε σύντροφός του, η οποία, σύμφωνα με τον Giger, είχε «υπερβολική ζωντάνια και μεγάλη όρεξη για τη ζωή» και η επιθυμία της ήταν να ζήσει μια «σύντομη και έντονη» ζωή. Η Tobler ήταν το μοντέλο για πολλούς από τους πίνακές του και στο εξώφυλλο του Brain Salad Surgery εμφανίζεται με μαλλιά που μοιάζουν με μεταλλική σπονδυλική στήλη, ενώ στο κεφάλι της υπάρχουν εμφανή σημάδια λοβοτομής. 

Lil Tobler

Σύμφωνα με πληροφορίες, η σχέση του Giger με την Tobler ήταν ταραχώδης, με καυγάδες και  συχνή χρήση ναρκωτικών. Οι δυο τους εμφανίζονται ενώ παραχωρούν συνέντευξη για ένα τηλεοπτικό ντοκιμαντέρ που είχε γυρίσει το 1972 ο σκηνοθέτης M. Murer για το έργο του Giger. Αργότερα, ο ζωγράφος δήλωσε ότι θα χαιρόταν αν η Tobler έβρισκε έναν άλλο εραστή, επειδή αυτό θα την έκανε ευτυχισμένη και ταυτόχρονα θα βελτίωνε την σχέση ανάμεσά τους. Πάντως είναι επιβεβαιωμένο ότι ο Giger συνήθιζε να βλέπει και άλλες γυναίκες, όπως άλλωστε και η Li Tobler είχε παράλληλες σχέσεις εκείνα τα χρόνια.

Όταν οι Emerson Lake & Palmer παρουσίασαν στη δισκογραφική τους εταιρία το εξώφυλλο του Brain Salad Surgery, τα στελέχη της τους ζήτησαν να διαγραφεί από το εξώφυλλο φαλλός που ήταν ευδιάκριτος κάτω από τα χείλη της κοπέλας. Έτσι λοιπόν, καλύφθηκε εν μέρει με αερογράφο αλλά αν κοιτάξετε αρκετά προσεκτικά θα διαπιστώσετε ότι διακρίνεται ακόμα.

Ο Giger ισχυρίζεται ότι δεν αποζημιώθηκε ποτέ πλήρως για αυτό το έργο του, το οποίο τελικά κλάπηκε το 2005 από μια έκθεση στην Πράγα και έκτοτε η τύχη του αγνοείται.

Από την άλλη μεριά, η Toblin έπασχε από  βαριά κατάθλιψη και στις 19 Νοεμβρίου 1975 τίναξε τα μυαλά της στον αέρα σε ηλικία μόλις 27 ετών. Κάποιοι κατηγόρησαν τον Giger ότι επηρέαζε αρνητικά την Tobler (ήταν και ο ίδιος καταθλιπτικός) με τη νοσηρότητα της δουλειάς του. Όμως το κενό που άφησε στη ζωή του ο θάνατος της κοπέλας τον έκανε να γίνει ακόμα πιο σκοτεινός στα μεταγενέστερα έργα του.

Οι πιο γνωστοί πίνακές του που απεικονίζουν την Toblin είναι τα Li I και Li II, αμφότεροι του 1974. Λέγεται ότι η γυναίκα είχε σοκαριστεί όταν αντίκρισε για πρώτη φορά το Li I και αφού έσπασε την κορνίζα έσκισε τον καμβά αν και ο Giger τον ανακατασκεύασε.

Εγώ τώρα θα πω κάτι εδώ που μπορεί να είναι λάθος: σε πολλούς πίνακες του Giger υπάρχει μια μπλε απόχρωση και πιστεύω ότι είναι κατάλοιπο από τότε που ήταν παιδί, όταν στο σπίτι του χρησιμοποιούσαν λάμπες με σκούρο μπλε χρώμα από το φόβο αεροπορικών επιδρομών από τις γειτονικές χώρες. 

Το 1975, ο Χιλιανός σκηνοθέτης Alejandro Jodorowsky, σκηνοθέτης των cult αριστουργημάτων El Topo (1970) και The Holy Mountain (1973), αποφάσισε ένα τολμηρό εγχείρημα: να μεταφέρει σε ταινία το βιβλίο του Frank Herbert, Dune. Άρχισε να εργάζεται πάνω σε ένα σενάριο 3000 σελίδων μαζί με τον Γάλλο σκιτσογράφο Jean «Mœbius» Giraud. Το σχεδιασμό των διαστημοπλοίων ανέλαβε ο Chris Foss, γνωστός για την δημιουργία εξωφύλλων σε βιβλία του συγγραφέα επιστημονικής φαντασίας Ισαακ Ασιμοφ αλλά και άλλων, ενώ ο H.R. Giger ανέλαβε να σχεδιάσει τα κοστούμια και το παλάτι των Χαρκόνεν.

Κάποια στιγμή όμως, το φιλόδοξο αυτό εγχείρημα, για το οποίο ο Jodorowsky είχε συμφωνήσει να γράψουν μουσική οι Pink Floyd (για τον οίκο των Ατρειδών) και οι Παριζιάνοι Magma (για τον οίκο των Χαρκόνεν) και είχε κλείσει για τους βασικούς ρόλους της ταινίας τους Orson Welles, Mick Jagger, David Carradine, Amanda Lear και Salvador Dali), εγκαταλείφθηκε. Το σενάριο των 3000 σελίδων στάλθηκε στα μεγαλύτερα στούντιο της Αμερικής και κάποιοι ζήτησαν να το συζητήσουν με τον Jodorowsky. Η διαφωνία τους ήταν αρχικά ότι τα στούντιο ήθελαν μια ταινία 90 λεπτών, ενώ ο Χιλιανός ήθελε μια ταινία διάρκειας 12 και, γιατί όχι, ακόμα και 20 ωρών. Κανένα στούντιο δεν το δέχτηκε, αλλά οι ταινίες επιστημονικής φαντασίας που γυρίστηκαν τα επόμενα χρόνια έφεραν το αποτύπωμα του Dune που είχε απορριφθεί.

Κατόπιν, οι συνεργάτες του Jodorowsky, Dan Bannon (ειδικά εφέ), Foss και H.R. Giger, εργάστηκαν για τη σειρά ταινιών Alien και χάρη στην επιτυχία τους η τέχνη του Giger έγινε παγκοσμίως γνωστή. Ουσιαστικά, ο Bannon είχε δώσει στον Scott ένα αντίτυπο του εικονογραφημένου βιβλίου Necronomicon, το οποίο ο Giger είχε εκδώσει το 1977 και ήταν βασισμένο στο βιβλίο του H.P. Lovecraft. Η δουλειά άρεσε στον Scott και έτσι προσέλαβε τον Ελβετό για το Alien.

Στο Necronomicon υπάρχει ένα εμφανές ενδιαφέρον για τον Aleister Crowly και τον αποκρυφισμό, αλλά και για την αρχαία Αίγυπτο. Όταν ο Giger ήταν έξι ετών, η μεγαλύτερη αδερφή του τον είχε πάει να δει στο μουσείο μια μούμια με ακρωτηριασμένα χέρια και πόδια, πράγμα που είχε τρομοκρατήσει τον μικρό. Βλέποντας όμως την αδερφή του να τον κοροϊδεύει, το παιδί αισθάνθηκε μειονεκτικά και από τότε κάθε Κυριακή πήγαινε στο μουσείο και στεκόταν με τις ώρες μπροστά στην μούμια μέχρι που τελικά την βρήκε όμορφη. Τις λεπτομέρειες που έβλεπε, τις χρησιμοποίησε στα έργα του. Μέσα στο Necronomicon υπήρχε ο Ξενόμορφος. Ο Scott τον χρησιμοποίησε για την ταινία του και ο Giger απέσπασε ένα Όσκαρ. Xρόνια αργότερα, ο David Lynch θα σκηνοθετούσε το Dune αξιοποιώντας μόνο πρόχειρες ιδέες του Giger.

Σε ένα βιβλίο του, ο Ελβετός δημιουργός έγραψε ότι ήθελε να συνεργαστεί με τον Lynch επειδή θεωρούσε το Eraserhead πιο κοντά στα οράματα του, πιο κοντά ακόμα και από τις ταινίες που έκανε ο ίδιος, καθώς το Alien δεν ήταν ούτε η πρώτη ούτε η τελευταία του ταινία.

Ο Giger είχε γυρίσει το ενδεκάλεπτο πειραματικό High and Heimkiller το 1967, το σαρανταπεντάλεπτο Swiss Made 2069 το 1968, όπου ένας εξωγήινος επισκέπτεται την Γη και καταγράφει τις εμπειρίες του, και τη μικρού μήκους Tagtraum το 1973. Το 1975 είχε γυρίσει το σαραντάλεπτο Giger's Necronomicon όπου εκτός από την δουλειά του εξέθετε ορισμένες απόψεις του και έδειχνε τις αντιδράσεις των γονιών του και κάποιων πελατών του. Το 1979 γύρισε με τον Ridley Scott το ντοκιμαντέρ μικρού μήκους  Giger's Alien.

Ακολούθησαν δύο μουσικά βίντεο για την Debbie Harry, ενώ ο Giger επιμελήθηκε το εξώφυλλο του KooKoo, του πρώτου σόλο άλμπουμ της Αμερικανίδας καλλιτέχνιδας. (Εκείνη την εποχή είχα ακούσει ότι αρχικά είχε πουλήσει 14 αντίτυπα). Και το 1982 της έκανε ένα τριαντάλεπτο ντοκιμαντέρ με τίτλο A New Face of Debbie Harry.

Ο Giger εργάστηκε επίσης στις ταινίες Poltergeist 2, Alien 3 και Species, ενώ επιμελήθηκε την εσωτερική διακόσμηση των Giger Bars στην Chur και στη Gruyères, αλλά και του μουσείου επιστημονικής φαντασίας Maison d’Ailleurs στην Yverdon-les-Bains – όλα στην Ελβετία.

Τα βίντεο παιχνίδια Dark Seed και Tormentum: Dark Sorrow βασίζονται πάνω σε δουλειές του, ενώ το Scorn είναι επίσης επηρεασμένο από αυτόν.

Εκτός από τα εξώφυλλα των Emerson, Lake & Palmer και της Debbie Harry, υπάρχουν πολλά άλλα ροκ δίσκων φιλοτεχνημένα από τον Ελβετό καλλιτέχνη: To Mega Therion (Celtic Frost), Attahk (Magma), Mumien (Floh de Cologne), Atomic Playboys (Atomic Playboys), Hide Your Face (Hide), Heartwork (Carcass), Danzig III: How the Gods Kill (Danzig), Eparistera Daimones και Melana Chasmata (Triptykon), Hallucinations (Atrocity). Δική του δημιουργία είναι και η αφίσα στο εσωτερικό του άλμπουμ Frankenchrist των Dead Kennedys εξαιτίας της οποίας η καλιφορνέζικη hardcore μπάντα σύρθηκε στα δικαστήρια, και το μικρόφωνο του Jonathan Davis των Korn.

Οι γνωστή εταιρεία που κατασκευάζει τις κιθάρες Ibanez κυκλοφόρησε το μοντέλο H. R. Giger με σχέδια του πάνω στο σκάφος.

Ο Giger πέθανε στις 12 Μαΐου 2014, όταν τραυματίστηκε εξαιτίας μιας πτώσης. Ήταν γεννημένος στις 5 Φεβρουαρίου 1940. Το 2018 το όνομά του δόθηκε στον αστεροειδή 109712 Giger…

 

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΣΧΕΤΙΚΑ:

Emerson Lake & Palmer: Μια αφίσα και μια τυχαία ανάμνηση...

Hipgnosis: Η εταιρεία που έκανε τα εξώφυλλα δίσκων έργο τέχνης...

Richard Hamilton: Ο πιο επιδραστικός Βρετανός καλλιτέχνης του εικοστού αιώνα...

Jean-Michel Basquiat: SAMO is not dead…

Ο Raymond Pettibon και οι τέσσερις "μπάρες" που έγραψαν (και εξακολουθούν να γράφουν) ιστορία...

In Winston Smith We Trust - Όταν o Χριστός σταυρώθηκε σε έναν σταυρό από δολάρια…

 

BLOG και ΙΣΤΟΣΕΛΙΔΕΣ ΤΟΥ MIΧΑΛΗ ΠΟΥΓΟΥΝΑ:

https://tribe4mian.wordpress.com/

https://newzerogod.com/home

ΑΚΟΥΣΤΕ ΤΙΣ ΕΚΠΟΜΠΕΣ ΤΟΥ ΜΙΧΑΛΗ ΠΟΥΓΟΥΝΑ στο Blackout Radio Show...